Wedloop tegen pinpasfraude Banken proberen criminelen stap voor te blijven Reportage Honderden Nederlanders worden jaarlijks het slachtoffer van 'skimmers', criminelen die bankrekeningen plunderen met gekopieerde pinpassen. Nu banken de automaten extra hebben beveiligd en bij dreigende fraude massaal passen blokkeren, lijkt het aantal meldingen van gedupeerde rekeninghouders voor het eerst sinds jaren te dalen. Het wachten is op nieuwe trucs van de skimmers in de wedloop met de banken. door Eric de Bie en Ferdi Schrooten Een veertiger uit Rijswijk kreeg vori ge week de schrik van zijn leven. Op vakantie in Italië met vrouw en vier kinderen wilde hij pinnen om de piz zeria te betalen, maar de betaalautomaat weigerde. Saldo ontoereikend, meldde het apparaat, terwijl de man toch echt voor vertrek nog vijfduizend euro op zijn rekening had gezet. Na een telefoontje met de bank bleek er in een paar dagen tijd 4400 euro van zijn rekening te zijn afgeschreven. Via pinau tomaten in Nederland en winkels in Bel gië. Het gebeurde nadat criminelen de pinpas hadden weten te kopiëren en de bijbehorende pincode afgekeken hadden, zonder dat de Rijswijker er ook maar eni ge erg in had. Hij was het slachtoffer ge worden van 'skimmers', Engels voor 'af- romers'. Afgezien van wat financieel geïmprovi- seer tijdens zijn vakantie is de man met de schrik vrij gekomen. De bank gaf hem zijn geld terug, omdat wel duidelijk was dat er sprake was van fraude. Geldopna mes in de lage landen terwijl hij in Italië zat, dat is op zijn zachtst gezegd raar. De kans dat de daders worden gepakt is echter klein. Het zijn meestal professio nele bendes, vaak Roemenen, die als een soort rondreizend circus door Europa trekken. Nadat ze in een regio hun slag hebben geslagen, reizen ze vrolijk verder naar andere gebieden om hun slag te slaan. Daardoor is het moeilijk de 'skim mers' te pakken, want dat moet op heter daad. Een enkele keer hebben politie en justitie bij de opsporing van daders wel succes. De Amsterdamse politie pakte in mei en juni ruim twintig Roemenen op. Met be hulp van nepgleuven op automaten kopi eerden zij de gegevens op pinpassen en met minicamera's boven het toetsenbord keken zij de codes af. Via internet stuurden zij de verkregen in formatie naar handlangers in andere lan den, waar met valse passen enkele hon derdduizenden euro's van rekeningen werd gehaald. De Roemeense bende kon worden opgepakt, omdat een oplettende agent van het Amsterdamse zakkenrol lersteam vond dat vier personen zich wel heel verdacht gedroegen bij een pinauto maat in de hoofdstad. Record Fraude met pinpassen is de afgelopen ja ren sterk toegenomen. In 2001 was nog sprake van tientallen slachtoffers in Ne derland, momenteel gaat het om honder den gevallen, laat woordvoerder Marcel Woutersen van Interpay weten. Interpay moet in Nederland namens alle banken het elektronisch betalingsverkeer in goe de banen leiden. Bij de Consumentenbond kwamen het af gelopen jaar 150 meldingen van pinpas fraude binnen. Volgens woordvoerster Cécile Nijkamp kunnen dat er echter meer zijn, omdat klachten over betalings verkeer mogelijk niet allemaal als pinpas fraude zijn herkend en geregistreerd. Om enig inzicht in de huidige problemen te krijgen, opent de Consumentenbond eind deze maand een meldpunt voor fraude met pinpassen en creditcards. „Het is wel duidelijk dat het probleem groeit. Banken zijn druk bezig maatrege len te nemen tegen deze vormen van cri minaliteit. Gezien de meldingen die wij binnen krijgen, hebben we het idee dat het nog niet helemaal goed loopt. Om in de hele problematiek meer inzicht te krij gen, openen we einde deze maand