Wedloop tegen pinpasfraude
Banken proberen criminelen stap voor te blijven
Reportage
Honderden Nederlanders
worden jaarlijks het
slachtoffer van 'skimmers',
criminelen die
bankrekeningen plunderen
met gekopieerde pinpassen.
Nu banken de automaten
extra hebben beveiligd en bij
dreigende fraude massaal
passen blokkeren, lijkt het
aantal meldingen van
gedupeerde
rekeninghouders voor het
eerst sinds jaren te dalen.
Het wachten is op nieuwe
trucs van de skimmers in de
wedloop met de banken.
door Eric de Bie en
Ferdi Schrooten
Een veertiger uit Rijswijk kreeg vori
ge week de schrik van zijn leven.
Op vakantie in Italië met vrouw en
vier kinderen wilde hij pinnen om de piz
zeria te betalen, maar de betaalautomaat
weigerde. Saldo ontoereikend, meldde
het apparaat, terwijl de man toch echt
voor vertrek nog vijfduizend euro op zijn
rekening had gezet.
Na een telefoontje met de bank bleek er
in een paar dagen tijd 4400 euro van zijn
rekening te zijn afgeschreven. Via pinau
tomaten in Nederland en winkels in Bel
gië. Het gebeurde nadat criminelen de
pinpas hadden weten te kopiëren en de
bijbehorende pincode afgekeken hadden,
zonder dat de Rijswijker er ook maar eni
ge erg in had. Hij was het slachtoffer ge
worden van 'skimmers', Engels voor 'af-
romers'.
Afgezien van wat financieel geïmprovi-
seer tijdens zijn vakantie is de man met
de schrik vrij gekomen. De bank gaf hem
zijn geld terug, omdat wel duidelijk was
dat er sprake was van fraude. Geldopna
mes in de lage landen terwijl hij in Italië
zat, dat is op zijn zachtst gezegd raar.
De kans dat de daders worden gepakt is
echter klein. Het zijn meestal professio
nele bendes, vaak Roemenen, die als een
soort rondreizend circus door Europa
trekken. Nadat ze in een regio hun slag
hebben geslagen, reizen ze vrolijk verder
naar andere gebieden om hun slag te
slaan. Daardoor is het moeilijk de 'skim
mers' te pakken, want dat moet op heter
daad.
Een enkele keer hebben politie en justitie
bij de opsporing van daders wel succes.
De Amsterdamse politie pakte in mei en
juni ruim twintig Roemenen op. Met be
hulp van nepgleuven op automaten kopi
eerden zij de gegevens op pinpassen en
met minicamera's boven het toetsenbord
keken zij de codes af.
Via internet stuurden zij de verkregen in
formatie naar handlangers in andere lan
den, waar met valse passen enkele hon
derdduizenden euro's van rekeningen
werd gehaald. De Roemeense bende kon
worden opgepakt, omdat een oplettende
agent van het Amsterdamse zakkenrol
lersteam vond dat vier personen zich wel
heel verdacht gedroegen bij een pinauto
maat in de hoofdstad.
Record
Fraude met pinpassen is de afgelopen ja
ren sterk toegenomen. In 2001 was nog
sprake van tientallen slachtoffers in Ne
derland, momenteel gaat het om honder
den gevallen, laat woordvoerder Marcel
Woutersen van Interpay weten. Interpay
moet in Nederland namens alle banken
het elektronisch betalingsverkeer in goe
de banen leiden.
Bij de Consumentenbond kwamen het af
gelopen jaar 150 meldingen van pinpas
fraude binnen. Volgens woordvoerster
Cécile Nijkamp kunnen dat er echter
meer zijn, omdat klachten over betalings
verkeer mogelijk niet allemaal als pinpas
fraude zijn herkend en geregistreerd. Om
enig inzicht in de huidige problemen te
krijgen, opent de Consumentenbond
eind deze maand een meldpunt voor
fraude met pinpassen en creditcards.
„Het is wel duidelijk dat het probleem
groeit. Banken zijn druk bezig maatrege
len te nemen tegen deze vormen van cri
minaliteit. Gezien de meldingen die wij
binnen krijgen, hebben we het idee dat
het nog niet helemaal goed loopt. Om in
de hele problematiek meer inzicht te krij
gen, openen we einde deze maand voor
enkele dagen een meldpunt", aldus Nij
kamp.
