Wolven bedreigen Noorse schapei
GESPREK VAN DE DAG
Voortijdig einde
ijzig avontuur
Henk De Velde
'Eerst radioactieve
straling, nu dit weer'
Oude school revisited
DAGELIJKS LEVEN
EICÏEML-CJK 2ÜU E-ÊTM VAN ÜNV cJOk
t'ewr iErr aan sport aaoetejv/ poen/
MENSELIJK
Solozeiler Henk de Velde komt terug naar Nederland.
De avonturier heeft zijn reis door de Noordelijke IJszee
moeten afbreken nadat hij vrijdag met zijn zeiljacht
Campina in een groot ijsveld terecht is gekomen. Het
roer en stuursysteem raakten zwaar beschadigd,
waardoor het schip stuurloos is geworden. Dat meld
de een woordvoerster van De Veldes bedrijf Soloioo
gisteren.
De zeiljacht van De Velde ligt vastgebonden aan een
ijshomp in de Laptevzee ten oosten van het Schier
eiland Taymyr. Het ijs dreigt de Campina te kraken.
Het zal nog enkele dagen duren voordat De Velde
hulp krijgt van de Russische ijsbreker Vaigach, die
een konvooi schepen in de Laptevzee begeleidt. Een
van die schepen zal het zeiljacht aan dek gaan hij-
sen. De Velde moet dagelijks vijfhonderd liter water
wegpompen. Als het schip zinkt zal de solozeiler op
een ijsberg toevlucht moeten zoeken en daar wach
ten op hulp.
Met hulp van de Vaigach hoopt De Velde Moer-
mansk te bereiken. Daar wil hij zijn Campina repa
reren om vervolgens naar IJmuiden te zeilen. De
Velde heeft al weer nieuwe plannen voor de toe
komst. Hij wil dezelfde tocht, zeilen bovenlangs Si
berië opnieuw doen. De Veldes oorspronkelijke plan
was de tocht van de Nederlandse ontdekkingsreizi
ger Willem Barentsz, die in 1596 strandde op Nova
Zembla, over te doen.
De eerste poging van De Velde om deze barre reis
langs de Russische noordoostkust te maken, liep in
2002 mis toen hij werd gearresteerd. Volgens de Rus
sische autoriteiten waren de visa niet in orde. Ook
werd hij als solozeiler verplicht een ijsloods mee te
nemen op zijn zeventien meter lange stalen jacht.
In augustus 2003 kreeg Van de Velde alsnog toe
stemming voor de tocht door de Noordelijke IJszee,
maar dan van oost naar west, terwijl Barentsz des
tijds andersom voer. De reis strandde in september
echter in Nova Tiksi, omdat de ijsconcentratie te dik
was. Daar lag hij tot enkele weken geleden ingevro
ren. De Velde hervatte zijn reis toen in augustus het
ijs begon te breken, anp
Pasgeboren BABY'S hebben een voor
keur voor aantrekkelijke GEZICHTEN.
Uit onderzoek aan de universiteit van
Exeter blijkt dat kinderen van twee
dagen oud, en sommigen van nog
geen dag oud, al langer keken naar
'mooie' gezichten dan naar minder
mooie fysionomiën. Volgens een van
de onderzoekers in Exeter, psycholoog
Alan Slater, laat het onderzoek zien
dat baby's geboren worden met een
duidelijke 'ideale' voorstelling van het
menselijk gezicht. Overigens blijken
zuigelingen niet alleen visuele maar
ook duidelijke audiovisuele voorkeu
ren te hebben. De baby's bleken lan
ger naar een bepaald punt te kijken
als de vier jaargetijden van Vivaldi op
de juiste manier werden afgespeeld,
dan als het muziekstuk in verhaspel
de vorm te horen was.
Het BELGISCHE PRINSESJE Louise,
de dochter van prins Laurent en prin
ses Claire, is tijdens een 'privé-plech-
tigheid' in beperkte kring GEDOOPT.
Dat heeft een woordvoerder van het
Koninklijk Huis bekendgemaakt. Het
prinsesje, dat bijna zeven maanden
oud is, is volgens Belgische media
gedoopt zonder een officiële peter.
