'Leiden verstopt zijn A-merken'
Bouwplan Noordman loopt vertraging op
Wie bungelde als laatste aan de galg?
Lee Towers bij de EO?
REGIO
Casinomedewerker wil zijn baan terug
Goedemorgen
Wat een krant.
Onderzoek naar kentekens
jesteyn krijgt
[■asfalt
>uw: antenne
Vifi bouwen
Verborgen Leidse topattracties
VW wil meer historische gebouwen toegankelijk maken
De Goudleerzaal in het Rijnlandhuis is sinds 1599 als vergaderzaal van het Hoogheemraadschap in gebruik. Toeristen krijgen het interieur zel
den te zien. Foto: Dick Hogewoning
door Wilfred Simons en
Silvan Schoonhoven
leiden - Leiden verbergt zijn
mooiste attracties voor toeris
ten. Veel meer historische pan
den zouden voor bezoekers open
moeten, vindt de VW Rijnland.
Sommige panden zijn in gebruik
als bedrijfsruimte, kantoor of
collegezaal. Eigenaren die hun
monumentale panden niet meer
nodig hebben, houden ze op slot
omdat ze niet goed weten wat
ze er verder mee kunnen doen.
„Leiden heeft een reputatie als
het gaat om het verbergen van
haar A-merken", zegt Frank van
Leeuwen, manager marketing
van VW Rijnland. Hij wil een
discussie waarom veel gebou
wen niet open zijn voor bezoe
kers. „En een hitlist van locaties
die eigenlijk openbaar moeten
zijn, met de beletselen die dat
in de weg staan."
De VW worstelt al langer met
de Leidse schatten die verbor
gen blijven. Zes jaar geleden is
een studie verricht naar objec
ten die de moeite waard zijn,
maar die aan het zicht zijn ont
trokken. „Ontwikkelingen om
gebouwen toegankelijk te ma
ken, gaan langzaam. Je zou
rondleiders op stadswandelin
gen de sleutel moeten geven.
Het mooiste zou zijn als de ge
bouwen op elk moment toe
gankelijk zijn. De universiteit
heeft ook veel attracties die
maar mondjesmaat te bezichti
gen zijn. Neem de prenten van
Rembrandt, die niet tentoonge
steld worden. In het Rijnland
huis hangt zelfs een Jan Lie-
vens, die nu aan het oog is ont
trokken."
Het probleem speelt niet alleen
in Leiden. Woordvoerster Eveli
en Masselink van het Erfgoed
huis Zuid-Holland ziet overal in
de provincie vergeten monu
menten. „Eigenlijk moeten wij
in Nederland een organisatie
krijgen zoals de National Trust
in het Verenigd Koninkrijk. Dat
koopt het ene kasteel na het an
dere landgoed op, werft geld
voor aankoop en onderhoud en
vindt honderden vrijwilligers
bereid die rondleidingen ver
zorgen en suppoostfuncties
vervullen. Dat wij dat niet heb
ben, is echt een gemis."
Masselink ziet enorme moge
lijkheden in het Rijnlandhuis.
„Je zou er een prachtig muse
um van kunnen maken."
Woordvoerder Erwin Albrecht
van het Hoogheemraadschap
zegt dat zijn instelling daar nog
lang niet aan toe is. „Wij willen
het niet vaker openstellen dan
nu, maar wij willen het wel va
ker verhuren. Als enige voor
waarde stellen wij dat de activi
teiten in de verte iets met water
te maken hebben."
Ook de beheerders van het Gra
vensteen zijn niet blind voor
bezoekers van buiten. Decaan
Jacob de Smit van de Leiden
University School of Manage
ment (LUSM) betreurt het dat
het Gravensteen niet vaker
open is voor toeristen. Hij
vraagt echter begrip, want het
Gravensteen is dagelijks in ge
bruik als onderwijs- en onder
zoekscentrum. „Er staan hier
computers en andere spullen
van waarde, dus toezicht is no
dig. Suppoosten kosten geld.
