Te weinig controle giftige stoffen
BINNENLAND 2
Ouderen in 'voorbeeldstaat' Zweden krijgen schrale hulp
r
Europa had geluk
bij uitbraak SARS
Landbouw kan profiteren van verandering klimaat
'Mobieltjes aanpassen om
pesterijen tegen te gaan'
Raad voor de Transportveiligheid dringt aan op maatregelen
Weidevogels
in nood
1 I:
■(sterrenhotel
rslapelozen
rdam - Bewoners langs
nvputten van de Noord-
irgsi [jjn in Amsterdam die sla-
idin? i nachten hebben van het
bvaai en het niet meer
nnen, mogen op kosten
0 imeente overnachten
■^iesterren hotel. Al
ten worden zij, vaak tot 's
hun huizen uit ge-
jor het slaan van diep-
n voor de ondergrondse
1S, Vier miljoen euro heeft
1 uitgetrokken om het
leed van bewoners langs
iwputten van de metro te
l es zegt
- anen op
;i - Aankomend Europees
issaris Neelie Kroes heeft
I. ele banen in bedrijven
ij egd. Ze deed dat per 1
iber, twee maanden voor
nijn die de nieuwe voor-
larroso van de Europese
lissie had gesteld. Een
roerder van de Europese
tissie heeft dat gisteren
I. Kroes kan in het Euro-
rlement veel scepsis
iten door haar vele rela-
iet bedrijfsleven. Straks
namelijk beslissen over
isen ondernemingen.
em-Alexander
nt Wetsus
arden - Prins Willem -
[der heeft gistermiddag
jnderzoeksinstituut
I in Leeuwarden ge-
Door een knop om te
n zorgde de prins ervoor
prgie werd toegevoegd
iter in een buis. Het wa-
Irde daardoor helder-
LEn dat is symbolisch
[etsus. Als we energie in
roek naar water steken is
lomst mooi gekleurd",
porzitter Margreeth de
(i de Raad van Toezicht
istituut.
Jden geven
gers vrij
.ling/vlieland - Het
[or vrachtvervoerders
ilijker worden om goe-
lar Terschelling en Vlie-
irengen. Tot nu toe is
loeksen de enige die
maken van mobie-
iteigers. Maar de wad
iden lieten gisteren we-
lobiele aanlegsteigers
vrachtvervoer vrij te
'en. In een convenant
len tot 2023 perma-
[beschikking krijgen
tanlegsteigers. Beide ei-
ijn het daar niet mee
Doeksen de steigers
ip ruikt, zouden andere
i in ze voor vrachtvervoer
kunnen gebruiken.
vrijdag 17 september 2004
emen met
-teersdrempels
[g - De ANWB heeft
likers in de regio Den
;eroepen hun ervarin-
'erkeersdrempels te
De inventarisatie moet
ld geven van de proble-
iergemissen die de snel-
imende obstakels voor
ler opleveren. Geen en-
itie heeft daar nu een
Itvan, zei een woord -
'an de ANWB gisteren,
ikers kunnen hun er-
per e-mail doorgeven.
ir garagehouders doen
idrempels een aanslag
aatvan auto's. Dat uit
eds vaker in manke-
aan de stuurinrichting
hokdempers.
kassen
;u uisteren
pi, g - De PvdA wil een
Cn ken aan de 'lichtvervui-
)r de glastuinbouw in
I "I lland. De partij wil dat
iwe kassen in de pro-
V'worden afgeschermd,
1 :en oranje licht meer
n. Dat staat in een mo-
steren werd ingediend
)vinciale Staten. Er zijn
ten ontwikkeld die ver-
pafig mogelijk maken. De
ïdthet hoog tijd die
en op grote schaal toe
1. Omwonenden van
bouwbedrijven onder-
imstige hinder van de
igvan licht, zegt Sta-
Letschert.
in r
sproken
nisbruik
«N - Een 46-jarige
iet Drentse Zwiggelte
door het gerechtshof
•arden vrijgesproken
jueel misbruik van zijn
ïefdochtertje. Het hof
jverklaringen van het
■ver het misbruik onbe-
TT. De strafzaak tegen
ihte was volledig geba-
I de verklaringen van
ie. De man werd vorig
Jprtig maanden cel ver-
J door de rechtbank in
m sneed toen bij het
pvan het vonnis zijn
door Thea van Beek
Zweden heeft naar verhouding
de meeste ouderen ter wereld.
