KUNST 8f CULTUUR
Jonge ridders bestormen de Burcht
'(Ver)beeld op padin Voorschoten
Mariavespers
rijk aan contra;
Anti-Moorefilms
in première
Heropening
Diligentia
Sculptuurprijs
naar Hongaren
Zoencolleges
in Amsterdam
Rubens als
trekpleister
Protest tegen
The Scorpions
Theater voor iedereen
Van Hove'
regisseert»
in New Yd
Theatrale zoektocht van buitenissige figuren
Kinderen staan centraal op de Open Monumentendagen
Fin wint
Gaudeam
Michael Moore. Foto: AP
los angeles - De anti-Bushfilm
'Fahrenheit 9/11' van docu
mentairemaker Michael Moore
heeft in de Verenigde Staten ge
leid tot de komst van films die
Moore en zijn werk aanvallen of
ridiculiseren. De eerste twee
van dit soort anti-Moorefilms,
'Michael Moore Hates America'
en 'Michael and Me', gaan in
première op een filmfestival in
de 'thuisstaat' van president
Bush, Texas. Tijdens het festival
zullen in totaal 21 conservatieve
en vaderlandslievende films te
zien zijn.
den haag - Koningin Beatrix
heeft gistermiddag in Den Haag
het verbouwde theater Diligen
tia aan het Voorhout heropend.
De opening werd eerder uitge
steld naar aanleiding van het
overlijden van prinses Juliana.
Diligentia is een van de oudste
theaters van ons land. De ge
meente spendeerde 9 miljoen
euro aan de renovatie. De oude
stoelen werden geschonken
aan het Stadstheater van Para
maribo. Paul van Vliet presen
teerde een speciaal showpro
gramma.
den haag - Het Hongaarse kun
stenaarsduo Balint Havas en
Andrés Galik, dat bekend staat
onder de naam Little Warsaw,
is met zijn beeld Deserted Me
morial winnaar geworden van
de Den Haag Sculptuur Orange
Award. De openluchttentoon
stelling op het Voorhout en
langs de Hofvijver, stond dit
jaar in het teken van de uitbrei
ding van de Europese Unie.
Amsterdam - In het kader van
het project 'Liefde in de stad'
vindt in het Amsterdamse De
Balie op 10 oktober De Opening
van het Zoenseizoen plaats.
Naast het volgen van zoencolle
ges, het versturen van liefdes-
sms-gedichten en het luisteren
naar liefdesmuziek zijn ook de
ontwerpen voor het 'promoten
van zoenen op straat* te zien.
Antwerpen - De schilder Pieter
Paul Rubens heeft ruim 350 jaar
na zijn dood 600.000 mensen
getrokken naar Antwerpen.
Daar waren tot afgelopen week
einde speciale tentoonstellin
gen in het kader van Rubens
jaar 2004. Topper was de Onze-
Lieve-Vrouwekathedraal, waar
230.000 mensen keken naar de
bijbelse taferelen. De Vlaamse
schilder is overigens vooral be
kend geworden om rijn afbeel
dingen van mollige vrouwen.
kuala lumpur - Maleisië laat
een gepland concert van de
Duitse rockband The Scorpions
vanavond doorgaan, ondanks
protesten uit streng islamiti
sche hoek. De jongerenafdeling
van de Parti Islam had gevraagd
het concert te verbieden, omdat
het 'immoreel' zou rijn. Minis
ter Rais Yatim zag geen reden
voor een verbod. „Ons land be
staat uit vele rassen; daar moe
ten we rekening mee houden."
Door Pieter van Uerop
venetie - Mike Leigh heeft zaterdagavond
in het Teatro La Fenice voor rijn film Vera
Drake' de Gouden Leeuw uitgereikt gekre
gen van het 61ste Filmfestival van Venetië.
Tegelijkertijd won titelrolvertolkster Imelda
Staunton de Coppa Volpi voor de beste ac
trice. De Britse regisseur volbracht hiermee
een huzarenstukje dat hij ook acht jaar ge
leden presteerde op het festival van Can
nes. Toen wisfchij de Gouden Palm te win
nen voor 'Secret Lies' en was het zijn
hoofdrolspeelster Brenda Blethyn die de
prijs opstreek voor de beste actrice.
In 1993 had Leigh rijn film 'Naked' in Can
nes ook al dubbel bekroond zien worden.
