Ommegang Mariabeeld in Archeoi
REGIO
Grootsteedse files in kleine dorp
Promotie of poppenkast?
Diego, Koos en Sjaak
ommegang ge
houden. Deze
omme-
gang is
Het minderbroederklooster in
het archeologisch themapark Ar-
cheon in Alphen aan den Rijn
krijgt begin oktober een
nieuw religieus beeld,
een eikenhouten Maria
met kind. Voor het
kunstwerk een definitie
ve plaats krijgt in de keu
ken van het Franciscaner
klooster wordt door het na
gebouwde middel
eeuwse stadje
Gravendam een
echter niet onomstreden en doet bij en
kele pastoors in de regio stof opwaaien.
Moet het naspelen van een religieus ge
bruik worden opgevat als poppenkast of
juist als promotie van het geloof?
Bert Paardekooper, 'archeotolk' in het
Alphense themapark, realiseert zich dat
de ommegang met de Madonna binnen
geloofskringen gevoelig ligt. Toch doet
het Archeon volgens hem niets anders
dan de geschiedenis nabootsen. „Be
zoekers kunnen dan ervaren hoe een
ommegang er in de Middeleeuwen
uit zou hebben gezien."
De komst van het Mariabeeld -
'een schatje', volgens Paardekoo-
per - ziet hij als een welkome ver
rijking voor het park. „In het Mid
deleeuwen-tijdvak van Archeon is
nu nog te weinig terug te vinden over
religie terwijl het geloof zo'n belang
rijke rol heeft gespeeld in die tijd. Ons
klooster bezat voorheen alleen een
kruis dat ook tijdens de processie
werd gebruikt."
Bezoekers wordt van begin af aan dui
delijk gemaakt dat alles gespeeld is, zo
verzekert hij. Paardekooper verruilt zelf
in het weekeinde dikwijls zijn dagelijk
se kledij voor een monnikenpij. In het
themapark staat hij dan ook bekend als
Broeder Bert. „Maar ik vertel er altijd bij
dat ik geen echte broeder ben."
Toch wordt er extra zorg besteed om de
ommegang op het traditionele religieuze
eerbetoon uit de veertiende eeuw te la
ten lijken. Zo zingen de minderbroeders
tijdens de rondgang de klassieke Maria-
liederen van Llibre Vermeil de Montser-
rat Ook heeft beeldsnijder Joop van Esch
uit Vlaardingen het nieuwe Mariabeeld
gebaseerd op een bestaand Keuls beeld
houwwerk uit 1270 na Christus. „Het ori
gineel staat in het Museum Catharijne-
convent in Utrecht", vertelt Paardekoo
per. De replica van de hedendaagse kun
stenaar komt in de keuken van het Ar-
cheonklooster te staan.
Het is vooral die plaats, waarover pas
toor T. Peters van de Hartebrugkerk in
Leiden zich verbaast. „Dat lijkt me toch
niet de geschikte plek. Een Maria in de
keuken, dat vind ik heel vreemd." Een
kapel of een mooie plaats in een kerkzaal
zou veel beter passen, meent hij. Paarde
kooper is zich echter van geen kwaad be
wust. „In middeleeuwse kloosters stond
wel vaker een Mariabeeld in de keuken."
Verder ontbeert het klooster in Archeon
een kerkzaal. „Er was aanvankelijk wel
een plan om een zaalkerk aan het kloos
ter te laten bouwen, maar dat is er nog
niet van gekomen", legt Paardekooper
uit. Het naspelen van de processie hoeft
volgens pastoor Peters geen probleem te
zijn. Wel stelt hij een aantal randvoor
waarden. „Het moet niet als een grap
worden gebracht. Met dit soort dingen
loop je namelijk altijd het gevaar dat het
in het belachelijke wordt getrokken." En
dat kan niet, vindt de geestelijke. „Maria
is de moeder van Jezus Christus en heeft
zich volledig in dienst gesteld van God
en zijn Zoon. Daarvoor past alleen dank
baarheid."
