KUNST CULTUUR
De ranke gazelle van het witte doek
Leidsch Dagblad
Lenette van Dongen nog te veel
een kopie van Simone Öeinsma
Audrey Hepburn retrospectief in Den Haag en Amsterdam
Appel schrijft
geschenkboek
TUNTUm
Golden Tulip
Virenque bestormt
cols in plaats van
de Bastille
donderdag 15 juli 2004
1
Willeke Alberti.
Foto: Ton Kastermans
Radio 2-prijs voor
Willeke Alberti
Hilversum - Zangeres Willeke
Alberti krijgt de Radio 2 Zend-
tijdprijs 2005. De prijs van Ra
dio 2 en Conamus gaat jaarlijks
naar een artiest die van blijven-
de^tekenis is voor de Neder
landse radio. De prijsuitreikers
willen Willeke Alberti juist in
2005 eren omdat zij dan 60 jaar
wordt. Het eerbetoon heeft op
28 maart plaats in theater Car
ré, waar zij door collega-arties
ten wordt toegezongen onder
begeleiding van het Metropole
Orkest. Ook ontvangt ze dan
een bronzen beeld. Eerdere
winnaars van de Zendtijdprijs
waren onder anderen Rob de
Nijs, Boudewijn de Groot en
Frank Boeijen. Vanaf november
speelt Alberti in de musical
'Hello Dolly' met Jos Brink en
Jam ai.
Soundtrack van
Pet Shop Boys
Berlijn - De Pet Shop Boys heb
ben een nieuwe soundtrack
voor de klassieke Russische film
'Pantserkruiser Potemkin' van
Sergej Eisenstein gemaakt. Neil
Tennant en Chris Lowe spelen
de muziek maandag voor het
eerst in Berlijn. De eerste open
bare uitvoering, met het symfo
nieorkest van Dresden, is op 12
september op Trafalgar Square
in Londen. De stomme film van
Eisenstein uit 1925 gaat over
een opstand van de matrozen
op het oorlogsschip voor de
kust van de Zwarte Zee. Deze
opstand werd het begin van de
revolutie van 1905 in het tsaris
tische Rusland. De film wordt
beschouwd als één van de beste
uit de filmgeschiedenis. Eerder
maakte de beroemde Russische
componist Dmitri Sjostakovitsj
muziek voor de film.
amsterdani/anp - De Neder
landse misdaadauteur René
Appel gaat het geschenkboek
voor de Maand van het Span
nende Boek 2005 schrijven. Dat
heeft de Stichting Collectieve
Propaganda van het Neder
landse Boek (CPNB) bekend ge
maakt.
Appelschrijft spannende kin
derboeken en thrillers. Dit
voorjaar verscheen 'Misbruik
wordt gestraft'. Voor de boeken
'De derde persoon' en 'Zinloos
geweld' won hij in 1991 en 2001
de Gouden Strop, de prijs voor
de beste Nederlandstalige mis
daadroman.
Het geschenkboek wordt tij
dens de zeventiende editie van
de Maand van het Spannende
Boek, in juni 2005, cadeau ge
daan bij aankoop van tenmin
ste 12,50 euro aan Nederlands
talige boeken. Het thema van
de maand is 'Misdaad in huise
lijke kring'.
door Bert Jansma
den haag - In 1993 overleed ze
aan kanker: Audrey Hepburn, de
ranke, half-Nederlandse gazelle
die wereldberoemd werd als
filmsteren stijlicoon. In Den
Haag en Amsterdam wordt een
retrospectief van haar films ge
draaid en zijn exposities met fo
to's, herinneringen en trivia.
Mariene Dietrich schijnt het
ooit zo gezegd te hebben: „Een
vrouw ziet er óf met, óf zonder
kleren goed uit, maar nooit met
beide." Van een hoop filmster
ren weten we inmiddels of dat
waar is. Niet van Audrey Hep-
bum. Van haar weten we alleen
dat ze mét kleding de perfectie
zelve was.
Een icoon van stijl. Ze werd het
handelsmerk van couturier Hu-
bert de Givenchy. Haar witte
bloezen, Capri-broeken, turtle-
neck sweaters, Hermes-sjaal
tjes, espadrilles waren de
spreekwoordelijke aankleding
van een vrouw en actrice die op
niemand anders in de filmwe
reld leek.
Audrey Hepburn was een
hoofdstuk apart. De ranke ga
zelle van het witte doek, de ele
gantie van een ballerina, de on
schuld van Bambi, met dat fra
giele hertenkopje dat gevoelens
van volmaaktheid oproept.
Terwijl Audrey Hepburn zelf
haar leven lang haar imperfec
tie benadrukte. Ze vond zichzelf
maar niks. Mager als een lat,
grote oren, te grote neusgaten,
onregelmatige tanden. Bizar,
dat ze onlangs door een keur
van kenners werd gekozen tot
de 'mooiste vrouw aller tijden'.
