Wild, wilder, Wilders
'Israël heeft hem gemaakt tot wie hij is'
Ongeleid projectiel, meedogenlo
ze Mozart, pitbull, (voormalig)
rechtsbuiten van de WD,
straatvechter, olifant in de porseleinkast
en kruisridder tegen het moslimfunda
mentalisme. Het lijdt geen twijfel: Geert
Wilders (40) is het Kamerlid met verreweg
het grootste aantal bijnamen.
Sterker nog, hij grossiert er in. Meestal
weinig vleiend, laat staan poëtisch en
hoogst zelden positief. Tussen al die som
bere, soms haast agressief klinkende be
namingen, valt er eentje uit de toon.
Blonde Engel noemen sommige collega-
Kamerleden hem graag. Hoe tragisch ook,
het is juist die koosnaam die de meeste
wenkbrauwen doet fronsen.
Want blond, ja, dat is wel duidelijk. Zijn
aparte haardracht achtervolgt hem al
sinds jaar en dag. Wilders wordt er voort
durend op aangesproken en niet zelden
om bespot. Sinds 1983 al draagt hij de op
vallende coup, die hij keurig bijhoudt
door het met waterstofperoxyde te ble
ken. Een oproep van de WD-leiding zijn
haardracht drastisch te wijzigen, werd
door Wilders ooit terzijde gelegd. Die ac
tie kostte hem, zo wil het verhaal, uitein
delijk zelfs een plekje in het kabinet.
Op engelachtige gedragingen is de Venlo-
naar daarentegen maar moeilijk te be
trappen. Want zo uitputtend als zijn lijst
aan bijnamen, zo eindeloos is ook zijn
oeuvre aan provocaties, krasse uitspraken
en bijtende oneliners, waarbij hij vaak
niets en niemand ontziet. Zelfs zijn eigen
partij en fractie spaarde hij niet. Zo om
schreef hij de WD ooit 'een bejaardente
huis in het kwadraat', zei hij over Hans
Dijkstal dat 'zelfs een analfabeet beter
campagne voert' en noemde hij staatsse
cretaris Melanie Schultz 'knettergek'.
Toch zijn het vooral zijn uitlatingen over
de buitenlandse politiek, het Nederlandse
integratiebeleid en het gevaar van mos
limterreur waarmee Wilders hele groepen
tegen zich in het harnas jaagt. Het hoog
tepunt in zijn 'liberale Jihad' werd begin
dit jaar bereikt. In een interview met HP-
De Tijd liet hij weten te streven naar 'as
similatie in plaats van integratie'. Als hij
minister was, zou hij stante pede een ver
bod op hoofddoekjes invoeren. Bang voor
oppositie is hij niet: „Laat de hoofddoek
jes maar wapperen op het Malieveld. Ik
lust ze rauw."
Israël
Hoewel zijn vaak weinig genuanceerde
spierballentaal misschien het tegenover
gestelde suggereert, is Wilders mateloos
geboeid door het Midden-Oosten. Hij be
zocht de regio meerdere malen, schreef
er artikelen over nog voor hij in de Twee
de Kamer belandde en gaat er nog altijd
regélmatig naar toe. Basis voor zijn fasci
natie voor het Midden-Oosten is volgens
collega's en mensen uit zijn omgeving
een reis naar Israël die Wilders op zeven
tienjarige leeftijd maakte.
In het Beloofde Land woonde hij een jaar
in een kibboets en werkte hij in een
broodfabriek. Zelf zegt hij dat van enige
ideologie of politieke ambitie toen nog
geen sprake was. PvdA-Kamerlid Frans
Timmermans, mét wie Wilders enkele rei
zen naar het Midden-Oosten ondernam,
denkt dat het verblijf in Israël hem wel
degelijk heeft gemaakt tot wie hij nu is.
Volgens Timmermans heeft Wilders „een
enorme drive om Israël te beschermen. Ik
denk dat die houding toen, tijdens zijn
verblijf begin jaren tachtig, is gekweekt.
Tot voor mei 2002 hing Wilders het, wat
ik noem, Leon de Winter-standpunt aan.
Daarmee bedoel ik: hoe zwarter je de is
lam maakt, hoe makkelijker het is de be
langen van de staat Israël te verdedigen.
De Winter doet niet anders en ook Wil
ders heeft zich jarenlang voornamelijk
druk gemaakt om Israël."
Timmermans beroept zich bij zijn stelling
op de optredens van Wilders in de Kamer
en op een 'zeer degelijk stuk' over het
ZATERDAG
4 SEPTEMBER
2004
Hij noemde staatssecretaris
en partijgenoot Melanie
Schultz ooit knettergek,
verklaarde hoofddoekjes
rauw te lusten en moskeeën
hoogstpersoonlijk dicht te
willen metselen. Geert
Wilders' voorliefde voor
stevige taal en dwarse
standpunten heeft hem
opgebroken. De breuk met
zijn partij, 'een
bejaardentehuis in het
kwadraat', is een feit.
