E
BI
Twee nieuwe ogen halen in Istanbul
'Geen dag zonder jankpartij
t
Moeder van 17-jarig abortus-slachtoffer voert verbitterd strijd
ZATERDAC!
17 JUI.I
2004
Waarom ooglaseren? En: Waarom
Turkije? Twee gemakkelijk te
beantwoorden vragen voor
verslaggever George Huisman: „Ik
was het na zo'n veertig jaar
spuugzat, het geklungel met bril
en contactlenzen. En waarom
Turkije? Omdat het daar veel
goedkoper is dan Nederland en om
de kwaliteit van de behandeling,
de voor- en nazorg en de
formidabele reputatie van dr.
Leyla Kandur Celikkol in Istanbul."
door George Huisman
Internet heeft me op het juiste spoor gezet.
Eerst zoeken in Nederland, valt af, erg veel
geld, met een gemiddelde van 2000 tot 2200
euro per te laseren oog. Mijn digitale zoek
tocht brengt me vervolgens via België (iets
goedkoper) en Portugal (weer iets goedko
per) tot in Turkije (het goedkoopst).
Www.eyestarlasik.nl vraagt rond de 2000 eu
ro all in, dat wil zeggen: behandeling van
beide ogen en inclusief retourvliegreis Istan
bul, vier dagen verblijf in een viersterrenho-
tel, twee nacontroles ter plekke, drie nacon-
troles in Nederland (na 1, 2 a 3 en 6 maan
den) en tot slot vijf jaar garantie.
Ik lees op de site www.eyestarlasik.nl de vele
'testimonials' van Nederlandse patiënten
van dr. Leyla, ik lees de imposante medische
historie van de oogarts en ben overtuigd:
mijn kostbare ogen zijn bij haar in vertrouw
de handen. Onze groep bestaat uit vier pa
tiënten: naast mijzelf zijn dat Huub Haket uit
Amsterdam (parttime hotelrestauranthouder
te Mexico), Remi Lens uit Rotterdam (trai
ner/coach turnen heren) en Ruud Overvelde
uit Twello (thuiswonend student), die wordt
gesteund door zijn moeder Gerrie. De eerste
volle dag in Istanbul moet de dag der dagen
worden. Een dag vol van onderzoeken, tests,
wachten, weer onderzoeken, weer wachten
en tot slot, 's avonds om een uur of negen,
de operatieve ingreep.
Voor drie van ons, onder wie ikzelf, wacht de
LASEK-behandeling. Dit in verband met te
dun hoornvlies; het oog is na de ingreep tij
delijk iets gevoeliger voor licht, en ook de pe
riode van herstel duurt ietsje langer. Dat is
dus iets waar je je op kunt instellen.
Er is bij mij geen angst, omdat ik in principe
elk moment nog nee kan zeggen: mijn oogla-
serbehandeling is puur cosmetisch van aard,
er zit geen enkele medische noodzaak ach
ter. Het feit dat ik in Turkije ben, maakt het
voor mij niet anders dan dat ik in Nederland
geweest zou zijn. Zeker nu ik kennis gemaakt
heb met de sympathieke dr. Leyla groeit
mijn vertrouwen in haar. Enig voordeel van
behandeling in Nederland zou de taal zijn
geweest. Maar wij worden van begin tot eind
begeleid door een voortreffelijke gids en
gastheer: Cetin Sevim uit Nijmegen, een in
Turkije geboren jongeman die in Nederland
is opgegroeid en Nederlandser spreekt dan
menig Nederlander. Doordat hij perfect
tweetalig is kan alles tot in de diepste details
uitgelegd worden. Een troostvolle gedachte.
Na Huub Haket (die twéé brillen over elkaar
opdoet als hij iets wil lezen) ben ik aan de
Donderdagmorgen na de behandeling voel
ik mij de koning te rijk. Ik word wakker, kijk
en zie dingen scherp die ik normaliter nooit
kon zien bij het ontwaken; dan moest eerst
de bril op. Het zicht is een pietsie wazig,
maar ik voel geen pijn, hooguit zijn mijn
ogen lichtgevoelig. Maar een goeie zonnebril
doet wonderen. Geweldig! Hier heb ik het al
lemaal voor gedaan, c.q. laten doen. Weer
nacontrole diezelfde ochtend, dokter Leyla
blijft zeer tevreden. Wij nemen afscheid,
naar ik aanneem voorgoed...
