De rommelige keuken
van Sylvia Witteman
Ronde puzzels en sprekende robots
Culinaire creativiteit op een bedje van hilarische verhalen
'Vertelt er desnoods
bij dat het van
McDonalds komt'
Leveranciers strijden weer om Speelgoed van het Jaar
HDC233
Het bearnaise syndroom is een ongewoon
kookboek. Al is het alleen maar omdat de
argeloze lezer bij elk recept minstens één
keer heel hard in de lach schiet. Schrijfster
Sylvia Witteman bedient zich niet van
ingewikkeld culinair vocabulaire, maar
tovert wel met een nonchalante
zelfverzekerdheid ongewone maaltijden en
hapjes tevoorschijn. Volkskrantlezers weten
al een jaar of zes dat Witteman goed met de
pollepel overweg kan. De hoogtepunten uit
haar wekelijkse rubriek 'de Volkskeuken'
zijn nu in boekvorm voor het grote publiek
toegankelijk.
door Renee de Borst
Niks geen modern design kookeiland in de keu
ken van Sylvia Witteman. En ook geen luxe
messensets in alle soorten en maten. Wie haar
zojuist verschenen kookboek 'Het bearnaise syndroom'
heeft gelezen, weet dat haar keuken niet van alle moder
ne gemakken voorzien is. Ze heeft een zware pan, ze
heeft een scherp mes. Er is een wat slordig ingerichte
koelkast waar ergens achterin altijd nog wel een oud en
hard stukje chorizo of een rest Parmezaanse kaas ligt,
dat nog van pas kan komen. Van haar elektrische fornuis
doen nog maar twee pitten het. Het is een rommelige
keuken, met kastjes die ze liever dicht laat.
„De ben altijd bang als er mensen komen dat ze in een
keukenkastje kijken en zien
dat er bijvoorbeeld alleen
een fles Maggi in staat", ver
telt Witteman. Ze belt van
uit Berlijn, waar ze sinds be
gin 1999 woont, met haar
echtgenoot die daar corres
pondent is voor de Volks
krant.
Sylvia Witteman (wel familie
van - Paul Witteman is haar
oom, 'maar ik zie hem hooguit eens in de vijfjaar') werd
in 1965 geboren in Bloemendaal en groeide op in Over-
veen, waar ze volgens één van de verhalen in haar boek
'een ellendige jeugd' had.Ach, dat valt wel mee", zegt
ze. „Ik vond het een vervelend en bekakt dorp en ik werd
veel gepest. Ik had een brilletje en zat altijd te lezen. Als
ik door mijn moeder weer eens uit huis werd gestuurd
omdat ik buiten moest spelen, nam ik altijd stiekem een
boek mee. En dan werd ik door van die etterige jongetjes
gepest. Ik zat op de Julianaschool en daar ben ik vanaf
gehaald omdat ik zo gepest werd."
Een en ander had tot gevolg dat ze gedurende haar mid
delbare schoolperiode niet wilde deugen, zo zegt ze zelf.
„Ik heb op vier middelbare scholen gezeten. Het Men
del, het Lorentz en het Stedelijk Gym, waar ik op een
goede dag vanaf werd gestuurd. Best jammer want het
was een leuke school. Uiteindelijk heb ik op het Erasmus
examen gedaan. Het heeft wel lang geduurd, ja."
Tijdens haar studies rechten en Nederlands in Amster
dam werd haar culinaire belangstelling gewekt. Ze
kocht, las en herlas de Tip, en 'de inhoud zou me voor
het leven beïnvloeden', zo schrijft ze. Chronisch geldge
brek noopte het 'punkmeisje met piekhaar' echter haar
toevlucht te zoeken tot goedkoop voedsel. 'Al mijn geld
ging naar de kroeg, en van het kleine beetje dat over was,
kocht ik 's nachts een grote zak frieten met pindasaus,
waarvan ik de helft bewaarde voor het ontbijt.'
Haar culinaire creativiteit lag in de jaren tachtig nog er
gens in een hoekje van haar koelkast in 'zo'n ranzig anti-
kraakpand' in diepgevroren toestand te wachten op ont
dekking. Dat ze kon schrijven, wist ze ook nog niet.
Moskou
Het was of all places in Moskou dat haar culinaire ver
mogens moesten worden aangesproken. Witteman: „We
woonden daar van 1991 tot 1996. We hebben de coup en
de hele omwenteling meegemaakt. Het waren spannen
de tijden."
Er vond niet alleen een omwenteling plaats in het Russi
sche staatsapparaat maar ook in de keuken van Witte
man. „In Moskou heb ik echt leren koken. Omdat daar
in de winkels niet zoals in Nederland van die leuk ver
pakte, panklare stukjes vlees te koop waren, kocht ik hal
ve schapen of halve varkens. Die beende ik zelf uit en
daarmee ben ik aan de gang gegaan. Ik vond dat heel
leuk."
