PRINSJESDAG 5
'Dit kabinet is bijna van niemand meer'
Nederland sukkelt er een beetje achteraan
Oranjes leveren weer in
Wouter Bos: Wel wat veranderen, maar niet met botte bijl
Fiscus pikt graantje
mee uit bonusruif
Verhouding tussen actieven en inactieven
woensdag 22 SEPTEMBER 2004
ke
door Ap van den Berg
en Hans van Soest
den haag - Als het kabinet zijn begro
ting presenteert, komen de oppositiepar
tijen met een tegenbegroting. De PvdA
wil meer geld voor kinderopvang en
loonkostensubsidies en zij wil bezuini
gen op de aftrekbaarheid van pensioen
premies.
Wouter Bos weet dat er voor hem als
leider van de grootste oppositiepartij
PvdA bij de behandeling van de Miljoe
nennota per definitie weinig eer te be
halen is. „Onze voorstellen zullen stel
selmatig door de coalitie worden afge
wezen en als ze het al met een plan
eens zijn, zullen ze het onder eigen
naam indienen," verzucht hij.
Maar het hoort bij het politieke spel,
weet hij inmiddels. Met de PvdA in de
regering ging het niet anders. Binnen
kort wachten Bos zijn tweede Algeme
ne Beschouwingen. Het door hem ver
foeide kabinet van CDA, WD en D66
kan nog steeds rekenen op een solide
meerderheid in de Tweede Kamer, al
constateert Bos wel dat er haarscheur
tjes zichtbaar worden.
„De coalitie is haar meerderheid in de
peilingen kwijt. De WD rommelt in
tern. De relatie tussen Zalm en Balke
nende is moeizaam, net als die tussen
Donner en Remkes. D66 heeft moeite
met de eigen achterban. De WD heeft
moeite met de staatsrechtelijke voor
stellen van D66." Maar Bos wil zich
niet rijk rekenen. Er zullen voor hem
nog wel meer algemene beschouwin
gen als oppositievoerder volgen. Zijn
tekst voor de komende heeft hij in elk
geval al klaar.
„Dit kabinet heeft nog maar weinig
vrienden over," zegt hij. „Of het nu om
de vakbonden, de werkgevers of de ge
meenten gaat. Vroeg of laat gaat zich
dat wreken. Ik heb als linkse jongen ge
leerd dat je een samenleving onmoge
lijk kunt veranderen door in Den Haag
allerlei regeltjes te maken en dan te
denken dat de samenleving vanzelf wel
jouw kant op gaat. De PvdA heeft door
schade en schande geleerd dat als je
niet werkt aan draagvlak, het niet zal
lukken. Dit kabinet is langzamerhand
van niemand meer."
- Wat verwijt u het kabinet?
„Dit kabinet schetst stelselmatig de
problemen waar Nederland mee te ma
ken heeft veel en veel te zwart. De groei
van de economie, de werkloosheid en
de staatsschuld zijn niet te vergelijken
met die van twintig jaar geleden, toen
Wouter Bos: „Dit kabinet heeft nog maar weinig vrienden over." Foto: GPD/Harmen de Jong
het echt slecht ging. Toch wordt er in
de Miljoenennota gesproken van een
griep die overslaat in een chronische
ziekte. Alles wordt aangezet om de
drastische bezuinigingen te legitime
ren. Natuurlijk zijn er problemen, maar
het kabinet kan makkelijk de tijd ne
men om maatregelen te verzinnen die
kunnen rekenen op meer draagvlak en
die fatsoenlijker uitpakken voor de
mensen om wie het gaat."
- De Nederlandse economie staat er juist
veel slechter voor dan de cijfers aange
ven. We lopen achteraan in Europa en
er zijn geen tekenen van herstel.
„Maar er is in het verleden al veel ge
beurd om de economie structureel te
verbeteren. Ouderen blijven al steeds
langer aan het werk, doordat werkge
vers en werknemers samen de vut heb
ben omgebouwd naar prepensioensys
temen. Het aantal WAO'ers daalt, juist
door de wetten die er al zijn. De analy
se van het kabinet klopt vaak wel, maar
de oplossingen niet. Onze economie is
inderdaad niet slim genoeg. De toe
komst ligt in de kenniseconomie. Maar
dan moeten we dus niet met zijn allen
goedkoper en langer dom werk blijven
doen, zoals het kabinet voorstelt. We
moeten juist investeren in onderwijs.
Dat doet het kabinet niet."
- Als Paars meer had gedaan om werk
lozen en WAO'ers aan het werk te hel
pen, had Nederland er nu niet zo slecht
voorgestaan, zo hoor je nu vaak.