Toen voor de beste regie en voor David
Thewliss als beste acteur. Vera Drake' is
een in 1950 gesitueerd realistisch drama
over een vrouw die louter uit sociale com
passie illegaal abortussen uitvoert.
Ook de Spaanse film 'Mar Adentro' viel
dubbel in de prijzen. Het door Alejandro
Amenébar geregisseerde drama over een
verlamde man die voor de rechter rijn
recht bevecht om euthanasie te laten ple
gen werd onderscheiden met de Zilveren
Leeuw oftewel de Speciale Grote Jury-Prijs.
De hoofdrolspeler van die film, Javier Bar-
dem, won tevens de Coppa Volpi voor de
beste acteur. Deze eer was Bardem ook vier
jaar geleden ten deel gevallen voor rijn
hoofdrol in 'Before Night Falls' van Julian
Schnabel.
De jury waarin onder meer de filmmakers
John Boorman, Spike Lee, Dusan Maka-
vejev, Mimmo Calopresti en Wolfgang
Becker ritting hadden, schonk de Zilveren
Leeuw voor beste regie aan de Koreaan
Kim-Ki-duk, maker van 'Bin-Jip' die tevens
winnaar werd van prijs van de internatio
nale organisatie van filmcritici. Curieus is
dat deze wonderlijke film over een drie
hoeksverhouding in Seoul pas op de val
reep aan de competitie was toegevoegd
toen het festival al bijna voorbij was. Begin
dit jaar won de zeer productieve Kim Ki-
duk óp het Festival van Berlijn ook al de
Prijs voor de beste regie, toen voor 'Samari
tan Girl'.
De Japanse animatie-film 'Howl's Moving
Castle' werd in Venetië bekroond met de
Osella voor de technisch meest interessan
te filmprestatie. De Marcello Mastroianni
Award voor een beloftevolle jonge acteur of
actrice moest worden gedeeld door Marco
Luisi en Tomasso Ramenghi voor hun spel
in het door Guido Chiesa geregisseerde 'La-
vorare Con Lentezza, Radio Alice'. Als beste
debuutfilm werd het buiten competitie ver
toonde 'Le Grand Voyage' bekroond van Is-
mael Ferroukhi.
Over de 61ste Mostra Internazionale d'Arte
Cinematografica zelf kankerden geconclu
deerd dat de nieuwe directeur Marco Mid
ler er ondanks aanvankelijke problemen
het beste festival van heeft gemaakt in een
lange reeks van jaren.
muziek recensie
Susanne Lammers
Concert: Mariavespers van Claudio
Monteverdi door Currende en het
Ensemble Oltremontano o.l.v. Erik van
Nevel. Solisten: Nuria Rial, Katherine
Fuge, Peter Harvey e.a. Gehoord: 12/9,
Pieterskerk, Leiden.
Erik van Nevel, die dit jaar de
traditie van de Mariavespers in
de Pieterskerk voortzet, bena
dert deze muziek open. Hij laat
zich niet hinderen door de my
thes rond het werk, maar gunt
de zijns inziens 'eigenwijze'
Monteverdi zoveel mogelijk
ruimte en dat leidt tot bijzonder
expressieve muziek. Rijk aan
contrasten, emotievol en pas in
tweede instantie gericht op wel
luidendheid. De betekenis van
de tekst staat voorop, daarna
komt de klankschoonheid.
Dat kan hij zich zonder meer
permitteren, gezien het niveau
van rijn gezelschap Currende
en het Ensemble Oltremonta
no. De dertien instrumentalis
ten spelen formidabel, elke
noot klinkt hemels, elke nuance
is niet alleen hoor- maar ook
voelbaar, ritmisch is het een
feest. Zij maken de muziek
prikkelend en afwisselend, zij
pakken je vast om je niet meer
los te laten.
Het zestien leden tellende koor
volgt bewonderenswaardig di
rect en alert, mqt een prachtige
rol voor de rond en vol klinken
de sopranen, een wat minder
gepronceerd aanwezige alt-sec
tie en voorbeeldige mannen
stemmen. In het beste geval
leidt dat tot wondermooie mu
ziek, die door de eigenzinnige
aanpak onvergetelijk wi
als de psalm Laetatus Si
telkens wisselende ensi
prachtige tempi en een
pend ritme, aangegevei
de violone.
