'Niet met de rug naar
de toekomst staan'
PRINSJESDAG 4
'Met strakke regels van nu creëer je veelplegers' M
Minister Remkes wil terrorisme aan de voorkant aanpakken
Achthonderd cellen erbij
Corrigeer je buurman
Reclassering hekelt beperking nazorg gedetineerden
HDC343
woensdag 22 SEPTEMBER 2(
door Cijs Korevaar
en Bram Pols
den haag - De begroting van binnen
landse zaken staat voor een belangrijk
deel in het teken van de strijd tegen het
terrorisme. Minister Johan Remkes zoekt
daarbij naar een 'nieuw evenwicht' tus
sen vrijheid en bescherming.
Een boef wordt pas opgepakt als hij
aanstalten maakt om in te breken. Dat
zelfde principe geldt voor een moorde
naar. Maar zo werkt dat bij terrorisme
niet. Een zelfmoordterrorist blaast
zichzelf met zijn slachtoffers op. Het
vergt een aparte aanpak om verdach
ten, voordat ze een aanslag plegen, te
kunnen oppakken.
„Wij moeten een aparte rechtsruimte
creëren, omdat terrorisme zo specifiek
is. Ie moet catastrofaal terrorisme aan
de voorkant aanpakken. Voordat ze
hun aanslag plegen. Want hoe strijd je
tegen mensen die weten dat hen een
hemel vol maagden wacht?"
Johan Remkes, minister van binnen
landse zaken en koninkrijksrelaties,
gaat er even goed voor zitten. Hij werpt
het verwijt dat Nederland afglijdt naar
een politiestaat verre van zich. „De
commentaren geven de indruk dat we
in feite afglijden naar een 'Stasi-maat
schappij', maar dat laat ik mij niet aan
leunen. Ik weet welke dreiging er be
staat, kijk naar de internationale ont
wikkelingen. Madrid ligt nog vers in het
geheugen. Het is een misverstand om
te denken dat er een directe relatie be
staat met onze aanwezigheid in Irak, al
speelt dat uiteraard wel mee. Zie Bali,
Istanbul, Casablanca. We moeten niet
naïef zijn."
Al eerder maakte het kabinet bekend
dat de politie meer armslag krijgt - pre
ventief fouilleren, informatie verzame
len, opheffen van privacy-regels - en
dat in de hoogste alarmfase bepaalde
grondrechten worden beperkt zoals
vrijheid van betoging en van vereni
ging. Het kabinet heeft niet nog meer
maatregelen en plannen in voorberei
ding. De overheid moet niet alleen
mooie dingen verzinnen, de maatrege
len moeten ook worden uitgevoerd,
vindt hij. Hij maakt één uitzondering.
„Er komt nog een discussie over waar
borgen ter voorkoming van rekrutering
in de gevangenis."
Remkes ontkent niet dat er allerlei
maatregelen zijn genomen die kunnen
ingrijpen in de persoonlijke levens
sfeer. Als er aanwijzingen zijn dat er
mensen in een trein zitten met kwade
bedoelingen, dan kan het voorkomen
dat de politie alle reizigers fouilleert.
Schiphol en de Rotterdamse haven
Minister Remkes van binnenlandse zaken zoekt nieuw evenwicht tussen vrijheid en veiligheid. Foto: GPD/Evert-Jan Daniels
doen al veel aan veiligheid, maar dat
moet breder. De NS denken ook na.
Treinen en stations zijn ook soft tar
gets."
Het is volgens Remkes een 'politieke af
weging' om te doen wat nodig is om
mensen te beschermen. „Rechtsstate
lijke noties als democratie en privacy
gelden niet alleen voor verdachten, het
moet ook gelden voor gewone mensen.
Voor die afweging zijn wij ingehuurd.
Het wordt ook fatsoenlijk politiek ver
antwoord. Wij zetten de stappen niet
lichtvaardig. Óver de nuances hebben
we lang nagedacht. Er is inderdaad een
grens die we niet mogen overschrijden.
Voor mij is dat de lichamelijke integri
teit, in die zin dat een verdachte niet
aan onmenselijke verhoortechnieken
wordt onderworpen."
Een van de maatregelen die het kabinet
neemt, is het opdragen van de coördi
natie van de terreur bestrijding aan mi
nister Donner (CDA, Justitie). Dat zet
Binnenlandse Zaken echter niet bui
tenspel, betoogt Remkes. Het doel van
de operatie is om voldoende 'massa en
regie' te organiseren voor krachtdadig
ingrijpen. Volgens Remkes blijft hij de
'normale bevoegdheid' over politie en
inlichtingendiensten houden. „Er
wordt maar één inbreuk op gemaakt.
Als de situatie zo urgent is dat er geen
ruimte is voor overleg of overeenstem
ming, beslist de collega van Justitie. Het
is dus niet zo dat bij de strijd tegen het
Hoofdpunten Binnenlandse Zake
- Er komt een evaluatie van het politiebestel. Aai
hand van de uitkomsten wordt bekeken hoe hi
kan en of er wel 26 korpsen nodig zijn.
