KUNST CULTUUR
Daar aan de kust in de Gouden Eeu
Bizarre liefdes en bedwelmende nevels
Kinderen uitgedaagd te
schrijven over muziek en fl
t
Arnon Grunber
Kooykefr
zaterdag 11 SEPTEMBl
Thom Hoffman.
Archieffoto: Henk Bouwman
Thom Hoffman
in 'Zwartboek'
Amsterdam - Thom Hoffman
en Gijs Scholten van Aschat
gaan de hoofdrollen vertolken
in de thriller 'Zwartboek' van
regisseur Paul Verhoeven. De
acteurs maken in de film beide
deel uit van de verzetsgroep
voor wie de joodse zangeres Ra
chel tijdens de Tweede Wereld
oorlog infiltreert bij een Duitse
officier. De rol van Rachel
wordt gespeeld door Carice van
Houten. 'Zwartboek' is de eer
ste Nederlandse productie van
Verhoeven sinds 1985. De regis
seur schreef het scenario sa
men met Gerard Soeteman,
met wie hij eerder films als
'Turks Fruit', 'Soldaat van
Oranje' en 'Spetters' maakte.
'Zwartboek' gaat najaar 2005 in
première.
Disney-tekenaar
Thomas overleden
los angeles - Frank Thomas, de
tekenaar van Disney-films als
'Sneeuwwitje en de Zeven
Dwergen' en 'Bambi', is overle
den. Hij werkte ook mee aan
onder meer 'Jungle Book', 'The
Aristocats' en 'Robin Hood'. Hij
was 92 jaar.
Push Braces
beste design
Amsterdam - Een bandage voor
medisch gebruik, de zogeheten
Push Braces van de ontwerpers
Waacs Design, is bekroond met
de Design For All-prijs. Ook de
verpakking van Mountain De
sign kreeg die eretitel. Beste
grafisch ontwerp zijn de Film
museum posters ontworpen
door Pjotr de Jong, Appie Boot
en Esther Zilversmit. De prijs
voor de beste huisstijl ging naar
de Amsterdamse club Jimmy
Woo. Peter Lubbers, Michael
Bol en Tim van Oosterbos ont
wierpen de beste openbare
ruimte in Den Bosch. In de ca
tegorie beste vormgeving en
mode won het sieraad Bling
Bling van Frank Tjepkema. De
Nederlandse Designprijzen
worden jaarlijks toegekend en
zijn bedoeld om goede vormge
ving te stimuleren. De ontwer
pen zijn tot en met 26 septem
ber te zien bij INIT op het Oos-
terburgereiland in Amsterdam.
theater recensie
Maja Landeweer
Voorstelling: 'Dromen' door Het Nationale
Ballet 'Morning ground' (première).
Choreografie: David Dawson. Muziek: Chopin.
Reprises 'La valse'. Choreografie: Balanchine.
Muziek: Maurice Ravel Choreografie: Sir
Frederick Ashton. Muziek: Mendelssohn.
Gezien: 9/9, Het Muziektheater, Amsterdam.
Nog te zien aldaar: t/m 26/9.
Van lichtvoetige elfen tot parmanti
ge baldames en uiteindelijk tot
pionnen in een abstract bewe
gingsspel. Het nieuwe programma
'Dromen' van Het Nationale Ballet
voert de toeschouwer in één avond
langs de belangrijkste ontwikkelin
gen in het klassieke ballet.
In de klassieker 'Midzomernachts-
droom' van Sir Frederick Ashton,
dat in 1977 voor het eerst te zien
was bij Het Nationale Ballet, wordt
het toneel bevolkt door wezens uit
een andere wereld; elfen, een
woudkoning en een bosgeest.
Daarmee sluit het werk aan bij het
oorspronkelijke doel van klassiek
ballet: het ontstijgen van de reali
teit. Bij de Amerikaanse choreo
graaf George Balanchine staan er al
gewone mensen op het toneel en
bij David Dawson zijn alle tierelan
tijnen en gefladder verdwenen en is
de danstaal uitgebeend tot een
strakke vorm.
