Opmerkelijke winnaar 'klassiek' levenslied
Wantoestanden zijn van alle tijden
KUNST CULTUUR
Zappen door de zaal
Benny
Lindelauf
krijgt Thea
Beckmanprijs
Nederlandse dance
ordt exportproduct
Atelierroute Oegstgeest
r Hauer
in Floris-film
ff. Acteur Rutger Hauer
itezien in de Floris-film
december in première
pat heeft regisseur Jean
■Velde zaterdag gezegd,
teur weigerde zijn mede-
igte verlenen aan het
gop de tv-serie die hem
aren zestig faam bezorg-
fr is wel te zien in oude
(beelden, wanneer Flo-
(Victor Löw) over zijn
lom vertelt. In de film
ie kleinzoon van Floris
ii gespeeld door Michiel
jan. De film draait vanaf
ember in meer dan hon-
lioscopen.
I animo
rHitlerfilm
ien/hamburc - Ruim
rdduizend mensen zijn
lij dag van de première in
and naar de bioscoop ge-
om de Hitlerfilm 'Der
-IV gang' te zien. Bioscoop-
sin Hamburg noemden
j i'schokkend'. 'Der Un-
3n g- Hitier und das Ende
jtten Reichs' veroorzaak-
lordat de film in de bio-
te zien was flink wat op-
■jyp Duitsland. Acteur Bruno
peelt volgens critici zijn
joed dat sommigen vre-
thet publiek menselijke
pathieke trekjes ont-
nde man, die verant-
dijk is voor de dood van
V- en miljoenen mensen.
>s ameld werk
held Dick Bos
jg - Na negentien jaar
andelen met de erven
iepper Alfred Mazure
litgeverij De Vrijheid bin-
it met een volledige uit-
in 'De avonturen van
os'. De uitgeverij bundelt
eeldverhalen over de
I stripheld in negentien
len. De Vrijheid en
Panda gaven eerder al
je werken van Heer
Tom Poes, Eric de
en Kapitein Rob uit.
[het Nederlands Film-
Utrecht gaat op 25
ir de documentaire
weer in actie' van Jan
in première. De film
beeld van de stripheld
iepper Alfred Mazure
'4).
iut in
„ie 'koninklijk'
Het Nederlands Insti-
Rome (NIR) mag zich
ilgende week koninklijk
Het is de eerste keer
likaat koninklijk
tnd aan een buiten
gevestigde instelling,
een interuniversitai-
tg voor wetenschap-
irwijs en onderzoek
lied van geschiedenis,
liedenis en archeolo-
lerlandse ambassa-
ime overhandigt de
volgende week aan
der van het instituut.
Beatrix brengt van 21
it 23 oktober een be-
iRome ter gelegenheid
ering van het hon-
bestaan van het NIR.
i reportage
Mandse films
Een televisieploeg van
nale Indiase televisie-
omt deze week naar
nd om een reportage te
iver de Nederlandse
tteam heeft onder
erviews met minister
st en Theo van Gogh,
stall en Robert Jan
de regisseurs van de
ndse films waarvan een
versie gemaakt gaat
alphen aan den rijn/anp -
Benny Lindelauf heeft met
zijn boek 'Negen open ar
men' de Thea Beckmanprijs
voor het beste historische
jeugdboek gewonnen. De
prijs, die het Historisch
Nieuwsblad vorig jaar instel
de onder de naam Bonte-
koeprijs, is herdoopt om de
verdiensten van de in mei
overleden schrijfster Thea
Beekman voor het histori
sche jeugdboek te eren.
Lindelauf (1964) kreeg de
prijs, een geldbedrag van
1000 euro en een gravure
van Berend Vonk, zaterdag
uitgereikt in het themapark
Archeon in Alphen aan den
Rijn. De jury vond 'Negen
open armen' de beste literai
re historische jeugdroman
van het afgelopen jaar. Het
boek gaat over de avonturen
van drie zusjes in Zuid-Lim
burg in de jaren dertig van
de twintigste eeuw.