De tenoren zijn knapp*
gers, die precies weten
doen, maar ze moeten
baar voor werken. Julia
gers voordracht is zeer
dacht, maar rijn stemt
wendbaar om te overti
als blijkt uit het Nigra S
waarin vooral theorbei
ba de schoonheid vleuj
ven, maar de zanger on
iets te veel nadruk de n
vondsten van Monteve
pert. In het Duo Serapl
samenzang met de wal
der stem van James Gil
lijkt zijn krachtige aan;
meer op z'n plaats. Hei
Coelum, waarin Podge
echo-effecten voor zijn
ning neemt en Gilchris
langende vragen naarl
zingt, tekent zich voor
doordachtheid en dus
vervoering uit.
De twee sopranen Kat)
Fuge en vooral Nuria
in staat zeggingskracht)
schoonheid volledig te|
versmelten, getuige hes
schone Pulchra es, een;
duet, dat al het andere
loos overtreft. Nuria Re
zo gemakkelijk dat zei}
krachten aan de verleij
wijden; haar versiering
ken volkomen natuurlij
toonvorming is subliee
rine Fuge voegt zich al
vanzelfsprekend in die
van speelsheid en tede
zingen van vluchten, n
hoort de geliefden ven
spelen.
amsterdam/new yoC
Ivo van Hove regiss|
moment Ibsens 'Hectf
bij de Theatre Worlt
toonaangevend 'off|
theater in Manhattan
lage.
In het verleden deed
daar al Tenessee
streetcar named Detf
in bed' van Susan (J
'More Stately Man%
Eugene O'Neill. Vooril
ste productie ontving!
de 'Obie-Award' vo<
Broadway* regie.
Ier' is in New York tef
met 24 oktober.
Ivo van Hove regissej
zoen ook een huw
bij Toneelgroep A
'Theater is niets voort
die slogan prikkelden^
Schouwburg en het U
de Leidenaar die nieti
lijks naar voorstelling!
Wie nieuwsgierig waia
kon terecht op de ope'
deze twee culturele iiE
jaarlijks beleggen voo"
bezoekers - die alvasl[2
proefje krijgen van wfa
staande is - maar votte
lijk voor de twijfelaar^
dachten dat die drem,
was.
Het was gisteren, vanel
uur, in elk geval lekké
de Oude Vest en op <h
gaplaats waar de bez&t
kijkje achter de scherf
of kon genieten van
die van de dansgroeprt
of van de Bifi's (Schoia
Voor de jeugd was erf
boog.
Foto: Henk Bouwman'
door Wijnand Zeilstra
amsterdam/anp - l
componist Sampo H
heeft de Gaudeamus
gewonnen. Hij ontvii
derscheiding gistermi
het slot van de Intei
Gaudeamus Muziek i
Amsterdam.
Haapamaki kreeg de
'Signature' dat werd i
in de Beurs van Berla
sterdam door het Rai
Orkest onder leiding 1
ne Siebens. De prijs l
een geldbedrag van
in de vorm van een
voor het schrijven
nieuwe compositie, i
worden uitgevoerd ii'
deamus Muriekweek
De jury gaf verder ee
meldingen aan Adri
voor rijn compositie
nies' en aan Anthoi
voor 'Twitch'. De jui
439 inzendingen van
siten uit 42 landen.
voorschoten - De bus! roept
één van de spelers. Dat bete
kent in dit geval dat de toe
schouwers arriveren. En een ie
der neemt rijn pose in. Plaats
van handeling is de vijver bij de
Richard Wagnerlaan in Voor
schoten. Het is één van de op
tredens in het kader van het
theaterevenement '(Ver)beeld
op pad', waarbij op diverse lo
caties in Voorschoten theater
en beeldende kunst worden ge
combineerd.
De tocht begint officieel bij de
Dorpskerk in het centrum. Daar
daalt iemand - kaartjes en con
fetti strooiend - naar beneden.
Misschien is de hoogte van de
torenspits voor een ervaren al
pinist niets bijzonders. Door de
stormachtige wind lijkt het ech
ter toch een waagstuk Uit de
kerk verschijnt een 'kastjesda
me': haar opvallend gewaad
wordt gecompleteerd met een
bouwwerk van kastjes. Vooral
kinderen mogen af en toe een
kastje openmaken en een kaart
je er uit nemen.