Indrukwekkend is de simpelheid en
tegelijkertijd het raffinement van
de choreografie en aankleding van
het premièrestuk 'Morning
Ground' van Dawson, voormalig
danser van Het Nationale Ballet. In
een oogverblindend wit decor gaan
vier dansers in contrasterend zwart
een hechte verbintenis aan met de
dromerige pianoklanken van Cho
pin.
Van het maagdelijke wit in combi
natie met de zoete piano-akkoor
den, die nog even blijven hangen,
gaat een haast bedwelmende wer
king uit. Het is alsof dit dansstuk
zich ergens in het luchtledige af
speelt. Ergens op de grens van dro
men en waken waar dansers soms
als wassen beelden blijven staan,
verzonken in de muziek, om dan,
schijnbaar toevallig, in hun be
heerste dans precies samen te val
len met de muziek of er juist, in
zichzelf gekeerd, dwars doorheen
te gaan.
Er gaat iets bezwerends uit van de
rust van dit ballet. Net zoals dat uit
gaat van de bizarre liefdesverwikke
lingen in het weelderige nevelige
wouddecor in het sprookjesballet
'Midzomemachtsdroom' van Sir
Frederick Ashton. Je kunt de geur
van vochtig mos bijna ruiken in de
ze versie van Het Nationale Ballet,
met de elegante Larissa Lezhnina -
die dit jaar haar tienjarig jubileum
viert bij het dansgezelschap - in
een mooie hoofdrol als nuffige el
fenkoningin. Naast een watervlug-
ge, elastische Sefton Clarke in de
karakterrol van kwelgeest Puck.
Compleet is de roeswerking van
deze voorstelling met de mysteri
euze aantrekkingskracht die de
dansers en danseressen in 'La val
se' van Balanchine op elkaar uitoe
fenen. Ongewild vallen zij in el-
kaars armen. Op de stemmige klan
ken van Ravel's 'La valse'.
'La Valse' van choreograaf George Balanchine met dansers Simona Ferrazza, Sa
ne en Jaione Zabala. Foto: Angela Sterling
Katwijks Museum geeft compleet beeld van de strandactiviteiten van toen
1
door Ad van Kaam
katwijk - Trok Jan van Goyen,
de grote 17de eeuwse land
schapsschilder, vanuit zijn
woonplaats Leiden met paard en
wagen naar Katwijk om daar bij
mooi weer met pen of penseel
een paar eigentijdse tafereeltjes
vast te leggen van pootjesba-
dende strandgasten? Of zag de
schoonvader van Jan Steen de
zee toch vooral als decor voor
genre-achtige verbeeldingen
met een hoog documentair ge
halte zoals dat in die tijd in
zwang was? Het Katwijks Muse
um geeft aan de hand van tach
tig schilderijen uitsluitsel over
hoe de kunstenaars van de Gou
den Eeuw tegen de Hollandse
kust aankeken. De doeken ko
men in dit geval uit alle wind
streken.
De unieke collectie olieverf
schilderijen, prenten en teke
ningen is afkomstig uit musea
en particuliere verzamelingen
van negen Europese landen.
Niet eerder ging het kleine Kat
wijks Museum voor een ten
toonstelling zó diep. 'Hollandse
stranden in de Gouden Eeuw"
geeft dan ook een even fraai als
compleet beeld van de tijd
waarin de teken- en schilder
kunst in de Lage-Landen pas
echt loskwam van het weerge
ven van historische, religieuze,
allegorische of topografische
verbeeldingen. Andere strand
activiteiten raakten in zwang.
Zelfs frivoliteiten waren geoor
loofd.
