Twee miljard voor weg, water en spoor
Cultuurbudget 2005-2008 vrijwel uitgepi
PRINSJESDAG 2
'Voor lerarentekort ontbreekt een lange termijnvis
Studenten draaien op
voor bezuinigingen
hdc341
woensdag 22 september
Hoofdpunten Verkeer en Waterstaat:
- Op de begroting staat 6,5 miljard euro, vergeleken met 6,35 miljard
over 2004. Voor infrastructuur is daarnaast 5,5 (2004: 5,85) miljard
beschikbaar
- Het accent ligt op verder werken aan onderhoud van wegen,
spoor- en vaarverbindingen. De uitgetrokken bedragen komen uit
op respectievelijk 668 miljoen, 821 miljoen en ruim 400 miljoen eu
ro. In 2005 wordt aan de wegen voornamelijk regulier onderhoud
gedaan. In de twee jaar daarna moet het achterstallig onderhoud
(1100 kilometer nieuw asfaitdek) worden aangepakt.
- Om de files te bestrijden worden extra spitsstroken langs de Ai,
Ai2, A13, A50 en A50/A1 opgeleverd.
- Een opgeknapt spoorwegnet moet op tijd rijden bevorderen. Het
ministerie verwacht voor 2005 een punctualiteit voor het reizigers-
vervoer van 85 procent (81 procent in 2002).
- Het plan van aanpak voor de waterwegen voorziet in de renovatie
van de Bernardsluizen, het groot onderhoud aan de Kreekrakslui-
zen en het baggeren en achterstallig onderhoud van het kanaal
Gent-Terneuzen.
den haag/gpd - Er wordt volgend jaar bijna 2
miljard euro uitgetrokken voor onderhoud van
wegen, waterwegen en spoor. De snelwegen wor
den de komende drie jaar over 1300 kilometer
van een nieuwe asfaltlaag voorzien.
Minister van verkeer en waterstaat Karla Peijs
gaat verder op de weg die ze vorig jaar is ingesla
gen: 'eerst houwen, dan bouwen'. Naar onder
houd van de wegen gaat 668 miljoen, de spoor
wegen krijgen 821 miljoen en de waterwegen 400
miljoen. Peijs: „Het is nu de tijd van werk in uit
voering."
„We zijn een doenersministerie", vindt ook
staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen. De
Nota Mobiliteit verschijnt naar verwachting op
30 september. Hierin leggen de twee bewindslie
den uit hoe ze Nederland tot 2020 in beweging
gaan brengen en houden. Naai" schatting is daar
80 miljard euro mee gemoeid.
Dit jaar wordt 140 kilometer snelweg vernieuwd.
In 2006 en 2007 nog eens 1100 kilometer. De be
langrijke snelwegen A2, A4 en A12 krijgen voor
rang omdat daar in de toekomst het meeste ver
keer over geleid zal worden.
De aanleg van spitsstroken gaat intussen onver
minderd door: volgend jaar kunnen nieuwe stro
ken langs de Al, A12, A13, A50 en A50/A1 in ge
bruik worden genomen. Op die snelwegen moe
ten weggebruikers straks 30 procent minder hin
der van files hebben. Peijs wil file-ergernis weg
nemen door automobilisten met behulp van in
formatiepanelen te wijzen op alternatieve routes.
Het verbeteren van de verkeersveiligheid is voor
Peijs 'topprioriteit'. Het aantal verkeersdoden
moet worden teruggebracht naar 640 per jaar in
2020. „Een zeer ambitieuze doelstelling", weet
Peijs. Want vorig jaar eiste het verkeer nog 1088
levens en het wordt alleen maar drukker op de
weg. Vooral het grote aantal jongeren dat met de
bromfiets verongelukt, baart de minister zorgen.
Verkeer en Waterstaat trekt volgend jaar 28 mil
joen euro extra uit voor verkeersveiligheid. Dat
bedrag loopt op naar jaarlijks 80 miljoen vanaf
2007.
Treinreizigers moeten steeds minder last hebben
van vertragingen en storingen. De inzet is om in
2005 85 procent van de treinen op tijd te laten rij
den. In 2007 moet 87 procent van de treinen vol
gens schema rijden. Vanwege de treinbotsing in
mei dit jaar bij Amsterdam Centraal is besloten
om het veiligheidsbudget voor het spoor met 40
miljoen euro te verhogen.
Vervoer van gevaarlijke stoffen, zoals LPG en am
moniak, wordt aan banden gelegd. De beveili
ging van tunnels wordt aangescherpt. Voor bag-
gerwerkzaamheden en het vervangen van verou
derde bruggen en sluizen trekt het ministerie 35
miljoen euro uit.