„Dat verwijt maakt dit kabinet voortdu
rend. Grappig te horen dat ook Zalm
dat zegt, terwijl hij de langst zittende
minister van financiën ooit is. Ik ben
ook altijd kritisch geweest over Paars.
Maar hoe kan het dat dit kabinet roept
dat Nederlanders nu financieel moeten
worden geprikkeld om aan het werk te
gaan, terwijl we nog maar een paar jaar
geleden de laagste werkloosheid van
Europa hadden? Je kunt niet stellen dat
Nederlanders lui zijn. Er zijn gewoon
geen banen. De schuld wordt wel heel
eenzijdig bij de paarse kabinetten ge
legd en de mensen die niet werken. Bo
vendien moet ik nog maar zien of dit
kabinet bijvoorbeeld meer vrouwen
aan het werk krijgt. De kinderopvang
wordt duurder en de werkweek wordt
verlengd. Dan gaan er dus alleen maar
minder vrouwen werken."
- Wat zou de PvdA dan doen?
„Loonkostenkortingen voor werkgevers
in het midden- en ldeinbedrijf en vor
men van gesubsidieerde arbeid. Dat
heeft in het verleden goed gewerkt. In
onze tegenbegroting zit het voorstel om
werkgevers niet meer te laten meebeta
len aan kinderopvang. Hoewel ook ik
vind dat werkgevers wat dat betreft een
plicht hebben, is een bijdrage voor veel
kleine ondernemers te veel gevraagd.
Terwijl juist daar veel mensen een deel
tijdbaan kunnen vinden."
- Dat kostgeld en dat is er niet.
„Wij zouden het geld binnenhalen
door milieubelastingen te verhogen,
zoals een BTW op snijbloemen en een
belasting op bouwen in het groen. En
hogere inkomens zullen moeten inleve
ren. Wij willen de aftrekbaarheid van
pensioenpremies aftoppen bij ander
half keer modaal. Dat levert 2,5 miljard
- Belastingverhoging is slecht voor de
economie.
„Dit kabinet raakt mensen ook in de
portemonnee, maar dan vooral chro
nisch zieken, ouderen en mensen met
huursubsidie. Waarom geen bijdrage
vragen van mensen met een eigen huis
en een hoge pensioenpremieaftrek?
Het gaat erom hoe je de lasten verdeelt.
Daarnaast weet iedere econoom dat
het belasten van lage inkomens veel
negatievere gevolgen heeft voor de eco
nomie dan hogere inkomens. Wie wei
nig geld heeft, geeft alles uit. Als je min
der overhoudt, koop je minder en dat is
slecht voor de economie. Hogere inko
mens hebben geld over. Als zij netto
minder krijgen, besteden ze meestal
nog evenveel."
- Met de PvdA in het kabinet zou er ook
bezuinigd zijn en ook ingegrepen wor
den in de sociale zekerheid?
„Ook ik vind dat de huidige sociale ze
kerheid op termijn niet houdbaar is.
Het huidige systeem is te uniform en
bureaucratisch. Iedereen betaalt voor
iedereen en haalt er ook hetzelfde uit.
Ja, mensen moeten zelf meer verant
woordelijkheid dragen voor de voorzie
ningen en er moeten meer mogelijkhe
den komen om zichzelf te verzekeren
of te sparen. Nu wordt het veel mensen
te gemakkelijk gemaakt en die trekken
daar voordeel uit.
Maar er is ook een ander probleem in
onze verzorgingsstaat en dat is dat heel
veel mensen te weinig krijgen: demen
terende ouderen, chronisch zieken,
mensen die geen kant op kunnen. Voor
hen was die verzorgingsstaat toch juist
bedoeld? Er moet dus wel wat verande
ren. Maar dat hoeft niet met de botte
bijl. Neem het omvormen van het pre
pensioen. Waarom niet samen met de
sociale partners een oplossing gezocht
om mensen langer te laten werken? Nu
is er ruzie met de sociale partners,
komt er een levensloopregeling die al
leen gunstig is voor hogere inkomens
en wordt er geen rekening gehouden
met mensen in zware beroepen. Hen
wordt die door het kabinet gepropa
geerde keuzevrijheid onthouden."
- Had de PvdA dan niet ingegrepen in
deWW?
„Ik zeg niet dat de WW een zaligma
kend systeem is, maar ik heb nog geen
beter alternatief gezien. Als je het hui
dige systeem streng hanteert en mis-
bnrik tegengaat, is een afgeslankt sys
teem helemaal niet nodig.