De dichter Constantijn Huy-
gens (1596 - 1687) zag het
strand zeker als een plaats van
vermaak. Hij pleitte in een ge
dicht van 1000 regels voor de
aanleg van een beter begaanba
re (steen)weg tussen Den Haag
Jan van Goyen - Het strand van Zandvoort (1625). Olieverf op paneel, 71x106 cm. Collectie Museum Poznan. Publiciteitsfoto
en Scheveningen. Zodat de
jeugd niet langer hoefde rond
te hangen op het Voorhout
om zich daar onledig te houden
met kaarten en dobbelen. Maar
in plaats daarvan de frisse zee
lucht kon opsnuiven, mocht
genieten van de vers aange
voerde vis en daarna eventueel
de partner het hof kon maken
met dansen en minnen - zij het
vanzelfsprekend in gepaste ma
te. De zeilwagen diende wat
Huygens betreft direct weer in
ere te worden hersteld.
Die zeilwagen van Willem van
Swanenburgh, een gravure uit
1603, geeft in de benedenzaal
van de villa de aanzet voor ex
positie die boven nog eens twee
zalen beslaat. Prins Maurits
maakte in die wagen en in ge
zelschap van 28 vooraanstaan
de edellieden een pleziertocht
van Scheveningen over het
strand naar Petten. Voor de
wind overbrugde de houten kar
met zeil en roer in minder dan
twee uur de afstand van 80 kilo
meter en bereikte zodoende
een snelheid van 40 kilometer
per uur. Sneller kon je je in die
tijd niet verplaatsen. Hoe de
prins en zijn gevolg weer naar
Scheveningen terugkeerden,
vertelt het verhaal niet. Gedul
dig afwachten tot de wind was
gedraaid, lijkt nog het meest
aannemelijk.
De gravure van Van Swanen
burgh is niet alleen de aanzet
tot maar vormt tevens de lei
draad van de expositie. Want
de dorpen die Maurits in zijn
zeilwagen langs de kust pas
seerde, komen stuk voor stuk
aan bod in schilderijen van on
der meer Albert Cuyp (Scheve
ningen), Willem van de Velde I
(Katwijk), Hans Savery (Noord-
wijk), Jan van Goyen (Zand
voort), Hendrik de Leth (Wijk
aan Zee), Hendrick Dubbels
(Egmond) en Comelis Verbeeck
(Petten). De kar schoot zelfs
nog een stukje door want ook
Huisduinen (Simon de Vlieger)
en Den Helder (Abraham
Storck) zijn nog in de tentoon
stelling opgenomen.
De bezoeker krijgt op die ma
nier een goed beeld van hoe de
kust er in de Gouden Eeuw uit
zag. Maar er is meer te zien dan
alleen landschappelijke
schoonheid. Er werd toen ook
hard gewerkt aan de vloedlijn.
Vooral door vissers die hun
waar dikwijls ter plekke aan de
man brachten. Een mooi voor
beeld is het schilderij van
Hendrick Cornelisz. Vroom uit
1607. Het siert ook de omslag
van de catalogus. Het is een
drukte van jewelste op het
strand van Zandvoort. Bebaar
de mannen tuigen hun boot op
en vrouwen met kinderen op
de arm proberen wat van de
prijs af te dingen. Curieus is
verder het 'dubbeldoek' dat
wordt toegeschreven'aan Mar-
cus.Ormca en Comelis van
Wieringen. De ene schilderde
op de achtergrond een strand
leven met vissersboten, de an
dere completeerde het beeld op
de voorgrond met een stilleven
van platvis, krabben en ander
zeebanket. Tweeluik in één.
Walvissen willen nog wel eens
gedesoriënteerd raken en ver
volgens aanspoelen
strand. Dat is niet ie
het gebeurde ook in
eeuw al. En de schili
slot van rekening de
queur van zijn tijd -
de kippen bij om zo
spoelde potvis of vii
leggen voor het nagi
expositie geeft wel zJ
lende tekeningen, eiH
schilderijen van strj
zien. De potvissen
ding gemeen: het
stuk mannetjes.