De andere genomineerde
boeken waren "Victorie!' van
Theo Hoogstraten en Simo-
ne van der Vlugt, 'Het ramp
jaar' van Henk van Kerkwijk,
'Het lage huis' van Jan Ploe
ger en 'De zwarte baron' van
Annejoke Smids.
cht/anp - Nederland is
fin voor de ambities van
tote dance-organisaties.
el alle concepten zijn al
leer uitgevoerd en de
t voor grote evenemen-
is verzadigd. Wegens
oudend succes breiden
ie grootste organisators
aar het buitenland. Van
i ote drie, United Dance
- aany, ID-T en Q-dance,
laatstgenoemde de eer-
e een grootschalig eve-
fnt in het buitenland op
naam heeft staan. Q-
e hield vorige week een
al vlak over de Duitse
bij Nijmegen. Er kwa-
30.000 bezoekers op af.
nee is van plan het fes-
jaarlijks uit te breiden.
errein is 600 hectare
en biedt ongekende
üjkheden, aldus lbo
tvan de organisatie.
teur Brian Bout van
d Dance Company,
twoordelijk voor Dance
fi vindt ook dat Neder-
een grote voorsprong
op andere landen heeft. „In
het buitenland merk je dat
het als een keurmerk geldt
als je uit Nederland komt.
Op het dancevlak hebben we
de beste organisaties, de
beste artiesten en de beste
feesten."
Uitbreiding naar het buiten
land is agendapunt nummer
één bij United Dance Com
pany. Na een aantal succes
volle experimenten met het
Dance-Valleyconcept op Ibi-
za en in Miami, wil Bout
over vijf jaar Dance Valley in
minstens vijf landen, waar
onder Spanje en de Verenig
de Staten, op de festivala
genda hebben.
ID-T, verantwoordelijk voor
feesten als Sensation, Myste
ry Land en Tiësto in Concert,
timmert aan de weg in Bel
gië. Het opende woensdag in
Antwerpen een kantoor. Op
6 november kunnen de Bel
gen al naar Tiësto in Con
cert, in 2005 staat Sensation
White gepland in het Ant
werpse Sportpaleis.
oegstgeest - Monique Landesbergen was een van
de kunstenaars uit Oegstgeest en directe omge
ving die afgelopen weekeinde de deuren van haar
atelier opende voor de vierde atelierroute. Schilde
ren, tekenen, beeldhouwen, edelsmeden, grafische
technieken, er was tijdens de atelierroute van alles
wat te zien. Achttien kunstenaars ontvingen het
publiek zaterdag- en zondagmiddag in hun eigen
atelier. De anderen toonden hun werk in de aula
van de Openbare Montessorischool aan de Lange-
voort, waar ook een informatiecentrum was inge
richt. Foto: Hielco Kuipers
theater recensie
Roos van Put
Voorstelling: Synenergy (Petroesjka en Yo
yai pakebi, Man may yapobi). Residentie
Orkest en NDT 1Choreografie: Meryl
Tankard en Regina van Berkel.
Gezien: 16/9 (première), Lucent
Danstheater en Dr Anton Philipszaal, Den
Haag. Nog te zien aldaar 22,23,24,25,
28 en 29 sept. (20.15 uur), 26 sept.
(14.15 uur).
Links kronkelt en draait een ge
spierde rug, rechts is een duet
te zien, terwijl er tegelijkertijd
beneden in de zaal ook wordt
gedanst. Yo yai pakebi, Man
may yapobi ('Ik ben het mes, jij
bent het vlees') is in eerste in
stantie gefragmenteerd van op
zet, waardoor de toeschouwer
als het ware zappend door de
Dr. Anton Philipszaal de blik nu
eens hier en dan weer daar laat
rusten. Maar in deze ogen
schijnlijke - want tot in de
puntjes geregisseerde - chaos
heeft Regina van Berkel heel lis
tig alle onderdelen harmonieus
op elkaar afgestemd. De focus
gaat gulzig vloeiend van het ene
naar het andere deel.