Wij zijn een kleine instelling en
lopen daardoor snel tegen de
grenzen van ons budget aan."
Gravensteen - Een van de
oudste gebouwen van de stad
en met een rijke geschiedenis:
grafelijk hof, stadsgevangenis,
rasphuis en strafgevangenis
voor soldaten. Sinds de ope
ning van het Kamerlingh On-
nesgebouw heeft de rechten
faculteit het Gravensteen ver
laten. Nu zit er de Leiden Uni
versity School of Management
(LUSM).
Rijnlandhuis - Drie middel
eeuwse huizen met één gevel
ervoor uit 1599. Het Rijnland-
huis is een internationaal be
wonderd voorbeeld van re-
naissance-architectuur en ook
het interieur is gaaf bewaard
gebleven. Het is nu deels in
gebruik bij het Erfgoedhuis
Zuid-Holland, maar dat ver
huist aan het einde van het
jaar naar Delft. Het pand is ei
gendom van het Hoogheem
raadschap, dat er dan weer
een andere huurder voor
zoekt.
De Waag - Hal gebouwd om
goederen te wegen (1658), met
een mooie versierde voorge
vel. Het gebouw biedt van tijd
tot tijd onderdak aan culturele
evenementen, kleine congres
sen en tijdelijke exposities,
maar het gebouw is toch ook
veel dicht. Er is wel geopperd
om er een debatcentrum in te
vestigen, a la De Rode Hoed in
Amsterdam.
Latijnse School - Toeristen
mogen de school waar Rem
brandt les had alleen van bui
ten beldjken. Eerst in gebruik
als kantoor van een drukkerij,
nu als bedrijfsverzamelge
bouw.
Elisabeth Gasthuishof - Het
hofvormige gebouw aan de
Caeciliastraat heeft sinds de
late Middeleeuwen een 'zorg-
functie' gehad. Aan het eind
van de maand verhuist het
verpleeghuis dat er nu geves
tigd is, naar OegstgeesL Daar
na krijgt het gebouw na reno
vatie een bestemming als
huisartsenpost, een centrum
voor palliatieve zorg en als
wooncentrum voor oudere
verstandelijk gehandicapten.
Directeur Ben van Kampen
wil de schitterende en nage
noeg onbekende middeleeuw
se kapel met aangrenzende
ziekenzaal wel meer inzetten
voor culturele evenementen,
maar 'met mate'.
Weeshuis - Een prachtig pand
met een regentenkamer ach
ter de Hooglandse Kerkgracht.
Deels in gebruik door het Ar
cheologisch Centrum. Was in
beeld als onderkomen voor de
stadsbibliotheek.
Marekerk - Toeristen ramme
len tevergeefs aan de poort
van de oudste protestantse
kerk van Nederland, die - bui
ten de kerkdiensten om -
slechts sporadisch toeganke
lijk is. Toeristen missen de
prachtige koepel en de monu
mentale preekstoel.
Zijlpoort - Deels al in gebruik
als restaurant. Ingrid Moer
man, voormalig conservatrice
van de Lakenhal, heeft zich
lange tijd ingezet om van het
overige deel een filmzaaltje of
een presentatieruimte te ma
ken. De pogingen zijn ge
strand op de stroperige be
sluitvorming.
(advertentie)
Het Elfde Uur, vanavond, 21.45 uur> ne<J-1
w
horen zien geloven
Lees nu Leidsch Dagblad
in de ochtend en ontvang
de eerste 2 weken gratis!
Elja, ik neem een vast kwartaalabonnement en ontvang de eerste
2 weken gratis! Bovendien spaar ik als vaste abonnee makkelijk (en i
snel) voor superkorting op een origineel Johnson Bros. ontbijtservies! 1
Ik betaal: automatisch 56,30) per acceptgiro 56,70) i
I
Naam: M V i
I
Adres.