- De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdiens
krijgt er io miljoen euro bij. De dienst krijgt er
met de politie 100 man extra bij.
- Het grotestedenbeleid krijgt ruim 300 miljoen
Met dat geld worden onder andere vijftig
probleemwijken in de grote steden aangepakt
- Er wordt verder gewerkt aan gevoelige bestuu
thema's als de gekozen burgemeester en het 1
kiesstelsel.
- Alle departementen worden in 2005 doorgelid
te zien of ze allemaal wel doen wat ze moeten
en of het niet effectiever kan.
- Mogelijk komt er een centraal telefoonnummi
de burger terecht kan met al zijn vragen oven
rijksoverheid.
terrorisme Remkes uit beeld wordt ge
fietst."
Een bijkomend dilemma is wat de
overheid aan het publiek vertelt als er
iets aan de hand is. „Daarbij zijn twee
zaken van groot belang. Het moet vol
strekt integer zijn en niet voor politieke
doeleinden worden gebruikt. En er
schuilt het gevaar voor inflatie. Het
moet niet te vaak voorkomen dat er
wordt gewaarschuwd waarna er vervol
gens niets gebeurt."
De overheid moet geen paniek zaaien,
wil Remkes daarmee zeggen. Maar als
er zichtbare maatregelen worden geno
men, dan moeten de mensen op de
hoogte worden gebracht. „Het is van
belang dat we daar open en eerlijk over
naar buiten treden.
De kern van de strijd tegen het interna
tionale terrorisme is voorkoming. Be
langrijkste wapen is informatie en die
moet van politie en inlichtingendien
sten komen. Het is onzichtbaar werk,
maar het is niet voor niets. Dat blijkt
wel uit de arrestaties van de laatste tijd.
Maar ook internationaal zijn er succes
sen te melden. Zo heeft de AIVD een rol
gespeeld bij het voorkomen van een
aanslag op de Amerikaanse ambassade
te Parijs."
Het geeft Remkes de overtuiging dat hij
de goede weg inslaat. Ook al pleit hij als
liberaal voor individuele vrijheid. „Het
is een misverstand dat liberalen de af
weging niet maken tussen vrijheid en
de bescherming van mensen die niets
kwaads in de zin hebben. Liberalen
hebben geen vastgeroeste opvattingen
hierover. Wij staan niet met onze rug
naar de toekomst."
den haag/gpd - Het moet veiliger worden op straat en
daarom krijgt minister Donner van justitie 83 miljoen euro
extra om criminelen aan te pakken. Het grootste deel
daarvan, 50 miljoen, gaat naar de gevangenissen. Er komen
720 gewone cellen bij, 80 cellen voor jongeren en 25 tbs-
plaatsen. Verder komt Donner met een plan om geweld in
huiselijke kring en op straat aan te pakken.
Een groot probleem voor Justitie zijn de uitpuilende
gevangenissen. Om die minder te belasten investeert het
kabinet fors in taakstraffen, zodat daarvan volgend jaar
4700 extra kunnen worden opgelegd.
Hoewel er komend jaar 1500 meermanscellen moeten zijn,
houdt Donner er rekening mee dat hij toch weer
gedetineerden naar huis moet sturen voordat hun straf erop
zit om plaats te maken voor anderen. Hij kondigt vast aan
dat hij ook geweldplegers vervroegd vrij zal gaan laten als
ze twee keer zonder problemen op verlof zijn geweest. „Een
noodoplossing," aldus de minister.
Wie in het verkeer de fout ingaat spekt de staatskas. Justitie
verwacht 20 procent meer inkomsten uit boetes en
transacties en boekt voor 2005 op dat terrein ruim 650
miljoen euro in. Niet alleen worden er meer boetes
uitgedeeld, de meeste boetebedragen zullen ook worden
verhoogd om mensen af te schrikken.
den haag/gpd - Burgers moeten zelf in het geweer
komen om de overlast op straat te beperken. „We kunnen
niet op elke hoek van de straat een politieman zetten,"
vindt minister van justitie Donner. Onder het motto
'Mensen moeten elkaar corrigeren' begint de minister
volgend jaar een publiekscampagne.
„Mensen moeten elkaar aanspreken op ongeremd gedrag.
Overlast en geweld op straat ontstaan doordat mensen
gedrag laten ontregelen. Je kunt mensen niet ongeremd
uitschelden in het verkeer of steeds maar lastig vallen op
straat. Daar zou een stadsetiquette voor moeten worden
ontwikkeld," zei Donner bij de presentatie van zijn
begroting.
Mensen moeten onderling afspreken wat ze
aanvaardbaar vinden. Zo wil de minister ook kijken of er
iets te doen is tegen videospelletjes waarin ongebreideld
geweld verheerlijkt wordt. Je moetje afvragen of dat
bevorderlijk is voor de geestelijke gezondheid. Dat is niet
alleen een kwestie van de overheid, maar ook van de
ouders."