Het is 72 uur later; ik zit af en toe nog met
mijn zonnebril op in huis, het is on-Hollands
zonnig weer. Tv kijken, lezen en computeren
gaat redelijk tot goed. Ik moet blijven drup
pelen en mijn ogen tegen uv-straling blijven
beschermen. Maar het gaat dag na dag beter.
Ik heb echt het gevoel dat ik twee nieuwe
ogen heb gekregen in Istanbul! En spijt?
Geen seconde!
Kanttekeningen
Bij een ooglaseroperatie wordt het hoornvlies platter of bo
gemaakt, waardoor de lichtinval in het oog verandert. Daa
valt het geregistreerde beeld precies op de achterwand val
oog en ziet men scherp. Bij brildragers valt het focus ervoo
erachter, waardoor het zicht wazig is. De Consumentenboi
onderzocht vorig jaar de praktijken die oogbehandelingen
uitvoeren. Geconstateerd werd dat de nazorg vaak slecht v
geregeld; dat slagingspercentages niet werden genoemd e
de risico's die aan de operatie zijn verbonden worden vera
Want risico's zijn er bij zo'n high tech ingreep zeker: het
hoornvlies kan (onherstelbaar) beschadigd raken en er kun
infecties optreden. Ook complicaties zijn mogelijk: soms zi
patiënten na de behandeling bij vlagen scherp en wazig; v
mensen hebben last van fel licht en droge ogen komen ve
Omdat de operatie pas sinds een jaar of tien op grote scha
wordt toegepast, is weinig bekend over de effecten op lan
termijn.
beurt. Ik word een behandelkamer binnen
geleid. Ik moet gaan liggen en krijg een hele
serie (verdovende, ontsmettende) druppels
in mijn ogen. Ze zijn daar niet zuinig mee, ik
voel de vloeistof deels in mijn nek wegvloei
en. Na de voorbereidingen wordt gemeld dat
het laseren van mijn linker oog twintig se
conden duurt, en van het rechter oog dertig.
Ik let op een rood lichtje en klaar is Kees.
Voordat ik het Wilhelmus kan zingen sta ik
weer buiten in een gang. Ik ben geloof ik nog
geen tien minuten binnen geweest. Mijn
ogen, een kwartiertje geleden nog sterkte -5,
het rechteroog. Foto: GPD/Cetin Sevim
-6, staan nu op 0. Mijn ogen zijn gevoelig, ik
kan ze nauwelijks open houden. Weer wordt
er verzachtend gedruppeld. De eerste na-
controle ter plekke wijst uit dat de ingreep
(ook die van mijn drie medepatiënten) 100
procent geslaagd is. Wij kunnen terug naar
het hotel, overigens pal naast de privé-kli-
niek gelegen. Daar duik ik als een ziek vogel
tje mijn bed in; dat had overigens meer te
maken met de rampzalige wedstrijd van Ne
derland tegen Portugal op datzelfde moment
dan met de zojuist ondergane behandeling.
Oranje sterkt de ziel zeker niet.
Twintig seconden voor het linkeroog, dertig voor
Op 28 maart 2001 overleed Nanar
van Homeijer. De 17-jarige
Hilversumse was de eerste vrouw
in Nederland die een
abortusingreep niet overleefde.
Oor2aak: een overdosis
verdovingsmiddel. De
verantwoordelijke arts werd
onlangs tot acht maanden
voorwaardelijke gevangenisstraf
veroordeeld. Nanars moeder Ricky
zit in een depressie. Verteerd door
het verdriet om de dood van haar
dochter, maar ook verbitterd
omdat ze na de recente uitspraak
van de rechter ook het vertrouwen
in de rechtsstaat kwijt is.
door Martin Donker
J U et doel van mijn leven is weg. Ik
maak geen plannen meer. Ik zie
geen enkel perspectief. Mij is
het allerergste overkomen: je kind verliezen.
Een kind van zeventien, in de kracht van
haar leven." Verdriet, onmacht, wrok. Het
gemoed van Ricky van Homeijer (54) kolkt al
drie jaar van emoties. Ze lijdt aan zware de
pressies. Ze heeft een man - 82, zwak, ziek -
en een zoon - Hendrik, de tweelingbroer van
Nanar, die het thuis nu 'zo leeg en verdrietig'
vindt. Natuurlijk, zij zijn er ook nog, maar
het is toch vooral wrok wat haar op de been
houdt. „Die uitspraak is een aanfluiting.
Acht maanden voorwaardelijk... Wat is dit
voor een land?"