De ommegang hoort volgens hem 'eer
biedig en ingetogen' te zijn. „Zo moetje
geen zot in de processie laten meelo
pen", waarschuwt hij. „Maak er vooral
geen carnavalsoptocht van. De omme
gang moet juist uitdrukken wat gelovigen
in Maria zien." Het idee van Archeon om
de hulp van een echte pastoor in te scha
kelen, ziet hij wel zitten. Die kan volgens
Peters dan ook de kwaliteit en integriteit
van het geheel bewaken.
J. Dingjan, lid van het kerkbestuur van de
parochie aan het Leidse Steenschuur,
blijft ernstige twijfels houden 01
organiseerde ommegang. f>Alsh 1
niet ontaardt in iets banaals", \-
hij bezorgd. „We hebben hetw
heilige maagd Maria en niet ovi
lieve Gerritje." Volgens pastoor
ter van de Leidse parochie vani
Lodewijk hoort de processie in
vooral een religieuze inslag krij
ommegang moet het geloof uiti
Als het toeschouwers inspireer
zelfs een 'goed promotiemiddei a;
voor het geloof, denkt hij. „Eik
ik toch niets tegen hebben.n
Archeon wil bij de huldiging vaj
beeld zowel een pastoor als een 10
betrekken. „Maar dat is nog nie
voegt 'broeder' Bert snel toe. B i|
naderde hij pastoor F. Somenv
parochie van de heilige Pius Xi
aan den Rijn. Die bedankte voo
„Het lijkt een echte religieuze v M
maar dat is het niet", beargumi
Somerwil. „Ik voel me niet gero re
neel te spelen. Daarvoor ben ik re
ter niet gewijd." It
Volgens Paardekooper is het oi ri
zijn bedoeling geweest dat de f m
ommegang zou leiden. „Dat ka u
echt niet. Dat past inderdaad n in
ambt." bi
Het onthullen van een beeld di d<
priester en een dominee doet d id
gens hem echter niets aan af. I ti
se geestelijke Somerwil blijft 51
zijn standpunt. Het themapark
beter aan de twee werelden, dcj£
ligieuze processie en het tonr
strikt gescheiden te houden,
„Als gewoon duidelijk wordt d m
nagespeeld, dan is dat helder.!
troebel je de zaak."
Floor Ligtvoet
Foto:
Roel Dijkstra
Brug tussen Nieuwe Wetering en bij Vredeburg moet voor elke boot
Als pittoreske herinnering
aan het verleden komt hij
nog wel van pas. Maar qua
functionaliteit is de draai
brug tussen Nieuwe Wete
ring en het Haarlemmer-
meerse gehucht Vredebrug
allang achterhaald. Vanwe
ge de geringe hoogte moet
de brugwachter voor elke
boot de brug laten draaien.
Anderhalve minuut links
om om te openen en an
derhalve minuut rechtsom
om weer dicht te gaan.
Hierdoor ontstaan zowel in
Nieuwe Wetering als in
Vredeburg, in de zuidelijke
punt van de Haarlemmer
meerpolder, zo nu en dan
grootsteedse files.
„Vooral in de zomermaan
den staat er hier soms in
alledrie de richtingen een
kilometer file", vertelt Vre-
deburger Hendrik van der
Luit. „Twee kilometer op
de dijk, vanaf beide kanten,
en een kilometer in Nieu
we Wetering aan de andere
kant van de Ringvaart. De
brug staat dan constant
open vanwege het vele wa
terverkeer. Het is op de
Ringvaart dan net de Kal
vers traat. Je kunt zo over
de bootjes richting Oude
Wetering lopen."
Ook Brenda van der Meer
uit Vredeburg heeft last
van de opstoppingen rond
de brug. Gelukkig woont ze
niet pal aan de dijk, zodat
ze geen last heeft van de
'sliert ronkende auto's'
voor de brug. Maar voor
haar boodschappen gaat
ze wel altijd naar Roelof-
arendsveen en dat is in
theorie via de brug het
snelst te bereiken. „Maar
De draaibrug over de Ringvaart bij Nieuwe Wetering. Op zomerse dagen passere;e(
sen de 1000 en 1600 boten per dag. Foto: United Photos De Broer/Rob Hendriks
omdat de wachttijden kun
nen oplopen tot 20 minu
ten is het slimmer om via
Weteringbrug te rijden",
legt ze uit. „Dat is wel om,
maar uiteindelijk veel snel
ler."