Minister Peijs opende eerder deze maand de tweede nieuwe Lekbrug bij Vianen. Met deze brug verbetert de verkeersdoorstroming op de A2 en is
langrijke stap gezet in de strijd tegen de files. Foto: GPD/Marc van der Kort
Minister Van der Hoeven trekt extra geld uit voor de veiligheid op scholen.
Foto: ANP/Robert Vos
den haag/gpd - Studenten
draaien op voor een bezuini
gingsoperatie van 100 miljoen
euro in het hoger onderwijs.
Het collegegeld gaat omhoog
met honderd euro, er is geen
studiefinanciering meer voor
mensen die na hun dertigste
beginnen met studeren en de
steun voor studenten van bui
ten de Europese Unie wordt
goeddeels afgeschaft. Tenmin
ste als alle plannen van het mi
nisterie van onderwijs onge
schonden door de Kamer ko
men.
Het lager onderwijs krijgt ook
klappen. Er wordt 43 miljoen
euro bezuinigd op program
ma's die onderwijsachterstan
den wegwerken. Die maatregel
wordt wel pas uitgevoerd in
2006. Bovendien lijken de rege
ringspartijen D66 en WD zich
te keren tegen de maatregelen.
Minister Van der Hoeven toon
de zich bij de toelichting op
haar begroting 'heel benieuwd'
naar de tegenvoorstellen die
Tweede Kamer in petto heeft.
Ondanks de dreigende bezuini
ging op onderwijsachterstan
den denkt Van der Hoeven het
aantal voortijdige schoolverla
ters drastisch terug te dringen.
Vergeleken met omringende
landen scoort Nederland op dit
gebied slecht. Op dit moment
heeft 15 procent van de jonge
ren tussen de 18 en 24 jaar geen
diploma in het hoger secundair
onderwijs. Van der Hoeven wil
dat percentage in 2010 verlaagd
hebben tot 8 procent.
Concrete plannen moeten nog
ontwikkeld worden om die
Hoofdpunten Onderwijs
doelstelling te halen. Makkelijk
zal niet worden, erkende de mi
nister. „Het is een ontzettend
hardnekkig probleem."
Minister Van der Hoeven trekt
60 miljoen euro extra uit voor
veiligheid op scholen. Het geld
is vooral bedoeld om de tijdelij
ke opvang van lastige leerlingen
uit te breiden. Ook moet aantal
plaatsen voor leerlingen met
structurele gedragsproblemen
worden uitgebreid. Verder
komt er meer aandacht voor de
begeleiding van scholieren.
In 2005 wordt de regelgeving in
het basisonderwijs drastisch te
rug gedrongen. „We gaan niet
meer voorschrijven hoe het
moet", aldus Van der Hoeven.
Iedere basisschool krijgt een ei
gen budget dat vrij besteed kan
worden, zolang er wordt vol
daan aan een aantal kerndoe
len. Door de daling van het
aantal regels kunnen basisscho
len volgens het ministerie 25
procent bezuinigen op hun ad
ministratieve lasten. Het sys
teem moet ook ingevoerd wor
den in het praktijkonderwijs.
Van der Hoeven wil het beroep
van leraar aantrekkelijker ma
ken. Daarvoor wordt 40 miljoen
uitgetrokken. Er moeten meer
carrièremogelijkheden komen.
Ook moet de doorstroom van
het primaire onderwijs naar het
secundaire onderwijs beter
worden. Het ministerie wil ook
de werkdruk in het onderwijs
verminderen.
Het ministerie voorziet dat er in
2008 weer een lerarentekort
ontstaat, doordat het lerarenbe-
stand behoorlijk is vergrijsd.
den haag/gpd - Het cul-
tuurbudget voor 2005-2008
is nu al vrijwel uitgeput,
stelt staatssecretaris Medy
van der Laan (D66). Hoe
wel dit jaar voor het eerst
19 miljoen euro moet wor
den bezuinigd, wijkt zij in
de cultuurnota op enkele
punten af van het advies
van de Raad voor Cultuur
en maakt op haar totale
begroting geld vrij voor
'bestuurlijke prioriteiten'.
Zo gaat er 3,2 miljoen euro
extra naar regionale instel
lingen. Maar de komende
jaren, waarschuwt Van der
Laan, valt bij 'onvoorziene
problemen in de cultuur
sector' niks extra's meer te
verwachten.