De avond 'Synenergy', waarin
het Residentie Orkest en het
NDT voor het eerst gezamenlijk
optreden, is een groot succes.
Het begint in het Lucent Dans
theater, waar de Australische
choreografe Meryl Tankard het
aloude 'Petroesjka' in een
nieuw jasje steekt. Stravinsky
componeerde de muziek en in
samenwerking met de beroem
de impresario Diaghilev - van
Les Ballets Russes - kwam een
choreografie tot stand. Met als
centrale figuur de tragische
held Petroesjka, de pop die tot
leven wordt gewekt en die te
midden van de andere poppen
als enige menselijke gevoelens
kent, die van jaloezie en ver
liefdheid, welke uiteindelijk tot
zijn dood leiden.
Hoewel Tankard trouw de klas
sieke verhaallijn volgt en de ge
schiedenis met verhalend ballet
vertelt, is het eigentijdse ele
ment terug te vinden in ingeni
eus bewegende videoprojecties
die prachtige beelden opleve
ren. Van uitvergrootte barcodes
tot hippe en zo uit.nachtclub
afkomstige, elkaar opvolgende
vormen, in diverse kleuren met
een hallucinerende werking. De
dans is nogal gelijkmatig en
soms wat voorspelbaar van
aard, met name door de houte
rige bewegingen die een tot le
ven gewekte pop maakt. Prach
tige afsluiting is echter het ge
projecteerde beeld van de - in
middels overleden - Petroesjka,
die in zwart/wit op een groot
scherm in een ander universum
zijn eenzame dans kwetsbaar
en gevuld van dramatiek, in
slowmotion uitvoert.
De choreografie van Regina van
Berkel is op alle fronten even
sterk als onvoorspelbaar en
avontuurlijk. De dans is nu
eens grillig en puntigdan weer
vloeiend, glijdend, gowend.
Ook speelt de choreografe op
een geraffineerde manier met
de muziek: zwelt deze aan, zijn
de bewegingen sereen of be
vriest een houding enkele se
conden. Dan wordt er binnen
de ritmische slagwerkmuziek
zodanig naar een hoogtepunt
toegewerkt - de componist Bro-
phy vermeldt dat de titel ver
wijst naar een ondubbelzinnige
uitnodiging om aan de geneug
ten van het vlees deel te nemen
- dat in de dans een uitbundige
stemming overheerst. Net als in
de zaal.
Karei Kaasschaaf en zijn band, winnaar van het festival in de categorie 'klassiekers'. Foto's: Henk Bouwman Vader Abraham wist het publiek in de Stadsgehoorzaal in een mum van tijd in een stelletje smurfen om te toveren.
Karei Kaasschaaf wekt verbazing met werk van Ramses Shaffy
door Wijnand Zeilstra
vervolg van voorpagina
leiden - Karei Kaasschaaf en Wim van Beyeren
zijn winnaar geworden van de 6e finale van
het Leids Festival van het Levenslied. Kaas
schaaf werd zaterdag, in de Stadsgehoorzaal,
bekroond in de categorie 'klassiekers', Van Bey
eren in de categorie 'nieuw levenslied'.
Burgemeester Henri Lenferink roemde in zijn
rol van juryvoorzitter de kwaliteiten van beide
winnaars en sprak de hoop uit dat dit festival
van het levenslied nog vele jaren zal worden
voortgezet. Daarop reageerde de organisatie
direct met de aankondiging binnenkort een
aanvraag voor gemeentelijke subsidie te zul
len indienen.
De eerste prijs voor Wim van Beyeren (Maas
sluis) wekt geen verbazing. Zijn (nieuwe) tekst
gaat over een ernstig zieke geliefde die hij
sterkte wenst: 'Geef niet op/ga door met
vechten'. Geen echte smartlap met vette ac
centen, maar wel een recht-toe-recht-aan
tekst die je bij het genre van het levenslied
verwacht. Meezingen bij het refrein mag,
maar verder houdt Van Beyeren met zijn
krachtige stem het bij een meer ingetogen
vertolking. Hij doet dat goed en past daarmee
perfect in het kader van het festival.