Het kabinet laat iedereen die werkloos
wordt straks direct een enorme inko-
mensval maken. Dat leidt er onder an
dere toe dat mensen snel een andere
baan accepteren, ook al is dat onder je
niveau. Het kabinet zal zeggen: prima,
dan werken ze tenminste. Maar als sa
menleving verspeel je zo wel veel kapi
taal.
Daarnaast leidt het tot cynisme. Men
sen hebben hun hele leven premie be
taald voor de WW. En zodra je je baan
verliest, word je gedwongen alles op te
eten waar je altijd voor gewerkt hebt.
Op deze manier glijd je af naar een
Amerikaans systeem waarbij niet-wer-
kenden op de rand van het bestaans
minimum leven.
Wie is er dan nog bereid premie of be
lasting te betalen? Het ondermijnt de
solidariteit en mensen denken alleen
nog maar aan zichzelf.
In de nieuwe economie hebben men
sen steeds minder baanzekerheid.
Dat vraagt veel flexibiliteit van werkne
mers. Daarbij hoort scholing, een goe
de ontslagvergoeding en de zekerheid
dat je niet je huis hoeft te verkopen als
het jou overkomt."
den haag/gpd - De wereldeconomie groeit on
stuimig, maar Nederland sukkelt er achteraan.
Het is nog steeds 'alle hens aan dek' voor het
kabinet.
Twee jaren van forse bezuinigingen hebben
nog niet tot merkbare verbeteringen geleid. In
tegendeel, het zit economisch op alle fronten
tegen.
Nederland is nog steeds duur in vergelijking
met het buitenland. Daardoor kan het bedrijfs-
I leven moeilijk concurreren op de exportmarkt.
De burgers worden geconfronteerd met koop
krachtdaling en consumeren minder. De be
drijven zijn nog druk bezig met het wegwerken
van de overcapaciteit. Daarom investeren ze
nauwelijks. Alleen de overheid geeft meer geld
uit dan ze binnenkrijgt en stimuleert zo de
economie nog een klein beetje.
De werkloosheid loopt volgens de prognoses
in 2005 op tot 550.000 personen, 55.000 meer
dan in 2004. Om de begroting op orde te krij
gen bezuinigt de overheid voor 1,1 miljard eu
ro, de lasten worden verzwaard met 1,3 miljard
euro.
Op de korte termijn leiden de kabinetsmaatre
gelen tot meer economische malaise, consta
teert het Centraal Planbureau. De economie
groeit weliswaar, maar veel minder dan in de
andere landen van de EU. Toch wil minister
Zalm van financiën doorgaan op de ingeslagen
weg. „De hoge loonkosten en het beperkt aan
tal mensen dat kan werken zijn de grootste
oorzaak van de economische neergang", aldus
Zalm. Loonmatiging blijft dus geboden en het
kabinet blijft doorgaan met maatregelen om
mensen met een uitkering sneller aan het werk
te krijgen. Mensen die werken moeten van het
kabinet ook langer blijven werken.
Ook op andere manier probeert het ministerie
van financiën de economie op de langere ter
mijn gezond te maken. Staatssecretaris Wijn
wil de winstbelasting voor bedrijven in stap
pen verlagen van 34,5 procent naar 30 procent.
Die verlaging moet het bedrijfsleven weliswaar
zelf betalen, onder meer via afschaffing van het
grijs kenteken, maar per saldo zal het toch
goed uitpakken voor de Nederlandse econo
mie. „Buitenlandse bedrijven kijken in eerste
instantie vooral naar de hoogte van de winst
belasting. Het is dus belangrijk dat we daarmee
kunnen concurreren met het buitenland. Als
we een te hoge winstbelasting hebben overwe
gen buitenlandse bedrijven al niet eens om
naar Nederland te komen", aldus Wijn.
Daarnaast is het ministerie hard op weg de ad
ministratieve lasten voor het bedrijfsleven te
verlagen. „We hebben al voor 3 miljard euro
aan concrete lastenverlichtingen doorgevoerd.
De doelstelling van het kabinet is de lasten de
ze kabinetsperiode met 4 miljard te verlagen.
Dat laatste miljard vinden we ook nog wel",
denkt Zalm. Hij gaat er nog van uit dat de eco
nomie in 2006 weer zoveel zal groeien dat de
werkloosheid afneemt en het Itijk weer vol
doende geld binnenkrijgt.
Extra bezuinigingen zijn dat niet meer nodig
hoopt hij. „Of de economie voldoende aan
trekt weten we natuurlijk nog niet. Maar in het
verleden is gebleken dat een economisch her
stel veel harder kan gaan dan we dachten."
punten Financiën
rotingstekort komt in 2005 uit op 2,6 procent van hèt bruto bin
product.
bedraagt volgend jaar 1,25 procent,
ïene heffingskorting stijgt met 43 euro. De aanvullende kinderkor-
met 135 euro omhoog.