Het laatste aspect dÉ
komt, is voor de kusté
Katwijk misschien n J
digste. Op de exposiE
ven prenten van veit1
signatuur te zien (oifa
van Joannes van Doe
1558 - 1608) waaroj11
burg is afgebeeld. H c
rische fort in de brar
bij eb boven water 1r;
de laatste schakel zi11
van de verdedigings3
Romeinen in het be
ze jaartelling langs :1
Rijn neerlegden. Ge
versiteit in afbeeldii
versterking niet woi1
daan als zomaar eei
Hij moet er in de G<P
nog zijn geweest. Mr
defijk ten prooi gev:
lieden die het steen5
voor eigen doeleinds
ten, rest er van de BP
vandaag de dag niel
die zeven historisch n
menten' die nu in hs'
hangen.
Hollandse strandei
den Eeuw - tot en 1?
cember 2004. Katv
um, Voorstraat 46 f
Zee. Openingstijd
tot en met zaterdaj
17.00 uur
DE ZEVENDE
HEMEL
Welke film zou iedereen
gezien moeten hebben?
Wat is het mooiste boek
ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens weer
te ontroeren? Wat is het
mooiste kunstwerk aller
tijden? Kortom: waarmee
is Fons Delamarre, hoofd
voorlichting van de ge
meente Leiden, in de ze
vende hemel?
Beste boek?
„Ik hou van boeken met een
surrealistisch tintje die gaan
over een trip of een reis. Bij
voorbeeld 'Heart of Darkness'
van Joseph Conrad. Of 'De kel
ner en de levenden' van Simon
Vestdijk. Dat gaat over een reis
naar het einde van de tijd. De
dag is gekomen en we worden
opgehaald. Of 'Slaughterhouse
5' van Kurt Vonnegut. Een be
klemmend boek. Prachtig."
Beste film?
,,'The Last Picture Show" van
Peter Bogdanovitch. En dan
het vervolg erop: 'Texasville'.
Hetzelfde stadje, dezelfde
mensen, maar dan derig jaar
later. Ook echt op die manier
opgenomen, zij het twintig jaar
na dato. De eerste in grijze tin
ten, de andere in keiharde su-
percolors. Hetgeen het effect
alleen maar versterkt. De ac
teurs - Jeff Bridges, Cybill
Shepherd - zijn niet ouder ge
maakt, maar gewoon ouder
geworden. Het LAK-theater
heeft ze een keer achter elkaar
gedraaid. Heel mooi."
Beste kunstwerk?
„Het hing een jaar of tien terug
aan de muur in een atelier op
een open dag bij Klos. Ik was
meteen verkocht. Ik wilde het
graag kopen, maar het was he
lemaal niet bestemd voor de
verkoop. Uiteindelijk kreeg ik
het mee voor 100 gulden, ge
loof ik. Mét lijst. Van wie het is
weet ik niet. Het is onderte
kend met Mark '86. Het lijkt op
een studieopdracht van 'The
Cardinal' van Francis Bacon.
Ik viel voor de kleuren. Het is
gecombineerde techniek: pot
lood, krijt, verf. Het krijgt een
mooi plaatsje in mijn nieuwe
huis."
Beste cd?
„Te moeilijk om te beantwoor
den omdat elke cd wel één of
twee mindere nummers bevat
en er zoveel goede muziek be
staat. Bijna perfect is 'Fothe-
ringay", maar net niet hele
maal. Daarom ga ik voor een
imaginaire 'Best Of, een dub-
bel-cd met louter favorieten.
Daar moeten nummers op
staan van Zappa, The Stones,
Stevie Ray Vaughn, Joe Jack
son, The Beach Boys, Philip
Glass, Miles Davis, Neerlands
Hoop, Willem Breuker en Su
zanne Vega, om eens wat na
men te noemen. Een gemê
leerd gezelschap inderdaad.
Daarom is het ook zo moeilijk.
Er is zoveel goede muziek.