De dood van Nanar van Homeijer is een
zeldzame opeenstapeling van blunders in
abortuskliniek Het Vrelinghuis aan de
Utrechtse Biltstraat. Het meisje kreeg een
overdosis lodocaïne toegediend. De ver
pleegkundige had 's ochtends de verdo
vingsspuiten voor de behandelingen van die
dag klaargelegd. Op het etiket van de doos
die de apotheek had geleverd, stond dat er
ampullen inzaten met een oplossing van 1
procent van het middel, maar in de doos za
ten ampullen met een tien procents oplos
sing. Bovendien zijn die van glas in plaats
van het gebruikelijke plastic, maar ook dat
was voor de verpleegkundige geen aanlei
ding om de ampullen nog eens goed te be
kijken. Ook de arts die de ingreep uitvoerde,
controleerde de ampul niet.
Nanar was niet de eerste met wie het die
ochtend misging. Anderhalf uur eerder werd
een andere patiënte - die het zou overleven -
Nanar en haar moeder, kerstavond 2000, drie maanden voor haar overlijden. „Een kind van zeventien, in de kracht van haar leven." Foto: Privébezit
per ambulance naar het UMC vervoerd. De
arts vermoedde een gesprongen ader in de
hersenen. Hij rook pas lont toen het vervol
gens ook met Nanar fout ging. Nanar vocht
twee weken op de intensive care afdeling
voor haar leven, maar uiteindelijk werd de
overdosis van het verdovingsmiddel haar fa
taal.
De arts - geneesheer-directeur van Het Vre
linghuis - is volgens de rechtbank schuldig
aan de dood van Nanar. De verpleegkundige
die hem assisteerde, kreeg zes maanden
voorwaardelijk.
Ongeloof
Nanar zwanger? Haar moeder wist van niets.
Niemand in de familie wist ervan. „Ze had
niet eens een vriend", zegt Rickie. „In het
Bedenktijd
In 2003 zijn in Nederland 33.159 zwangerschappen on
derbroken. De wet staat abortus toe tot de 22ste week
van de zwangerschap, maar 70 procent van de abortus
sen wordt verricht voor de dertiende week. Dat gebeurt
doorgaans in een van de 17 gespecialiseerde klinieken in
Nederland.
Bij een overtijdbehandeling (tot zéven weken zwanger
schap) is geen vijf dagen bedenktijd nodig, wat bij een
zwangerschap van boven de zeven weken wel wettelijk
verplicht is. Bij een zwangerschap van boven de zeven
weken is de behandelende arts verplicht na te gaan of
de vrouw in kwestie de abortus vrijwillig ondergaat en
hij moet haar informeren over andere mogelijkheden
dan abortus. Voor vrouwen die in Nederland wonen of
legaal verblijven is de ingreep gratis. De kliniek krijgt de
abortus rechtstreeks vergoed uit de AWBZ; de patiënte
krijgt geen rekening.
Voor kinderen gelden speciale regelingen. Bij wet is ge
regeld dat meisjes van 16 tot 18 jaar zelfstandig mogen
beslissen ever een abortus. Bij kinderen tot vijftien jaar
ligt het moeilijker. Die mogen niet zelf beslissen. De kli
niek moet altijd proberen de ouders erbij te betrekken.
Als het meisje dat absoluut niet wil, ook niet via de
huisarts, kan de kinderrechter via een speciale voogdij
procedure het besluit nemen om-de zwangerschap te
laten onderbreken.
UMC moest ik het gezelschap dulden van
een jongen van zestien met zijn moeder.
Nooit eerder gezien. Die moeder heeft Nanar
overgehaald om abortus te plegen. Dat is me
later pas duidelijk geworden."
Zelf verbleef ze in maart 2001 in het buiten
land. Vakantie in Costa Rica, later op bezoek
bij één van haar zussen in Californië. „Daar
kreeg ik dat telefoontje. UMC? Ik dacht aan
mijn man, daarna aan Hendrik. Nanar? Nee,
toch niet Nanar? Dat ongeloof over die abor
tus. Nanar was een verstandig meisje. We
hadden een goed contact. Vele keren heb ik
haar gewaarschuwd voor de vérlokkingen.
Het gevaar loert overal. Ik snapte het niet. Ik
snap het nog steeds niet."