Portret van een enfant
terrible met een missie.
door Bj0rn Oostra
en Jan Salden
Wilders in de Kamer naast Hirsi Ali, tot donderdag zijn fractiegenote. Foto: GPD/Phil Nijhuis
Cowboy'tje
spelen is een
dure hobby
Paulus de
Boskabouter
wordt zestig
kt toe als WD-fractieleider Van Aartsen uitlegt hoe het overleg met
is mislukt. Foto: GPD/Phil Nijhuis
Midden-Oosten dat hij heeft gepubli
ceerd. „De voetnoten verwijzen vrijwel al
lemaal naar publicaties in Israëlische
kranten als Jerusalem Post en Ha'aretz.
Na de dood van Fortuyn heeft Wilders de
strijd die hij in het Midden-Oosten voer
de tegen de radicale islam naar Neder
land gebracht. Het is opvallend dat hij
sindsdien veel minder belangstelling
heeft voor de belangen van Israël."
Zelf zegt Wilders over Israël - 'de enige
democratie in de regio' - dat hij een band
heeft met het land, die hij koestert. Vorig
jaar voerde hij er als enig Nederlandse
Kamerlid nog campagne onder in Israël
wonende landgenoten. Volgens Wilders
heeft zijn eerste reis naar het Midden-
Oosten hem vooral geleerd wat annoede
en angst betekenen. Al erkende hij on
langs in NRC Handelsblad dat ook zijn in
teresse voor het moslim-extremisme toen
is gewekt.
Ambities
ven benoemen, een dikke huid kweken
en lef hebben.
Zijn eerste politieke ervaring deed hij op
in de Utrechtse gemeenteraad, waar hij
van 1997 tot 1998 de WD vertegenwoor
digde. Hans Spekman, destijds raadslid
voor de PvdA, nu wethouder voor diezelf
de partij, herinnert zich Wilders als een
goede collega. „Scherp, professioneel en
met een neusje voor wat mensen be
weegt. Hij was als geen ander in staat om
een standpunt razendsnel om te zetten in
een motie."
Terug in Den Haag - dit keer als Kamerlid
- legde Wilders zich aanvankelijk toe op
het gebied waar hij zich als beleidsmede
werker mee bezig hield: sociale zaken en
volksgezondheid. Een portefeuille die hij
tot de dag van gisteren nog steeds be
heerde. Later mocht hij ook over het bui
tenlands beleid en terrorisme het woord
voeren. Een taak die hij met verve vervul
de en waar hij vooral de laatste twee jaar
naam mee maakte.
Ondanks zijn voorpagina-halende stijl
van opereren nu, heeft het er lange tijd
niet op geleken dat Geert Wilders zou uit
groeien tot één van Nederlands meest
spraakmakende Kamerleden. In zijn jon
ge jaren wees niets op een voorliefde voor
het politieke métier. Wilders groeide op
in, naar eigen zeggen, een modelgezin.
Moeder was huisvrouw, vader werkzaam
bij Océ. Een CDA-nest, maar over politiek
werd nooit gesproken. „Totdat hij sollici
teerde als medewerker van de WD-frac-
tie wist ik niet dat hij politieke ambities
had", zegt zijn moeder Marianne. „Nog
steeds hebben we het vrijwel nooit over
politiek."
Waar de liefde voor de politiek pas later
werd aangewakkerd, was Wilders als jon
getje al recalcitrant, zoals hij in een recent
interview met deze krant zei. „Ik was
geen lieverdje. Noch op school, noch
thuis. Ik liep niet in de patronen die voor
mij waren uitgestippeld. Ik onttrok me
aan de regels. Voor mijn puberteit was ik
een lieve, brave jongen. Sindsdien begon
ik me weinig aan te trekken van hoe het
hoort."
Collega's en bekenden omschrijven hem
tegenwoordig als een einzelganger. Wil
ders heeft een hekel aan groepen, hij trekt
zijn eigen plan en er is niemand die hem
daarvan afbrengt. Fractie-uitstapjes laat
hij steevast aan zich voorbij gaan. Vol
gens Wilders zelf heeft hij dat van zijn va
der, 'een heel gesloten man'.
Een wereldverbeteraar was Wilders naar
eigen zeggen als tiener niet. Hij wilde de
verpleging in en later de journalistiek,
maar het werd iets compleet anders. In
1986 ging Wilders als beleidsmedewerker
aan de slag bij de Sociale Verzekering-
raad. Het is naar eigen zeggen daar waar
de voedingsbodem voor zijn politieke
roeping is gelegd.
Strategie
Volgens Wilders zelf is een harde, provo
cerende toon nodig om het debat open te
breken. Het maakt deel uit van zijn strate
gie. „Wanneer je iets wilt bereiken, moet
je uitdagen. Anders krijg je in dit gezapige
kikkerlandje geen aandacht. Altijd drie
stappen verder dan eigenlijk gewenst is.
