KUNST CULTUUR
Brainbox neemt na 35 jaar afscheid
Met man en kinderen samen op de plankei
Chaotische 'Parsifal'
met tumult ontvangef
Fahrenheit 9/11
hit in Nederland
Jovink-single
van niets op twee
De Parade verkast naar zijn laatste halteplaats Amsterdam
muziek recensie
Aad van der Ven
Voorstelling: 'Parsifal' van Wagner.
Gezien: 25/7, Festspielhaus, Bayreuth.
Nog te zien: 3,6,18 en 26/8.
Met een royale voorsprong is de
nieuwe productie van Wagners
opera 'Parsifal' de meest over
dadige, meest chaotische, maar
ook de meest fantasierijke die
het aan deze componist gewij
de festival in Bayreuth sinds
mensenheugenis heeft voortge
bracht. De enscenering van de
veelbesproken Duitse regisseur
Christoph Schlingensief werd
zondagavond met massaal boe
geroep ontvangen.
Schlingensief, bekend gewor
den als een provocerend thea
ter- en filmregisseur, maakte
niet de indruk dat hij eronder
leed. Na afloop van de feestelij
ke premièrevoorstelling op de
ze Bayreuther Festspiele, trot
seerde hij het tumult en ver
scheen hij breed grijnzend voor
het doek.
Dirigent Pierre Boulez, die na
24 jaar afwezigheid weer in het
Wagner-pelgrimsoord actief is,
werd luid toegejuicht, evenals
de Nederlandse zanger Robert
Holl, die als Gumemanz een
dragende rol vervult in deze
productie. Sinds de aan het
Rotterdams conservatorium
opgeleide zanger enkele jaren
de hoofdrol in 'Die Meistersin-
ger von Nümberg' heeft gezon
gen, behoort hij tot de favoriete
solisten van Wolfgang - klein
zoon van Richard - Wagner, de
nu 84-jarige leider van de Bay
reuther Festspiele. De presta
ties van de andere solisten, on
der wie Endrick Wottrich (Par
sifal), waren tijdens de premiè
re wisselvallig.
Bayreuth wist wat het met het
enfant terrible Schlingensief in
huis haalde. Eén van zijn laatste
wapenfeiten was een productie
gemodelleerd naar Big Brother.
In Oostenrijk uitgeprocedeerde
asielzoekers werden in contai
ners bij elkaar gebracht en dpe
toeschouwers mochtenJdezfeis
wie moesten vertrekken. Sch,rs
lingensief wilde de Oostenrijf
samenleving een spiegel voan
houden.
De productie van 'Parsifal' is
niet zonder conflicten tot st3,0
gekomen. Zélfs zodanig dat j[te
kele weken geleden advocatC
werden opgetrommékl om
regisseur en de festivalleiding
in het gareel te houden. Van»],
Wagners laatste en naar de 1^
ning van velen meest hoog- Lj,
staande muziekdrama, heefty
Schlingensief zich zeker niet^j
makkelijk afgemaakt. De ideln
die hij op de toeschouwer loL]
laat zijn duizelingwekkend or,
de ongebreideldheid en de aer
versiteiL Terwijl 'Parsifal' getrs
als een bij uitstek statisch w«ja
is er in dit geval voortduren^],
iets bijzonders te zien, medegg
dankzij het overvloedige ge-j0I
bruik van videobeelden. Lj
'Parsifal' is zowel theater als)^
te. Schlingensaef beklemtooi[0l
dat laatste aspect op een gel}e(
andere manier dan zijn collens
ga's. Nu we bijna al onze kei^
ken gesloten hebben, moeteye
we het rituele aan andere ciij^
ren ontlenen, meent hij. In
ze productie wordt uitputteike
culturele antropologie betb%€
ven door flarden van overwe te
gend mystieke gebruiken uit^
andere delen van de wereld,j0j
heden en verleden, te tonen!
soms verheven, soms siniste^
van Afrikaanse verbondenh(
met de natuur tot Ku Klux
Medicijnmannen, ayal
kardinalen lopen als
ders dwars door elkaar heen=
Schlingensief ziet 'Parsifal' al
een requiem voor de wereld,
zo men wil de beschaving, m
de dood als middel tot sublii
tie. Het adembenemende sic18
beeld is een lange tunnel waf^
achter licht gloort. Eindelijk
vinden hier beeld en muziek^
kaar in een sublieme rust enai
verstilling Wat er aan vooral61
gaat is soms intrigerend, af eei
toe ook speels, maar oogt als1'1
een warboel waarin geen fijif0'
valt te ontdekken. n<
>g«
THE FIREWORKS BEGM JUNE 25™!