Ze zou er zelf smakelijk om
hebben gelachen.
Want die lichte zelfspot was er
altijd. Wanneer ze in haar her
inneringen aan regisseur Stan
ley Donen ('Charade') vertelt
hoe ze zo onder de indruk was
van tegenspeler Cary Grant -
ook al een perfect geklede gen-
tieman - dat ze bij hun allereer
ste etentje van de zenuwen een
fles rode wijn omgooit. Over
zijn smetteloze pak. Grant zond
haar de volgende dag een potje
kaviaar met een kaartje waarop
stond dat ze zich maar geen
zorgen om dat kostuum moest
maken. In de film belandde als
reactie op het incident wél een
scène waarin ze een dot room
ijs op Grant laat vallen.
'Charade' is een van de films in
het retrospectief dat het Haags
Filmhuis van Audrey Hepburn
brengt. Veertien films met daar
aan gekoppeld een tentoonstel
ling met foto's, affiches, knip
sels en Hepbum-trivia. Van
haar bezoeken aan Nederland,
aan de Grebbeberg, aan Am-
hem waar ze tijdens de oorlog
opgroeide. De modeshows die
ze, later, als ster, liep voor Ger-
zon in Amsterdam en Den
Haag en in de Haagse Dieren
tuin. Alles om geld bijeen te
brengen voor de Bond van Mili
taire Oorlogsslachtoffers. Van
haar bezoek aan Toon Her
mans in de Haagse Scala. Of
een uitgave van het personeels-
blaadje van Amstel bier, waarin
de perfectie van die drank
wordt vergeleken met de alles
slaande schoonheid van
Audrey.
Het blad is een van de vele her
inneringen aan Audrey Hep-
bum uit de collectie van Leen-
dert de Jong, sinds jaar en dag
programmeur en gezichtsbepa-
ler van het Haags Filmhuis.
„Het idee voor een Audrey
Hepbum-retrospectief kwam
van het Filmmuseum Amster
dam", vertelt hij. „Maar daar
zeiden ze: Audrey hoort eigen
lijk bij jou, dus wil jij meeden
ken?"
De Jongs binding met Hepburn
is een bijzondere en stamt uit
de tijd dat hij voor het Filmhuis
de manifestatie 'Film Fas
hion' organiseerde. Over film
en de wisselwerking en invloed
ervan met en op de mode.
'Bonnie Clyde' en de 'run' op
de modieuze baretten zoals
Faye Dunaway ze droeg. Het T-
shfrt en de spijkerbroek en de
film 'The wild one' waarin Mar
lon Brando ze populair maakte.
Daarbij kón de combinatie
Audrey Hepburn en Hubert de
Givenchy niet ontbreken. De
actrice mocht voor haar rol in
Billy Wilders 'Sabrina' naast de
door Edith Head ontworpen
Hollywood-kostuums, aanvul
lende, meer Europese kleding
kiezen. Ze stapte bij Givenchy
in Parijs binnen, die opgewon
den uit zijn kantoor kwam, om
dat hij dacht dat de grote en
door hem bewonderde Katheri-
ne Hepburn er stond. Nee, een
toen nog niet zo wereldbe
roemd actricetje dat niet eens
familie was, Audrey heette en er
uitzag 'als een gondelier'. Het
mondde uit in een samenwer
king en vriendschap die tot
haar dood in 1993 zou duren.
De Givenchy kleedde haar op
het doek en privé. Ontwierp
een parfum voor haar die ze zo
lekker vond dat ze gekscherend
zei dat-ie eigenlijk verboden
moest worden om daar ande
ren gebruikt te worden. De
naam werd dan ook Interdit.
De Jongs plan was destijds zo
wel de kostuums van De Given
chy als Audrey Hepburn naar
Den Haag te krijgen. Hij had
toen nog nauwelijks internatio
nale ervaring en verstuurde ge
woon een aantal briefjes. De
Jongs verhaal - ook opgetekend
in Barry Paris' biografie van
Hepburn - is bijna komisch
simpel. „Ik kreeg een telefoon
tje van een meneer die Neder
lands sprak en zei dat Audrey
wilde, maai' dat dan nog wel
nader overleg moest plaats vin
den. Ik was zo verbouwereerd
dat ik eerst op kantoor heb ge
roepen: 'Ze kóóómt' en me
daarna bedacht dat ik helemaal
niet wist wie die meneer eigen
lijk was. Een Nederlandse agent
van haar?"
