Grimmig slagveld of exotisch oosten?
KUNST CULTUUR
'Leiden heeft een centrumfunctie voor praktiserende zangliefhebbe
Het Beloofde Land yantisemitisch
Premi
Fotofestival Noorderlicht focust op Arabische wereld
met K;
en Ge
Tekstschrif
Fred Ebb 1
Anastacia.
Foto: AP/Andy Butterton
Hitlijst muziek
van internet
amsterdam - De internetsite
Download.nl heeft een nieuwe
hitlijst geïntroduceerd met mu
ziek die van internet wordt ge-
download. De Download Chart
wordt bepaald door de muziek-
voorkeur van de groeiende
groep online muziekgebruikers.
Download.nl biedt muziek van
bekende platenmaatschappijen
als BMG, EMI, Wamer Music,
Sony Music en Universal. De
hitlijst, ofwel Download Chart,
is een graadmeter van populai
re legale muziekdownloads die
niet in bestaande hitlijsten ko
men. In de Download Chart
Top 10 van deze week staat
'Sick and Tired' van Anastacia
op nummer 1, 'Don't Cry For
Me Argentina' van Paul Mauriat
And His Orchestra op 2 en 'No
I-D' van Have A Little Faith In
Me op 3.
'Koopje' levert
60.000 euro op
utrecht - Een verwarmings
monteur uit Breukelen kreeg
zondag de verrassing van zijn
leven toen zijn bronzen beeldje,
ooit voor 350 euro gekocht,
60.000 euro waard bleek te zijn.
Het kunstwerk, dat in de
schuur stond omdat zijn ouders
het niet mooi vonden, is een
topstuk van de Zwitserse beeld
houwer Gustave Buchet (1888-
1963). Dat bleek tijdens opna
mes van De Utrechtse Schatka
mer, een tv-programma van de
regionale omroep RTV Utrecht.
De monteur had het beeld zien
staan toen hij bij de vorige eige
naar een verwarmingsketel
plaatste.
Blaman Prijs
voor Anne Vegter
Rotterdam - Het Prins Bem-
hard Cultuurfonds Rotterdam
heeft de Anna Blaman Prijs
2004 toegekend aan Anne Veg
ter. Ze krijgt de onderscheiding
voor haar gehele oeuvre. Anne
Vegter (1958) schrijft kinder
boeken, gedichten, toneeltek
sten en verhalen. De prijs van
5700 euro wordt Vegter 12 no
vember uitgereikt in Rotterdam.
Dougray Scott
wordt James Bond
londen/edinburgh - De 38-ja-
rige Schotse acteur Dougray
Scott wordt de nieuwe James
Bond. Hij is de zevende acteur
die de geheim agent uit de boe
ken van Ian Fleming gestalte
gaat geven op het witte doek.
Scott heeft van Bond-producer
Barbara Broccoli de voorkeur
gekregen boven belangstellen
den als Eric Bana en Clive
Owen om Pierce Brosnan op te
volgen. Dougray Scott is voor
het eerst te zien in de 23ste
Bondfilm, die volgend jaar in de
bioscopen komt. Hij is bekend
door zijn rollen in 'Dark Water'
(2004), 'Enigma' (2001) en 'Mis
sion Impossible' (2000).
door Robbert Minkhorst
leiden - Het Centrum Informa
tie en Documentatie Israël (CI-
DI) vindt het toneelstuk 'Het
Beloofde Land' 'deels antisemi
tisch'. Afgelopen week draaide
de voorstelling in Leiden op de
Burcht. De produktie van Thea
ter Nomade en regisseur/
hoofdrolspeler Ab Gietelink be
staat uit een mengeling van ge
schiedenis en actualiteit, waar
in de vredesactivist Jezus wordt
gekruisigd in opdracht van Sha
ron, in het theaterstuk zijn
oom. Het CIDI protesteerde bij
gemeenten waar het stuk wordt
vertoond en bij het Fonds voor
Podiumprogrammering en
Marketing, dat een subsidie van
60.000 euro verstrekte.
Tot en met donderdag speelt
'Het Beloofde Land' in Slot Loe-
vestein bij Gorinchem. In de
toernee doet Theater Nomade
onder meer nog Den Haag,
Amsterdam en Rotterdam aan.
In een brief aan het subsidie
fonds schrijft adjunct-directeur
Hadassa Hirschfeld van het CI
DI: „Wij betreuren het dat deze
subsidie is verleend. En het gaat
ons daarbij niet om het feit dat
Gietelink het Palestijns-Israëli
sche conflict simplificeert, door
Israël eenzijdig neer te zetten
als de wrede onderdrukker en
de Palestijnen alleen als vrede
lievend."