Bush en Moore als waren ze de
beste vrienden. Foto: GPD
Amsterdam - De documentaire
'Fahrenheit 9/11' van de Ameri
kaanss regisseur Michael
Moore heeft het afgelopen
weekeinde 40.000 bezoekers
naar de Nederlandse bioscopen
getrokken. In de grote steden
waren vele zalen uitverkocht.
„Een gigantisch, ongekend suc
ces", juicht een woordvoerster
van Paradiso Entertainment
Nederland BV, dat de film in
Nederland distribueert. De do
cumentaire, die een weinig flat
teus beeld neerzet van de Ame
rikaanse president George
Bush, ging donderdag in pre
mière in Nederland. In de VS
was de film al een groot succes.
Zo bracht 'Fahrenheit 9/11' in
de eerste drie dagen na de
Amerikaanse première bijna 22
miljoen dollar op, het hoogste
bedrag ooit voor een documen
taire.
Hilversum - De single 'Luie
Flikker' van de Achterhoekse
band Jovink is gisteren van
niets op de tweede plaats bin
nengekomen van de Single Top
100. Dat is opmerkelijk, omdat
de plaat nauwelijks op de radio
is te horen. De formatie rond
bassist Gijs Jolink, zoon van
Normaal-zanger Bennie Jolink,
verkocht onlangs ruim 5000
cd's op een motorsport-evene
ment, waarmee de muzikanten
de hoge notering binnensleep
ten. Jovink verkocht de single
aan de motorsportliefhebbers
voor 3 euro (twee festivalmunt
jes). De bandleden hopen dat
ze door het verkoopsucces va
ker op de landelijke radio wor
den gedraaid en dat het bij
draagt aan de populariteit en
verspreiding van de Neder
landstalige rockmuziek.
Kaz Lux: 'We waren alleen maar met muziek bezig'
AMSTERDAM/ANP - Het rondrei
zende theaterfestival De Parade
verhuist deze week van Utrecht
naar Amsterdam. Het festival,
dat eerder neerstreek in parken
in Rotterdam en Den Haag,
slaat van 30 juli tot en met 15
augustus voor het laatst zijn
tenten op in het Amsterdamse
Martin Luther Kingpark.
Het openluchttheaterfestival
was tot en met afgelopen week
einde in het Utrechtse Park
Nieuweroord en het Moreelse
Park te bezichtigen. Ondanks
het wisselvallige weer is het fes
tival er succesvol verlopen. De
organisatie meldde in de nacht
van zondag op maandag dat
ruim 52.000 mensen de Parade
hebben bezocht. Dat is even
veel als vorig jaar toen het wel
mooi weer was.
Op de eerste twee halteplaatsen
Rotterdam en Den Haag viel
het bezoekersaantal tegen. Het
slechte weer en het Europees
kampioenschap voetbal hal
veerden in Rotterdam het aan
tal Paradegangers tot 28.500 in
vergelijking met vorig jaar. In
Den Haag herstelde het thea
terfestival zich een beetje van
de tegenvallende cijfers uit de
havenstad. Maar ook hier kwa
men minder mensen dan in
2003. Ongeveer 32.500 mensen
kwamen een kijkje nemen in
het Westbroekpark, tegenover
45.000 bezoekers vorig jaar.