Het ging van kwaad tot erger en dat verklaart ook waar
om later in haar stukjes de Georgische, Russische, Pool
se en andere oostblokgerechten je om de oren vliegen,
terwijl de Franse keuken er nogal bekaaid afkomt. Wit
teman: „Ik hou het meest van die stevige hap. Geen flau
wekul. Ik vind fusion vreselijk en ik haat dingen op bed
jes van andere dingen. Ik kook heel erg gemêleerd en
volg geen mode stromingen. Gewoon wat ik lekker vind.
Geen standaard. Ik heb wel mijn eigen modes. Dan doe
ik weer een tijdje soepen, of alles met kippenpoten of zit
ik een periode in de stoofpotten. Er zit geen lijn in."
Dan, lachend: „Behalve dat mijn gerechten niet allemaal
even goed zijn voor de lijn."
Het lijkt inderdaad of je alleen door het lezen van de re
cepten van Witteman dik wordt, laat staan als je ze ook
nog zou gaan eten. Maar er zullen weinig lezers zijn die
de verleiding kunnen weerstaan. Die chocoladetruffels
(men neme een pond chocolade en drie deciliter slag
room) zijn namelijk ook nog in mum van tijd gemaald;.
En die paté van kippenlever - met een pond boter en een
pond kippenlever - is 'onvoorstelbaar lekker, fluweel
zacht' en bovendien 'heel simpel om te maken, snel
klaar en niet duur.' Gelukkig lardeert Witteman de re
cepten met een gigantisch vet- en cholesterolgehalte
met aantrekkelijke dieetsoepen en groentegerechten, zo
als de 'zorgvuldig doodgemaakte paprika.'
CarmiggeK
Maar goed, nu zitten we al in de recepten en het boek,
terwijl we nög niet eens wisten dat Witteman kon schrij
ven. Dat was al een beetje op gang gekomen in haar
Moskouse tijd, toen ze af en toe stukjes leverde voor de
damespagina van de Telegraaf. Terug in Nederland in '97
en '98 kwam daar echt ontwikkeling in. „Ik werkte bij de
Arbeiderspers als proeflezer van Engelse boeken. De
rapportjes die ik schreef over die boeken vonden ze daar
heel erg leuk. Ze wilden dat ik meer ging schrijven. Toen
een andere uitgeverij aankondigde een biografie van
Carmiggelt te gaan uitgeven, wilde de Arbeiderspers, die
altijd de uitgever van Carmiggelt was geweest, ook snel
een biografie maken. 'Ga jij die maar eens schrijven',
werd er gezegd. Dat heb ik gedaan, samen met Thomas
van den Bergh. Ik was altijd een liefhebber van Carmig
gelt, of eigenlijk een groot fan. Carmiggelt is ten onrech-
te een vergeten schrijver."
Witteman wist nu dat ze kon koken en schrijven, dus
toen er bij de Volkskrant een gat viel in de kookrubriek,
schoof Witteman daar met liefde in. En als Carmiggelt-
adept, kon ze het natuurlijk niet laten haar recepten te
Pacman is weer terug, nu als Plug Play-Pacman (29.95 euro) Olifantje Milly stelt de vragen in Electro Mini (19,95 euro).
Wat wordt het speelgoed van het jaar? De moderne Pacman-versie, de
knuffelpanda of het piratenschip? Zien we de spelvariant van het boek Da
Vinci Code terug op het ereschavot of landt daar die echt vliegende
helikopter? Of toch die ronde puzzel? De jaarlijkse verkiezing is begonnen.
door Maarten van de Rakt
Sinterklaas is nog heel erg ver weg, maar de verkiezing van het Speelgoed van het Jaar
is alweer losgebarsten. Ongeveer veertig leveranciers hebben speelgoed opgestuurd.
„Het was geen eenvoudige opgave om de ruim 220 inzendingen te beoordelen", zegt
Miesje van Rijn namens de organisatie.
De vakjury, met winkeliers, inkopers en vakbladredacteuren, heeft gekeken naar vorm
geving, speelwaarde, originaliteit en prijs. In totaal zijn 25 artikelen genomineerd, vijf
per leeftijdscategorie.
.Alles overziend is de jury tevreden met het resultaat. In alle categorieën zien we een
Sky Watcher (99,95 euro) kan écht de lucht in.