In haar kielzog verschijnen
twaalf figuren in zwarte cape,
die het publiek op de theatrale
zoektocht voor zullen gaan.
Dwars door de tentoonstelling
van de oldtimers lopen we ach
ter de zwarte stoet aan, op weg
naar de eerstvolgende speel
plek. Op de bouwplaats achter
het "Wapen van Voorschoten'
volgt een muzikaal optreden
waarbij de wind speelt met het
geluid. De bedoeling is duide
lijk: buitenissig uitgedoste figu
ren zijn in een opvallende om
geving geplaatst.
Veel rubber is in de overwe
gend zwarte kostuums ver-
De vijver aan de Richard Wagnerlaan vormt een prachtig decor voor een Wagneriaans schouwspel. Centrale figuur is de zingende dame op
een drijvende troon. Foto: Mark Lamers
werkt. Het is goed merkbaar dat
hier een performance kunste
naar (Lichel van den Ende) en
een theatermaker (Amanda
Wolzak) hebben samengewerkt.
De spelers zijn door hun aan
kleding levende beeldwerken
die afhankelijk van de omge
ving in theatraal verband met
elkaar worden gebracht. Daar
bij heeft men gekozen voor uit
eenlopende locaties, van
Boschgeest (bij de 'Graszode' in
de Karei Doormanlaan) tot park
Adegeest.
Het gaat om het kijken, de lied
teksten zijn veelal onverstaan
baar en in wezen bijzaak. Zo
blijkt de vijver aan de Richard
Wagnerlaan een prachtig decor
te vormen voor een zelfs als
Wagneriaans te karakteriseren
schouwspel. Centrale figuur
daarin is een zingende dame op
een drijvende troon die door
twee kikvorsmannen wordt
voortgeduwd.
Eén van de figuranten aan de
waterkant is een man met een
mantel die uit louter rubberen
fietsbanden bestaat. Hij is ook
degene die moet letten op de
komst van de historische NZH-
bus met de toeschouwers.
Voordat die er allemaal rijn,
moet hij nog snel even in zijn
mantel worden geholpen, want
al die fietsbanden bij elkaar
zorgen voor een vele kilo's zwa
re last.
door Theo de With
leiden Het is een komen en
gaan van ridders en jonkvrou
wen bij de Burcht in Leiden. Het
thema van de jaarlijkse Open
Monumentendagen, 'verdedi
ging en verzet', heeft veel kinde
ren er afgelopen weekeinde toe
aangezet zich in passende kledij
te steken. Hoogtepunt voor deze
ridders is de bestorming van de
Burcht in een poging gravin Ada
te bevrijden.
Leiden heeft in het kader van
de Open Monumentendagen
de poorten geopend van 25 be
zienswaardigheden. Daaronder
bevinden zich klassiekers als de
Hooglandse Kerk, de Pieters
kerk en het stadhuis. Muurto
ren Oostenrijk aan de Jan van
Houtkade is voor het eerst
opengesteld. En terecht, want
het is een van de weinige verde
digingswerken die Leiden nog
rijk is. Maar eerlijk gezegd is er
in die andere monumenten
meer te zien.
Het zwaartepunt ligt in Leiden
op de Burcht, hét verdedigings
werk bij uitstek van de stad.
Voor kinderen is er op het talud
een circuit van spelletjes uitge
zet. Ze kunnen bijvoorbeeld
met pijl en boog op stadswa
pens schieten. De meeste juni
orridders, soms gehuld in een
oud gordijn van hun moeder,
schieten er in hun enthousias
me over heen. Gelukkig heeft
de pijl geen scherpe punt, maar
slechts een rubberen dopje. An
ders zouden er echt ridders rijn
gesneuveld.
Het gaat er ook heftig aan toe
bij de veldslag die wordt gele
verd bij de bestorming van de
Burcht. Elk half uur wordt dit
gevecht, waar kinderen zich
voor kunnen inschrijven, her
haald. Ridder Joost van jeugd
theater Fez verdeelt de deelne-
Monumenten
weer in trek
De monumentendagen op
zaterdag en zondag hebben
850.000 bezoekers getrok
ken. Dat rijn er evenveel als
vorig jaar, zo liet de Stichting
Open Monumentendag gis
teren weten. Dit jaar deden
355 gemeenten mee aan het
evenement.