■k/sPAGl
Hoofdpunten Justitie
- Het openbaar ministerie en de
rechtbanken krijgen er 3 en 4,5 miljoen
euro bij om de toename van het aantal
rechtszaken te kunnen behappen.
- Gemeenten mogen bestuurlijke boetes
opleggen voor kleine ergernissen en
officieren van justitie mogen lichte
zaken zelf afdoen.
- Het moet in 2005 wettelijk mogelijk
worden plegers van huiselijk geweld
een tijdelijk huisverbod op te leggen.
- Ouders moeten, eventueel via de
kinderbijslag, gaan meebetalen aan de
kosten voor de straf of
beschermingsmaatregel die hun
kinderen krijgen.
door Jaco van Lambalgen
utrecht - Veiligheid is een topprioriteit van
het kabinet. Draaideurcriminelen moeten wor
den aangepakt, er komen meer cellen bij en de
politie krijgt extra geld. Alleen de begeleiding
en nazorg van gedetineerden worden steeds
verder beperkt. Dat is niet logisch, vindt Sjef
van Gennip (52), directeur van Reclassering Ne
derland.
„Veiligheid en leefbaarheid in de samenle
ving staan volgens het kabinet voorop. Daar
in verschillen wij niet van mening met minis
ter Donner. De sfeer is de laatste jaren alleen
heel erg: misdadigers moeten we bestraffen,
die pakken we hard aan. Dat is niet erg, als
het daar maar niet toe beperkt blijft.
Onze organisatie heeft bij uitstek de expertise
om hét gedrag van mensen te veranderen. De
afgelopen jaren is echter te gedetailleerd
vastgelegd wanneer we mogen ingrijpen en
wanneer niet. Wij komen in actie als de rech
ter bepaalt dat een gevangene begeleid moet
worden, bij de uitvoering van taakstraffen of
als iemand onder elektronisch toezicht ge
steld. Wij maken rapporten van verdachten
als de rechter dat vraagt om de kans op her
haling in te schatten. Maar als iemand zelf bij
ons aanklopt mogen we niets meer doen.
Als een winkeldief wordt opgepakt, zou je al
moeten kunnen ingrijpen. Dan is het duide
lijk dat er iets aan de hand is. En vaak is ie
mand dan ook gemotiveerd. Vroeger konden
we snel twee, drie gesprekken regelen. Maar
nu wordt zo iemand naar huis gestuurd tot
hij maanden later moet voorkomen. Dat is
niet geloofwaardig, zo iemand gaat mis-
Sjef van Gennip, directeur Stichting Reclassering: „Als de mogelijkheden er zijn, moeten we alles doen om iemand op het rechte pad te krijgen. Anders bel
samenleving uiteindelijk de rekening." Foto: GPD/Cees Zorn
schien wel weer de fout in. Je moet er boven
op zitten.
Ik wijs op de verhalen van mensen die de ge
vangenis uitkomen met niet meer dan een
plastic tasje onder de arm, geen plek hebben
om naar toe te gaan, en dan maar inbreken,
of erger nog: een bank beroven.
Met die strakke regels van nu creëer je veel
plegers. Zo maak je de samenleving niet veili
ger en leefbaarder. Daar is de burger ook de
dupe van. Die ziet weer nieuwe graffiti op
zijn muur, vindt zijn auto opengebroken te
rug.
De neiging bestaat om te zeggen dat Justitie
er niet is om te zorgen voor mensen die hun
straf erop hebben zitten. Dat is prima, maar
dat betekent niet dat je dat probleem dan
maar over de schutting moet gooien. Donner
maakt deel uit van een kabinet, dan moet hij
over de opvang van die mensen afspraken
maken met zijn collega's.
Hij kan begrijpen dat ook de reclassering in
moeilijke tijden moet bezuinigen. Het is ook
niet erg dat we afgerekend worden op de re
sultaten die we behalen. Maar geef ons dan
de vrijheid om op grond van onze ervaring
en expertise zelf te bepalen hoe we die resul
taten halen, en reken ons daarop af.
,De politiek moet beseffen dat we met een
kleiner budget niet alles kunnen doen. Don
ner wil nu dat wij mensen begeleiden die
voorwaardelijk vervroegd vrijkomen. Zij mo
gen naar huis op voorwaarde dat ze een pro
gramma volgen, of afkicken. Prima. Ik ga er
dan wel vanuit dat er extra middelen tegen
over staan. Anders moeten we keuzes maken.
Dan moet de politiek maar zeggen wat we
niet meer moeten doen.
Ik vind: we moeten niet alles inzetten op al
leen straffen. Mensen worden zelden beter
van alleen gevangenisstraf. Als de mogelijk
heden er zijn, moeten we alles doen 0111 ie
mand op het rechte pad te krijgen. Anders
betaalt de samenleving uiteindelijk de reke
ning."
cl
4<
Da
a;
F
ri
lal
hil
Vil
