KUNST CULTUUR
De Lakenhal ondergaat opknapbeurt
'Water te beïnvloeden door er tegen te praten'
1
Jeugd Symfonieorkest Rijnstreej
gaat tien dagen op de Franse tot
Bruce Springsteen zingt tegen Bus
JOHN WAYNE
Stedelijk Museum maakt zich op voor Rembrandtjaar in 2006
Organist Bi
bijt zich val
CochereJ
zaterdag J AUGUSTUS
John Wayne. Foto: Reuters
John Wayne
op postzegel
ios angeles - De legendarische
filmheld John Wayne is door de
Amerikaanse posterijen geëerd
met een afbeelding op een
postzegel van 37 cent. De nieu
we zegel in de serie met Holly
wood legendes wordt in sep
tember gepresenteerd op een
speciale bijeenkomst in een
theater in Hollywood.
Boeken Büch
ook geveild
Amsterdam - De naar schatting
100.000 boeken en manuscrip
ten uit de nalatenschap van
Boudewijn Büch worden in an
derhalf jaar tijd bij veilinghuis
Bubb Kuyper in Haarlem onder
de hamer gebracht. De verkoop
van Büchs enorme collectie
heeft op 22 september plaats bij
Sotheby's in Amsterdam. De
eerste boekenveiling heeft
plaats van 23 tot en met 26 no
vember met als thema reisboe
ken, natuurhistorie en weten
schap. De tweede met als the
ma literatuur en bibliografieën
is van 31 mei tot en met 3 juni
2005 en de derde veiling gaat
over geschiedenis en muziek en
is van 29 november tot en met 2
december 2005.
'The Wall'
wordt musical
new york - Na de liedjes van
Abba en het muzikale erfgoed
van de rockband Queen wordt
nu ook van het repertoire van
Pink Floyd een musical ge
maakt. Het verhaal van het
dubbelalbum 'The Wall' uit
1979, over de antiheld Pink die
zich terugtrekt in een fantasie
wereld, wordt in 2005 opge
voerd op Broadway.
Funkzanger Rick
James overleden
los angeles - De Amerikaanse
zanger en liedjesschrijver Rick
James is gisteren dood gevon
den in zijn huis in Los Angeles.
Dat heeft de nieuwszender
CNN vernomen van een politie
woordvoerder. Hij zou een na
tuurlijke dood zijn gestorven.
James was vooral bekend door
zijn hit 'Super Freak'. Het al
bum is karakteristiek voor de
'punk funk' die hij heeft ge
schapen. Rick James was ook
bekend om zijn drugsgebruik.
Dat leidde er twee keer toe dat
hij in de gevangenis terecht
kwam, beide keren wegens mis
handeling onder invloed. Hij
werd 56 jaar.
door Jan Rijsdam
leiden - Stedelijk Museum De
Lakenhal is vanaf dinsdag 17 au
gustus gedeeltelijk gesloten
voor het publiek in verband met
een grondige renovatie van de
zogeheten Papevleugel. De vleu
gel uit de 20ste eeuw wordt van
onder tot boven opgeknapt en
zal tot december 2005 gesloten
blijven. Het museum maakt zich
zo op voor het Rembrandtjaar
2006 dat in Leiden groots ge
vierd gaat worden.
De ingrijpende opknapbeurt
gaat zo'n 3,5 miljoen euro kos
ten. Directeur J. Bolten van De
Lakenhal, spreekt van een
'enorme operatie' die het mu
seum te wachten staat.
Collectie en depots worden
ontruimd en de collectie moet
deels tijdelijk worden opgesla
gen in gecfimatiseerde depots
buiten het museum en deels in
tern in De Lakenhal. De vroeg
20ste-eeuwse kunst zal gedu
rende de werkzaamheden niet
voor het publiek te zien zijn.
Ook de zaal die bekend staat als
de 'Grote Pers' wordt tijdelijk
gesloten.
De Papevleugel, die nu wordt
opgeknapt, ging in 1923 voor
het eerst open voor het publiek.
Het gebouw kwam destijds tot
stand dankzij schenkingen van
industriëlen, de gebroeders
Pape.
De tachtig jaar oude vleugel
voldoet al geruime tijd niet
meer aan de eisen van deze tijd.
De licht- en klimaatbeheersing
deugt niet en de museumzalen
voldoen evenmin aan de voor
schriften op het gebied van
brandpreventie en veiligheid.
De Papevleugel wordt straks
van kelder tot zolder voorzien
van nieuwe technische installa
ties die licht en klimaat beheer
sen en ook de depots worden
aangepast aan de huidige eisen
voor behoud en beheer.
