KUNST CULTUUR
Snapshots: mooie toevalstreffers
Weer een KPN MobielPlus-punt.
€0,-
Uitgever staat
achter 'fantaste'
Norma Khouri
Kunstenaars zoeken stervende
Foto's van een andere wereld
Gratis NEC N400i
Noske-collectie naar het
Nederlands Muziek Instituut
Vijfhonderd grappige, aangrijpende, onscherpe en af en toe briljante kiekjes
amsterdam/gpd - Twee kunstenaars pro
beren 'in contact te komen met iemand die
overweegt euthanasie te plegen'. De ster
vende moet het onderwerp worden van
een glas-in-loodraam dat het duo maakt
voor poptempel Paradiso.
De dood is het thema van het zevende
raam dat Berend Strik en Hans van Hou-
welingen samen maken. Voor de serie van
twaalf ramen gebruiken ze een foto als uit
gangspunt. Hoe het eruit moet zien, heb
ben ze al in hun hoofd.
„We willen de camera opstellen aan het
voeteneind van het bed. Rond het moment
dat het slaapmiddel en de spierverslapper
worden ingespoten, moet ook de knop van
de camera in", zegt Van Houwelingen. „Of
degene die sterft dat doet, of de arts, dat
maakt niet uit", vult Strik aan.
Met het raam wil het duo de moraal met
betrekking tot zelfbeschikking over het le
ven ter discussie stellen. „Alle ramen gaan
over die moréle vragen", zegt Van Houwe
lingen. Zo gebruikten ze voor het Huwelijk
een foto van het eerste homohuwelijk en
verbeeldden ze de Moeder met een hoog
zwangere carrièrevrouw in een kantoor.
Tien jaar geleden kregen ze de opdracht in
twaalf ramen het leven te visualiseren.
„Dan dreigt snel een betweterige situatie.
Zeker met de kerkelijke bagage die glas-in-
loodramen hebben", zegt Van Houwelin
gen. „We willen geen waarheid prediken,
maar waarheid laten zien."
De kunstenaars gebruiken foto's als basis
voor hun ontwerpen. Volgens hen mogen
die niet geënsceneerd worden. „De basis
moet zuiver zijn", zegt Van Houwelingen.
Voor het raam over de schepping maakten
ze een foto van het eerste gekloonde we
zen, het schaap Dolly. De kunstenaars wil
den per se zelf een foto van het beest ma
ken en ook de man die het schaap kloon
de, fotograferen. „We hadden die plaatjes
ook van internet kunnen plukken", zegt
Van Houwelingen. „Of een ander schaap
kunnen nemen." Maar het gaat de kunste
naars juist om de historische waarde van
hun thema's. Doordat de kijker weet dat
wat hij ziet waar is, krijgen de ramen extra
waarde. „Wij doen het net zo serieus als de
kerk." De foto voor hun raam over eutha
nasie in scène zetten is dan ook geen optie.
„Dan zou dat het eerste raam zijn dat
liegt."
Tien jaar geleden kregen Strik en Van Hou
welingen de opdracht voor de twaalf ra
men in Paradiso, een voormalige kerk van
de Vrije Gemeente. Al vanaf het begin wil
den Strik en Van Houwelingen een raam
maken over euthanasie. „We hebben lang
contact gehad met een Duitse man die aan
aids leed," zegt Van Houwelingen. Er kwa
men echter aidsremmers op de markt. „In
het laatste briefje dat we van hem kregen
stond: 'Het laatste waar ik nu mee bezig
ben is doodgaan'."
Nu is het duo dus weer op zoek naar ie
mand die zelf het moment kiest waarop
zijn of haar leven ophoudt. Tien reacties
kregen de kunstenaars tot nu toe op de ad
vertentie. Maar geen van de vrijwilligers
ligt op sterven. „In alle gevallen zou het op
termijn kunnen gebeuren."
Hoewel het duo over de resterende zes ra
men 'wat ons betreft nog eens tien jaar'
doet, hopen de twee het raam over de
dood dit jaar nog af te ronden.
(advertentie)
Vanaf
75»~ extra
bundeltegoed.
Vraag naar de voorwaarden.