Brugwachter Wim Borst
ziet in de zomermaanden
per dag tussen de duizend
en zestienhonderd boten
aan zich voorbij trekken.
En voor iedere roeiboot
moet de brug al open.Al
leen met een kano kun je
er zo onderdoor", vertelt
hij met een glimlach.
„Maar dan nog moet je
flink achteroverleunen. De
brug is gewoon niet meer
van deze tijd, maar alles
moet erover. Voetgangers,
fietsers, scooteraars en au
to's. Tot zware vrachtwa
gens aan toe. En omdat de
brug maar één baan heeft,
gaat het allemaal niet even
snel. En niet even veilig."
Om de verkeerssituatie
rond Vredeburg te verbete
ren is door de gemeente
Haarlemmermeer besloten
eind volgend jaar te begin
nen met de werkzaamhe
den waarbij de draaibrug
wordt vervangen door een
ophaalbrug. Hendrik van
der Luit zet echter vraagte
kens bij deze oplossing. Hij
had liever een brug een
eind verderop gehad. Van
der Luit: „Doordat de weg
in Nieuwe Wetering nogal
smal is en er huizen staan,
kan de brug niet zomaar
verbreed en verhoogd wor
den. Want daar is aan de
overkant gewoon geen
ruimte voor. Ze h
veel beter richtinj
Wetering een bre
gere brug kunnei
gen. Dan had het ij
verkeer ook nieti
Vredeburg en Nil i_
tering hoeven rijd en
had het snel naai rcj
leid kunnen won jSj
„Dat we hier geei en
lijke brug krijgen, !n
in Hoofddorp bij he
joen uitgeven aai ?n
bruggen over een be
sloot, vindikech ;ai
werk", vervolgt V M
Luit. „Dit gedeelt 1(j
Ringvaart is nota
doorgangsroute
Rotterdam en
dam."
Idsert Hartendi
NAVRAAG
Leidsch Dagblad
Directie: B M. Essenberg
E-mail: directie hdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Roosevettstraat 82, Leiden, tel 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5 '5° 5^7
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-5150 543
Personeel: 075-6813677
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
LEZERSSERVICE
0800 -1711 (gratis)
Mobiel: 072 - 5196800
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine
p/kw €56.70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag.
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07 30-17.00 uur; za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag.)
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Media BV. 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de venwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar.
We hebben weliswaar
wielrenner Koos Moe
renhout en voetballer
Jaap Stam, maar op de
meeste Leidse basisscho
len zullen er toch nog
maar weinig jongens zijn
met een van deze voor
namen. Toch was er een
tijd dat je met een J als
voorletter weliswaar
meestal officieel Johan
nes heette, maar als dat
niet zo was, dan heette je
Jacobus, waar zowel Jaap
als Koos van zijn afgeleid.
Jacobus is de Latijnse
vorm van de Hebreeuwse
naam Jacob. In het bij
belboek Genesis (hoofd
stuk 25, vers 19-27) wordt
verteld dat Isaak, de zoon
van Abraham, en zijn
vrouw Rebekka een twee
ling krijgen. De oudste
krijgt de naam Esau 'be
haard', omdat hij van top
tot teen bedekt is met
rossig haar, terwijl de
jongste Jacob 'hij houdt
de hiel vast' genoemd
wordt, omdat hij bij zijn
geboorte de hiel van zijn
broer vasthoudt.