Nederland, dat aan de voor
avond van een vergrijzingsgolf
staat, wil van Zweden leren hoe
de zorg voor ouderen op peil kan
worden gehouden. Maar in de
beroemde Zweedse verzorgings
staat blijkt het moeilijk hulp te
krijgen. Wie in aanmerking wil
komen voor een plaatsje in een
verzorgingshuis, moet wel heel
erg ziek en zwak zijn.
Twee fauteuils, een tafeltje, een
kastje en wat kleine persoonlij
ke bezittingen. De kamer in het
verzorgingshuis in Trollangen
oogt nogal kaal. Het zieken
huisbed en het linoleum op de
vloer zijn duidelijk bestemd om
het personeel te onüasten. De
tien bewoners van deze unit
delen samen een huis- en eet
kamer en een gemeenschappe
lijke keuken.
De ziekenhuissfeer die het ver
zorgingshuis oproept, is kenne
lijk geen bezwaar. In de wijde
omgeving van Trollangen nabij
Stockholm is het huis zeer ge
wild. Wie zijn laatste levensfase
In de beroemde Zweedse verzorgingsstaat blijkt het moeilijk te zijn om hulp te krijgen. Foto: GPD
niet meer thuis kan slijten, is
hier zeer goed af.
Net als Nederlanders willen ook
de meeste Zweden het liefst zo
lang mogelijk in hun eigen huis
blijven wonen. Slechts acht
procent van de ouderen woont
in een verzorgings- of verpleeg
huis. In Nederland is dat twee
keer zoveel.
Toch telt Zweden verhoudings
gewijs de meeste ouderen ter
wereld. Bijna achttien procent
van de bevolking is 65-plusser.
Over een kleine twintig jaar is
de vergrijzing in Nederland on
geveer vergelijkbaar met die
van Zweden. De vraag is of Ne
derland iets van de Zweden kan
leren. Begin oktober wijdt het
ministerie van VWS een confe
rentie aan dit onderwerp, sa
men met de Zweedse ambassa
de en Zweedse Kamer van
Koophandel.
De ouderenzorg staat in Zwe
den nog min of meer in de kin
derschoenen. Wie tot begin ja
ren tachtig van de vorige eeuw
oud, ziek en hulpbehoevend
was, kwam terecht in een zie
kenhuis. Ouderen verbleven
daar jaren achtereen, tot de
dood erop volgde.
Sinds in 1982 speciale wetge
ving werd ingevoerd, kwam een
einde aan deze schrijnende si
tuatie. Ouderen kregen recht op
allerlei vormen van hulp en het
land ging nadenken over ver-
pleeg- en verzorgingshuizen,
serviceflats en thuiszorg. Des
ondanks leunt ruim tweederde
van de ouderen nog steeds op
de zorg van familie. Ook in de
beroemde Zweedse verzor
gingsstaat is het moeilijk hulp
te krijgen. Wie in aanmerking
wil komen voor een plaatsje in
een verzorgingshuis, moet wel
heel erg ziek en zwak zijn.
Net als in Nederland is ook in
Zweden het toverwoord decen
tralisatie. Steeds meer taken
worden overgedragen aan ge
meenten, zoals onder meer de
ouderenzorg. „Dat was aanvan
kelijk een schok. Gemeenten
waren nooit gewend voor oude
ren te zorgen. In 1992 kregen
wij de plicht ouderen in appar
tementjes te huisvesten. Een
enorme operatie", vertelt wet
houder Kerstin Malmberg van
de gemeente Tyresö.