voor enkele dagen een meldpunt", aldus Nij kamp. De opkomst van de pinpasfraude loopt gelijk met de groei van het elektronisch betalen. In weinig landen is het gebruik van de pinpas zo populair als in Neder land. Vorig jaar werd in ons land 1,2 mil jard keer een pinpas door een betaalauto maat gehaald in onder andere restaurants en winkels; zeg maar 74 keer per Neder lander. Bij geldautomaten vond 500 mil joen keer een transactie plaats, gemid deld zo'n dertig opnames per Nederlan der. Criminelen klinkt dat als muziek in de oren. Hoe vaker er wordt gepind, hoe meer kans zij krijgen de pinpas te kopië ren en de bijbehorende sleutel, de pinco de, af te kijken. Ze gebruiken geavanceer de apparatuur om magneetstrips te kopi ëren, bespioneren bankpasgebruikers met telelenzen en doorzoeken afval. De rondreizende bendes 'hoppen' niet al leen van land naar land, ze werken vaak ook in diverse landen tegelijk. In bijvoor beeld Nederland kopiëren ze dan de pin code, om vervolgens in België of Duits land de rekening leeg te halen. Ze doen dat met een gekloonde pas die mogelijk weer in een derde land is gemaakt. „Ze hanteren de 'hit-and-run'-methode. Gauw een slag slaan en wegwezen", weet Simon Lelieveldt, secretaris betalingsver keer bij de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Het is volgens hem en an dere experts niet zo dat skimmers wach ten tot de eigenaar van de pas een flink saldo op zijn rekening heeft staan. Met een gekopieerde pas plus bijbehorende pincode is het tegenwoordig immers bij elke geldautomaat mogelijk om het bank saldo te controleren. Wat is nou lucratiever dan van wachten tot het vakantiegeld is ontvangen of de jaarlijkse teruggaaf van de fiscus? „Toch doen skimmers dat niet", zegt Woutersen van Interpay. „Hoe langer de criminelen wachten, hoe groter de kans wordt dat wij zien waar geslamd is en met welke pas sen." De banken doen daartoe fraude-onder zoeken. Zo traceren ze waar geskimd is en hoe lang. Van mensen die rond die tijd ook hebben gepind, maar die zich nog niet als gedupeerde hebben gemeld, wordt vaak preventief de pas geblok keerd. Binnen een paar dagen krijgen zij een nieuwe pas. Interpay en banken weigeren exacte cij fers te geven. Wel geven ze schoorvoe tend toe dat jaarlijks duizenden passen preventief worden geblokkeerd. „Dat is ongemak voor de klanten, ja. Het is beter dan dat ze opeens honderden of duizen den euro's kwijt zijn", zegt Woutersen. Vergoeding De meeste gedupeerden krijgen dat geld overigens terug, net als de man uit Rijs wijk. Als duidelijk sprake is van fraude, vergoeden banken het gehele bedrag dat is verdwenen", aldus Lelieveldt. Twijfel gevallen kunnen echter gemakkelijk spanning opleveren tussen de financiële instelling en de klant. Voor hetzelfde geld heeft de klant immers de pincode aan een bekende gegeven. Volgens de NVB is bij de een deel van de twijfelgevallen sprake van 'familiefraude'. „Een ouder laat zoon- of dochterlief even pinnen en die gebruikt de pas op een la ter tijdstip nogmaals", zegt Lelieveldt. In terpay krijgt per jaar zo'n tien a twintig meldingen van 'familie-fraude'. De ban ken hebben waarschijnlijk veel meer van deze dossiers, die nooit tot Interpay door dringen. Precieze cijfers over de schade die ban ken jaarlijks lijden door skimmen zijn moeilijk te achterhalen. De NVB maakt ze niet openbaar en ook de banken afzon derlijk zijn terughoudend met informatie. Interpay gaat uit van honderdduizenden euro's, maar dat is een zeer voorzichtige schatting. Waarschijnlijk gaat het om mil joenen. Tijdens één rechtszaak tegen fraudeurs eiste Interpay in februari al 640.000 euro schadevergoeding namens