Maar waar Gietelink de Joden
de schuld geeft van Jezus' krui
siging, gaat de regisseur volgens
het CIDI over de schreef. In een
toelichting verklaart Hirschfeld:
Als iemand een conflict eenzij
dig wil belichten, vind ik dat
dom en zie ik er geen enkel
doel in. Aan een conflict zitten
zoveel kanten. Maar wat Giete
link doet, is inspelen op een an
tisemitisch vooroordeel en op
iets dat volstrekt achterhaald
is", zegt Hirschfeld. „Ik vind dat
uiterst kwalijk. Groezelig. Joden
hebben geen schuld aan de
dood van Jezus. Iedereen weet
hoe het gebeurd is. Wij hebben
tot op de dag van vandaag last
van dat vooroordeel."
Doel van het protest is niet om
de subsidie in te laten trekken,
of om gemeenten voorstellin
gen te laten verbieden. „Wij
zeggen: Kijk eens wat jullie gefi
nancierd hebben", aldus Hir
schfeld. „Wie geeft er nou aan
zo'n stuk geld? Wij vinden dat
onbegrijpelijk. En sancties vra
gen? Ach, met kunst is het altijd
zo, die is lastig te pakken."
Het Fonds Podiumprogramme
ring en Marketing (FPPM) heeft
de deelnemende podia inge
licht over het protest van CIDI -
en daarmee vindt het fonds dat
het zelf genoeg heeft gedaan.
Een oordeel over de kritiek van
het Israëlcentrum - en eventue
le stappen laat FPPM over aan
de podia zelf.
door Mannus van der Laan
Leeuwarden - Foto's uit de Ara
bische wereld halen bijna dage
lijks de media. De beelden tonen
een doorlopend verhaal van ter
reur en geweld. De elfde editie
van het fotofestival Noorderlicht
in Leeuwarden, dat speciaal is
gewijd aan deze explosieve re
gio, laat een breder beeld zien.
Van nederig gedragen armoede
in de sloppenwijken van Cairo
tot ongesluierde pin-ups.
Een jongetje staat oog in oog
met een enorme tank. Voor zijn
afgedragen schoenen ligt iets te
branden dat lijkt op een auto
band. Hij heeft een paar stenen
in zijn handen, maar die houdt
hij angstvallig achter zijn rug
verborgen.
Van Reuters-correspondent Ah
med Jadallah zijn in het Fries
Museum nog meer magistrale
foto's te zien over het Israë-
lisch-Palestijnse conflict. Het
probleem is alleen: het is een
genre op zich geworden, waar
mee we in de media worden
doodgegooid. De foto's zijn ico
nen van een strijd waaraan
geen einde lijkt te komen. Heeft
de fotografie in deze oorlog
überhaupt nog iets te beteke
nen of - erger nog - werken de
beelden voor beide partijen
slechts als olie op het vuur?
Met foto's over het conflict in
het Midden-Oosten zou je met
gemak een Noorderlichtfestival
kunnen vullen. De elfde editie
die dit jaar op drie hoofdloca
ties in Leeuwarden plaatsvindt,
heeft er slechts een beperkte
plaats voor ingeruimd. Centraal
staat de Arabische wereld in de
meest brede zin van het woord.
Wat de Arabieren gemeen heb
ben zijn hun taal en hun cul
tuur, waartoe onlosmakelijk
ook de islam behoort.
Zeker sinds de aanslag in New
York staat de Arabische wereld
in een zeer negatief daglicht.
Een uitgelezen moment dus
voor een frisse kijk op een on
bekend gebied dat elke dag in
het nieuws is. Maar om de ge
ijkte ingrediënten in hun sa
menleving kunnen ook heden-
Youssef Nabil kleurt zijn zwart-wit foto's zelf in. Het werk krijgt daardoor een zoete uitstraling en komt
tegemoet aan het romantische beeld van het exotische oosten. Foto: ANP/Noorderlicht/Youssef Nabil
daagse Arabische fotografen
niet heen. Om te beginnen de
sluier waarachter veel Arabi
sche vrouwen zich moeten ver
bergen. Er hangt in het Fries
Museum een schitterende serie
van Lalla Essaydi. Ze portret
teerde Marokkaanse vrouwen
in een ruimte die is gedrapeerd
met stoffen waarop kriebelige
teksten zijn gekalligrafeerd. De
gewaden van de vrouwen en
meisjes zijn van dezelfde stof
gemaakt. Hierdoor vallen ze bij
kans weg tegen hun omgeving
en krijgen de voorstellingen een
abstract karakter. Het enige
waardoor deze vrouwen tot le
ven komen zijn hun ogen, die
schielijk wegkijken of zedig op
de grond zijn gericht. Maar bij
sommigen zijn ook die bedekt,
zodat ze helemaal zijn opgelost
in de stof.