Ook in het Nieuwe Testa
ment komt de naam Ja
cob voor, maar omdat
dat deel van de bijbel
niet via het Hebreeuws,
maar via het Grieks en
het Latijn is overgeleverd,
wordt de naam daar in
de Latijnse vorm Jacobus
gebruikt. Er zijn twee
apostelen die Jacobus he
ten, van wie de bekend
ste Jacobus de Meerdere
is, de broer van Johan
nes. Hij stierf als eerste
apostel de marteldood en
volgens de legende
spoelde zijn gebeente
aan in de Spaanse pro
vincie Galicië. Daar
bouwde men in de ne
gende eeuw te Compos-
tela een aan hem gewijde
basiliek en werd hij de
schutspatroon van de
provincie. Santiago de
Compostela werd vervol
gens een zeer geliefd be
devaartsoord en de po
pulariteit van de heilige
Jacobus, die in het
Spaans sant Iago wordt
genoemd, nam in Spanje
en de rest van Europa
enorm toe.
Dit kwam onder meer tot
uiting in het feit dat vele
jongetjes naar deze heili
ge werden vernoemd. In
Nederland kwamen Ja
cob en Jacobus tot onge
veer 1950 allebei in de
top twintig van meest ge
kozen jongensnamen
voor. Hiervan werden
roepnamen afgeleid als
Jaap en Jaak, Ko, Koos en
Kobus. Ook Koop en Cop-
pe zijn oude voornamen
die bij Jacob (us) horen.
Deze namen vinden we
nog terug in achterna
men als Koops en Cop-
pens. Een Friese variant
van Jacob is Japik, die
ook voorkomt in de ach
ternamen Japicx en Ja-
pikse. In Frankrijk was de
gebruikelijk vorm Jac
ques, een naam die al in
de zestiende eeuw ook in
Nederland voorkwam en
waarvan de spelling in de
loop van de tijd ook wel
werd vernederlandst tot
Sjaak.
In het Spaans komt, be
halve het al genoemde
Iago, ook nog de vorm
Jaco voor. Daarnaast kent
men in deze taal de
naam Jaime, die is afge
leid van het Latijnse Ja-
comus, een variant van
Jacobus. Ook het Engelse
James is van oorsprong
afkomstig uit dit Ja-
comus. Bij James ont
stonden vervolgens Jim
en Jimmy, die ook in het
Nederlands terecht zijn
gekomen.
Hoewel het voor de hand
lijkt te liggen dat de En
gelse naam Jack even
eens een verkorting is bij
Jacobus, schijnt dit niet
het geval te zijn. Volgens
de bronnen is Jack na
melijk een Engelse ver
bastering van de Vlaamse
naam Jakke, die via Jane
kin en Jankin uit Johan
nes wordt afgeleid. Vanaf
de twaalfde eeuw was er
namelijk een levendige
wol- en lakenhandel tus
sen Engeland en Vlaan
deren en vele Vlamingen
staken in de loop van de
tijd het Kanaal over om
in Engeland hun geld te
verdienen. Johannes is
dus de naam waaruit het
Engelse Jack oorspronke
lijk afkomstig is, al is het
wel zo dat men Jack later
ook wel opvatte als een
korte naam bij Jacobus.
In Spanje werd de naam
van de heilige Jacobus
zelfs zo populair dat men
de combinatie sant Iago
'heilige Jacobus' ook in
De Paralympics zijn begonnen. In dezelfde olympische omgeving
waar valide sporters vorige maand naar eeuwige roem streefden,
presteren nu
"Wie kijkt er nu om twaalf invalide
j 7-, 7 sporters in
uur naar de Paralympics? Athene op
de toppen
ANNO 1979, donderdag 20 september
ALPHEN AAN DEN RUN - Voor het eerst was het weer bijzonder
slecht tijdens de Alphense jaarmarkt. De vijfde editie was door- en
doornat. Daar kon de anti-regendans van twee Blackfoot-indianen
niets aan veranderen. Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen 1
plaatsing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironumm
8406 t.n.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding va
Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling
de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de fotr
binnen drie weken thuisgestuurd.
COLOFON
HDC 970
zijn geheel als \j
ging gebruiken.