Sylvia Witteman: „Ik ben altijd bang als er mensen komen dat ze in een keukenkastje kijken en zien dat er bijvoorbeeld
alleen een fles Maggi in staat." Foto: Bob Bronshoff
presenteren op een bedje van hilarische verhalen. Ze
gingen er bij de lezers van meet af aan in als pap, maar
ze schoten de toenmalig adjunct hoofdredacteur Jan
Tromp in het verkeerde keelgat. Wtteman: „Hij belde
een keer heel pissig op. Hij vond mijn stukjes veel te per
soonlijk en niet genoeg over eten gaan. Veel te columnis-
tisch. Ik heb mij toen een tijdje gematigd en ben heel
braaf over eten gaan schrijven. Maar gaandeweg ben ik
er weer meer humor doorheen gaan mengen. Ik ben de
enige die een beetje grappig over eten schrijft."
En zo is het dus gekomen dat de ijskastdeuren van
Volkskrantlezers volhangen met vergeelde krantenknip
sels van de aantrekkelijkste recepten uit haar rubriek, zo
als Wtteman in haar voorwoord schrijft. Veel recepten
voor gerechten die ook de kinderen lekker vinden (Ver
tel er desnoods bij dat het van McDonalds komt') of re
cepten van gerechten die je met één hand kunt bereiden
('Pizza met één hand') of wat duurdere recepten die je je
kunt veroorloven als je gestopt bent met roken ('Kreeft
met handtas') of complete gebruiksaanwijzingen voor
een voetbalavond met tal van oranje happen ('Brullen
en vreten').
Volgens Witteman belanden die knipsels op een gegeven
moment natuurlijk in de vuilnisbak. 'Jammer, maar die
vieze papiertjes kun je niet eeuwig bewaren. Je kunt ze
wel bundelen. Als je er genoeg bij elkaar spaart, heb je
vanzelf een boek. Wéér een kookboek.'
Geen themakookboek, maar wel een kookboek om van
te smullen.
Sylvia Witteman, Het bearnaise syndroom. Uitgeverij
Mets Schilt. Prijs 19,95 euro.
breed scala. Nieuwe technologie maakt het zelfs mogelijk om
ronde puzzels te maken en helikopters die echt kunnen
vliegen. Zelfs een robot is genomineerd. Door de tech
nologische vooruitgang kan mooi speelgoed worden
geproduceerd met oog voor details", vindt Van Rijn.
De grootste inbreng bij de genomineerden komt met
vier artikelen van Jumbo. Deze firma heeft bijvoor
beeld voor de kleintjes Electro Mini in pet
to. Een olifantje stelt vragen en de
peuters legt het juiste kaartje op het
speelveld. Electro Mini leert kinde
ren kleuren herkennen en simpele
verbanden leggen. Voor de 'boven-
bouwers' is er Volgende Patiënt, een
bordspel waarbij ziektekiemen moeten
worden bestreden.
Vertegenwoordigd met drie nominaties
is Goliath. Onder meer met een he
dendaags Pacman, een flinke joy
stick in een kastje, die vlot is aan te
sluiten op de tv. Goliath voert Ra-
món op als de eerste Nederlandse
sprekende robot, compleet met
spraakherkenning. Met de bijgeleverde
headset kun je Ramón instructies geven.
Aaibaarder is de pandabeer uit de Fur-
RealFriends-familie. Hij reageert op aanraking
en maakt levensechte geluiden. De beer
gaapt, hikt en snuffelt. De knuffel zit in
de Hasbro-stal, dat net als Fisher Price
en Nikko Europe twee nominaties in
de wacht sleepte.
Verder komen we bij de nominaties
een bekende naam tegen als Yu-Gi-Oh.
„Dit kaartspel voert kinderen mee naar ee».
magische wereld, waarin zij net als Yugo uit
de tv-serie monsters bevelen en magie hante
ren." Een andere bekende is de Da Vinci Code, gebaseerd op het gelijknamige popu
laire boek. Elke speler moet de code van zijn tegenstander kraken zonder zijn eigen co
de te onthullen.
Speelgoed bereikt soms nieuwe dimensies. Heel letterlijk is dat het geval met een bol
vormige puzzel, een aardbol. Een kunststof puzzel waarvan de stukjes zijn gekromd en
de zijkanten conisch uitgesneden. Opzienbarend is ook de Sky Watcher, die gepresen
teerd wordt als de eerste helikopter waarmee op eenvoudige wijze te vliegen is. Hij is
voorzien van een gebruiksvriendelijke driekanaals afstandsbesturing.
Vorig jaar deden 20.000 personen mee aan de verkiezing. Tot 25 september kan ieder
een zijn stem uitbrengen op www.speelgoedvanhetjaar.nl. Vanaf een emailadres mag
maximaal vier maal worden gestemd. De uitslag is simpel: de meeste stemmen gelden.
Op 6 oktober worden in Amsterdam de winnaars bekendgemaakt.
Ramón (;i
een moo
compute
logie, do
jury een 1
generatie
goed ger
Foto's: Gl