Zweden kent geen ziektekos
tenverzekering. De voor ieder
een toegankelijke gezondheids
zorg wordt uit belastingop
brengsten betaald. Geldgebrek
en een tekort aan kwalitatief
goed personeel belemmeren
echter een goed functionerende
zorg. Voor 2015 is een tekort
voorspeld van 200.000 mede
werkers in de ouderenzorg.
De belastingdruk is hoog en va
rieert afhankelijk van het inko
men tussen de 30 en 55 pro
cent. Zeker in tijden van econo
mische recessie met lagere be
lastinginkomsten wordt de
spoeling dun. Geen politicus
die zich aan nog hogere belas
tingen durft te wagen.
Terwijl het aantal ouderen de
komende decennia nog zal op
lopen tot een kwart van de be
volking, moeten gemeenten
ook nog voldoen aan de wette
lijke eis van recht op zorg. De
wachttijd voor een plekje in een
verzorgingshuis mag niet meer
dan drie maanden bedragen,
desnoods af te dwingen via de
rechter. De gemeenten staan
machteloos bij gebrek aan geld.
Twee jaar geleden brandde in
Zweden de discussie los over de
slechte behandeling van oude
ren in verzorgingshuizen. Aan
leiding was een bandopname
die een zoon maakte in de ka
mer van zijn moeder. De vrouw
bleek te zijn geslagen en uitge
scholden.
Sigbritt Hagbard van de ge
zondheidsinspectie in de pro
vincie Stockholm erkent de
problemen: „We zien regelma
tig dat mensen lang moeten
wachten op het eten of onvol
doende vocht krijgen. Ook
komt het voor dat mensen om
vier uur 's middags nog in bed
liggen of zich onveilig voelen.
Uiteindelijk hebben we hier vijf
huizen aangetroffen waar de
zaak niet in orde was. We heb
ben nooit een huis gesloten. Ik
geef toe dat het gebrek aan bed
den daar ook een rol in speel
de."
den haag/gpd - Mobiele tele
foons moeten standaard wor
den uitgerust met een blok-
keerfunctie waarmee kinderen
ongewenste telefoontjes en
sms'jes kunnen tegenhouden.
Dat vindt directeur Bamber
Delver van de stichting De
Kinderconsument.
Volgens Delver, die volgende
week woensdag spreekt tij
dens een bijeenkomst van de
gemeente Den Haag over 'kids
telecom', is pesten via de
mobiele telefoon onder de
jeugd een groot probleem.
„Veel pesterijen kunnen wor
den voorkomen als je op je
mobieltje kunt instellen van
welke nummers je geen be
richten of telefoontjes wilt
krijgen. Ook moet het moge
lijk worden anonieme bellers
tegen te houden."
Er is volgens Delver in Neder
land nog geen mobiele tele
foon met een blokkeerfunctie
op de markt. „We voeren in
middels met producenten
overleg over de mogelijkheden
op dit terrein."
De stichting De Kinderconsu
ment, die zich ook inzet voor
veilig gebruik van internet
door Idnderen, discussieert
met kinder- en ouderpanels
ook over de voor- en nadelen
van een alarmfunctie op een
mobiele telefoon. Daarmee
krijgen ouders een signaal als
een kind bijvoorbeeld afwijkt
van de gebruikelijke route van
en naar school. „Het is tech
nisch mogelijk dat ouders dan
op een schermpje kunnen
zien waar hun kind zich be
vindt. Ze kunnen dan actie
ondernemen als ze vermoe
den dat hun kind in een onge
wenste situatie is terechtgeko
men."
Volgens Delver zijn er bij ou
ders meer voorstanders van
een alarmknop dan onder kin
deren. „Ouders vinden het
een veilig idee, maar kinderen
zien het als een beperking van
hun bewegingsvrijheid."
den haag/anp - Dat EllTOpa
grotendeels gevrijwaard bleef
van SARS was meer geluk dein
wijsheid. Het ontbreekt in Eu
ropa op nationaal en Europees
niveau nog te veel aan samen
werking tussen de medische en
de landbouwautoriteiten. Er
zijn wel draaiboeken voor een
uitbraak, maar die zijn of voor
de medische, of voor de veteri
naire sector geschreven.