Santiago een h
kelijke Spaanse]
naam, die opz
weer kon wordl
tot Diaz en Diq
de d aan het b
eigenlijk het rd
van de t die aai
van sant 'heilig]
blijkt weer eeni
mige namen in
van de tijd vooi
ke hoeveelheid!
namen hebbenl
Reacties en tij
rubriek kunt u
naar de redacti
krant, Postbus
AB Leiden, ond
ding van de rulE#l
naam 'Aangeni
mailen naar de e|fl
kan ook: schooie'1
heim@inl.nl Be
«8
Tanneke Schooi^3
van hun kunnen. Is dat net zo goed topsport als de Olympische Spe
len of vooral een bijeenkomst van onvergelijkbare grootheden, die
ieder hun eigen hoofdprijs verdienen? Navraag bij Leidenaar MENNO
JANSEN, die als hardloper ooit droomde van succes op de 400 en 800
meter. Door een val uit een jeep raakte hij als tiener gedeeltelijk ver
lamd.
Heeft u ooit gedroomd van de
Olympische Spelen
„Nee, daarvoor was ik nog te
jong. Voor ik dat ongeluk
kreeg, wilde ik kampioen van
Nederland worden. Verder
keek ik nog niet, al zag ik na
tuurlijk wel olympische hel
den als Carl Lewis en Sebasti
an Coe op de televisie."
Zijn de Paralympics een vol
waardig alternatief voor de
Olympische Spelen?
„Dat zijn ze zeker. Ik vind het
van een sporter zelfs knapper
als hij de Paralympics haalt
dan de Olympische Spelen.
Want gehandicapte sporters
krijgen helemaal geen medewerking. Ik kan erover meepraten. De
clubs zijn er vaak niet op ingesteld, de bond is er niet op ingesteld
en ook individuele trainers niet. Pas als ik een goede trainer vind,
kan ik in sportief opzicht wat presteren.
Welke onderdelen beoefent u?
„Na dat ongeluk en de revalidatie richtte ik me op kogelstoten en
speerwerpen. Ik moet dat noodgedwongen zittend doen, en dan
nog met mijn zwakke linkerhand. Bovendien heb ik last van een
trilling in die hand. Toch vestigde ik twee keer een Nederlands re
cord in mijn klasse."
Uw klasse is één van de vele klassen die de gehandicaptensport
kent?
„Dat klopt. Maar dat geeft toch niet? Ik kan me wel voorstellen dat
televisiekijkers al die verschillende categorieën ingewikkeld vin
den. Maar dat is een kwestie van uitleggen."
Bent u tevreden met de aandacht die de media aan de Paralym
pics besteden?
„Bedoel je die late uitzendingen om twaalf uur 's avonds? Wie kijkt
er dan in godsnaam? Ja ik, want ik wil er geen seconde van missen.
Vooral afstandsrollen, 500 en 3000 meter in de rolstoel, vind ik
spannend. Daarin kan ik me als voormalige hardloper helemaal
inleven. Dat krijg je er bij mij nooit meer uit."
tekst: Tim Brouwer de Koning
UIT DE ARCHIEVEN
ANNO 1954, Maandag 20 September
LEIDEN - De huisvesting, van zowel de student als van studentenorga
nisaties en Universiteit is een groot probleem. Minerva, Prytaneum en
het WSL-gebouw zijn te klein om de academieburgers te bieden wat
zij nodig hebben aan ruimte voor vergaderingen, leeszalen en accom
modatie voor gezelligheid, kunst en sport, terwijl er langzamerhand
ook een nijpend tekort ontstaat aan goede studentenkamers tegen bil
lijke prijzen. De bouw van een groot studentencentrum is minstens
even noodzakelijk als die van nieuwe laboratoria en studiecentra.
Een uitbreiding van de Universiteit zou vrij gemakkelijk te bereiken
zijn door bijtrekking van het complex tussen Doelensteeg en Hortus,
waaraan op den duur het terrein van de Doelenkazerne zou kunnen
worden toegevoegd. Het is immers voor het land en voor Leiden van
groter belang dat de Universiteit expansiemogelijkheid bezit, dan dat
de militaire koksschool in het centrum van de stad gehuisvest blijft.
AANGENAAM