Niet alle vrouwen in de Arabi
sche wereld gaan gesluierd
door het leven. Zeker niet in het
multiculturele Libanon, dat
voor de verwoestende burger
oorlogen in de jaren zeventig
bekend stond als het Zwitser
land van het Midden-Oosten.
Rawi Hage fotografeerde welge
stelde families in hun protseri
ge interieurs, om te tonen hoe
groot de klassenverschillen er
zijn. Gesoigneerde vrouwen in
blote jurken kijken zelfbewust
in de camera, terwijl ze geflan
keerd worden door slaafse be
dienden.
Helemaal mondain zijn de gla-
mourportretten van Youssef
Nabil. Hij grijpt terug op de af
beeldingen van vroegere Egyp
tische filmsterren en kleurt zijn
zwart-wit foto's naar oude
voorbeelden zelf in. Het werk
krijgt daardoor een zoete uit
straling. Het komt in hoge mate
tegemoet aan het romantische
beeld van het exotische oosten,
zoals dat op westerlingen eeu
wenlang een fascinatie heeft
uitgeoefend. Maar hij brengt
het wel met ironie, zoals na
drukkelijk doorschemert in de
homo-erotische enscenering
van twee jongens die verveeld
op bed liggen.
Dergelijk westers geïnspireerd
werk - dat het Islamitisch ver
bod op afbeeldingen van de
mens moedig trotseert - wordt
in het Fries Museum overscha
duwd door beelden van het
grauwe bestaan van alledag.
Hala Elkoussy maakte betove
rend mooi belichte foto's van
het sleetse Cairo. En Randa
Shaarh toog met zijn camera
naar de dakterrassen in de
Egyptische hoofdstad. Hij ont
sluierde een wereld, waar de in
woners massaal naar toe vluch
ten als het binnenshuis te warm
is. Om thee te drinken, de krant
te lezen, tv te kijken of gewoon
een praatje te maken.
Ter completering van het beeld
dat Arabische fotografen van
hun regio schetsen, is in De
Manege in Leeuwarden werk te
zien van westerse fotografen.
Het wekt nauwelijks verwonde
ring dat hier het echte harde
werk hangt van veelal kwalita
tief zeer hoog niveau. Onheils
zwangere beelden van Ameri
kaanse soldaten op patrouille in
Irak. Een opmerkelijke collage
van verschillende afbeeldingen
van Saddam in heroïsche uit
dossingen, zoals die meer dan
levensgroot in de straten van
Bagdad moeten hebben gehan
gen, besmeurd, bekrast en in
flarden gescheurd.
Ronduit ontluisterend zijn de
zwart-wit foto's van Michael
von Graffenried over de terreur
in Algerije. De opname van
twee vrouwen die over een kale,
dodenakker met gesneuvelde
dorpsgenoten struinen, is zeer
aangrijpend. De schrijnende ar
moede die Denis Dailleux in
Cairo vasdegde, valt eveneens
rauw op de maag. In de schaar
se categorie humor valt de foto
van een tank op de puinhopen
van een verdwenen gebouw.
Op de billboard erboven staat
de verwachtingsvolle tekst:
'Opening Hardrockcafé Beirut
Soon'.
Dat het ook lichter kan, bewij
zen de foto's van de Zweed Lars
Tunbjörk. Hij maakte een re
portage over watertoerisme in
Oman. We zien Arabieren op
het strand in traditioneel tenue
een zandkasteel bouwen. Een
man met tulband houdt een
picknick in de mist en een an
der zoekt verkoeling in de zee,
maar zijn streepjesoverhemd
heeft hij nog aan. Het is dit
soort werk dat lucht in de ten
toonstelling blaast en dat had.
wel wat meer gemogen.