Inclusief halteplaats Utrecht
hebben tot nu toe 113.000
mensen het evenement be
zocht. Vorig jaar stond de teller
op 147.000 voordat het theater
festival naar Amsterdam, de
laatste locatie van de Net
landse tournee, verkaste. In
hoofdstad is vanaf vrijdag tot
met 15 augustus het festiva
bezoeken in het Martin Lut
Kingpark. In de nostalgia Bei
tenten treedt weer een keur
Nederlandse artiesten op. O eui
gedienden als Van Houts en de
Ket met 'Dolle Pret' maar
jong talent laat zich zien.
door Rob Musters
Amsterdam - Lieve mannen zijn
het. Geen gehaaide rocksterren
met kapsones, maar sociale ty
pes die altijd klaar staan voor
een praatje, iedereen toelaten
in de kleedkamer en mee laten
genieten met de voor de band
bedoelde drank en spijzen. Dat
was volgens de bandleden 35
jaar geleden al zo en dat is in
2004 nog steeds het geval. De
afscheidstoumee van Brainbox
is ook het afscheid van een be
paalde mentaliteit.
De meeste hedendaagse top-
bands weten zich afgeschermd
door dranghekken, polsbandjes
en bodyguards. Hoe anders
gaat het eraan toe bij de pop
helden uit de jaren zestig en ze
ventig. Als het bij sommige op
tredens bomvol is in de kleed
ruimte en alle stoelen bezet
zijn, nemen de muzikanten van
Brainbox bescheiden genoegen
met een hoekje van een flight-
case.
Volgens Bita Tuhumury (53) uit
Waalwijk, al twintig jaar de vas
te chauffeur van frontman Kaz
Lux, behoren de bandleden van
Brainbox tot een uitstervend
ras. „Het zijn fantastische mu
zikanten. Ze spelen zeker voor
Nederlandse begrippen op
hoog niveau. Dat zie je tegen
woordig zelden meer. Daarom
rij ik Kaz nog graag naar bijna
alle optredens. Het zijn levende
legendes en ik vind het bijzon
der dat ik met hen kan omgaan
zoals met vrienden. Deze gas
ten hebben totaal geen sterallu
res en zijn al zo lang als ik ze
ken enorm gastvrij."
Lux: „Het is dat je het zegt,
maar ik sta er niet eens bij stil.
Wij wilden als band tussen de
mensen staan. Beroemd zijn,
daar heb ik niets mee. Wel
grappig om op Texel herkend te
worden, maar het boeit me
niet. We waren als band con
stant met muziek bezig. Het
moest alleen maar beter en be
ter worden."
Brainbox zette in 1969, het jaar
van de grote doorbraak, met
huiveringwekkende songs als
se' worden met gejuich ont
haald. Als de band echter
'Down Man' speelt, gaat het
dak er af. De woorden 'A Ma-
n...a Room, a Man Alone in a
Room' snijden door de ziel en
de groove blijkt ook na bijna
vier decennia nog steeds te
werken. De massa buigt auto
matisch mee, gehypnotiseerd
door het slepende ritme en de
soulstem van Lux.
Volgens Bart van Poppel is
Brainbox nog steeds relevant.
„Overal zie je jongeren in de
zaal staan. De nieuwe generatie
vindt dit interessante muziek.
En terecht. Brainbox kun je niet
vergelijken met al die revival-
bands. Bij Brainbox wordt nog
steeds geïmproviseerd. Het
blijft spannende muziek."
Volgens Lux is dat altijd de
kracht van de band geweest.
„We spelen nu in de leukste be
zetting. We repeteren nooit. In
het begin zijn we een stelletje
rommelaars bij elkaar. We moe
ten dan weer ingespeeld raken.
Na een paar optredens voel je
iedereen beter worden. Dan
komt de oude vakkennis weer
boven drijven."
Na afloop van het concert wor
den de wijnflessen ontkurkt.
Oude bekenden, onder wie
Harry Muskee, komen een
praatje maken. Telkens als een
van de bandleden huiswaarts
gaat, lopen de anderen even
mee, dragen een tasje of een gi
taar en slaan de armen om el-
kaars schouders. Als Kaz Lux
uiteindelijk 's nachts door Bita
Tuhumury terug naar Ooster
hout wordt gereden, draait de
zanger zich plotseling om. „Het
is een vreemd vak. Je rijdt er
gens heen, doet je ding en krijgt
daar een redelijk geldbedrag
voor. Dat stelt toch allemaal
niet zo veel voor. Ik denk dat ik
eigenlijk niet geschikt ben voor
het vak van rockster.
