Alarmbel rinkelt in
Bibliotheca Thysiana
Anouk droomt verder dan 'New York'
KUNST CULTUUR
E
Geen vernieuwingsdrang, wel spektakel
R7
ta maakt
i inument
Enschede
Sharon tegen Jezus, de vredesterrorist
'Achter 't eten'
prijswinnaar
theaterfestival
donderdag 9 september 2004
iek. Archieffoto
ininatie voor
Oliehoek
- De in Stompwijk gebo-
getogen regisseur Tim
ek, bezig met zijn eerste
m Vet Hard, is één van
:nomineerden voor de
TVM Award. Dit is een
.Jgingsprijs voor jonge
„Kers. In de jury zit onder
}e acteur Antonie Kamer-
e prijs wordt op 25 sep-
tijdens het Nederlands
jtival uitgereikt.
istenaars
r de grens
- De Leidse kunstenaars
Lopez en Barbara van
Azijn door de Spaanse
gSaia Bama uitgenodigd
inwerk de komende tijd
:hillende plaatsen in het
ind te exposeren. Het
|jke werk van het tweetal
it najaar achtereenvol
gen in Barcelona,
t (Büchmesse), Miami
jseum) en Sevilla. Het
■fet al eerder samen voor
tlicht trad, woont de
igvan de expositie op 13
»er in Barcelona ook bij.
[ievrucht
talen
ik - De Passievrucht van
lastra van Loon wordt
j in Reykjavik in het IJs-
jpresenteerd. Dat is dan
vertaling van de ro-
Jdus uitgeverij L.J. Veen.
de uitgever is het boek
ïeest vertaalde Neder-
jman. De rechten zijn
;ls aan 33 landen ver-
Thijssen
t monument
o dam - De schepper van
Jongen, De gelukkige
Het grijze kind krijgt op
ds lang geruimde graf
jnument. Kunstenaar
kers gaat kinderboeken-
ir, schoolmeester en so-
leo Thijssen (1879-
ereeuwigen op de Am-
Vnse begraafplaats De
Ooster in een monu-
it'waarschijnlijk veel
'd 'Jvat. Het gedenkteken is
dus iatief van de stichting
met ssens nalatenschap be-
len van
Qiataven
en - Waren de Bataven
:n die gehuld in een be
llet een knots rondlie-
waren het beschaafde
die zich verzetten te-
iverheersing van de Ro-
Aan de beeldvorming
Bataven wijdt Museum
khof in Nijmegen een
istelling, die volgende
iterdag begint. De expo-
urt tot en met 9 januari.
idam/gpd - Het ontwerp
kdwenen huis tussen he-
I aarde' van de Amster-
J beeldend kunstenares
s gisteren verkozen om
chtoffers van de vuur-
ap in Enschede te her-
de artiestennaam van
jarige Annemarie Du-
et door haar ontworpen
-#ent bestaat uit een in
uitgevoerde afbeelding
huis, van twaalf bij vijf-
~;Z\ meter, ingevuld met
-•* rokussen en omringd
J>men. Durand: „Het is
ïning zoals een kind die
ten. Het is een archety-
iedereen meteen her-
n de stenen zullen mo
il 'e namen van de 23
::ffers van de ramp wor-
"pndstraald.
'lek waar de ontplofte
gplaats stond,
leen nog de funderin-
het gebouw te zien. Die
volgens het Comité
lent Vuurwerkramp on-
l worden van het monu-
h mei volgend jaar is het
(vijf jaar geleden dat de
ich voltrok.
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: Het beloofde land, of
Sharon, Jezus en wij van Ab Gietelink
door Nomade. Met Ab Gietelink, Munda
de la Marre, Paul Donkers e.a. Gezien op
8/9 op de Burcht, Leiden. Herhalingen
tot en met zaterdagavond, aanvang
21.00 uur.
Voor de opening van het thea
terseizoen is niemand minder
dan Jezus zelfvan stal gehaald.
Schrijver en regisseur Ab Giete
link laat het leven van de Messi
as spelen in onze tijd, tijdens de
Israëlisch-Palestijnse oorlog.
Jozef is een Palestijn, Maria de
zus van Ariël Sharon, het Israë
lische leger valt Jeruzalem bin
nen, Jezus stelt zijn leven in het
teken van geweldloosheid.