Het is de enige manier om een discussie
op gang te krijgen."
Moeder Marianne weet dat haar zoon
niet van compromissen houdt. „In alles
wat hij doet en zegt, handelt hij vanuit
een rechtvaardigheidsgevoel. Zijn stand
punten hebben dan ook niets te maken
met de overtuiging 'vol is vol'. Geert wil
dat mensen de tad leren, zich aanpassen.
Jaren geleden heeft hij al gezegd dat het
grote gevaar uit Saudi-Arabië komt. Ka
merleden lachten hem toen uit, zeiden
dat Geert achter iedere boom Bin Laden
zag staan. Nu weten we allemaal wel be
ter."
Dat Wilders, die door colle
ga's wordt omschreven
als een workaholic,
met zijn manier van
politiek bedrijven
niet altijd vrien
den maakt, is
duidelijk. Zelfs
in zijn eigen
fractie werden
zijn opvattingen
niet altijd met
instemmend ge-
knik begroet. Cle-
mence Comielje
bijvoorbeeld, die
tot de meer liberale
vleugel van de WD-
fractie behoort, was
het vaker niet dan wel
met Wilders eens.
Op de vraag of hij een
aantal vragen over zijn,
toen nog, fractiegenoot
wil beantwoorden,
toont hij zich
in eer-
Gesjoemel
„Daar zag ik het corporatisme", zegt hij
in een recent interview met HP/De Tijd,
„het gesjoemel van niet de minste verte
genwoordigers wat betreft adviezen die
over de WAO geleverd moesten worden.
Die instelling wekte mijn ergernis en
strijdbaarheid op. Mensen om me
heen zeiden: Geert, jij moet de
politiek in gaan."
Wilders luisterde. In 1990 sollici
teerde hij als beleidsmedewerker
sociale zaken en werkgelegen
heid bij de WD Tweede Kamer
fractie, waar hij speeches schreef
voor Frits Bolkestein en Hans
Hoogervorst met raad en daad
bijstond. Onder leiding van
de eerste werd Wilders in
tussen klaargestoomd voor
het grotere werk: een plek
in de Tweede Kamer. Van
Bolkestein leerde hij naar
eigen zeggen dingen dur- Na de breuk. Foto: ANP/Robert Vos
ste instantie bereidwillig. Na de vraag of
hij een schets kan geven van de persoon
Wilders zegt Comielje echter geen zin te
hebben aan een verhaal mee te werken.
„Ik zeg de heer Wilders eerst liever zelf
wat ik van hem vind. I Iet is beter dat niet
via de krant te doen."
Kritisch
Ook Nelly Verbugt, oud-fractiegenoot,
reageert niet meteen enthousiast op de
vraag mee te werken. Pas na enig aan
dringen gaat ze over stag. „Wilders heeft
een grote drang zich te manifesteren. Als
ik wat van hem hoor of lees, denk ik: dit is
niet mijn WD. Hij is provocerend, zet
groepen tegen elkaar op. Ik denk niet dat
dat de weg is die wij moeten bewande
len."
Ook in het buitenland gaat Wilders vol
gens PvdA-collega Timmermans de con
frontatie niet uit de weg. Hij haalt een
voorbeeld aan van een reis naar Iran,
waar ze gezamenlijk in gesprek raakten
met een aantal autoriteiten. „Wilders be
gon met de mededeling dat Iran in zijn
ogen staatsterrorisme bedrijft. Dan ben je
dus snel klaar. Iemand op de ambassade
in Iran vatte Wilders' handelwijze mooi
samen: wild, wilder, Wilders."
Timmermans zegt niet verbaasd te zijn
door de perikelen van de afgelopen da
gen, al verrast de breuk tussen Wilders en
de WD hem wel. „Wilders is een revolu
tionair. Hij denkt dat de beeldenstorm de
beste manier is om de wereld te verande
ren. In de liberale beweging is dat een
novum. Revolutionairen horen thuis bij
extreem-links of extreem-rechts. Door
een revolutionaire stroming te ontkete
nen, wilde hij de genetische code van de
WD veranderen. Ik heb hem nooit horen
filosoferen over de oprichting van een
conservatieve partij rechts van de WD."
Zijn rücksichtlose manier van opereren
leverde Wilders al vaker aanvaringen met
de partijtop op. Het is echter vooral het
onlangs door hem opgestelde tien
puntenplan dat hem in de pro
blemen bracht. Het stand
punt dat Turkije nooit
en te nimmer lid mag
worden van de Eu
ropese Unie gold
daarbij als het
voornaamste
struikelblok.
Fractievoorzit
ter Jozias van
Aartsen reageer
de niet blij op
Wilders' mani
fest.
Zoals verwacht:
Wilders weigerde
concessies te
doen. De breuk
met de WD was
het logische gevolg.
Wilders zal zijn li
berale Jihad voort
aan alleen moeten