Exposities Noorderlicht: t/m
24/10 in Leeuwarden: het Fries
Museum (di-zo 11-17 uur),
Het Princessehof (di-zo 11-17
uur) en De Manege (di-zo 11-
18 uur). Meer info: www.noor-
derlicht.com
den haag - Actrici
Schuurman en mi
Gerrit Zalm van Fi
en kwamen gist»
onder politiebege
aan in Den Haagi
première van des
film 'Cool!'. De fi!
over vijf jonge cri
die na een misluk
bankoverval wori
oordeeld tot andc
jaar heropvoedinj
Schuurman als Za
speelt mee in del
minister vertolkt
van bankdirecteu
'Cool!' is geregise
door Theo van Gc
Foto: GPD/FrankJ
new york/anp/dpa - l
kaanse tekstschrijver v
is overleden aan ea
farct. Hoe oud hij pre j
worden is niet bekend
gen zeggen 76, anden
68, 69 of 71. Die or
heid kwam doordat hi
vaag was over zijn
datum. 'I
Ebb werd geboren in r
en begon zijn carrier
schrijven van teksten v
tredens in nachtclubs
sche programma's op
Toen Ebb besloot r
gaan werken met Joh r
werd hij tekstschrijve 1
muzikale successen.
vormde het langste s h
kingsverband in de
nis van Broadway-mu B
Hun eerste product
uit 1965, maar het wa j
'Cabaret' uit 1966 die ri
loond met een 'To
voor beste musical y
muziek. De tekst e
voor de musicals B
'Cabaret', 'Zorba' en' j,
Spider Woman' zijn)
Ebb en Kander. 'Chic
al in 1975 geproduci
kreeg een nieuwe o|
1996. De verfilming c
2002 een Oscar voor b
Ook de titelsong varj]
'New York, New York
Minnelli en Robert D
de tekstschrijver Ebb
kendheid. Met hetz r'(
boekte later zanger F 's
tra een groot succes.
Arthousefüf,;
in 180 til ml
amsterdam/anp - Hejül
gitale cinema-netwei u
Net Europe (CNE) Ui
met ingang van 12 2
mogelijk om in 180 fi#sl
in negen Europese la|r
lijk dezelfde film te re
rechtstreeks vanaf ééi ir
Het gaat om films di
ciaal voor een groot j
doeld zijn, maar om
taires, experimented
korte en lange artis
staande speelfilms, k 01
'arthousefilms'. Vol
woordvoerder gaat C g
gelijkheden om te len
een keer per maand sr
Wat de eerste film zatot
180 theaters tegelijk
toond, is nog niet bel >S
Piet Kiel vijfentwintig jaar dirigent van de Christelijke Oratorium Vereniging Con Amore
door Lidy van der Spek
leiden - Het valt niet mee voor zijn
koor om het hoofd financieel boven
water te houden in een tijd van „af
braak van de kunsten". Toch heeft Piet
Kiel jr wat te vieren. Al vijfentwintig
jaar zwaait hij de scepter over de
Christelijke Oratorium Vereniging Con
Amore, en als het aan hem ligt doet hij
dat nog jaren. Met de Krönungsmesse
van Mozart en de Kantatesymfonie nr
2 'Lobgesang' van Mendelssohn zet
Con Amore, deze week, het jubileum
luister bij, want volgens Kiel gaat het
hier om puur feestelijke muziek.
In 1979 trad Piet Kiel aan bij Con Amo
re. In die tijd moest hij het doen met
drie tenoren en vier bassen in een koor
van 70 75 leden. Sindsdien is er wel
wat veranderd. Met ongeveer hetzelfde
aantal-koorleden kan Kiel nu bogen op
9 tenoren en 16 bassen. Bovendien
heeft zich een aantal jongeren aange
meld. Een frisse wind door de volwas
sen koorklank doet wonderen.
Kiel: „We scoren op dit moment be
hoorlijk. Leiden heeft voor praktise
rende zangliefhebbers een centrum
functie. Onze leden komen voor zo'n
70% uit de regio, Scheveningen, Was
senaar, Leiderdorp, Oude Wetering,
Oegstgeest, ga zo maar door. Die ne
men naar de concerten hun eigen pu
bliek mee. We trekken aardig volle za
len. Dit jaar concerteren we overigens
samen met mijn andere koor, het Ko
ninklijk Toonkunstkoor uit Aalsmeer,
waar ik al heel lang dirigent van ben.
In 1987 heb ik al een cd gemaakt met
beide koren. We zongen toen het 'Te
Deum laudamus' van Antonin Reicha
voor koor en klein orkest, zeg maar in
Mozartbezetting.
Wat zijn andere hoogtepunten in uw
carrière als dirigent?