Conflicten en tegenstellingen te
over kortom. Maria, Jezus en
een groep gelijkgestemden ma
ken een vredesmars langs de
muur/het hek van Sharon met
als eindbestemming de olijf
berg. Onderweg verandert Jezus
water in wijn op de bruiloft in
Kana, geneest hij hopeloze pa
tiënten en blaast hij Lazarus
nieuw leven in. Die was echter
net de martelaarsdood gestor
ven en zat helemaal niet op re
animatie te wachten.
Zo zijn er meer luchtige zij
sprongetjes bij een bloedserieu
ze boodschap. Sharon is de
starre, wantrouwende, wrede
bestrijder van alles wat hij ter
rorist noemt: alle Palestijnen,
Filistijnen, Samaritanen, paci
fisten zijn even kwalijk in zijn
ogen. Het is onbegrijpelijk
waarom Maria met hem blijft
omgaan nadat hij Jozef in de
gevangenis heeft laten
doodmartelen. Uiteindelijk
treedt hij op als Judas en laat hij
Jezus arresteren en kruisigen.
Sharon deugt niet. Daar wil ik
het best mee eens zijn, maar Ab
Gietelink stelt het in dit "poli
tiek controversiële theater" al te
simpel voor. De rol van Arafat
komt niet aan de orde. Sharons
vijand is de vrede, in de per
soon van een zachtaardige
wonderdokter. In zijn verblinde
rancune, en in de naam van
Auschwitz, slachtoffert hij zelfs
familieleden. Wie niet voor hem
is, is tegen hem.
Toch is het niet onaangenaam
toeven bij de opening van het
seizoen, dankzij de ster van de
show: de locatie. De Burcht
speelde de rol van het beloofde
land met verve. Als de voorstel
ling iets duidelijk maakt, dan is
het dat Leiden de kwaliteiten
van dit unieke monument meer
en beter moet benutten.
Zonder vernieuwend te zijn zet Madonna met Re-invention wel een spetterende show neer. Foto: ANP/Robert Vos
Madonna Re-invention tour, gisteravond in Gelredome Arnhem.
'Ovenvisjes een mild probleem waar we wel vanaf moeten'
door Rob Chevallier
arnhem - Geen woord over Esther, ook niet
van Madonna zelf, tijdens het twee uur du
rende optreden in Gelredome. De nieuwe
identiteit van de 46-jarige moeder lijkt al
weer vergeten. Toch heet de tour Re-inven
tion. Wil Madonna zichzelf wel opnieuw
uitvinden? Een beetje. Maar 're-invention'
blijkt vooral een muzikale herhalingsoefe
ning. Een revue-achtige show met veel ou
de hits. Met de ster zelf als dansend, zin
gend en kostuumwisselend middelpunt.
Maar dat was in 1990, bij Madonna's vorige
bezoek aan Nederland ook al te zien. Meer
van hetzelfde dus.
Toch redt Madonna zich juist dankzij haar
show. Met voor bijna elk nummer een
spectaculaire combinatie van choreografie,
lichteffecten en bewegende podiumdelen.
En, actueel verpakt, Madonna's persoonlij
ke drie-eenheid religie, politiek en seks. Pi
kant is het eerste nummer 'Vogue'. Met
Madonna, liggend op een verhoogd podi
um, benen wijd in de lucht.
Madonna heeft niet zo veel te zeggen van
avond: 'Hello Arnhem, are you ready?'
Haar actuele flirt met de religieuze Kab-
balabeweging blijft onbesproken. Die rela
tie is niet meer zo innig, maar zit nog wel
verwerkt in de show. 'Kabbalists do it bet
ter', vertelt een van Madonna's T-shirts. En
in 'Lament' uit de film 'Evita', zit Madonna
op een elektrische stoel, met Hebreeuwse
woorden op de schermen achter haar.
Een knipoog naar een oorlogszuchtig Ame
rika zit in de choreografie van 'American li
fe'. Dat begint als de film 'Apocalypse
Now', met donderende helicopters, beel
den uit Irak op de videoschermen en Ma
donna in armylook en tijgersluipgang over
het podium. Hetzelfde statement keert te
rug in John Lennons 'Imagine'. „Dit num
mer is al vijfendertig jaar oud, maar luister
eens hoe actueel het nog is". Wat gezocht.
Verrassender is Madonna als rockende gi-
tariste in een sterke bewerking van 'Bur
ning up'. Gedurfd is de keuze voor 'Hanky
Panky' uit de film 'Dick Trac/ en de James
Bond-song 'Die another day". Ook 'like a
prayer' klinkt lekker in een nieuw arrange
ment. Het nummer is onderdeel van een
ingetogen akoestische set, waarbij Madon
na's heldere en krachtige stem kan schitte
ren. Het publiek mag meezingen en de
band krijgt veel ruimte.