Het museum probeert de over
last voor het publiek tot een mi
nimum te beperken. De histori
sche afdeling, op de bovenste
verdieping, en de oude schilde
rijenzalen op de begane grond,
met de 16de- en 17de-eeuwse
meesterwerken, blijven wel toe
gankelijk. Ook zijn er steeds
kleine wisseltentoonstellingen
te zien.
In de Papevleugel worden ge
woonlijk ook tijdelijke exposi
ties gehouden. Wanneer de ten
toonstellingszalen gerenoveerd
zijn zullen er als eerste de wer
ken van Rembrandt en tijdge
noten te zien zijn. Op 16 de
cember 2005 worden de deuren
van de vernieuwde Papevleugel
namelijk feestelijk heropend
voor de tentoonstelling 'Rem-
brandts moeder'. Voor deze
grote tentoonstelling komen
schilderijen en etsen, allemaal
betrekking hebbend op Rem-
brandts moeder, uit alle delen
van de wereld naar De Laken
hal.
De renovatie van de Papevleu
gel is het voorlopige sluitstuk
van een grondige opknapbeurt
voor het museum, die al een
aantal jaren terug in gang is ge
zet. In de te renoveren tentoon
stellingszalen zullen straks zo
veel mogelijk de oorspronkelij
ke delen in oude luister worden
hersteld. De oude plafonds zul
len tevoorschijn komen en de
linoleumvloeren worden ver
vangen door parketvloeren. Al
les om, zoals het museum zegt,
Rembrandts meesterwerken er,
in 2006, in stijl te kunnen pre
senteren.
Het oorspronkelijke gebouw
aan de Oude Singel, aangeduid
als 'Laeckenhalle' werd ontwor
pen door Arent van 's-Grave-
sande en dateert van 1640. De
bedoeling is dat dit gebouw di
rect na het Rembrandtjaar, in
2007, wordt aangepakt. In die
periode zal ook de uitbreiding
van het stedelijk museum aan
de orde komen.
muziek recens|
Lidy van der S|
Concert: David Briggs, orgel
6/8, Nieuwe Kerk, Katwijk 1
gel:
Leidse kunstenares Ludy Feyen bouwt met wilgentenen in Kinderdijk
door Theo de With
kinderdijk/leiden - Geksche
rend wordt het wel de molen -
boulevard genoemd. Het pad
dat tussen de molens in Kinder-
dijk loopt is dezer dagen verge
ven van de toeristen. Ze foto
graferen de molens en elkaar.
Maar afgelopen week waren
ook veertien kunstwerken in
aanbouw een geliefd foto-ob
ject. Dat de Leidse kunstenares
Ludy Feyen daarbij het minst
gefotografeerd is, heeft niets te
maken met de kwaliteit van
haar werk, maar met de afgele
gen plek waar ze aan het werk
is.
Het lange molenpad af, een
brug over, over het erf van een
molen, door de brandnetels en
dan is daar een dijkje waarop
Ludy Feyen haar creatie vorm
geeft. De fikse wandeling biedt
wel de gelegenheid een blik te
werpen op de andere werken in
opbouw. Een schip van takken,
een bovenmaatse wasbak van
wilgentenen met onderin de
onvermijdelijke stop, golven
van riet, een sarcofaag die door
de bodem uit te baggeren is
ontstaan. Hoe uiteenlopend de
kunstwerken ook van karakter
zijn, wat ze met elkaar delen is
dat ze allemaal gemaakt zijn
van materiaal uit de polder.
Het kunstenaarssymposium Art
Below Sea Level is een initiatief
van de kunstenaars Roel Teeu-
wen en Henk van Bennekum.
Zij vergaarden in de jaren ne
gentig roem door Nederland te
vertegenwoordigen op festivals
waar kunstwerken uit sneeuw
en ijs werden gemaakt. Zo raak
ten ze verzeild in het wereldje
van kunstenaars die met na
tuurlijke materialen werken. En
zo ontstond het idee in hun ei
gen omgeving, de Alblasser-
waard, ook eens zo'n evene
ment te organiseren.
Ludy Feyen is een van de veer
tien, deels internationale, kun
stenaars die geselecteerd zijn
om in de schaduw van de mo
lens van Kinderdijk een object
te bouwen met producten van
de polder. Zij koos voor wilgen
tenen. „Een mooi materiaal",
zegt ze, terwijl ze op het heetst
van de dag even siësta houdt.