Haar ouders zouden prins Reza
Pahlavi, de oudste zoon van de vroe
gere sjah van Iran, als de peter van
het meisje beschouwen. Volgens
het kerkelijk recht moeten peter
en meter katholiek zijn. Pahlavi j
is moslim. Dat het zo lang
duurde voor het prinsesje
werd gedoopt, kwam door de
controverse die was ontstaan
over de keuze van prins Lau
rent en prinses Claire voor
Reza Pahlavi. De Belgische
regering was daar niet mee in
genomen. Zij vreesde diploma
tieke moeilijkheden met het hui
dige bewind in Iran.
De Amerikaanse astronaut MIKE
FINCKE heeft de afgelopen twee
dagen aan boord van het internatio
nale ruimtestation ISS een weten
schappelijk EXPERIMENT uitge
voerd dat de Nederlandër ANDRÉ
KUIPERS tijdens zijn ruimtetrip in
april achterwege moest laten. Het
experiment was bedoeld om meer
kennis te vergaren over hoe warmte
in de ruimte wordt overgedragen. De
bevindingen kunnen van groot be
lang zijn bij het ontwerpen van koel
systemen voor apparatuur in satel
lieten. Volgens de ESA verliep het
experiment „vlekkeloos". Kuipers
ondervond problemen toen hij de
test wilde uitvoeren en er was in zijn
drukke schema destijds geen moge
lijkheid de proef opnieuw te doen.
De Amerikaanse regisseur Quentin
TARANTINO is in Venetië om tijdens
het filmfestival zijn FAVORIETE ITA
LIAANSE FILMS te presenteren.
Daaronder zijn geen meesterwerken
van Federico Fellini en Luchino Vis
conti. In het retrospectief zitten films
als 'Cannibal Holocaust', 'Orgasm' en
'The Big Gundown'. Het 61ste festi
val van Venetië duurt tot en met ko
mend weekeinde. Op een persconfe
rentie in Venetië zei Tarantino, de re
gisseur van onder meer Pulp Fiction
en Kill Bill, dat veel van de door hem
uitgekozen films hem hebben geïn
spireerd. Spaghettiwesterns en Itali
aanse politiefilms uit de jaren '70 bij
voorbeeld gaven hem inspiratie voor
Kill Bill 2. Tarantino zocht ongeveer
twintig films uit, waarvan er enkele
uitzijn privé-collectie komen. De
meeste zijn gemaakt tussen 1959 en
1974 en hadden weinig succes.
Er lopen in Noorwegen circa twee miljoen
schapen los rond. Dit jaar zijn er bijna vier
honderd ten prooi gevallen aan wolven. De
boeren willen daarom dat de regels om een
wolf te mogen schieten soepeler worden.
Pas als de verliezen te groot worden of de
wolven een gevaar voor mensen zijn, mag
er worden gejaagd. „De politiek heeft nu
eenmaal besloten dat we in dit land wolven
en beren willen hebben en daar betalen we
een prijs voor", stelt schapenboer Einar di
plomatiek.
Zo'n twintig schapen en lammeren stap
pen netjes in een groep onder de stilstaan
de skilift op de Olympische piste bij Lille-
hammer. De bergen die van november tot
april bevolkt worden door wintersporters,
zijn zomers het domein van de schapen.
Deze grazers houden het landschap op or
de en krijgen hoogwaardig voedsel uit de
natuur. „Deze schapen zijn veel minder
vatbaar voor ziektes dan de beesten die de
hele zomer bij elkaar in de wei staan", zegt
Einar trots. Bovendien zou het vlees een
wild-achtige bijsmaak krijgen.
Zijn familie werkt al ontelbare generaties
op deze manier: eind mei gaan de stallen
open en stormen zijn ongeveer 300 scha
pen te bergen in. Begin september, wan
neer de nachten kouder worden, klimt
Einar omhoog om ze te gaan zoeken en
weer naar beneden te jagen.
De jaarlijkse drijfjacht is dit jaar extra span
nend. In juni heeft een wolf huisgehouden
in zuid-Gudbrandsdalen, waar Einars
schapen lopen. Een zoekactie met het hal
ve dorp leverde zeven dode lammeren op.
„Het is belangrijk de aangevroten beesten
te vinden, want als blijkt dat het inderdaad
een wolf is geweest, ontvangt de boer scha
devergoeding", zegt Einar.