de gezamenlijke banken. Banken zijn ondertussen druk bezig met het nemen van voorzorgsmaatregelen. Automaten worden zo aangepast dat ze bij 'gerommel' automatisch afslaan. De meeste van de 7500 geldautomaten zijn bovendien al voorzien van nieuwe pas gleuven met 'afdak'. Daardoor is het niet meer mogelijk illegale voorzetmondjes op de 'flappentappen' te plaatsen. Als dat toch lukt, trekt de pinautomaat het pasje waarschijnlijk niet meer naar binnen: door het extra 'afdak' komt een pinpas automatisch te ver van de geldautomaat te zitten. Er volgt geen transactie en dus kunnen skimmers pasjes niet kopiëren. Ook achter de schermen wordt gestreden tegen de fraude. Nederlandse banken hanteren tegenwoordig computerpro gramma's die frauduleuze pintransactie proberen te signaleren. Als het betalings gedrag van een klant plotseling drastisch verandert met bijvoorbeeld de uitgave van duizenden euro's in de Amsterdamse PC Hooftstraat, slaat het systeem alarm. Ook bij transacties met hetzelfde pas nummer die in korte tijd op verschillende locaties plaatsvinden, gebeurt dat. Ie mand die tankt in Den Haag, kan tien mi nuten later geen Rolex kopen in Milaan. Het systeem is 'neuraal', hetgeen bete kent dat het intelligenter wordt naarmate het langer het betaalgedrag van gebrui kers analyseert. Dat geldt echter ook voor criminelen, be seffen banken. „Het blijft een wedloop", zegt Simon Lelieveldt van de NVB. „Be veiliging is een kwestie van drempels op gooien. De nieuwe pasgleuven zijn nu de methode om fraude tegen te gaan en die lijken effectief. Het skimmen bij automa ten loopt de laatste tijd iets terug. Crimi nelen zullen zeker iets anders verzinnen om pasgebruikers op te lichten." Een oplossing voor alle problemen vormt mogelijk een pas met een chip in plaats ZATERDAG 7 AUGUSTUS 2004 utomaten worden beveiligd is het wachten op nieuwe trucs van de van de nu gangbare magneetstrip. In de Verenigde Staten, waar tot nu toe niet met een pincode is gewerkt, worden deze pasjes momenteel uitgegeven. De Neder landse banken zijn van plan dat vanaf 2006 te doen, maar lijken geen haast te maken. „De pas met chip is absoluut de oplos sing", weet Lelieveldt, „maar daar zit ook een prijskaartje aan. Niet alleen moeten alle pasjes worden vervangen, maar ook de terminals in de winkels. Voor winke liers betekent dat weer extra uitgaven." De banken kunnen de skimproblematiek ondanks alle veiligheidsmaatregelen nooit alleen aanpakken, benadrukken ze. Bij de preventie van pinpasfraude is vol gens Lelieveldt een grote rol voor de con sument weggelegd. Dat bewijst de zaak eerder dit jaar in Amsterdam wel. „Het waren oplettende burgers die de politie tipten over de bende skimmers die daar dit voorjaar is opgerold." En de skimmer? Die blijft op zoek naar nieuwe mogelijkheden om bankrekenin gen te plunderen. Nu lijken skimbendes te zijn uitgeweken naar omliggende lan den, waar betaal- en geldautomaten min der goed beveiligd zijn. Vooral de laatste weken daalt het aantal meldingen van 'skimming', melden banken en Interpay. Het is de vraag hoe lang die ogenschijnlij ke overwinning op de skimmers duurt. Ook de chips op de nieuwe generatie pas sen zullen na verloop van tijd gekraakt worden. Woutersen van Interpay: „De strijd hele maal winnen, dat gaat niet. Het zou wel leuk zijn als we de criminelen zo veel mo gelijk een stap voor kunnen blijven in plaats van andersom." Bij een pinautomaat moet worden voorkomen dat anderen het intoetsen van de pincode kunnen meelezen. Riek Bakker: de Schepper van Nederland De magie van het vinyl: de elpee leeft nog

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2004 | | pagina 1