De eerste prijs voor Karei Kaasschaaf is daar
entegen wel enigszins verbazingwekkend. Bij
'levenslied' denk je aan het repertoire van An-
dré Hazes, Frans Bauer, Johnny Hoes, de
Zangeres zonder Naam en ga zo maar door.
Aan het werk van Ramses Shaffy zou je in de
ze context minder snel denken. Toch is het
zijn befaamde 'Zing, vecht, huil, bid, lach,
werk en bewonder', waarmee Karei Kaas
schaaf oftewel Robert Toet uit Voorschoten
de eerste plaats behaalt. Het refrein heeft wel
iswaar hoge meezing-waarde, maar blijft op
de een of andere wijze een vreemde eend in
de bijt. Of het publiek dat ook vindt, valt niet
te zeggen. Wel valt op dat de aanvankelijk vol
le zaal al voor driekwart leeg is, als Kaasschaaf
zijn winnend lied voor de tweede keer ten ge
hore mag brengen. Een stil protest mis
schien?
Tijdens de wedstrijd speelt Kaasschaaf met
eigen band, in de herhaling (om logistieke re
denen) alleen met pianobegeleiding. Dat re
sulteert in twee nogal verschillende versies:
de een richting popmuziek, de ander richting
klassieke cabaretsetting. Opmerkelijk, omdat
noch de ene, noch de andere versie beslist
niet slecht maar zeker ook niet treffend ge
noemd kunnen worden.
Eerdere winnaars van het festival, zoals Ed
Citroen (2000) en Eèrmoei (2003) hebben hun
titel in de categorie 'Het nieuwe levenslied'
niet kunnen verdedigen, hoewel Citroen toch
nog de derde plaats binnenhaalt met 'Dwaze
vaders'. Lastig is dat hij ons laat meezingen,
terwijl de onbekende melodie daartoe weinig
uitnodigt.
Daarbij gaat het bij dit festival toch ook heel
vaak om het feest der herkenning. 'Eenzaam
zonder jou', 'Zij gelooft in mij', en zeer zeker
ook 'Ga met je heupen draaien' door Frans
Bauer-kloon Jurgen Jonkers. Om nog maar te
zwijgen van het gastoptreden van Vader
Abraham die in een mum van tijd het hele
publiek in een stelletje smurfen weet om te
toveren.
Bioloog stelt expositie over schaamte samen
haarlem/gpd - 'O mijn vrien
den! Zo spreekt hij die inzicht
heeft: schaamte, schaamte,
schaamte - dat is de geschiede
nis van de mens!', schreef de
Duitse filosoof Friedrich Nietz
sche in zijn magnum opus Also
sprach Zarathustra. Gedragsbio-
loog en essayist Tijs Goldschmidt
is al jaren in de schaamte geïnte
resseerd. Met deze emotie als
leidraad maakte hij voor het
Frans Hals Museum de tentoon
stelling 'Wegkijken' met beelden
uit het Spaarnestad Foto Archief.
Een etholoog die de schaamte
in beeld tracht te brengen. Je
zou denken dat hij dat vanuit
gedragsbiologisch oogpunt
doet. Maar niets is minder
waar. Goldschmidt: „Ik wilde
de tentoonstelling puur vanuit
het beeld maken, niet vanuit
een academische distantie. Bo
vendien: omdat van schaamte
bijna niets te zien is, is het een
hopeloos onderwerp voor een
gedragsbioloog. Dat is voor mij
juist ook het fascinerende er
aan; dat je er zo weinig van ziet
terwijl het een emotie is die de
levens van veel mensen verre
gaand beïnvloedt."