Bij een KPN MobielPlus abonnement*
VGA-camera (640 x 480) met flitslicht voor foto's en video's
Toegang tot i-mode™ diensten (nieuws, weer, sport, ringtones, etc.)
Videodiensten bekijken, opnemen en versturen
MMS en e-mail
Mobiel bankieren
Met het KPN MobielPlus abonnement krijg je alle voordelen in één.
Toch is dit abonnement nu blijvend voordeliger. Te koop bij www.kpn.com,
0800-0105, Primafoon en alle bekende telecomwinkels.
KPN MobielPlus. Het alles-in-één-abonnement
Nu blijvend voordeliger.
Primafoon
www.kpn.com
0800-0105
i-mode en het i-mode logo zijn merken of geregistreerde merken van NTT DoCoMo, Inc. in Japan en andere landen.
EPA
tg o in
w York
york - De Argentijnse dan-
ilio Bocca zoekt het hoger-
ihet Joyce Theater in New
Hij opende daar met zijn
catango' het New York City
mer Tango Festival. Het
ement wordt voor de vier-
:er gehouden en zal de rest
je week een reeks theaters
ie Big Apple van een Zuid-
rikaans tintje voorzien.
forieten van
iller-Müller
no - Vincent van Gogh,
van der Leek, Paul Signac
eorges Seurat. Het zijn en-
van de favoriete schilders
unstverzamelaarster Hele-
röller-Müller. Het museum
tterlo dat haar naam draagt
seert haar meest geliefde
twerken van 10 augustus
tot en met 1 september
De tentoonstelling 'De
rieten van Helene' omvat
derijen en kunstnijverheid
evuld met interieurfoto's
Ie huizen van mevrouw
er-Müller. De expositie
een beeld van haar per-
üjke smaak en de ontwik-
gvan de beroemde verza-
ug die ze met haar man
ent aanlegde.
dse Tuna
it drie prijzen
n - De Leidse Tuna Feme-
Universitaria de Leiden,
itudentenvereniging die
nse studentenmuziek ten
ire brengt, heeft in het
-Franse Pau drie prijzen in
racht gesleept bij een groot
-festival. De groep werd
tde in de algemene rang-
lang, kreeg een prijs voor
este balkonscène en werd
lozen tot de meest sympa-
Le tuna van het evenement,
una-traditie is ontstaan in
niddeleeuwse Spanje, toen
enten van professor naar
èssor trokken en al zingend
studiegeld verdienden.
den haag - Uitgeverij Random
House in Australië heeft het
boek voorlopig uit de verkoop
gehaald. Maar de Nederlandse
uitgever van schrijfster Norma
Khouri, die volgens de Australi
sche krant Sydney Morning
Herald haar 'waargebeurde' de
buut Forbidden Love (Verbo
den Liefde) over eerwraak in
Jordanië uit de duim heeft ge
zogen, peinst daar niet over.
„We staan geheel achter onze
auteur", aldus een woordvoer
der van uitgeverij Arena. „Ook
haar tweede boek zal in het na
jaar geheel volgens planning bij
ons uitkomen."
Khouri (34) zal volgens Arena
later deze week officieel reage
ren op de beschuldigingen in
Australië dat ze een fantaste is
en een dubbelleven leidt. Tot
nu toe is er vanuit Nederland
'alleen contact geweest met een
contactpersoon' van de schrijf
ster. Random House heeft van
Khouri hard bewijs geëist dat
Verboden Liefde, dat bijna twee
jaar geleden verscheen, op fei
ten berust. In de 'schokkende
memoires' over haar Jordaanse
jeugd, een bestseller in Austra
lië en in 15 landen verschenen,
beschrijft Khouri hoe haar
hartsvriendin door haar vader
werd vermoord wegens haar
liefde voor een niet-moslim.
De eerwraak zou aanleiding
zijn geweest voor Khouri's
vlucht uit haar geboorteland in
de jaren negentig. Maar volgens
de Sydney Morning Herald
heeft ze jarenlang in de Ver
enigde Staten gewoond. Niet al
leen Khouri's reputatie als
schrijfster - ze won een Austra
lische non-fictieprijs en ver
kocht in Australië meer dan
200.000 exemplaren van Verbo
den Liefde - maar ook haar
vluchtelingenstatus staat op de
tocht. De Australische regering
bevestigde dat wordt onder
zocht of Khouri, die via Grie
kenland naar Australië zou zijn
gekomen, terecht is toegelaten.