Van der Laan heeft 392
miljoen euro aan subsidies
te verdelen op een totaal
budget van 685 miljoen eu
ro in 2005. Van de 833 in
stellingen die subsidie heb
ben aangevraagd, krijgen
er 433 een positieve be
schikking. De bezuinigin
gen worden voor een groot
deel verhaald op onder
steunende diensten, waar
van er in 2006 nog maar
één per sector mag over
blijven. De gevolgen van de
bezuinigingen blijven op
deze manier 'zo beperkt
mogelijk', aldus de staats
secretaris. Zij kondigt een
grondige evaluatie aan van
het subsidiesysteem, want
'de cultuurnota lijkt uit zijn
krachten te groeien'.
Regionale culturele ont
wikkeling is een van Van
der Laans speerpunten.
„Voor alle inwoners van
Nederland moet een goed
aanbod aan culturele voor
zieningen bereikbaar zijn."
Een aantal aanvragers uit
'de regio' is daarom alsnog
subsidie toegekend of een
hogere subsidie dan was
geadviseerd. Het Oerol-fes-
tival krijgt 328.000 euro
(100.000 euro meer dan het
rèadsadvies) en de subsidie
van het Crossing Border
Festival wordt tegen het
raadsadvies in niet beëin
digd. Ook een aantal 'inter
culturele' instellingen krijgt
alsnog subsidie, zoals het
Tropenmuseum junior
(173.000 euro).
Van der Laan neemt de
door de raad geadviseerde
kaasschaaf-korting van 2,5
procent voor de musea wel
over. Maar de korting van
4,3 procent op de orkesten,
opera en het Nederlands
Kamerkoor zou volgens de
staatssecretaris onaan
vaardbare bedrijfsrisico's
opleveren en wordt daarom
'verlicht' tot 3 procent. Op
amateurkunst wordt niet
bezuinigd en ook de jeugd
orkesten blijven gespaard.
Het budget van het Neder
lands Fonds voor de Film
wordt met 700.000 euro
verhoogd voor de productie
van speelfilms 'ongeacht de
doelgroep waarvoor ze wor
den gemaakt'.
Hoofdpunten Cultuur/cultuurnota
- Cultuur staat in 2005 voor 685 miljoen euro op de begroting, door intensive
ringen op deelgebieden oplopend tot 730 miljoen in 2008. Van de begroting
gaat 392 miljoen euro per jaar op aan de vierjaarlijkse Cultuurnota ofWel het
Kunstenplan. Daarin staat wie subsidie krijgt. Staatssecretaris Van der Laan
wil dat er in 2006 in de cultuurwereld slechts één ondersteunende instelling
per sector overblijft. De cultuurwereld kwam met 833 aanvragen voor in totaal
660 miljoen euro, staatssecretaris Van der Laan besloot er 433 (deels) te hono
reren. Er zijn 67 nieuwkomers in het Kunstenplan. Er verdwijnen 59 instellin
gen. De musea krijgen te maken met een generieke korting van 2,5 procent,
zoals de Raad had geadviseerd. Toch gaan musea er soms op vooruit. Van der
Laan brengt de voorgestelde generieke bezuiniging van 4,3 procent op orkes
ten, opera en het Nederlands Kamerkoor terug naar 3 procent. Het Nederlands
Fonds voor de Film krijgt 700.000 euro extra voor het produceren van speel
films, het zuiden voor een nieuwe dansvoorziening.
Hoofdpunten Kunst, Cultuur en Media
- Media: Staatssecretaris Van der Laan (Media) handhaaft in haar begroting de
doelstelling dat de dHe publieke televisiezenders een gezamenlijk
marktaandeel van 40 procent moeten halen. Sommige Tweede-Kamerleden
en Hilversumse beleidsmakers klagen juist over de macht van de kijkcijfers.
- Het budget voor het ministerie van onderwijs, cultuur en wetenschap (OCW) bedraagt in
2005 26,6 miljard euro. Dat is 900 miljoen meer dan in 2004.
- Het collegegeld gaat met 100 euro omhoog. Die verhoging, per september 2005, levert vol
gend jaar 14,6 miljoen euro op. De daaropvolgende jaren is dat 44,8 miljoen.
- Het hoger onderwijs krijgt geen overheidsgeld meer voor studenten die na hun dertigste
aafv hun studie beginnen. Dit levert OCW vanaf 2006 geld op-. 23,9 miljoen. Daarna loopt
dit bedrag op. Een deel van de opbrengst gaat terug naar hoger onderwijs, waardoor OCW
jaarlijks per saldo 47,9 miljoen euro bezuinigt.
- Ook is er geen bekostiging meer voor studenten van buiten de Europese Unie. Dat scheelt
in 2005 9,9 miljoen, daarna jaarlijks 19,9 miljoen.
- Terugvordering van de hbo-fraude levert in 2005 ha aftrek van de kosten voor de commis
sie-Schutte, die de fraude onderzocht, 48 miljoen euro op. Het werk van de commissie
kostte 10,1 miljoen.