„Een aantal vrijwilligers heeft
de takken voor mij geschild.
Daardoor zijn ze helderwit, ze
ker nu de zon er zo genadeloos
op schijnt."
Op haar afgelegen dijk heeft de
Leidse de afgelopen dagen ge
bouwd aan een twintig meter
lange constructie. Gisteroch
tend is het nog altijd naamloze
kunstwerk te water gelaten. Pas
in de vaart komt het volledig tot
zijn recht. Feyen heeft namelijk
gebouwd aan waterkristallen.
Door de weerspiegeling in het
water wordt de zeshoekige
vorm pas zichtbaar. „Ik kreeg
een fotoboek onder ogen waar
in een Japanse fotograaf verslag
doet van een onderzoek naar de
structuur van water. Door wa
ter te bevriezen en een kristal
uit te vergroten, wordt de vorm
zichtbaar. Het blijkt echter dat
de waterkristallen steeds een
ander patroon aannemen."
„Lourdeswater is anders van
vorm dan gracht en water. Bo
vendien bleken de kristallen op
woorden te reageren. Door te
gen het water te vloeken of juist
liefkozend te praten, kun je dus
de vorm beïnvloeden. Of dat
louter een reactie op de ge
luidsgolven is of dat water echt
beïnvloedbaar is, is nog geen
uitgemaakte zaak. Als je water
echt kunt beïnvloeden, zou dat
vergaande consequenties kun
nen hebben. De wereld bestaat
immers voor zeventig procent
uit water en de mens zelfs voor
negentig procent."
Dat deze theorie niet elke toe
schouwer in één blik duidelijk
zal zijn, deert Ludy Feyen niet.
De Leidse kunstenares Ludy Feyen in de weer met haar nog naamloze kunstwerk van wilgentenen. Foto: Guido Benschop
„Er zijn al mensen geweest die
er de ruggengraat van een dino
saurus in zagen of indianènten-
ten. Iedereen kan zijn eigen
verbeelding erin kwijt. Het doet
toch een soort appèl op de oer
wereld." Het is niet voor het
eerst dat ze aan een dergelijk
landschapsproject meedoet. In
2001 was ze bijvoorbeeld deel
nemer aan de kunstroute Reis
genoten, die in het Groene Hart
was uitgezet, en maakte ze met
behulp van bamboe de cyclus
van de maan zichtbaar op het
water van de Oude Rijn ter
hoogte van Bodegraven.
De Leidse kunstenares, die haar
atelier op de Volmolengracht
heeft, is dit jaar ook vertegen
woordigd op een zomerproject
in Putten. „Ja, ik moet oppas
sen dat ik niet een soort rond
reizende circusartiest word. Er
zijn hier kunstenaars aan het
werk die van hot naar her trek
ken. Daar heb ik geen zin in.
Eerlijk gezegd raak ik ook een
beetje uitgekeken op de door
snee kunstroutes." Ze erkent
dat ze wel de aandrang voelt
om zelf eens het voortouw te
nemen voor een kunstenaars
symposium. „Rond een thema
als spiritualiteit", filosofeert ze
meteen verder. „En dan eens
een keer in de winter. Bijvoor
beeld in de omgeving van Zoe-
terwoude, zodat mensen er op
de schaats heen kunnen."
Het kunstproject 'Art Below
Sea Level' wordt vanmiddag
om 15.30 uur geopend. De
werken blijven tot en met 31
oktober te zien in Kinderdijk.
Meer informatie: www.art-
belowsealevel.nl.
'Hommage h Pierre C(
eerbetoon aan wie? C(
(1924-1984) was bij Ie1
aanbeden organist van;
tre Dame in Parijs. Van
musicus reconstrueerc'
gelse organist David Bi
durende elf jaar de de:
genomen improvisatie
chereau op het beroei
vaillé-Coll orgel. Op h<
den Heuvelorgel speelt!
van hem onder andere 1
improvisaties, geïnspirt
de Marseillaise, één vot
grafenis van Charles de
(1968) en een 'Messe pi
Paix', voor het eerst uit
in tegenwoordigheid v;
dent Giscard d'Estaing.
spontaniteit van het in
ren op deze manier nal
een gepasseerd station
echter speelt zo vitaal
achtig dat deze vinding
muziek klinkt als nieuw
en bewogenheid is er n
in het enorm breed uit]
nen volkslied, dat met 1
num aan registratie ov<
rend de kerk in vuur en
zet. Gevolgd door een v
in mineur met de meloi
het lage register, aanv:
omfloerst maar gaandi
pletterend als de beveli
de afgestorvene zelve.