Dat stelt de Gezondheidsraad
in een rapport over de risico's
van infectieziekten die van dier
op mens kunnen overgaan, in
vaktermen zoönosen. Het rap
port is gisteren gepresenteerd
op een Europese conferentie
die minister Hoogervorst
(Volksgezondheid) en zijn land-
bouwcollega Veerman hebben
georganiseerd.
Volgens Hoogervorst geeft de
recente vogelgriep aan dat een
nauwe samenwerking tussen de
dierengeneeskunde en de ge
zondheidszorg belangrijk is. Hij
erkent dat de organisaties,
agentschappen, beroepsbeoe
fenaren en bevoegde instanties
hun inspanningen meer op el
kaar moeten afstemmen, zodat
een gezamenlijke aanpak voor
infectieziekten van dierlijke
oorsprong mogelijk wordt.
De tweedaagse conferentie is
bedoeld om te komen tot een
Europees programma en con
crete afspraken over bestrij
ding, doorlopend onderzoek en
communicatie bij een uitbraak
van zulke infectieziekten. Het
advies van de Gezondheidsraad
geeft daartoe een aanzet.
Volgens de raad zijn uitbraken
van infectieziekten die van dier
op mens overgaan nauwelijks
voorspelbaar en te voorkomen.
Vooral RNA-virussen die zich
zelf snel aanpassen aan veran
derende omstandigheden heb
ben de grootste kans om op te
duiken. Virussen die van mens
op mens overgaan, zoals SARS
en vogelgriep, vormen het
grootste risico voor de volksge
zondheid.
Het wordt warmer en er valt meer re
gen. Het klimaat verandert langzaam
maar gestaag. De droogte vorig jaar en
de tropische regenbuien van dit jaar be
vestigen deze trend. Ook in Europa
wordt de verandering van het klimaat
zichtbaar. Dat is iets om rekening mee
te houden bij het vaststellen van het
landbouwbeleid.
Het rapport van het Europees Milieua
gentschap (EEA) heeft internationaal
nogal wat beroering gegeven. Boeren
en tuinders krijgen te maken met
structurele veranderingen in het weer.
Het groeiseizoen werd de afgelopen
dertig jaar zo'n veertien dagen langer.
De landbouw in noordelijke regio's
van Europa profiteert, terwijl het in
Zuid-Europa elk jaar moeilijker wordt
een goede oogst van het land te halen.
De voedselvoorziening van Europa
staat niet op zichzelf. Overal worden
producten vandaan gehaald voor con
sumptie hier, of om na verwerking hier
weer te worden uitgevoerd. Sommige
economen beweren dat Europa niet
meer zelfvoorzienend hoeft te zijn. Als
de aardappelen op zijn, halen we ze
gewoon uit Zuid-Amerika. Rijst kan
toch ook in zuidoost Azië worden ver
bouwd? Of is dit te kort door de bocht?
Europa heeft de ethische plicht het vo
lume van haar voedselproductie in
stand te houden. De
suggestie dat alles op
elk moment elders ter
wereld te koop is, is
eenzijdig en wordt in
gegeven door egoïsme. Als een van de
rijkste landen ter wereld kunnen wij
kopen wat we willen, maar veel ande
ren kunnen dat niet.
Klimaatverandering treft de hele we
reld. Wereldwijd is het aantal natuur
rampen de afgelopen decennia toege
nomen. Overstromingen zijn in het
Verre Oosten een jaarlijks ritueel en de
verwachting is dat Afrika steeds lange
re droogteperiodes tegemoet gaat. Het
risico dat oogsten verloren gaan,
neemt wereldwijd toe.
Europa heeft dus een verantwoorde
lijkheid in de voedselvoorziening die
verder gaat dan de eigen bevolking. De
afnemende belangstelling van de poli
tiek is onterecht en gebaseerd op een
gevoel van schijnzekerheid. Dat is im
moreel, want andere werelddelen
moeten alle zeilen bijzetten om hun
groeiende bevolking
c te voeden. Meer dan
r« I lt, eens kunnen ze dat
nu al niet.