De Open Monumentendag
2004 had als 'ondertitel' het
aloude krijgslied 'Merck toch
hoe sterck' en stond in het
teken van verdediging. Er
was veel aandacht voor ves
tingsteden, linies, stellingen,
forten, kazematten en kana
len. Verder kwamen kaste
len, burchten en borgen, to
rens, poorten, kruithuizen
en kazernegebouwen aan
bod.
terskerk. Ook daar ontwikkelt
zich al snel een rij van mensen
die wachten tot er weer een
verplichte bouwhelm beschik
baar komt.
Minder spectaculair, maar min
stens zo in trek is het pand aan
het Rapenburg 39. Tot voor kort
was hier een bank gevestigd.
Het woonhuis uit 1630 wordt
gerestaureerd en verbouwd tot
drie appartementen. Bezoekers
verdringen zich op de trap om
het gebouw te bezichtigen tot
op de zolderverdieping, waar
onder de balken een badkamer
wordt gerealiseerd. Ook nemen
ze de kans waar om gebukt de
keldertrap af te dalen om onder
het pand het water te zien van
de overkluisde voormalige
Roomgracht. En iedereen venti
leert zijn eigen ideeën over hoe
men zo'n stadsappartement
zou inrichten. Want wie wil er
niet aan het Rapenburg wonen?
mers in twee teams: de aanval
lers en de verdedigers. Het laat
ste team verschanst zich op de
Burcht met gravin Ada. De aan
vallers staan beneden op het
gras en moeten proberen bin
nen te komen. De teams wor
den onder meer bewapend met
sokken die gevuld zijn met
houtsnippers. Die kun je een
heel eind weg slingeren. Als de
strijd onbeslist blijft, verzint
ridder Joost snode plannen en
wordt de toegangspoort met
een stormram ingebeukt.
Ook voorafgaand aan de Open
Monumentendagen is dit keer
vooral aan kinderen gedacht. In
een aantal Zuid-Hollandse ste
den werd aan leerlingen van
groep 7 en 8 gevraagd een
nieuw stadswapen voor hun ge
meente te bedenken. In de
Hooglandse Kerk worden alle
Leidse inzendingen tentoonge
steld en maakt juryvoorzitter
Rens Heruer de winnaar be
kend: Lucianne van Oosten van
de St.Josephschool. Zij heeft
een wapen ontworpen waarop
ze in vier velden aandacht
vraagt voor de musea, het wa
ter, de monumenten en de uit
eenlopende culturen in de stad.
Dat laatste heeft ze gedaan
door een kerk, een moskee en
een jodenster te tekenen.
Onder haar wapen heeft Lu
cianne van Oosten de spreuk
'Liever Leiden' geplaatst. „Ik
had verschillende spreuken be
dacht", vertelt ze na afloop van
de prijsuitreiking. „Uiteindelijk
heb ik mijn familie erover laten
stemmen welke het moest wor
den." Veel waardering is er ook
voor het ontwerp van Jacob de
Nobel (van 't Klankbord) die als
tweede eindigde. In zijn wapen
heeft de befaamde Leidse 'R'
een centrale plek toebedeeld
gekregen.
Later op de zaterdagmiddag
wordt in Gouda bekendge-
Jonge ridders bestormen op Monumentendag de oude Burcht van Leiden. Foto: Henk Bouwman
maakt welk van de winnende
wapens tot uiteindelijke win
naar van de provincie Zuid-
Holland wordt gekozen. Leiden
moet het dan afleggen tegen
Zoetermeer. „Het ontwerp van
Lucianne gooide hoge ogen,
maar was ris echt stadswapen
net iets minder bruikbaar dan
dat van Steffin van Belden uit
Zoetermeer", zegt Linde Gispen
van de provincie Zuid-Holland.
De meeste Leidenaars rijn dan
al over de stad uitgezworven op
zoek naar gebouwen waar de
vlag van Open Monumenten
dagen wappert. Populair rijn de
monumenten waar het publiek
letterlijk de hoogte in kan. De
rondleidingen door de kap van
de Hooglandse Kerk zijn bin
nen mum van tijd volgeboekt.
Een alternatief is het beklim
men van de steigers bij de Pie-