De Sydney Morning Herald
stelt dat Khouri slechts tot haar
derde in Jordanië heeft ge
woond, een Amerikaans pas
poort heeft, getrouwd is met
een Amerikaan van wie ze twee
kinderen heeft en van 1973 tot
2000 in Chicago verbleef. De
Australische krant besloot an
derhalf jaar geleden een onder
zoek naar Khouri in te stellen
nadat lezers in Jordanië op
websites gewag maakten van
feitelijke onjuistheden in Ver
boden Liefde. Of Random
House Khouri's tweede boek A
Matter of Honour, over haar
vlucht uit Jordanië, na de be
schuldigingen van dit weekein
de nog zal uitgeven, is niet dui
delijk. Uitgeverij Arena brengt
het boek wel uit onder de titel
Nooit Meer Vluchten.
den haag/anp - De verzameling
vioolliteratuur van wijlen violist
Willem Noske gaat naar het Ne
derlands Muziek Instituut. In
ternationale deskundigen be
schouwen de collectie van Nos
ke als de belangrijkste op het
gebied van vioolliteratuur.
Willem Noske (1918-1995) was
een van de bekendste Neder
landse violisten van de twintig
ste eeuw. Hij begon zijn carri
ère als wonderkind en stond op
alle grote podia van Europa en
Noord-Amerika. Na de Tweede
Wereldoorlog werd hij concert
meester van onder meer het
Residentieorkest, het Rotter
dams Philharmonisch Orkest
en het Nederlands Kameror
kest.
Daarnaast profileerde hij zich
als bevlogen verzamelaar.
Rondom het thema 'viool' wil
de hij een platform maken: 'Ca-
sa del Violino'. Zijn idee was
dat dat voor violisten een alles
omvattende bron van kennis
moest bieden. De collectie om
vat meer dan 27.000 titels: blad
muziek, boeken over de viool
en brieven en handtekeningen
van beroemde componisten.
Volgens directeur F. Zwart van
het Nederlands Muziek Insti
tuut, loopt de waarde van de
Noske-verzameling in de hon
derdduizenden euro's.
rotterdam/gpd - Het Neder
lands Fotomuseum biedt door
gaans slechts een podium aan
kunstenaars of fotografen die
bijzondere verdiensten hebben
gehad in de genres reportage,
mode of sport. Werk van de ano
nieme amateur is er zelden of
nooit te zien. De tentoonstelling
'Snapshots, The Eye of the Cen
tury' brengt daar verandering in.
De verzamelde vijfhonderd
kiekjes lijken echter slechts zel
den op de beelden die we ken
nen uit het vergeelde fotoboek
van opa op zolder. Het betreft
een vrolijke verzameling curio
sa, deels onscherp, soms dub-
belbelicht. Grappig, aangrij
pend, af en toe zelfs briljant.
Amateurs maken bij toeval
soms heel waardevolle dingen.
Oostenrijker Christian Skrein
verzamelt ze.
Opnames uit de negentiende
eeuw kunnen van oudsher re
kenen op grote belangstelling
van verzamelaars. Net als werk
van beroemde fotografen, dat
de laatste jaren voor recordprij-
zen van eigenaar wisselt. Ama
teurkiekjes zijn echter aan een
voorzichtige, doch onstuitbare
opmars bezig. Er bestaan er
miljarden van, maar toch kun
nen ze geld waard zijn. Hooguit
één op de tienduizend foto's
was 'raak'. Zo'n bijzondere mo
mentopname brengt soms drie
duizend euro op, zelfs al meet
hij 7,5 bij 5,4 centimeter.
Skrein verzamelt amateuropna
mes sinds de jaren zestig. Hij
bezit er een miljoen, de vrucht
van het met grote gedrevenheid
uitpluizen van duizenden siga
renkistjes, hutkoffers en boe
kenkasten over de hele wereld.
Uiterst interessant cultuurhis
torisch studiemateriaal.