Is het met het oog
op het tekort aan water logisch dat wij
Egyptische sperziebonen eten? Europa
moet zijn stabiele en goed ontwikkelde
voedselproductiesysteem behouden
en versterken. Dat is het verplicht aan
zichzelf én aan andere volkeren.
Aan het EEA-rapport kan nóg een
landbouwpolitiek onderwerp worden
gekoppeld, nu Zuid-Europa minder
geschikt wordt voor de landbouw en
Noord-Europa juist aantrekkelijker.
Tot op heden voert Europa geen ruim
telijk landbouwbeleid. Toch dwingt
verandering in het klimaat ons na te
denken over de vraag waar de land
bouwproductie het beste kan plaats
vinden. Waar zijn de omstandigheden
het gunstigst om bepaalde producten
te laten groeien?
Water is daarbij uiteraard een heel be
langrijk element. Logischerwijze moet
de landbouwproductie in Noord-Eu
ropa worden gestimuleerd en behou
den. Dat kan ook, want Nederland
heeft zeer vruchtbare grond, een mild
zeeklimaat en altijd voldoende water.
Ondanks de droogte had Nederland
vorig jaar toch acceptabele oogsten,
terwijl die elders verpieterden. Hier le
vert een hectare vier keer zoveel bieten
op als in Oost-Europa.
De Nederlandse politiek laat zich aan
de klimaatsverandering niet veel gele
gen liggen. De samenleving is sterk
verstedelijkt en het kabinet zet vooral
in op stedelijke activiteiten. De land
bouw is vooral grondleverancier ge
worden: de beste landbouwgronden
ter wereld worden omgezet in natuur
gebied of bebouwd.
De samenleving, en in verlengde daar
van de politiek, moet anders aankijken
tegen de hoogproductieve landbouw
zoals die zich in ons land heeft ont
wikkeld, uiteraard binnen milieu- en
ethische randvoorwaarden. Dit bete
kent ook dat de overheden in de ruim
telijke planning rekening moeten hou
den met de bodemvruchtbaarheid.
Het opkopen van landbouwgrond te
gen absurde bedragen ten behoeve
van natuurontwikkeling verdient een
revisie in denken. Binnen een paar we
ken komt de kabinetsnota Agenda Vi
taal Platteland van LNV-minister Veer
man in de Tweede Kamer aan de orde.
De rol van Nederland als voedselpro
ducent zou een nieuwe invalshoek
moeten zijn in het debat over land
bouw in Nederland.
Willem Henk Streekstra, werkzaam bij
LTO-Nederland
Scharrelpolitie
tegen eierfraude
amsterdam/anp - De Neder
landse supermarktklanten
moeten 'scharrelagenten' wor
den. Zij moeten er volgens die-
renwelzijnsorganisatie Wakker
Dier op toezien dat eieren uit
de legbatterij vanaf volgend jaar
niet vermomd als scharrelei in'
de schappen liggen. 1
Vanaf eind dit jaar worden eie
ren uit de legbatterij niet meer
in de supermarkten verkocht
worden. Maar Wakker Dier is
bang dat eieren uit legbatterijen
straks in de winkels verkocht
worden als scharrelei.
Of een ei is gelegd door een
scharrelkip, is te zien aan de
code, die met rode inkt op het
ei staat. Een ei uit de legbatterij
begint met het cijfer 3, bijvoor
beeld '3-NL-42059'. Wakker
Dier heeft donateurs, vrijwilli
gers en consumenten gisteren
opgeroepen eieren te controle
ren en 'eierfraude' te melden.
den haag/anp - Het toezicht op
het vervoer van gevaarlijke stof
fen schiet tekort. Dat constateert
de Raad voor de Transportveilig
heid in een rapport.