De opkomst van de pinpasfraude loopt
gelijk met de groei van het elektronisch
betalen. In weinig landen is het gebruik
van de pinpas zo populair als in Neder
land. Vorig jaar werd in ons land 1,2 mil
jard keer een pinpas door een betaalauto
maat gehaald in onder andere restaurants
en winkels; zeg maar 74 keer per Neder
lander. Bij geldautomaten vond 500 mil
joen keer een transactie plaats, gemid
deld zo'n dertig opnames per Nederlan
der.
Criminelen klinkt dat als muziek in de
oren. Hoe vaker er wordt gepind, hoe
meer kans zij krijgen de pinpas te kopië
ren en de bijbehorende sleutel, de pinco
de, af te kijken. Ze gebruiken geavanceer
de apparatuur om magneetstrips te kopi
ëren, bespioneren bankpasgebruikers
met telelenzen en doorzoeken afval.
De rondreizende bendes 'hoppen' niet al
leen van land naar land, ze werken vaak
ook in diverse landen tegelijk. In bijvoor
beeld Nederland kopiëren ze dan de pin
code, om vervolgens in België of Duits
land de rekening leeg te halen. Ze doen
dat met een gekloonde pas die mogelijk
weer in een derde land is gemaakt.
„Ze hanteren de 'hit-and-run'-methode.
Gauw een slag slaan en wegwezen", weet
Simon Lelieveldt, secretaris betalingsver
keer bij de Nederlandse Vereniging van
Banken (NVB). Het is volgens hem en an
dere experts niet zo dat skimmers wach
ten tot de eigenaar van de pas een flink
saldo op zijn rekening heeft staan. Met
een gekopieerde pas plus bijbehorende
pincode is het tegenwoordig immers bij
elke geldautomaat mogelijk om het bank
saldo te controleren.
Wat is nou lucratiever dan van wachten
tot het vakantiegeld is ontvangen of de
jaarlijkse teruggaaf van de fiscus? „Toch
doen skimmers dat niet", zegt Woutersen
van Interpay. „Hoe langer de criminelen
wachten, hoe groter de kans wordt dat wij
zien waar geslamd is en met welke pas
sen."
De banken doen daartoe fraude-onder
zoeken. Zo traceren ze waar geskimd is
en hoe lang. Van mensen die rond die tijd
ook hebben gepind, maar die zich nog
niet als gedupeerde hebben gemeld,
wordt vaak preventief de pas geblok
keerd. Binnen een paar dagen krijgen zij
een nieuwe pas.
Interpay en banken weigeren exacte cij
fers te geven. Wel geven ze schoorvoe
tend toe dat jaarlijks duizenden passen
preventief worden geblokkeerd. „Dat is
ongemak voor de klanten, ja. Het is beter
dan dat ze opeens honderden of duizen
den euro's kwijt zijn", zegt Woutersen.
Vergoeding
De meeste gedupeerden krijgen dat geld
overigens terug, net als de man uit Rijs
wijk. Als duidelijk sprake is van fraude,
vergoeden banken het gehele bedrag dat
is verdwenen", aldus Lelieveldt. Twijfel
gevallen kunnen echter gemakkelijk
spanning opleveren tussen de financiële
instelling en de klant. Voor hetzelfde geld
heeft de klant immers de pincode aan een
bekende gegeven.
Volgens de NVB is bij de een deel van de
twijfelgevallen sprake van 'familiefraude'.
„Een ouder laat zoon- of dochterlief even
pinnen en die gebruikt de pas op een la
ter tijdstip nogmaals", zegt Lelieveldt. In
terpay krijgt per jaar zo'n tien a twintig
meldingen van 'familie-fraude'. De ban
ken hebben waarschijnlijk veel meer van
deze dossiers, die nooit tot Interpay door
dringen.
Precieze cijfers over de schade die ban
ken jaarlijks lijden door skimmen zijn
moeilijk te achterhalen. De NVB maakt ze
niet openbaar en ook de banken afzon
derlijk zijn terughoudend met informatie.
Interpay gaat uit van honderdduizenden
euro's, maar dat is een zeer voorzichtige
schatting. Waarschijnlijk gaat het om mil
joenen. Tijdens één rechtszaak tegen
fraudeurs eiste Interpay in februari al
640.000 euro schadevergoeding namens
de gezamenlijke banken.