Postcode Plaats
Geboortedatum
Bank-/giroreken±ngnummer*
Handtekenin g
Uitsluitend bij automatische
Stuur deze bon op in een ongefrankeerde envelop, naar Leidsch Dagblad.
T.a.v. Afdeling lezersservice. Antwoordnummer 127. 1800 VB Alkmaar
Bellen kan ook: 0800-1711 (gratis) of surf naar www.loidschdagblad.nl
(Deze aanbieding is geldig tot 31 december 2004).
:t persoongegevens. In het colofon v:
Mijn wereld, mijn krant.
Leidsch fÊÊi Dagblad
LEIDEN
dinsdag 14 SEPTEMBER 2OO4
R1
door Floor Ligtvoet
leiden - Het plan voor woningen, kantoren en
een restaurant op het terrein van houthande
laar en wijnimporteur Joep Noordman aan de
Haagweg loopt vertraging op. Voor de beno
digde versnelde wijziging van het bestem
mingsplan krijgt wethouder Hillebrand (ruim
telijke ordening) vooralsnog geen groen licht.
De commissie ruimte en groen oordeelt dat de
gemeenteraad zich volgende maand eerst over
het plan moet buigen.
De commissieleden treffen in het aangepaste
plan Noordman nog te veel onduidelijkheden
aan. Zo houden ze grote twijfels over de ge
luidsoverlast van het te bouwen restaurant
met terras op de oever van de Oude Rijn, de
hoogte van de twee flat- en kantoortorens en
de mogelijkheden voor roeiers om wedstrij
den te kunnen blijven houden. Wethouder
Hillebrand moet de raad hierover meer hel
derheid verschaffen, vindt de commissie.
Ook over de wijze waarop het aantal ligplaat
sen voor woonboten wordt geschrapt, is de
commissie nog niet te spreken. In het huidige
plan blijft er plaats voor vijf woonarken. Hier
door moeten er twee tot drie woonboten uit
het gebied verdwijnen. „Het zou wel zo
ethisch zijn als voor die eigenaren eerst naar
een goede oplossing werd gezocht", meent
Ben Blankenstein van Leefbaar Leiden.
CDA'er Jan-Jaap de Haan wil ook de precieze
locaties van de nieuwe ligplaatsen van de
achterblijvers weten. En hoeveel ruimte er
met die boten op de Oude Rijn nog voor het
vaarverkeer overblijft. „Ik word nu niet wijs
uit al die breedtes. Zelfs in deze aangepaste
versie van het plan wordt er nog gegoocheld
met getallen." De PvdA-fractie eist eveneens
dat de roeiverenigingen Njord en Die Leythe
voldoende vaarwater overhouden om hun ac
tiviteiten te kunnen voortzetten. Conny
Broeyer: „Daar is minimaal 42 meter voor no
dig. Mag ik er nu vanuit gaan dat die breedte
in dit plan wordt gehaald?"
De commissie heeft eveneens weinig vertrou
wen in de geluidsonderzoeken naar de moge
lijke overlast van het terras van het restau
rant. De CDA-fractie is net als de SP nog altijd
niet overtuigd van de noodzaak van een ter
ras aan het water. „Het economisch belang
daarvan is voor ons nog niet aangetoond." In
een terrasvergunning moet worden vastge
legd dat het aantal zitplaatsen niet boven de
60 mag uitkomen. Toch zijn de commissiele
den niet alleen kritisch over het plan. De
komst van meer woningen, wordt door bijna
alle partijen juist enthousiast ontvangen.
Het plan Noordman zal op 12 oktober in de
gemeenteraad worden besproken.
leioen - De provincie wil weten
waarom automobilisten niet
met de gratis bus naar hun
werk in Den Haag gaan. Om dat
te onderzoeken noteert ze mor
genvroeg en woensdagochtend
kentekens van forensen. Aan de
eigenaars wordt gevraagd of ze
mee willen werken aan een en
quête.