Briggs heeft daarbij nai
zwelwerk nodig om te ij
ren. Ook de Mis voor di
lijkt betekenisvol in zijl
kleurigheid, zijn onverv
wendingen en hoopvol
swingende rondedansji
gorgelen onder zijn wat
vingers.
De 'Cantem toto la Gloi
werkelijk een lust voor I
in sprankelende vederli
over elkaar heen buitelt
loopjes, bij de gratie vai
maatvast, stevig fundan
Hier zie je het zwelwerk
toe opengaan, vooral 01
kleur te verdiepen.
De uiterste grenzen van
registratie verkent Brigg
kolkende Symphonique
Cochereau's 'Kunst van
proviseren' met beestac
klankclusters, werveleni
lodieën, schurende akkt
korte lichte slotnoten. B
een geweldig muzikaal
nisch jongleur die zich
geeft, zich vastbijt in de
van zijn idool.
Zijn eigen Improvisatie
tenslotte liegt er ook nie
Boordevol aangename '1
vues' beginnend in de R
sance met kleine dunne
linck-achtige melodie tji
aan alle kanten worden
aapt of grappig worden
speeld. Van stoere fugat
barok, via een transpara
siek en romig romantisc
bereikt hij bnllant en eig
nig het heden.
DE ZEVENDE
HEMEL
Welke film zou iedereen gezien
moeten hebben? Wat is het mooi
ste boek ooit geschreven? Welke
muziek weet telkens weer te ont
roeren? Wat is het mooiste kunst
werk aller tijden? Kortom: waar
mee is Frederiek van der Vlist van
de gelijknamige galerie in Leiden,
in de zevende hemel?
Beste boek?
Gloed' van de Hongaarse schrijver
Séndor Marai. Hij schreef het geloof ik
in 1942, maar het is pas een paar jaar
geleden voor het eerst in het Neder
lands verschenen. Het gaat over twee
oude mannen, die vroeger eikaars bes
te vriend waren. Totdat de een gaat
trouwen en de ander een verhouding
krijgt met die vrouw. Ze zien elkaar
een hele tijd niet meer. Maar na veer
tig jaar, de vrouw is dan al een poos
dood, hebben ze een afspraak, in een
kasteel. Het boek gaat over de avond
dat die twee weer bij elkaar zitten en
praten. Het mooie van het verhaal is
dat het duidelijk maakt, dat het wezen
lijke van een relatie is dat je eikaars
slechte kanten begrijpt en accepteert."
Beste film?
„Eentje die ik twee jaar geleden heb
gezien, 'The Hours', met Meryl Streep,
Nicole Kidman en Julianne Moore. De
film speelt zich af in drie tijden, en
vertelt het verhaal van drie verschillen
de vrouwen. Virginia Woolf, die in En
geland in de jaren twintig de roman
Mrs Dalloway schrijft, een huisvrouw
in Amerika in de jaren vijftig die deze
roman leest, en een vrouw in deze tijd
in Amerika met een vriend die de ro
man aan het verfilmen is. Het is een
beetje een zware, maar wel mooie
film. Je ziet hoe in verschillende tijden
maatschappelijke omstandigheden in
vloed kunnen hebben op een leven, en
hoe mensen toch altijd op zoek zijn
naar het geluk. De muziek in de film,
van Philip Glass, is trouwens ook
prachtig."
Beste cd?
„'Secret Story' van Pat Metheny. De
hele sfeer van de cd spreekt me aan,
een beetje wereldmuziekachtig, met af
en toe wat Afrikaanse zang. Heel rus
tig, met af en toe ook wat pittige stuk
ken. Als ik daar naar luister heb ik het
gevoel in een andere wereld te zitten.
Ik vind het ook typisch een luister-cd,
niet een cd die je kunt opzetten voor
een achtergrondmuziekje."
Beste kunstwerk?
„Dat vind ik de moeilijkste vraag. Ik zie
natuurlijk zo ontzettend veel, alleen al
in de eigen galerie. Maar goed, als ik
moet kiezen kies ik voor het werk van
Gustav Klimt. Vooral zijn portretten
van vrouwen. Die heb ik altijd mooi
gevonden. Twee jaar geleden was ik in
Rome en raakte ik puur toevallig ver
zeild in een museum waar net een ten
toonstelling van zijn werk aan de gang
was. Toen zag ik de schilderijen voor
het eerst in het echt. Geweldig, nog
veel mooier dan in een boek. Maar na
tuurlijk geldt dat voor alle schilderij-
tekst: Herman Joustra
foto: Hielco kuipers
Werk van Gustav Klimt.