De schapenboer prijst zich nog gelukkig
dat roofdieren de enige vijanden van zijn
beesten zijn. Zo'n honderd kilometer noor
delijker frustreert zijn collega's nog steeds
de schaduw van een noodlottige dag in
1986. Tijdens de kernramp in Chernobyl
(Sovjet-Unie, nu Oekraïne) stond de wind
richting midden-Noorwegen. Met name in
paddestoelen worden nog steeds hoge
concentraties radio-activiteit gevonden. En
schapen zijn dol op zwammen. Ook al zou
het schapenvlees geen gevaar opleveren bij
consumptie, er hing tot dit jaar, toen het
officieel 'veilig' werd verklaard, nog altijd
een luchtje aan. En dat drukte de vraag en
daarmee de prijs.
Zelf heeft Einar geen tijd om daarbij stil te
staan. De vraag naar lamsvlees stijgt en de
kiloprijs ligt hoger dan ooit. Voor het vlees
van een lam ontvangt hij nu ongeveer 91
euro, maar- dat wordt minder naar mate de
herfst vordert. Zaak is dus zo snel mogelijk
zo veel mogelijk lammeren naar beneden
te krijgen en te selecteren voor de slacht.
Een deel gaat de wei in en daarna op stal
om voor nieuwe aanwas te zorgen.
Bovendien begint over een paar weken het
jachtseizoen voor elanden. Jachthonden
dollen graag met schapen, maar die raken
daardoor erg gestresst. En dat beïnvloedt
de kwaliteit van het vlees in negatieve zin.
Einars ooien en hun lammeren zijn n^
rustig. De zon schijnt en ze hebben at^
luut geen haast om bij de boerderij in
dal te komen. Ze volgen rustig de weg3
hun moeders en grootmoeders ook hty
ben gelopen. De volwassen mannelijk
schapen mogen niet mee. Zij blijven b>]
den, samen met elk derde lam uit eenj
zin. Moeder ooi heeft namelijk alleen
noeg melk voor twee lammeren. 9j
De laatste jaren is de schapenroute wi
veranderd. Rijke lui bouwen hun vak%
huisjes op de berghellingen. Na aanpl*
singsproblemen blijken de schapen d»
creanten echter zeer te mogen. „Som/
van hen leggen lekkernijen als brood
zoutstenen neer", weet Einar. Niet tolj,
vreude want de lammeren moeten m«s
vlees hebben. fa
We stuiten op een kaalgevroten karkay
zonder kop. Een paar meter verder o&,
de wollen vacht. „Eén van de lammerja
die in juni zijn aangevallen, we hebbef(
achtergelaten voor vogels en vossen Ca
te eten. Een karkas naar beneden slejfa
heeft geen zin. En wolven trekt het ni%
want die willen alleen een levend diern
licht Einar toe. De kudde schapen is h|
drama al vergeten en hobbelt stoïcijn!
voorbij, richting dal. |j
Windy Kester
Kudde schapen bij Lillehammer in Noorwegen. Foto: GPD/Windy Kester
In 'De Oude School', haalt de dichter Willem Wilmink
herinneringen op aan zijn lagere schooltijd. Hij be
schrijft hoe die herinneringen telkens omhoog komen
bij het ruiken van geuren, zoals die van natte jassen of
van een brandende oliekachel. Dat klopt: de neus is de
snelste ingang naar het geheugen. Associaties komen
onmiddellijk, zonder denken, direct en ongefilterd. De
reden daarvoor is dat het hersengedeelte dat geuren
registreert oeroud is. Net als een dierenbrein belt het
direct naar de centrale (het geheugen, hier), zonder
dat er een waakzame telefonist (liet bewustzijn, dus)
tussenzit. Reacties op geuren zijn niet tegen te houden.
Je ruikt natte jassen, en klabam, je bent weer een
schoolkind van zes. Zoals je ook op slag kunt versom
beren door het favoriete parfum van een verdwenen
geliefde, zonder ooit te beseffen waar die plotse scha
duw over je bestaan vandaan kwam. Iets dergelijks,
maar dan anders, overkwam mij naar aanleiding van
een lekkage. Samen met vriend Jan beschik ik over een
werkruimte in een oude school, zo matig onderhou
den dat bij regen voortdurend wateroverlast dreigt.