- Voor veiligheid op school is in 2005 46 miljoen beschikbaar, dat loopt op tot bijna 90 mil
joen in 2007.
- OCW steekt in 2005100 miljoen in terugdringen van het tekort aan leraren.
- Voor maatregelen om meer beta's en technici op de arbeidsmarkt af te leveren is in 2005
14 miljoen beschikbaar.
SPAGAAT
door Frank Hendrickx
den haag - Onno Visscher, di
recteur van de christelijke ba
sisschool De Burcht in
Veenendaal, deelt de wens van
minister Maria van der Hoe
ven om het onderwijs met
minder regels te belasten. Zo
krijgen de scholen bijvoor
beeld een veel grotere financi
ële vrijheid. Dat is op zich
mooi, maar niet voor iedere
schooldirecteur pakt die zoge
heten 'lumpsum-financiering'
gunstig uit, zegt Visscher.
„Een directeur van een kleine
school staat nu het zweet op
de rug. Elke school krijgt in de
toekomst een zak met geld van
het ministerie en verder zoe
ken de directeuren het maar
uit. Op dit moment lopen we
van de ene cursus naar de an
dere, want er wordt nogal wat
van ons verwacht. We moeten
financiële jaarverslagen en
culturele jaarverslagen maken,
we moeten personeelsbeleid
ontwikkelen met POP's, per
soonlijke ontwikkelingsplan
nen voor leraren, en we moe
ten overleg voeren met ouders
over het beleid van de school.
Een directeur van een kleine
school moet dat er allemaal bij
doen, want hij geeft in de regel
ook nog eens twee drie da
gen per week les.
Financieel wordt het voor een
kleine school ook niet makke
lijk. Er moeten allerlei voorzie
ningen worden getroffen om
dat zaken niet langer centraal
geregeld worden. Een leraar
die 25 jaar in het vak zit heeft
een recht op een bonus. Die
Directeur Visscher van basisschool De Burcht in Veenendaal: „Ik voorzie een enorme toename in het ziekteverzuim."
Foto: GPD/Henk van Holland
moet de school nu zelf uit zijn
budget gaan betalen. Als een
collega overlijdt, hebben de
nabestaanden recht op drie
maandsalarissen. Ook dat
moet de school zelf gaan beta
len. Het zijn banale voorbeel
den, maai- je moet er wel reke
ning mee houden in je budget.
Een directeur van een kleine
school moet dat samen met
zijn penningmeester allemaal
regelen. Ik geef het je te doen.
Het systeem wordt nu ver
nieuwd, maar oude verwor
venheden blijven wel bestaan.
Toen er een lerarentekort was,
is er erg veel weggegeven aan
de werknemers. Er wordt nu
zoveel in deeltijd gewerkt dat
er soms drie leraren voor een
groep komen te staan. Het mi
nisterie vindt het wel best, heb
ik de indruk, want het wordt
toch het probleem van de di
recteuren. Wij krijgen de ver
antwoordelijkheid, maar we
hebben niet de mogelijkheid
om eens nee te zeggen tegen
een leraar. Dat klopt niet, vind
ik. Van ons worden er allerlei
plannen verwacht, maar het
ministerie is niet te betrappen
op een lange termijnvisie op
het lerarentekort. Het is alle
maal ad hoe.
Natuurlijk ken ik collega-di-
reCteuren die over de nieuwe
plannen zeggen: „Hier heb ik
helemaal geen zin in." Ik voor
zie over vier, vijf jaar een enor
me toename in het ziektever
zuim, zeker nu het prepensi
oen is afgeschaft. Mensen gin
gen ervan uit dat ze op hun
61ste konden stoppen met
werken. Nu moeten ze door
tot hun 65ste.
Ik heb het makkelijker dan een
directeur van een kleine
school, want ik werk sinds an
derhalf jaar bij een grote
school met zevenhonderd
leerlingen. Wij hebben een
managementteam van vier
m^p. Ook maken we deel uit
vaifeen overkoepelende stich
ting, waardoor we niet alles zelf
hoeven te ontwikkelen. Voor
ons is de 'plandruk' minder
groot.
Het is goed dat de regels min
der rigide worden. Vroeger ont
stonden er absurdistische situ
aties. Dan moest je klassen die
al klein waren nog kleiner ma
ken, omdat het ministerie toe
vallig geld 'geoormerkt' had
voor die leeftijdsklasse. Aan de
klassen die wel groot waren
mocht je niets doen, omdat
daar geen geld voor geoormerkt
was. Op zo'n moment loont het
dat de minister vroeger zelf le-
rara is geweest. Ze weet toch
wat er leeft in een school."