De raad onderzocht het lekken
van het brandgevaarlijke acryl-
nitril uit een wagon bij het sta
tion van Amersfoort op 20 au
gustus 2002. Door een lekkage
van een afsluiter kon twee jaar
geleden zeshonderd liter
brandgevaarlijk en giftig acryl-
nitril uit een goederenwagon
lopen. De wagon stond gepar
keerd bij het Amersfoortse sta
tion.
Naai* aanleiding van dit voorval
heeft de Raad voor de Trans
portveiligheid de regels voor
het vervoer over spoor van ge
vaarlijke stoffen onderzocht en
gekeken hoe hier in de praktijk
mee omgesprongen wordt.
De onderzoekers van de raad
stellen vast dat de regelgeving
op dit gebied 'fundamentele
leemtes' vertoont en dat de
controle 'marginaal' is. „De re
sultaten van het ingestelde on
derzoek hebben ons verbaasd,
zo niet verontrust", meldt voor
zitter Van Vollenhoven.
De raad dringt er zowel bij de
sector als bij de overheid op
aan maatregelen te nemen. De
chemische industrie en ver
voerders moeten hun verant
woordelijkheid nemen en beter
toezicht houden op naleving
van de voorschriften.
Het ministerie van Verkeer en
Waterstaat zou in de ogen van
Raad voor de Transportveilig
heid internationaal verdergaan
de veiligheidsafspraken moeten
maken over het vervoer over
spoor van gevaarlijke stoffen. In
tegenstelling tot vrachtwagens
met gevaarlijke stoffen bestaan
er voor de treinwagons met
brandbaar, giftig of explosief
materiaal geen regels over par
keren of bewaken.
den haag/gpd - Het gaat slecht
met de weidevogels in Neder
land. Hun aantal neemt nog
steeds af. De watersnip en de
kemphaan doen het heel slecht,
het aantal grutto's wordt min
der en voor de veldleeuweriken
geldt dat de afgelopen 25 jaar
driekwart van het aantal broed-
paren is verdwenen. Dat is een
van de belangrijkste conclusies
uit de jaarlijkse Natuurbalans
van het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu
(RIVM) dat gisteren is uitge
bracht.
Weidevogels hebben nog steeds
veel problemen om zich te
handhaven, ondanks dertig jaar
weidevogelbeleid en samen
werking tussen boeren en na
tuurbeschermingsorganisaties.
'De ambitie om de weidevogel
populaties duurzaam in stand
te houden, is steeds meer uit
het beeld verdwenen. Doelstel
lingen zijn ook voor natuurbe
schermingsorganisaties veran
derd: zo kregen graslanden in
het rivierengebied het stempel
natuurontwikkeling, waardoor
natuurtypen ontstaan die voor
weidevogels minder interessant
zijn', staat in het rapport.
De teneur in de Natuurbalans
zorgelijk. De verscheidenheid
aan soorten neemt nog altijd af,
waarschuwen de opstellers van
het rapport. Ook met de duin
en heidegebieden gaat het niet
goed. De verzuring en vermes
ting van deze gronden zet door,
waardoor de duinen vergrassen
en de heide wordt overwoekerd
De terugloop van weidevogelstand wordt nauwkeurig bijgehouden. Hier wordt een tureluur geringd. Foto
door struiken.
Verder drukt verstedelijking
zwaar op de natuur. Woning
bouw breidt verder uit ten kos
te van gebieden met natuur.
Veel natuurgebieden liggen di
rect naast steden of landbouw
gebieden. Het risico dat deze
natuurgebieden meer en meer
versnipperd raken en niet meer
aansluiten, is groot. Een zorge
lijke ontwikkeling, aldus de op
stellers van het rapport, is dat
het kabinet natuurbeleid wil
overlaten aan provincies en ge
meenten. De opstellers betwij
felen of dat goed uitpakt.
Er is ook goed nieuws. Volgens
GPD/Martijn de Jonge
de opstellers van het rapport is
de waterkwaliteit in beken en
rivieren verbeterd. Dat heeft te
maken met Europese regelge
ving. Veel dier- en plantensoor
ten profiteren daarvan.