Banken zijn ondertussen druk bezig met
het nemen van voorzorgsmaatregelen.
Automaten worden zo aangepast dat ze
bij 'gerommel' automatisch afslaan. De
meeste van de 7500 geldautomaten zijn
bovendien al voorzien van nieuwe pas
gleuven met 'afdak'. Daardoor is het niet
meer mogelijk illegale voorzetmondjes op
de 'flappentappen' te plaatsen. Als dat
toch lukt, trekt de pinautomaat het pasje
waarschijnlijk niet meer naar binnen:
door het extra 'afdak' komt een pinpas
automatisch te ver van de geldautomaat
te zitten. Er volgt geen transactie en dus
kunnen skimmers pasjes niet kopiëren.
Ook achter de schermen wordt gestreden
tegen de fraude. Nederlandse banken
hanteren tegenwoordig computerpro
gramma's die frauduleuze pintransactie
proberen te signaleren. Als het betalings
gedrag van een klant plotseling drastisch
verandert met bijvoorbeeld de uitgave
van duizenden euro's in de Amsterdamse
PC Hooftstraat, slaat het systeem alarm.
Ook bij transacties met hetzelfde pas
nummer die in korte tijd op verschillende
locaties plaatsvinden, gebeurt dat. Ie
mand die tankt in Den Haag, kan tien mi
nuten later geen Rolex kopen in Milaan.
Het systeem is 'neuraal', hetgeen bete
kent dat het intelligenter wordt naarmate
het langer het betaalgedrag van gebrui
kers analyseert.
Dat geldt echter ook voor criminelen, be
seffen banken. „Het blijft een wedloop",
zegt Simon Lelieveldt van de NVB. „Be
veiliging is een kwestie van drempels op
gooien. De nieuwe pasgleuven zijn nu de
methode om fraude tegen te gaan en die
lijken effectief. Het skimmen bij automa
ten loopt de laatste tijd iets terug. Crimi
nelen zullen zeker iets anders verzinnen
om pasgebruikers op te lichten."
Een oplossing voor alle problemen vormt
mogelijk een pas met een chip in plaats
ZATERDAG
7 AUGUSTUS
2004
utomaten worden beveiligd is het wachten op nieuwe trucs van de
van de nu gangbare magneetstrip. In de
Verenigde Staten, waar tot nu toe niet
met een pincode is gewerkt, worden deze
pasjes momenteel uitgegeven. De Neder
landse banken zijn van plan dat vanaf
2006 te doen, maar lijken geen haast te
maken.
„De pas met chip is absoluut de oplos
sing", weet Lelieveldt, „maar daar zit ook
een prijskaartje aan. Niet alleen moeten
alle pasjes worden vervangen, maar ook
de terminals in de winkels. Voor winke
liers betekent dat weer extra uitgaven."
De banken kunnen de skimproblematiek
ondanks alle veiligheidsmaatregelen
nooit alleen aanpakken, benadrukken ze.
Bij de preventie van pinpasfraude is vol
gens Lelieveldt een grote rol voor de con
sument weggelegd. Dat bewijst de zaak
eerder dit jaar in Amsterdam wel. „Het
waren oplettende burgers die de politie
tipten over de bende skimmers die daar
dit voorjaar is opgerold."
En de skimmer? Die blijft op zoek naar
nieuwe mogelijkheden om bankrekenin
gen te plunderen. Nu lijken skimbendes
te zijn uitgeweken naar omliggende lan
den, waar betaal- en geldautomaten min
der goed beveiligd zijn. Vooral de laatste
weken daalt het aantal meldingen van
'skimming', melden banken en Interpay.
Het is de vraag hoe lang die ogenschijnlij
ke overwinning op de skimmers duurt.
Ook de chips op de nieuwe generatie pas
sen zullen na verloop van tijd gekraakt
worden.
Woutersen van Interpay: „De strijd hele
maal winnen, dat gaat niet. Het zou wel
leuk zijn als we de criminelen zo veel mo
gelijk een stap voor kunnen blijven in
plaats van andersom."
Bij een pinautomaat moet worden voorkomen dat anderen het
intoetsen van de pincode kunnen meelezen.
Riek Bakker:
de Schepper
van Nederland
De magie van
het vinyl: de
elpee leeft nog