Brainbox o.a. te zien: 6 aug. Oran
jepark 't Hof In Vlaardingen; 10
september De Rozenburcht in Bos
koop; 19 september, Tivoli in
Utrecht; 22 september Melkweg in
Amsterdam.
Bende Dapitulet werkt aanstekelijk op Kinderparade
door Dijlan van Vlimmeren
Amsterdam - Als klein meisje
droomde Esther Apituley (nu 46)
ervan om met man en zes kinde
ren in een huifkar de wereld
rond te reizen. Op ieder dorps
plein zou haar toekomstige ge
zin stoppen om samen voor de
plaatselijke bevolking op te tre
den. Een soort reizend circus,
maar dan zonder acrobatiek en
tijgers.
Iets van deze droom is uitgeko
men. Ze kreeg weliswaar geen
zes kinderen, maar met drie is
ze dik tevreden. Een nomaden
bestaan leidt ze niet, maar dat
Amsterdamse herenpand is
minstens zo aantrekkelijk. Ze
heeft geen huifkar, maar met de
personenauto komt ze een heel
stuk verder. De familietoer be
perkt zich tot een aantal Neder
landse podia, maar dat maakt
het wel zo overzichtelijk.
Ze staat met man en kinderen
op de planken, daar was het
haar uiteindelijk allemaal om te
doen. „En wie weet, komt het
er ooit nog eens van om met de
familie de wereld in te trekken."
Manlief (acteur en muzikant
Hans Dagelet) is er in ieder ge
val wel voor te porren.
Het is dit jaar voor de derde
keer dat de Bende Dapitulet -
een speelse samenvoeging van
de achternamen Dagelet en
Apituley - op de Kinderparade
staat Voor Monk - met zijn ze
ven jaar de benjamin van de fa
milie - is het zijn theaterdebuut.
„Op school heeft hij al wel eens
een keer een kaars moeten spe
len. Maar dat was een rol zon
der tekst. Het is voor ons heel
spannend wat hij gaat doen op
het podium. Hij is niet echt ver
legen, maar nog wel snel afge
leid." Monk krijgt van mama
een aai over zijn bol. Monks
oudere broer Mingus (12) kan
zijn rol direct overnemen,
De Bende Dapitulet met van rechts naar links: Hans Dagelet, Monk, Mingus, Charlie en Esther Apituley. Foto: GPD/Bas Beentjes
mocht hij er onverwachts de
brui aan geven.
„We hebben geleerd van de vo
rige keer. Mingus had er na een
paar voorstellingen even ge
noeg van. Hij liep het terrein op
omdat hij liever in de zweefmo
len wilde zitten. Stonden wij
daar in een uitverkochte tent
zonder zoon. 'Sorry mensen,
jullie zullen even moeten wach
ten, want onze zoon is zoek'.
Zonder Mingus lag het spel stil.
Met een ijsje hebben we hem
kunnen overhalen weer met
ons mee te doen."
Monk en Mingus spelen samen
cowboy Jan. Cowboy Jan is uit
gekeken op de koeien en
droomt ervan om een grote reis
te maken naar kweenieland.
Met de boot en het vliegtuig -
want het is heel ver weg - reist
hij af naar Afrika. Hij waant zich
tussen de inboorlingen. Totdat
er een auto in de woestijn
seert en cowboy zich achter!
oren begint te krabben. ZatlN
wel in kweenieland? Een 11
armer blijft hij op straat a
'Hoe cowboy Jan naar
vloog, en de rest er wél I
moest geloven' is letterlijke
guurlijk een luchtige
voorstelling van pakweg 25 fit
nuten. „Een beetje
zelfs", verbetert Hans. Een
cor heeft de Bende
niet. De muziek bepaalt
sfeer. Hans roept die
zijn trompet, Esther
viool, Monk met de
monica, Mingus op de
dochter Charlie (17) met de
lo.