Ricky kwam in 1976 uit Libanon naar Neder
land en trouwde hier met J. Van Homeijer,
topman van Ballast Nedam. „Ik ben Ar
meense. Nanar leek op mijn moeder. Ze was
warm. Ze was mooi, artistiek, ze schreef en
tekende, ze zong en was-sportief. Ze deed
aan paardrijden. En die lach. Als Nanar lach
te, moest iedereen wel meelachen. Toen ze
13 was, hebben we haar van het Comenius
College gehaald. Die school was zo rot als
een mispel. We wilden haar een betere om
geving bieden. Met meer controle, minder
drugs, minder losbandigheid. Ze is toen twee
jaar in Canada op een private-school ge
weest. Daar woont mijn broer. Ze kon bij
hem in huis logeren. Montreal is een grote
westerse stad, maar qua normen en waarden
onvergelijkbaar met Nederland."
Terug in Nederland - „met een acht komma
zoveel gemiddeld op haar rapport" - zette
Nanar haar studie voort op de internationale
school in Hilversum. In haar vrije tijd hielp
ze haar moeder in het atelier. Sieraden ma
ken. Geen gewone sieraden, maar hele
mooie, peperdure; afgezet met kristal en pa
rels. Werken kan Riclde niet meer. Sinds
maart 2001 staat de klok stil. In haar atelier
in één van de vertrekken van de ruime Hil
versumse villa zit ze brieven te tikken, te in
ternetten, sigaretjes te roken, en te bellen.
Heel veel bellen met de familie in het buiten
land.
„Hoe kan ik mooie dingen creëren in de we
tenschap dat Nanar hier naast me had kun
nen zitten? Ik kom de deur niet meer uit. Ja,
boodschappen doen. Niets biedt troost. La
chen durf ik niet meer. Dan voel ik me
vreemd. Kinderen zijn een geschenk; je krijgt
ze om het leven door te geven. Ik heb een
kr istallen huwelijkskroon laten maken voor
de prinses van een land waarvan ik de naam
niet mag noemen. Zo mooi! Ik heb er dan
ook twee laten maken. Die andere was voor
Nanar. Voor als ze ooit ging trouwen."
Woedend
„Ik ben zo woedend. Mijn zussen en vrien
den bellen elke dag. Je moet weg uit dat
land, zeggen ze. Misschien moet ik weg, ja.
De welvaartsstaat is bankroet. Ik zeg niet dat
je een volk moet onderdrukken, maar liever
een verlichte dictatuur dan een op hol gesla
gen democratie. Kinderen zijn materieel ver
wend tot in de afgrond. Ze hebben niemand
meer nodig. Het systeem geeft ze alles, be
halve liefde. Mensen hebben geen oog meer
voor elkaar. De economische zekerheid
wordt belangrijker geacht dan de emotione
le. De regering maakt het zelfs mogelijk on
gestraft een kind af te maken. Per ongeluk
zwanger? Dat gaan we toch even oplossen.
Al ben je zeventien en voor de wet minderja
rig. Toestemming van de ouders? Ben je gek.
Ik walg ervan."
Ze zal niet rusten voordat... Ja voordat wat?
„Oog om oog, tand om tand. Sorry, maar ik
ken geen genade. Die arts heeft ons gestraft
terwijl we volkomen onschuldig zijn. Die
rechter heeft hem niet gestraft. Acht maan
den voorwaardelijk... Kom. Het was feest
voor die man." Ze ergerde zich vooral aan
die houding. „Kil, anogant. Hij heeft me
nooit gebeld of geschreven. Nooit. Meneer
ging lekker met vakantie toen ik naast het
sterfbed van mijn dochter stond. De kliniek
is geen dag gesloten geweest. Nog geen uur.
De verpleegkundige is nu een vrouw van 70.
Die toonde tenminste berouw. Ze heeft meer
fatsoen dan hij. Terwijl hem zo veel te ver
wijten valt. Hij heeft niet gecontroleerd wét
hij injecteerde; hij ging rustig koffie drinken
na het insult van die andere vrouw; hij heeft
fouten gemaakt bij de beademing waardoor
braaksel in de longen van Nanar terecht
kwam; hij heeft het ambulance-personeel
niet verteld van die lidocaïne; hij heeft geen
berouw getoond en geen schuld op 2ich ge
nomen."
Hoger beroep volgt. Jazeker. En daarbij nog
een civiele zaak. Of het verzachting zal bie
den?
„Welnee. Het enige wat ik wil is gerechtig
heid. Ik heb voor de eerste zitting de rechter
een brief geschreven. Daarin staat dat sinds
maart 2001 de vleugel bij ons thuis is geslo
ten. Tire piano is covered, it's tune is lost. Dat
blijft. Ik kan Nanars kamer niet opruimen.
Die is onveranderd. Badjas, jasje, tas. Het
hangt of staat er nog net zo. Er gaat geen dag
voorbij zonder jankpartij."