(orting gaat omhoog met 30 euro. De aanvullende ouderenkorting
jro.
ipaarloon voor mensen met twee of meer banen verdwijnt,
g BPM-tarlef met 600 euro voor dieselauto's met roetfilter.
[erhoging met 1 cent voor andere dan zwavelvrije diesel,
telastingen voor bedrijven gaan met 470 miljoen euro omhoog, voor
leren met 135 miljoen euro.
'an sigaretten en shag van huismerken gaat omhoog. Een pakje met
{sigaretten wordt 15 cent duurder, een pakje shag 20 cent.
den haag/gpd - Managers moeten voortaan meer belasting gaan be
talen over hun bonussen. Dat staat in het Belastingplan 2005, dat
staatssecretaris van financiën Joop Wijn aan de Tweede Kamer heeft
aangeboden.
Managers ontvangen vaak een bonus in de vorm van aandelenopties.
Die opties geven hen het recht aandelen in het bedrijf te kopen tegen
een vooraf vastgestelde prijs. Zijn de aandelen meer waard dan de af
gesproken prijs, dan heeft de manager een mooie bonus. Topman
Scheepbouwer van TPG verdiende de afgelopen week op die manier
3,6 miljoen euro extra.
Managers kunnen nu nog belasting over de opties betalen op het mo
ment dat ze die krijgen. De opties zijn dan meestal minder waard
waardoor ook minder belasting moet worden betaald. Als de koersen
stijgen en de opties worden uitgeoefend maakt de manager een flinke,
onbelaste, winst. Staatssecretaris Wijn wil daarom dat de belasting be
taald wordt op het moment dat de opties worden uitgeoefend. Dat le
vert de schatkist naar schatting 20 miljoen euro per jaar extra op.
s bel
»en haag/gpd - De leden van het Koninklijk Huis hebben het komend
aar iets minder te besteden. Koningin Beatrix gaat er 1,1 procent op
[chteruit en ontvangt 719.000 euro. Drie jaar geleden was dat nog
[46.000 euro.
Daar komt dan haar AOW nog bij, maar dat geld schenkt de koningin
laar eigen zeggen aan een goed doel. De grootste besparing op de be-
(roting van het 'huis der koningin' vloeit voort uit het overlijden van
Irinses Juliana eerder dit jaar. Haar uitkering van 1,05 miljoen euro ver
alt.
j>e totale uitkering aan Beatrix gaat overigens wél omhoog. Voor perso-
(eel en andere onkosten krijgt het staatshoofd een vergoeding van 3,16
niljoen euro, tienduizend euro1 meer dan vorig jaar. De salarissenwan
|Villem-Alexander (213.000), Méxima (213.000) en prins Bemhard
(195.000) dalen met elk drieduizend euro. In totaal staat het konings
huis voor 'rechtstreekse' kosten voor 6,26 miljoen op de begroting.
Voor het eerst maakt premier Balkenende ook melding van 'verborgen'
kosten, die worden gedekt door andere ministeries. Die blijken aan
zienlijk: 53 miljoen euro.
De permanente bewaking van de paleizen en woningen van de konink
lijke familie kost Defensie 32,1 miljoen euro per jaar. Voor de persoon
lijke bescherming komt daar nog 6,8 miljoen bij. Het regeringsvliegtuig
kost 578.000 euro en voor het onderhoud van de paleizen, allen eigen
dom van het Rijk, staat 11,9 miljoen euro op de begroting bij Volkshuis
vesting.
Aan overige kosten mag het koningshuis nog 24 miljoen euro declare
ren en het kabinet van de'koningin kost 2,1 miljoen.
Op elke honderd werkenden zijn in Nederland dit jaar 70,5 uitkerings
ontvangers. Tot 2001 is deze balans tussen actieven en inactieven (de i/a-
ratio) steeds gunstiger geworden. Daarna is de trend stijgend.
69,9%
i/a-ratio
werkenden
arbeidsvolume in duizenden
mensjaren, excl. ziekteverzuim
uitkeringsontvangers
in duizenden uitkeringsjaren
5832
5946
6042
6119
6113
6092
6015
6010
4074
4049
4031
4033
4064
4109
4185
4340
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Uitkeringen aan inactieven in 2005 (op elke honderd werkenden):
6,5
4,
50
18,75
2
38,75
ABW
ZW/AAW /WAO 1 AOW
WW/ Vorstverlet /IOAW/ iOAZ
AWW/ANW
anp bron: MEV