Foto: archief
door Herman Joustra
leiderdorp - Het Jeugd Symfo
nieorkest Rijnstreek gaat op de
Franse toer. Of, iets breder be
keken, op de internationale
toer. Maandagavond vertrekt
het gezelschap vanuit Leiden
naar Brive la Gaillarde in Frank
rijk, waar het vanaf dinsdag tien
dagen lang deelneemt aan de
Orchestrades Universelles, een
jaarlijks muziekevenement voor
jonge musici. In de meeste ge
vallen gaat het om symfonieor
kesten, maar ook volksmuzi
kanten en rock- en jazz-groe-
pen uit de hele wereld zijn van
de partij. Dit jaar komen er in
totaal zo'n zevenhonderd jon
geren.
Het Jeugd Symfonieorkest Rijn
streek stapt met 41 jongeren de
bus in. Hoewel het festival nog
moet beginnen, glundert bege
leidster Aukje van Gorkom-
Winsemius al. Ze heeft eerder
grote, muzikale jeugdevene-
menten meegemaakt en weet
dus wat hen te wachten staat.
„Ik ben een paar keer op een
groot jeugdfestival in Oxford
geweest. Dit soort evenemen
ten is zo mooi. Ik weet zeker dat
hun ogen op hun tachtigste nog
zullen glinsteren als ze hier aan
terugdenken."
Uiteraard duurt dat nog even,
een jaar of zestig, zeventig om
precies te zijn. Want de leden
van het orkest, gedirigeerd door
Mark Tempelaars, zitten qua
leeftijd 'in de middelbare-
school-categorie'. „De jongeren
worden enorm gestimuleerd
door zo'n evenement. Dat merk
je het jaar erop. Het is niet altijd
even gemakkelijk om thuis elke
dag je instrument te pakken en
te studeren. Muziek maken is
een zware hobby. Maar na zo'n
evenement kunnen ze dat beter
opbrengen."
Het is ook niet zo, voegt pr-
vrouw Angèle van Aarsbergen
toe, dat de jongeren in Brive va
kantie kunnen vieren. Want er
moet veel gemusiceerd worden.
Het Jeugd Symfonieorkest Rijn
streek (een samenwerkingsver
band van Muziekschool Leiden
en omstreken, het Jeugd Sym
fonieorkest Oegstgeest l
streken en de Streek
school Rijnakkoord Leii
geeft twee podiumconci
speelt ook, op versi
plekken in de stad, in
lucht. „Bovendien gei
jongeren, dus van alle 01
op de slotdag samen ei
eert. Wat ze dan spelen
ze pas na aankomst. Dj
gen ze pas de partituren
reikt."
„Dat samen spelen ai
eind van het festival is w
prachtig", zegt Van G
Winsemius. „Al die natio
ten, Chinezen, Fransen,
Bulgaren, Algerijnen,
maar op, allemaal bij el
een podium van duizer
kante meter. Dat gee
groot gevoel van saai
heid. Het is ook geen we
er zijn geen prijzen te t
Het gaat alleen om spelt
een groot publiek. Vol
kwamen er vijfduizend
op af. Voor elke muzikar
een ervaring om nooit te
ten."
new york/gpd - Bruce Spring
steen heeft zich vijfentwintig
jaar lang afzijdig gehouden van
de politiek, maar nu vindt de
rockster dat er te veel op het
spel staat en roept hij zijn land
genoten op om George W. Bush
in november uit het Witte Huis
te stemmen.
Een dag nadat hij aankondigde
samen met andere rockarties
ten een tournee te zullen hou
den door acht beslissende sta
ten, gaf 'The Boss' uitleg in een
fel artikel in The New York Ti
mes. „Dit jaar staat er voor ve
len van ons te veel op het spel
om deze verkiezingen over te
slaan", aldus Springsteen. Hij
haalt scherp uit naar de 'onno
dige oorlog in Irak' van Bush en
diens record-begrotingstekor
ten, bezuinigingen op sociale
programma's en belastingverla
gingen voor de rijkste Amerika
nen. „Onze regering is te ver af
gedwaald van de Ameri
normen en waarden"
Springsteen.
De Vote for Change'-to
vat in de eerste week va
ber 34 optredens in 28
„Ons doel is om in no'
de regering te veranderei
der de artiesten die m
aan de tournee zijn Jam
lor, The Dixie Chicks, Pea
R.E.M., John Mellencamf
son Browne en Bonnie R<