„De traditie die wij graag hoog willen
houden, het uitvoeren van Handels
Messiah' afgewisseld met het
Weihnachts Oratorium van Bach. Dat
zijn steeds weer hoogtepunten. Maar
langzamerhand baren deze concerten
het bestuur wel financiële zorgen. We
mogen ons gelukkig prijzen met het
Randstedelijk Begeleidings Orkest. Dit
orkest wordt nog steeds gesubsidieerd,
en bij toerbeurt krijgen de koren sub
sidie om met het Randstedelijk in zee
te gaan. Maar dan nóg blijft het finan
cieel tobben. We houden het hoofd
boven water, maar moeizaam. Wel
licht moeten we het aantal uitvoerin
gen inkrimpen van één concert per
jaar naar twee concerten in drie jaar,
tenminste dat is een optie. De 'Mes
siah' levert ons minder problemen op,
dat is een enorme publiekstrekker;
zorgt dus een goede kaartverkoop.
Maar het Weihnachtsoratorium is
minder toegankelijk voor het grote pu
bliek, bovendien is de orkestbezetting
duurder."
Wat voor mij ook een hoogtepunt is
geweest, is de 'Invocation to Music'
van H. Parry, de componist van 'Jeru
salem', altijd gespeeld aan het slot van
de Proms in de Royal Albert Hall. De
'Invocation' werd een Nederlandse
première. Maar ook hier geldt weer
'onbekend maakt onbemind', wat di
rect invloed heeft op de kaartverkoop.
Er is moed voor nodig om zoiets op je
repertoire te zetten, maar Con Amore
schroomt niet om haar schouders er
onder te zetten. Het bestuur voert een
actief PR-beleid dat wellicht gaat wer
ken!"
Bent u in die 25 jaar bij Con Amore
veranderd wat betreft het instuderen
van grote werken?
„Niet eens zo veel. Ik heb altijd het or
kest als het ware mee laten werken tij
dens het instuderen, door de orkest
partij mee te spelen op de piano. Zo
veel en zo snel mogelijk combineer ik
zangstemmen, want er is niets zo ver
velend als om tien minuten de ene
partij, dan tien minuten de andere
partij in te studeren en dan nóg eens
twee partijen. Tegenwoordig hebben
we om de paar jaar wel een zangpeda
goog die koorleden test op stemsoort
en zangcapaciteit. Bovendien hebben
heel wat koorleden zangles; dat was er
vroeger niet bij. En als we even tijd
hebben proberen we in te zingen en
wat te doen aan ademsteun voordat
we de diepte in gaan."
Waarom de Krönungsmesse en het Lo
bgesang ter ere van dit jubileum?
„Puur om de feestelijke muziek, dat is
in feite de enige reden. Muziek om te
vieren! We hebben voor dit concert
bewust gekozen voor het Randstedelijk
Orkest, omdat wij de gehéle symfonie,
óók het orkestgedeelte, uitvoeren. En
even bewust is gekozen voor de solis
ten. Met veel genoegen hebben wij
Ludwig van Gijsegem geïnviteerd, een
all-round musicus die weet wat inhou
delijk zingen is. Verder de sopraan El
len Schuring die prachtig kleurt bij de
warme mezzo van Joke de Vin in het
duet uit Mendelssohns Symfonie. De
bariton Palle Jürgensen completeert
het kwartet in Mozarts mis. Het zal een
feest worden."
Liggen er nog meer leuke evenementen
in het verschiet?
„Jazeker, ik ben heel blij dat ik ter gele
genheid van mijn 25-jarig jubileum
een uitnodiging heb gekregen van
Ludwig van Gijsegem om tweemaal
Verdi's Requiem in België uit te komen
voeren, in Gent en in Antwerpen. Het
hele project voltrekt zich in samen
werking met het Koor van de Europese
Unie te Brussel waar Van Gijsegem di
rigent van is. Vervolgens voeren we dit
Requiem ook uit in de Pieterskerk in
Leiden, waar ik zal dirigeren en Van
Gijsegem als tenor optreedt. De con
certen zijn pas in 2006, maar ik ver
heug me er al enorm op."
Zijn er nog wensen voor de komende
jaren?
„Ik ga door zolang mijn gezondheid
dat toelaat, en het plezier er nog is. En
al of niet met mij, wens ik Con Amore
een mooi en een langdurig bestaan toe
in een tijd van afbraak van de kunsten.
Ik hoop op een blijvend goede samen
werking met zangers en bestuur. Dat is
in feite de enige manier om zo'n ver
eniging in stand te houden."
Piet Kiel: „Onbekend maakt onbemind, wat direct invloec
de kaartverkoop. Er is dus moed voor nodig om minder toèj
werken op je repertoire te zetten. Publiciteitsfoto