Voor het eerst zullen
dochters Dokus
meid' Tatum hun
maken. Zij spelen niet
voorstelling mee; het hangt
hun agenda af wanneer
Kinderparade zullen
Omdat Monk en Mingus
plichtig zijn, laten de
den zich alleen in de
den zien.
De Bende Dapitulet is vrij
in zijn soort. „Het komt weü^n;
ker voor dat echtparen
op het podium staan, au
het hele gezin te_
dat zie je eigenlijk nooit. Niufrh
het theater altham. We
dat het aanstekelijk werkt.
willen wij ook', krijgen we vpei
uit het publiek te horen.pi
Hoe is het om mei de heléüjl
milie op de planken te stielJ
Vertrouwd of juist lastig? ,Jig
deren nemen van een vxeeifl s
eerder iets aan dan van faiinf nc
gen ouders. Een vreemde h| h'
vaak meer gezag. Om die r«et<
zit regisseur Alfred van
Heuvel er voor. Hij leidt Wbi
goede banen", prijst Mans jeL
gelet zijn buurman. En 0
denken de kinderen er ove c'
met hun ouders te spélen?
vinden het wel oiké. We héb
ze in ieder geval niet >0
streep hoeven te trékken.1
'Down Man' en 'Dark Rose'
heel Nederland op zijn kop. Na
het vertrek van gitarist Jan Ak
kerman, vanwege een financi
eel geschil met manager John
van Setten, scoorde de groep in
verschillende bezettingen tot
1972 nog diverse hits en werd
er intensief door Europa ge
toerd, onder meer met Cree-
dence Clearwater Revival.
Kaz Lux: „Brainbox was een be
hoorlijk serieus bandje. We tra
den bijna dagelijks op en zaten
na ieder concert op de terug
weg in een Ford Transit-busje
te discussiëren hoe alles nog
beter kon. Dan kwamen som
mige muzikanten onder vuur te
liggen. Dat had tot gevolg dat
we in een tijdsbestek van vier
jaar in zes verschillende bezet
tingen hebben gespeeld."
De versie waarmee Brainbox nu
door het land trekt, is in feite de
derde samenstelling. Na het
vertrek van Jan Akkerman in
1969 naar Focus, werd zijn ver
vanger Herman Meijer na korte
tijd alweer vervangen door John
Schuursma. Enkele maanden
daarna vertrok drummer Pierre
van der Linden naar Focus en
voegde zich bij zijn oude maat
je Jan Akkerman. Van der lin
den: „Jan en ik vormden een
soort tandem. We komen alle
bei uit Amsterdam en passen
ook muzikaal goed bij elkaar.
Sommige Brainbox-nummers
speel ik liever met Jan, die heeft
een agressievere aanpak, maar
in deze samenstelling, met Ru
dy de Queljoe en John, op gi
taar speel ik ook graag."
Voor Kaz Lux wordt het hoog
tijd om een punt achter zijn
elektrisch versterkte carrière te
zetten. „De oren gaan achter
uit, een vorm van metaalmoe
heid. Ik hoor mezelf niet meer
op het podium. De stem is nog
goed, maar over tien jaar mis
schien niet meer. Het moet nu
gebeuren."
De vaste geluidsmixer Bart van
Poppel uit Amsterdam, die ook
bij de eerste reünietour in 1982
achter de knoppen stond, doet
wat hij kan. „Óp het podium
moet alles zo zacht mogelijk
staan. Als de gitaren en de
drums te hard klinken, krijgt
Kaz last van zijn oren."
Lux: „Ik wil op een waardige
manier stoppen met Brainbox.
Alles mooi vastleggen op cd.
Daarna ga ik door met akoesti
sche optredens. Ik moet iets om
handen hebben. Muziek maken
houdt me geestelijk gezond."
Tijdens een concert vallen de
problemen niet op. Lux heeft
een uitstekende stem en be
weegt zich soepeitjes met kara-
teachtige bewegingen over het
podium. De hoofden knikken
mee als de band 'Sea of Delight'
inzet. Ook de cover 'Reason to
Believe' en de knaller 'Dark Ro-