Mijn hart gaat uit naar pittige
Rhythm and Blues."
tekst: Ad Van Kaam
foto: Mark Lamers
leiden - Feest voor het LD Pennetje en feest voor
de Kinderboekenweek. Het ene initiatief bestaat
tien jaar en het andere vijftig. Om de halve eeuw
Kinderboekenweek te vieren, heeft de organisatie
gekozen voor 'muziek' als overkoepelend thema.
De jaarlijkse schrijfwedstrijd van het Leidsch
Dagblad haakt zoals gewoonlijk aan bij dit the
ma.
De competitie is bedoeld voor kinderen van de
basisschool in de leeftijd van acht tot en met
twaalf jaar. Zij worden uitgedaagd een verhaal of
gedicht over feest of muziek te schrijven en in te
zenden. Er zijn aantrekkelijke prijzen te winnen.
De tien beste inzendingen worden in de krant
gepubliceerd. Misschien het begin van een
schrijverscarrière?
De Kinderboekenweek wordt gehouden van
woensdag 6 tot en met zaterdag 16 oktober. Van
wege de jubileumeditie vormt het thema 'mu
ziek' dit jaar de rode draad. „Want bij een feestje
hoort natuurlijk muziek", verklaart de organise
rende stichting Collectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek (CPNB). Het kinderboeken
weekgeschenk, dat gratis wordt uitgereikt bij be
steding van 9,99 euro aan kinderboeken, heeft
ook muziek als onderwerp. Paul Biegel schreef
het boek 'Swing' over een jongen die prachtig
trompet speelt en spannende avonturen beleeft.
Het Leidsch Dagblad daagt alle kinderen in de
regio uit om een eigen muziekverhi
nen en op papier te zetten. Vorm (g#
haal) en onderwerp zijn vrij, wel is «f
king in de lengte, namelijk maximal1
den. Korter mag natuurlijk ook.
Klassikaal kiezen voor een onden
staan. Het is ook aardig om de teks
van een tekening. Die wordt door d
de beoordeling gelaten, maar kan w
tie dienen in de krant. De wedstrif
leeftijdsgroepen: van 8 en 9 jaar en \l
12 jaar. Een jury, bestaande uit red/
het Leidsch Dagblad, kiest de bestt
dingen uit; vijf in elke categorie. De j
de winnaars worden gepubliceerdj]
van zaterdag 30 oktober. Daarbij 1
(pas)foto. Op woensdagmiddag 3 nc#
prijsuitreiking in het gebouw van)
Dagblad. Naast het Leidsch Dagbi
ontvangen de winnaars een T-shirtfë
hun verhaal of gedicht, een oorkont
en een verrassing.Inzendingen mi
gericht aan: Schrijfwedstrijd Leid
Postbus 54, 2300 AB Leiden, ond<
van naam, leeftijd, adres en school
sluiten. De verhalen dienen uiterlijl
oktober binnen te zijn.
Theo de With
Tulpen uit Turkije
in museum Lisse
lisse - De tulp als symbool voor
Amsterdam, of Nederland, is
niet zo vanzelfsprekend als we
denken. Ook in Turkije, van
waar de bol enkele eeuwen te
rug naar ons land werd geëx
porteerd, is de tulp een natio
naal symbool. In Museum De
Zwarte Tulp in Lisse is een ex
positie te zien over hoe de tulp
in beide landen is verbeeld.
'Tulp, beeldmerk van Turkije en
Nederland' werd gistermiddag
officieel geopend door de Turk
se ambassadeur in ons land.
(advertentie)
De minuut van uw levei
pi
Arnon Grunberg bezoekt Kooyker in verbandiP/
verschijnen van zijn nieuwe roman 'De joodser1*
Kom langs, want wij bieden u 1 minuut met Gjntj
Zie ook www.dejoodsemessias.nl.
Za. 18 september,
om 15.00 uur
Breestraat 93, Leiden
www.kooykerj
uil