Medewerkers van de provincie
noteren de kentekens op de
A44 richting Den Haag, ter
hoogte van de afslag Leiden-
Zuid. Dat gebeurt tussen 06.00
en 10.00 uur. Een deel van deze
automobilisten wordt gevraagd
deel te nemen aan een onder
zoek. De kentekengegevens
worden gebruikt voor het toe
sturen van een enquêteformu
lier en worden daama vernie-
tigd.
De provincie verzorgt sinds 5
januari van dit jaar gratis buslij
nen vanuit Noordwijk en
Oegstgeest, naar Den Haag. Het
gaat om een proef met de bus
lijnen 88 en 95. Om het effect
van de proef te meten is de pro
vincie bezig met een grootscha
lig onderzoek. De enquête on
der automobilisten vormt on
derdeel van dit onderzoek.
)e gemeente Leiden
momenteel de voet
aden in park Cro-
Wandel- en fietspaden
luidelijker van elkaar
escheiden. Hiertoe
ddels alle voetpaden
van een schelpenlaag,
aden krijgen een glad-
ltlaag en worden zo
reschikt voor skaters
raars. De nieuwe as-
aat naar verwachting
ntig jaar mee. De
paden zijn, aldus de
»rvan het project,
:er in het onderhoud
n een natuurlijker uit-
(11e paden zijn naar
ing rond 23 september
n.
foor wie een aanslui-
p het gratis, draadloos
nel internet in Leiden,
I oktober opnieuw
ne-bouwdag in het
Maartensdijk. Met
hoeveelheid materi
ën lage kosten is het
jm binnen enkele
intenne te bouwen,
rmatie over de bouw-
inden op
iessnederland.nl
- Een Leidse
van Holland Casi-
bij de Haagse
baan bij het be-
Hij was op
ontslagen omdat
hem had meege-
een reisje naar Grie-
dat reisje was ei-
voor klanten van
bedoeld.
>ino wilde niet dat
van het Scheve-
ningse filiaal aan de reis deel
nam. Dat zou bij de overige rei
zigers de indruk kunnen wek
ken dat Holland Casino zijn
personeel voortrok. Het imago
van Holland Casino, dat graag
eerlijk en betrouwbaar wil over
komen, zou daardoor bescha
digd worden.
De Leidenaar zag echter geen
enkel kwaad in het reisje. Zijn
vriendin had het immers netjes
tegen betaling overgenomen
van een vaste Want van Holland
Casino. En daarom stapte hij
op 15 augustus tegen de uit
drukkelijke wens van zijn werk
gever in toch met zijn partner
in het vliegtuig naar Athene.
Een dag later, op 16 augustus
kreeg hij zijn ontslag aange
zegd.
Volgens de advocaat van de
Leidenaar was dit een veel te
zware sanctie. Holland Casino
had volgens hem de zaak ook
kunnen afdoen met een disci
plinaire straf, zoals een over
plaatsing. Binnen Holland Casi
no, zo betoogde de advocaat
gisteren tijdens het kort geding,
is dat geen ongebruikelijk straf
voor personeel dat in de fout
gaat.
Daar wilde Holland Casino ech
ter niets van weten. De raads-
LEIDSE KWESTIES
man van het casino stelde dat
de filiaaldirectie in Schevenin-
gen voorafgaand aan zijn ver
trek maar liefst zeven keer had
gewaarschuwd dat hij de reis
moest laten schieten. De laatste
keer, vier dagen voor het ver
trek naar Griekenland, zou hem
zelfs duidelijk te verstaan zijn
gegeven dat toch gaan ontslag
zou betekenen.
De voorzieningenrechter doet
over twee weken uitspraak.