Het platte dak waar wij over uitzien staat vaak lang
durig onder water, waardoor met regelmaat de onder
buurvrouw haar diverse kunstwerken met landbouw
plastic moet bedekken. Onlangs besloot ik, als boven
buurman, eens te kijken of ik daar zelf iets aan zou
kunnen doen, stapte het dak op en inspecteerde de
hekjes voor de afvoeren naar de regenpijpen. Die zaten
inderdaad verstopt, maar ook nadat de zooi van jaren
eruit was gepeuterd liep het zaakje niet. Wat nu? Ge
lukkig herinnerde ik mij, uit mijn kampeertijd, dat je
dan een greppel moest graven. Met het blad van een
bijl, uiteraard aanwezig in onze werkruimte, trok ik
een lange streep in hetdakgrint. Op datzelfde moment
viel het grote album met kampeerfoto's open. Beelden
van mijn vader, in regenjas, met een opvouwbaar
schepje bezig in de Zweedse modder. Ikzelf, gravend
met een scherpe grote steen, bij een tentje in de bergen
van Spanje. Na een lange peinspauze keerde ik terug
in het hier en nu en zag tussen het modderige dakgrint
een kersvers beekje stromen dat zich klaterend in de
afvoer stortte. Het begon te tintelen op mijn rug. Een
denkbeeldig zonnetje verwarmde mijn gezicht. Va
kantiegevoel. Dijken en dammen bouwen in deArdê-
che, Lot en Tarn. Geluid van kinderstemmen. Het
scherpe getik van keien op keien. Voor ik het wist
stond ik met het bijlblad nieuwe strepen in het grint te
trekken, zo kronkelig mogelijk: de dakbeek moest een
dakdelta worden. Toen de delta afwas, meer was echt
niet nodig voor optimale afiuatering, voelde ik een
lichte teleurstelling. Gelukkig viel mijn oog op een
aantal rondslingerende bakstenen. Een brug, dat
was wat er nog aan ontbrak. En hoe maak je
met zes bakstenen een zo hoog mogelijk brug,
maar wel stabiel? Ook een leuk probleem. Op
eens hoorde ik een mannenstem, vanaf
hoger gelegen dak. "Wat ben jij in gods
naam aan het doen?" Woorden afkomstig
van een loodgieter, die mij vermoedelijk al
een kwartier van boven verbijsterd gade
sloeg. Ik antwoordde, naar waar
heid, dat ik een brug aan het
bouwen was over mijn beek,
omdat het dan pas afwas. Blo
zend trok ik mij terug achter de
openslaande deuren. Het oordeel
van deze loodgieter over kunstenaars
was vast al niet onverdeeld positief,
maar dit was waarschijnlijk de genade
slag. Aan de andere kant, ook vanaf bin
nen zag mijn dakbeek er werkelijk schitterend uit.
Elke dag hoop ik op regen.
De Franse acteur en producent SER
GE MARQUAND, die betrokken was
bij meer dan tachtig films, is zater
dag op 74-jarige leeftijd aan leuke
mie OVERLEDEN. Dat maakte zijn
zoon gisteren bekend. Serge Mar-
quand was de broer van regisseur
Nadine Trintignant wier dochter Ma
rie vorig jaar door de zanger Betrand
Cantat werd vermoord. Marquand
werd bekend door de film Les Liai-
sons Dangereuses (1959) van Roger
Vadim en Le Train (1973) van Pierre
Granier-Deferre met Jean Louis Trin
tignant en Romy Schneider.
De BENEN van het Duitse topmodel
HEIDI KLUM zijn getaxeerd op 1,1
miljoen pond (ongeveer 1,96 miljoen
euro). De taxatie werd gedaan door
het veilinghuis Philips De Pury and
I Company in Londen, dat eigenlijk is
gespecialiseerd in sieraden. Braun,
|i fabrikant van consumentenproduc
ten, had om de taxatie gevraagd. Het
concern wil de benen van Klum ver-
1 zekeren zolang ze worden gebruikt in
reclameboodschappen voor zijn elek
trische scheerapparaten. Het veiling
huis beoordeelde de benen van
Klum, ook te zien in het blad Sports
Illustrated en catalogi van het linge-
riemerk Victoria's Secret, op hun
lengte, vorm, uitzonderlijkheid en
commerciële waarde. Taxateur John
Souglides beschouwde de taxatie als
een welkome afwisseling van zijn
normale werk. Het object is levend
en bovendien erg mooi gevormd, al-
dus Souglides gisteren.
James Thurber
Wie aarzelt wordt
soms gered
Solozeiler Henk de Velde is gestrand op een ijshomp in de Laptevzee. Foto's: ANP