Dan zijn de rustpauzes voorbij en volgt de
overdonderende finale. Gekleed in Schotse
kilts denderen de dansers het podium op.
Een verwijzing naar Madonna's echtgenoot
Guy Ritchie. Meteen danst het publiek
mee. De fans, die binnen een kwartier hun
dure kaartjes kochten, leven zich uit. En
Madonna geniet zichtbaar. „Het is veel te
lang geleden dat ik Nederland was. Sorry,
dat was niet mijn bedoeling." 'Crazy for
you' draagt Madonna op aan het publiek.
Aan het einde van de show verschijnt de
tekst 'Re-invent yourself op het scherm.
De boodschap is duidelijk. Wij moeten het
zelf uitzoeken en mogen onszelf opnieuw
gaan uitvinden. Madonna heeft niet zo'n
vernieuwingsdrang meer. Ze biedt perfect
entertainment en blijft daarmee de vak
vrouw en topact die ze al jaren is.
door Wilfred Simons
leiden -'Bibliotheca Thysiana in
quarantaine!' Deze verontrus
tende mededeling verscheen on
langs op de site van de Leidse
Universiteitsbibliotheek. De his
torische bibliotheek met zijn
unieke boeken is besmet met
ovenvisjes. Deze tien millimeter
lange zilverkleurige insecten
hebben lange voelsprieten, drie
staarten en komen in nagenoeg
alle Nederlandse toiletten en
badkamers voor.
De conservatoren van de UB
Leiden sloegen direct alarm.
Boeken uit de Thysiana kunnen
alleen in de Dousakamer van
de bibliotheek geraadpleegd
worden. Zij vreesden dat de
ovenvisjes anders met de boe
ken naar hun eigen adres zou
den meereizen en daarmee hun
eigen bibliotheek besmetten.
De UB wilde niet één boek uit
de Thysiana meer ontvangen.
„Als het gaat om boeken die in
Leiden uitsluitend in de Biblio
theca Thysiana aanwezig zijn,
dan kunt u helaas niet worden
geholpen en dient u naar een
exemplaar elders in of buiten
Nederland om te zien. Op deze
regel kunnen geen uitzonderin
gen worden gemaakt", maakte
bibliothecaris P. Gerretsen op
de site bekend. Wekelijks krijgt
de UB gemiddeld vijf tot tien
aanvragen voor een boek uit de
Thysiana.
Inmiddels is de ergste paniek
rondom de ovenvisjes geweken.
Curator Paul Hofüjzer van de
historische bibliotheek uit 1655
heeft afgesproken dat aange
vraagde boeken worden geïn
specteerd, geborsteld en gestof
zuigd voordat ze naar de Uni
versiteitsbibliotheek gaan. On
gedierte en eitjes worden zo
verwijderd. „Als de UB het toch
nog niet vertrouwt, kan die ac
tie eventueel worden her
haald", zegt Hofüjzer.
De eerste ovenvisjes werden
twee jaar geleden in de Biblio
theca Thysiana ontdekt. De
schrik was groot, want aanvan
kelijk vreesden de curatoren dat
zij de zeldzame boeken zouden
aanvreten. De Nederlandse
Vereniging van Ongediertebe-
strijdingsbedrijven waarschuwt
daar ook voor: boeken, behang
en dunne zijden kleding is ge
liefd voedsel, mits zij suiker-
Zangeres schrijft liedjes in Rotterdams havenhotel
door Sandra Put
den haag - Het bleef lange tijd
stil rond zangeres Anouk. Toch
heeft ze niet niks zitten doen.
Met haar zwangere buik verbleef
ze geruime tijd in Hotel New
York in Rotterdam. Niet om het
rustig aan te doen, maar om tot
een nieuw album te komen. Ho
tel New York verschijnt begin ok
tober. Een tipje van de sluier
licht ze alvast op met een mini-
tournee.
Ontspannen zit ze aan de ande
re kant van de tafel in Restau
rant Hotel New York in Rotter
dam. „Het is tpch prachtig
hier", zegt ze vragend met haar
zware Haagse accent. „Logisch
toch, dat ik hier mijn nieuwe al
bum heb geschreven? Ik had
een kamer, joh. Zo mooi, met
een eeuwenoud tapijt. Er hing
precies de juiste vibe."