Voorbeelden? Zeldzame foto's
van Charlie Chaplin op een
filmset. En Marilyn Monroe, die
ongeretoucheerd ook maar een
gewone vrouw van vlees en
bloed blijkt te zijn. Op de foto
kampt ze met een sinaasappel
huid. Ook bijzonder: Adolf Hit
ler, op een nooit eerder gepu
bliceerde foto uit de Eerste We
reldoorlog. Een andere amateur
draagt bij aan de triviale kennis
over Hitier. Hij fotografeerde de
Führer met zijn koffers, van het
Jolanda Neeft, met links Geraldo Keijzer van duikschool Tibia: „Als je fotografeert, absorbeert water
heel veel kleuren, zou je kunnen zeggen. Zonder flitser krijg je dan foto's die voornamelijk blauw en
groen zijn." Foto: Hielco Kuipers
na iedereen weet het wel, uit
en ervaring of van televisie:
onderwaterwereld is beeld-
loon. Zeker die van de tropi-
le zeeën, met een ongeken-
kleurenpracht. Ook bij
ikschool Tibia in Voorscho-
izijn ze dol op die wereld,
idit moment is er een ten-
instelling van onderwaterfo-
En ook die tentoonstelling
/eer een optocht van felge-
orde vissen en koralen,
tzijn stuk voor stuk prachti-
platen, die een enorme rust
stralen. Van een groepje
fijnen vlak boven de zeebo-
n tot aan een grote keizers-
Daarbij staan allerhande
hnische gegevens over de
0. Zoals de diepte waarop
plaat is geschoten, de
irsomstandigheden, de tijd,
datum, het gebruikte dia-
gma, de gebruikte lens, de
tand waarop de foto is ge
inen, de gebruikte film en
gevoeligheid van die film.
t heeft een duidelijke reden:
foto's zijn gemaakt door
:sisten, verduidelijkt Jolanda
eft van de duikschool. „Cur-
ten die de duikopleiding al
iben gedaan. De cursus
ar het hier om gaat is de
suS fotograferen onder wa-
En het zal duidelijk zijn
het geen sinecure is al dat
tiis in diepblauwe zeeën op
feevoelige plaat vast te leg-
T. „Probleem is dat de vissen
Ijvegen. Als je als duiker zelf
ook nog eens beweegt, wordt
het nog moeilijker. Het gaat er
daarom om zelf stil te liggen.
Dat is heel moeilijk. Daar komt
nog bij datje, als je alleen door
je camera kijkt, je oriëntatie
onder water al snel kwijt bent.
Anders dan op het land, waar
je vaste grond onder je voeten
hebt."
Om goed foto's te kunnen ma
ken onder water is uiteraard
ook een speciaal fototoestel
nodig. Een die waterdicht is en
drukbestendig in elk geval.
Maar dat is niet het enige. „Je
hebt ook zeker een flitser no
dig, die is heel belangrijk. Als je
fotografeert absorbeert water
heel veel kleuren, zou je kun
nen zeggen. Zonder flitser krijg
je dan foto's die voornamelijk
blauw en groen zijn. Als je dat
niet weet en zomaar foto's
maakt, ben je natuurlijk flink
teleurgesteld als je ze weer
thuis in Nederland hebt laten
ontwikkelen."
„Ik heb het wel over analoog
als ik het over fotograferen
heb. Digitaal vind ik niet zo
mooi. Alles is dan scherp, je
hebt minder scherpte-cfiepte
in je foto's. Maar het belang
rijkste nadeel van digitaal foto
graferen vind ik, dat de foto al
tijd een fractie van een secon
de later gemaakt wordt dan het
moment dat je indrukt. Omdat
vissen nogal snel en plotseling
kunnen bewegen, is dat niet zo
handig."
Achter in de winkel van duik
school Tibia hangen nog meer
foto's. Niet van cursisten, maar
van haarzelf. Waaronder een
zeer fraaie, van een kwetsbaar
ogend zeepaardje. „Daar ben
ik wel happy mee. Ik dook al
jarenlang, maar ik had nog
nooit een zeepaardje gezien.
Plotseling had ik hem voor
mijn lens. Dat was zo geweldig.
Het blijft een uitdaging hè, om
een mooie foto te schieten."