Niet alleen voor de etholoog is
de schaamte een problematisch
onderwerp. Ook voor de ten
toonstellingsmaker bleek het
een harde dobber. „De
schaamte is wel in beeld te
brengen", aldus Goldschmidt,
„maar er zijn relatief weinig
beelden van mensen die zich
schamen. Het mapje met foto's
over schaamte bleek zo onge
veer het dunste in heel het
Spaarnestad Foto Archief."
Toch zijn ze er wel, foto's van
zich schamende mensen. Zo is
er de foto van een Japanse sol
daat die na de nederlaag van
zijn land in 1945 op straat hara
kiri heeft gepleegd. Diep be
schaamd verhult hij zijn aange
zicht voor de omstanders en
bloedt dood. Een luchtiger, fri
voler beeld van zichtbare
schaamte is dat van een jonge
vrouw wier rokje door haar
grijnzende vrijer voor de foto
graaf wordt opgetild. Ze tracht
het kledingstuk weer in positie
te brengen en kijkt met het haar
voor het gezicht schaamtevol
naar beneden.
Niettemin verplaatste Gold
schmidt zijn aandacht gaande
weg van zich schamende men
sen naar de schaamte in zich
zelf: nu zocht hij naar foto's die
hemzelf een gevoel van plaats
vervangende schaamte bezorg
den. Een foto uit 1977 toont
een grote menigte mensen die
op de kermis naar een aantal
Een 'moffenmeid'. Er zijn relatief weinig beelden van mensen die zich schamen, toch zijn ze er wel.
Foto: Wiel v.d. Randen/Spaarnestad Foto Archief.
opgedofte lilliputters staart. Op
een veel oudere plaat rent een
schamele bedelaar mee met de
koets van de Engelse koning
George V. De landloper houdt
al rennend zijn pet op voor een
aalmoes, maar George en zijn
chique gezelschap negeren de
man volkomen.
Het absolute dieptepunt voor
Goldschmidt is de foto uit 1943
van een groep joodse, naakte
vrouwen - sommigen zelfs met
een kind op de arm - vlak voor
hun executie door de Duitsers
in een concentratiekamp. „Dit
gaat voorbij schaamte, dit roept
vooral walging bij me op", al
dus Goldschmidt. Er zijn meer
beelden die refereren aan gru
welijke gebeurtenissen, zoals de
foto van Gilles Perres, die de
verzamelde machetes van de
slachtingen in Rwanda vastleg
de. Goldschmidt: „Een van de
dingen die het maken van deze
tentoonstelling me geleerd
heeft, is dat de wantoestanden
van alle tijden zijn."
Bij de expositie verschijnt een
catalogus met een essay van
Goldschmidt, waarin hij ver
haalt over de schaamte en zijn
zoektocht om die in beeld te
brengen. Het begint met een
aantal ontroerende anekdoten
over de vader van de auteur,
overlever van de nazikampen,
die beschikte over wat je een
bevrijdend gebrek aan schaam
te zou kunnen noemen. Hoe
verklaart hij de schaamteloos
heid van deze merkwaardige
man? Goldschmidt: „Mijn va
der heeft in gevangenschap de
vreselijkste dringen meege
maakt. Die zijn voor hem denk
ik zijn referentiekader gaan vor
men, wat maakte dat zijn relati
veringsvermogen erg groot was.
Daarbij was het een enorme so
list, die ook zelfstandig werk
zaam was. Dat was een luxe po
sitie, hij hoefde zich niet aan te
passen, kon zijn eigen gang
gaan." Met de jaren heeft Gold
schmidt inmiddels geleerd wat
zijn vader - voor wie hij zich
ooit zo schaamde - hem als
kind al bijbracht: dat hij zich
nooit voor de daden van een
ander hoeft te schamen.
"Wegkijken'. Foto's uit het
Spaarnestad Foto Archief ge
kozen door Tijs Goldschmidt.
Te zien t/m 5 dec, De Hallen,
Grote Markt 16, Haarlem, di-
za 11.00-17.00, zo 12.00-17.00.