Anouk bleef door de komst van
haar tweede kind lange tijd weg
van het muzikale front - haar
laatste studioalbum verscheen
in 2002 - en dat heeft volgens
haar nu wel weer lang genoeg
geduurd. „Mijn kinderen zijn
mijn leven, maar dat is muziek
maken ook."
In oktober komt Hotel New
York uit. Om tot nieuw werk te
komen logeerde ze de afgelo
pen periode met haar goede
vriend en vaste muziekschrijver
Bart van Veen geregeld in het
Rotterdamse hotel. „Toen we
begonnen had ik geen idee van
wat ik wilde. Ik had zoiets van
'ik kijk wel wat het wordt'." Wel
had Anouk dit keer, net als bij
haar debuutalbum Together
Alone (1997), het idee dat het
vooral gevarieerd moest klin
ken. „Together Alone kende bij
voorbeeld ook blues, dat miste
ik bij mijn laatste twee albums.
Graduated Fool was vooral ste
vig."
Enthousiast vertelt ze dat Hotel
New York veel verschillende
stijlen bevat. „Het is meer pop
rock geworden", probeert ze uit
te leggen. „Er staat van alles op.
Ballads, reggae, een soort ska,
een shuffle." Reggae en Anouk,
weer zo'n onverwachte combi
natie? „In principe zou ik dat
inderdaad nooit hebben ge
daan", geeft ze toe. Haar man
Remon Stotijn is rapper (Anoy-
mous Mis) bij de hiphop- en
reggaeband Postmen. „Het zou
te opvallend zijn, hè", zegt ze
lachend, „maar ja, in dit geval
klonk het zo te gek. Ik voelde
het nummer en zodra je het
voelt dan moet het erop."
Het reggae-nummer 'Heaven
knows' schreef ze met Remon,
net als 'Jeruzalem'. „Het was zo
gek. Ik kan dus helemaal niet
thuis schrijven, maar deze
nummers ontstonden bij ons in
de woonkamer. Benjahmin zat
te schreeuwen, Elijah hing op
mijn buik en het gebeurde. We
zaten een beetje te jammen.
Remon had een beat en ik be
gon te zingen wat me op dat
moment te binnen schoot."
Met Heaven Knows wijst Anouk
op de ellende in de wereld en
dat mensen dat wel zien,maar
er niets aan doen. „Het is niet
belerend bedoeld, maar ik pro
beer te zeggen dat we iets moe
ten doen. Steekje handen uit!
Doe wat! Want er blijft niets on
opgemerkt."
Anouk hoopt een bijdrage aan
een betere wereld te leveren
met haar muziek en door haar
kinderen goed op te voeden.
„Ik wil dat ze zich netjes gedra
gen, geen spullen zomaar op
straat gooien en geen grote bek
hebben." Dat laatste moet
moeilijk zijn met zo'n moeder
als voorbeeld? „Tja, ik kan nog
steeds wel mijn scheur open
trekken als dat moet. Ik zie daar
ook niks verkeerd in. Ik leer
mijn kinderen dat ze wel res
pect moeten hebben, maar ja,
tegelijkertijd wil ik ook dat ze
'power' hebben, een soort
vechtlust."
Die vechtlust zal bij haarzelf
nooit verdwijnen. Zo gaat ze
bijvoorbeeld nog steeds voor
een carrière die verder gaat dan
de Benelux-grenzen, want 'toe
ren door die landen is leuk,
maar je bent binnen een paar
weken weer thuis natuurlijk'.
„Ik kan nog wel een paar jaar
zo doorgaan, maar daar word ik
niet blijer van. Weet je wat echt
mijn droom is? Met een tour
bus heel de wereld over gaan,
met mijn band, kinderen mee,
een privé-leraar..."
Voorlopig wil ze zich echter al
leen richten op Nederland. Dat
doet ze de komende tijd met
haar mini-toumee met Post
men in het voorprogramma.
„Tja, een betere band had ik
me niet kunnen wensen. Het
lijkt me zo leuk, want de men
sen die normaal gesproken
naar Postmen komen, hebben
niets met Anouk en andersom.
Dus dat zal een heel gemengd
publiek worden."
Na de tour en de release van
haar album in Nederland is het
de bedoeling dat begin 2005
'Hotel New York' internationaal
wordt uitgebracht. „En dan is
het maar afwachten hoe hard je
platenmaatschappij voor je wil
werken. Mijn vorige plaat is bij
voorbeeld ook uitgebracht in
Europa, maar hij is absoluut
niet genoeg gepromoot. Daar
door is de plaatverkoop niet
goed gegaan en word je ook
niet geboekt voor een tourtje.