Voor wat haar zelf betreft met
r
name onder water, ook al foto
grafeert ze ook op het droge. Al
was het alleen maar omdat ze
zo graag duikt. „Dat is zweven
onder water, vliegen onder wa
ter. Dat is zo lekker relaxed. En
alle kleuren zijn ontzettend
mooi. Het contrast met het
vasteland is vaak groot. Neem
nou Egypte waar we vaak heen
gaan om te duiken. Het land is
droog, zand en woestijn, maar
onder water is het zo mooi.
Dat is haast niet voor te stel
len."
De fototentoonstelling in
duikschool Tibia, Christiaan
Huygensstraat 10c in Voor
schoten, duurt nog tot en met
31 juli. Daarna is de expositie
nog enige tijd te zien in
zwembad 't Wedde aan de Ri
chard Wagnerlaan in Voor
schoten.
Herman Joustra
tegenwoordig zo hippe merk
Louis Vuitton.
Verzamelaar Skrein is vooral op
zoek naar het artistieke, naar
het schaarse moment dat de
amateurfotograaf alle valkuilen
van het cliché en de technische
beperkingen overstijgt. Lopend
over de expositie wijst Skrein
op een geweer, gefotografeerd
door de jager zelf. Het vuur
spuwt uit de loop. Schietend
met links en fotograferend met
rechts heeft hij precies het mo
ment vastgelegd dat de kogel
uit de buks vliegt. „Ongelofe
lijk", zegt Skrein. „Ik kan het
duizend keer proberen, maar
het zal me niet lukken zo'n mo
ment vast te leggen."
Gefotografeerd wordt er nog
dagelijks. Toch geldt de periode
1920-1960 als de bloeitijd van
de amateurfotografie. Destijds
was er de sensatie van het nieu
we. En met name in Amerika
kocht de middenklasse een eer
ste auto, waardoor de horizon
werd verbreed. Puur en onbe
vangen ging de amateur met de
camera in de slag. Met vrouw,
dochter en automobiel als de
belangrijkste modellen. Het zijn
beelden uit een universum in
zwart-wit, een wereld die door
de opmars van de televisie, de
filmcamera en andere vrijetijds
bestedingen niet meer bestaat.
Interessant voor historici en
mensen die hangen naar nos
talgie, maar professionele foto
grafen keken lang neer op kiek
jesmakers. Op z'n slechtst wa
ren de beelden scheef en on
scherp. Op him best imiteerden
de amateurs de foto's die ze in
boeken en tijdschriften zagen.
De kracht van de amateur lag
vooral in de chaos, de humor,
het onbeholpene, veel later en
met behulp van een ander me
dium succesvol geëxploiteerd
in een programma als 'Ameri
ca's Funniest Homevideo's'.
Verzamelaar Skrein ontkent het
niet, maar zijn verzameling
toont ook een andere werkelijk
heid. De amateurfotograaf is op
volstrekt willekeurige wijze tot
iets oogstrelends in staat. Net
zoals de met samenpakkende
wolken spelende zon soms tafe
relen veroorzaakt die geen
meesterschilder kan vangen.
Skrein wijst op een opname
waarop een dorpsplein prachtig
weerspiegelt in een sierlijke
koplamp van een automobiel.
Cartier-Bresson werd wereldbe-
Ongedwongen pose van Marilyn Monroe op de expositie Snapshots. Foto: GPD
roemd met deze manier van kij
ken, maar de bewuste opname
is niet van een navolger. Het
curieuze zit hem in het feit dat
de foto uit 1930 stamt, ruim
voordat Cartier-Bresson met
vergelijkbare beelden wereldbe
roemd werd.
'Snapshots, the Eye of the Cen
tury' - t/m 12 september. Ne
derlands Fotomuseum, Witte
de Wïthstraat 63, Rotterdam.
Leiden en de regio bestaat
jrote belangstelling voor
professionele en
amateuristische
ftistbeoefening. Heilig Vuur
It stad- en regiogenoten die
Eusiceren, zingen, dansen,
lieelspelen, fotograferen of
p andere wijze actief zijn.
Jandaag: Jolanda Neeft uit
Voorschoten.