Er zijn kwesties die als een eeuwig vraagteken bo
ven de stad hangen. Is de Leidse bevolking echt zo
dom? Wie kiest de liedjes van het carillon uit? Wie
is de rijkste man van Leiden? De rubriek Leidse
Kwesties biedt een antwoord op vragen die elke
Leidenaar zich wel eens stelt - meer of minder
voor de hand liggend. Aflevering 19: wanneer is de
laatste terdoodveroordeelde terechtgesteld in Lei
den?
Tijdens de Open Monumentendagen stond dit
weekend de wachtrij voor het Gravensteen hele
maal tot aan de Pieterskerk. Dagjesmensen wil
den wel eens een blik werpen in het grimmige
pand waar vrouwe Justitia eeuwenlang haar
bloedig zwaard hanteerde.
Bezoekers konden het allemaal zien: het rasphuis
voor de lichtere vergrijpen: de enge cellen onder
de grond, waar zwaarder gestraften met tiental
len tegelijk de lucht muf zaten te ademen in af
wachting: en het Groene Zoodje aan het Gerecht,
waar misdadigers uiteindelijk kennismaakten
met rad, bijl, zweep of strop.
Executies -ten overstaan van sensatiebelust pu
bliek- lijken een typisch tijdverdrijf uit de Mid
deleeuwen. Toch is in Leiden het laatste vonnis
pas een krappe hondervijftig jaar geleden vol
trokken. Adrianus Blom uit Hazerswoude was de
ongelukkige. Het jaar is 1856.
In februari van dat jaar had boer Van Velzen uit
Hazerswoude een bloederig tafereel aangetrof
fen. Hij was net met vrouw en kinderen ter kerke
gegaan terwijl zijn 18-jarige dochter op het vee
zou passen. Ze vonden haar terug met haar
hoofd in de koelbak in de stal, het hoofd stukge
slagen met een klomp. Bloed zat overal. In het
woonhuis missen 52 koperen centen, een gou
den ketting, een zakje met 15 gulden en nog wat
andere munten en snuisterijen.
De beschuldigende vinger wijst al snel naar Adri
anus, een vroegere knecht van de boer. Zijn ver
weer is onsamenhangend en een verklaring volgt
kort daarna. Het bleek hem om geld te doen:
Adrianus ging trouwen en dacht bij zijn voorma
lige werkgever het benodigde bedrag te vinden.
De boerendochter betrapte de insluiper en bood
hem nog de kans om er vandoor te gaan. Ze zou
dan zwijgen over het gebeurde. Adrianus ver
trouwde haar niet en siste: 'Je leven kost het je!'
Een worsteling volgde. Het meisje beet hem in
zijn vinger, waarop Adrianus haar met een klomp
bewusteloos sloeg en haar verdronk in de koel
bak.
De strop is onontkoombaar. „Zucht naar het be
zit van geld heeft u ten val geleid", zegt de rech
ter. „Gij hebt toen de moorddadige hand uitge
stoken naar een weerloos meisje, dat u nimmer
eenig leed had toegedaan."
Niemand in de verzamelde menigte op het Pie
terskerkplein weet die dag dat het de laatste exe
cutie in Leiden zal zijn. De Leydse Courant
schrijft aan de vooravond misprijzend dat 'de
kroegen in den omtrek wel de sprekendste getui
gen zullen zijn, dat men tevergeefs van openbare
teregtstellingen eenen heilzamen invloed op het
gros der bevolking verwacht'.
Adrianus' lijk wordt in ongewijde aarde begraven
bij de Zijlpoort.
Silvan Schoonhoven
Zelf een kwestie Indienen? Mali naar redactle.ld0hdc.nl onder
vermelding van 'Leidse kwestie' of bel naar de redactie: 071-
5356426.
aten over
pi vis
ft.
ekje over
tig jaar
arische Haven
Leidse executie. Niet aan de achterzijde van het Gravensteen, zoals gebruikelijk, maar aan de
Ifi Pieterskerk. Illustratie: archief