Het is frustrerend je album in
het niets te zien verdwijnen. Ik
hoop niet dat het met Hotel
New York gebeurt."
Het heft in eigen handen ne
men, wat je zou verwachten bij
Anouk, kan ze niet. „Je zit vast
aan een contract, hè. Hierna
nog één album en dan ben ik er
vanaf. Niet dat ik mag klagen
natuurlijk, maar ik ben nu wel
erg afhankelijk van andere
mensen. Dat is klote. Het enige
wat ik kan doen is hard werken
en hopen dat je platenmaat
schappij in je gelooft en geld in
je wil pompen. Wat dat betreft
zie ik het allemaal wel. Als ik
Duitsland en Frankrijk zou
kunnen pakken, dan ben ik al
heel happy. Amerika zou hele
maal goed zijn. In principe heb
je daar maar één hit nodig. Kun
je zo de tourbus in."
Anouk verbleef om tot nieuw werk te komen de afgelopen periode in het Rotterdamse hotel New York.
Foto: GPD
houdend zijn. In de praktijk is
echter van schade niets geble
ken, zegt Hofüjzer.
Een ongedierte-expert van het
Instituut Collectie Nederland
heeft de bibliotheek vorige
week bezocht. Zij stelde vast
dat er meer dieren zijn dan
twee jaar geleden, waarschijn
lijk als gevolg van de warme,
natte zomer. Zij adviseerde een
grondige schoonmaakactie, om
leer-, lijm- en papierstof van de
boekenplanken te verwijderen.
Verder komt er apparatuur die
de luchtvochtigheid verlaagt en
wordt er 'gemalen baksteen' ge
strooid, zoals Hofüjzer het
noemt. „Daaraan zitten micro
scopisch kleine scherpe randjes
die de waslaag doorsnijden die
de ovenvisjes op hun vel heb
ben. Het is niet schadelijk en
niet giftig, je kunt het nader
hand gewoon opvegen.
Hofüjzer wil een jaar afwachten
of de ovenvisjes met deze maat
regelen 'gaandeweg verdwij
nen'. Pas als effecten uitblijven,
overweegt hij zwaardere bestrij
dingsmiddelen. Alles wijst er
op dat we met een mild pro
bleem te maken hebben, maar
we willen wél van ze af."
leiden - De erejury van het The
aterfestival 2004 heeft de Grote
Theaterfestival Prijs toegekend
aan 'Achter 't eten', een voor
stelling van de Vlaamse gezel
schappen Toneelgroep Cere-
monia, Het muziek Lod en The
ater Zuidpool. De uitreiking van
de prijs van 10.000 euro had
woensdag plaats in De Brakke
Grond in Amsterdam aan het
slot van de 18de en mogelijk
laatste editie van het Neder
lands /Vlaams Theaterfestival.
Na negatieve subsidie-adviezen
van de Raad voor Cultuur en de
Amsterdamse Kunstraad zal het
Theaterfestival in zijn huidige
vorm vermoedelijk verdwijnen.
Volgens deze adviezen trok het
festival te weinig publiek om
voortzetting van de subsidie te
rechtvaardigen. De directeuren
van de Rotterdamse en Amster
damse schouwburg en het Hol
land Festival hebben inmiddels
meegedeeld dat er overleg
wordt gevoerd over een nieuwe
versie van het festival.
Volgens de erejmy (met als le
den VARA-voorzitter Vera Keur,
Frank de Jonge van IdtV en
Volkskrant-recensent Ronald
Ockhuijsen) laat de winnende
voorstelling zien 'wat theater
'vermag'. „Door juist het realis
me te ontvluchten, is het moge
lijk de werkelijkheid in zijn
naaktheid te betrappen. Een
onderwerp als incest, waarbij
clichés al snel om de hoek kij
ken, blijkt dan de drijfveer te
kunnen zijn van een ontroe
rend en fascinerend schouw
spel", aldus het juryrapport.
Curator Martin Sofcouten selec
teerde voor het Theaterfestival
uit het afgelopen seizoen acht
voorstellingen uit Vlaanderen
en Nederland die voor de prijs
in aanmerking konden komen.
Hij prees 'Achter 't eten' als een
'intelligente smartlap waarin
twee actrices met groteske mid
delen van hun volkse persona
ges heldinnen maken'. De voor
stelling gaat over een moeder
en dochter ie samen onder
meer een incestueuze vader
hebben te verwerken, de doch
ter belandt tenslotte in een gek
kenhuis waar ze een dochter
baart.