De Jong waagde er nog een te
lefoontje aan, verontschuldigde
zich dat hij door een combina
tie van onervarenheid en en
thousiasme vergeten was te
wagen wie wie was. De Jong:
„Het bleek Robert Wolders, de
Nederlandse partner van
Audrey Hepburn. Wolders
moest er om lachen. 'Ik hok al
jarenlang met haar samen',
grapte hij."
Wolders was als jongen naar
Amerika gegaan om te stude
ren, een zoon van een piloot
die samen met Martin Schroder
de basis legde voor Martin Air.
Hij zag er goed uit, kreeg aan
biedingen om te gaan acteren
en een contract bij Universal
Studio's. 'Een jonge Richard
Burton', zei zijn persagent. Hij
speelde kleine rolletjes in enke
le films, waarvan de bekendste
de oorlogsfilm 'Tobroek' werd.
Maar de film zelf was het toch
niet voor Wolders. Actrices wél.
Hij trouwde met onder anderen
de oudere actrice Merle Oberon
die hij overleefde, en werd later
partner van Audrey Hepburn,
toen gescheiden van de Itali
aanse psychiater Dotti.
Filmhuis-programmeur De
Jong: „We hebben onze plan
nen uitgewerkt, eerst in een
lange briefwisseling waarbij het
leuke was dat Audrey nog in de
oude spelling schreef. Ik
wensch met sch. Als iemand die
lang in een coma gelegen heeft
en in een veranderde wereld
Audrey Hepburn, hier in een scène uit 'My Fair Lady' uit 1964. Foto: GPD/Filmmuseum
ontwaakt. Ze heeft haar Neder
lands hier voor de oorlog op
school geleerd, ze sprak het
perfect trouwens. 'Nu moeten
we ook maar eens kennisma
ken', schreef ze. Dus belandde
ik in Parijs bij een privé-mode-
show van De Givenchy voor
Madame de Rotschild waar
Audrey Hepburn bij was. Ik
mocht naast haar zitten."
De komst van Audrey Hepburn
naar Den Haag in 1988 werd
een eclatant succes. Zo'n suc
ces, dat Leendert de Jong met
zijn partner werd uitgenodigd
vier dagen bij Hepburn en Ro»
bert Wolders te logeren in hun
huis in het Zwitserse Tolche-
naz.Alle clichés over haar zijn
waar", vertelt Dé Jong,. „Ze was
heel precies, maar elegant, wel
levend en ongelooflijk vriende
lijk. Absoluut geen sterallures."
Logisch dat De Jong zich mede
inzette voor dit Hepbum-retro
spectief dat ook in het Amster
damse Filmmuseum te zien zal
zijn. Daar vergezeld door een
expositie van materiaal dat
door Hepburn-fans is aange
dragen. Audrey Hepburn heeft
het imago van keurigheid, van
de actrice voor alle gezindtes,
van de foto's voor de jonge-
meisjeskamers van destijds, van
nooit uit de kleren. Zelfs haar
twee scheidingen (van acteur
Mel Ferrer en de Italiaan Dotti),
schrijft haar biograaf Parris, lie
pen uit in een 'orgie van welle
vendheid'. Maar ze was méér.
Audrey Hepburn bracht Europa
naar Amerika. Ze was anders
dan de Amerikaanse idolen van
het Hollywood van die dagen,
de Mamie van Dorens, de Jane
Russells, de Marilyn Monroe's.
Ze was een combinatie van on
schuld en intellect, van verfijn
de stijl en de zuiverheid van
puur-natuur. De eigenzinnige
'gamine' met het korte kopje of
de paardenstaart die moeite
loos heen en weer kon pende
len tussen de noblesse van de
haute couture en het cafége-
sprek van zwartgetruide Parijse
existentialisten.
Het was de Franse schrijfster
Colette die haar eigenlijk ont
dekte. Ze zag Audrey Hepburn
in een Frans-Engelse B-film,
uitgebracht als 'Monte Carlo
Baby' en 'Nous irons Monte
Carlo'. 'Dit is mijn Gigi', moet
ze hebben uitgeroepen en door
haar kwam de jonge Audrey in
de Broadway-versie in de
hoofdrol van Colette's toneel
stuk.
Ze was geboren in Brussel als
Audrey Kathleen Hepburn-Rus-
ton, dochter van een Engelse
bankier en de Nederlandse ba
ronesse Ella van Heemstra. Ze
ging eerst in Engeland op
school, na de scheiding van
haar ouders woonde ze met
haar moeder in Arnhem waar
ze de hongerwinter meemaak
te, ondervoed en ziek, al zijn er
ook vage verhalen dat ze voor
het verzet met briefjes in haar
schoenen Engelse parachutis
ten van informatie voorzag. Ze
ging naar een balletschool in
Londen, kwam in een filmpje
terecht van Charles Hugenot
van der Linden, 'Nederlands in
zeven lessen', waarin ze een
KLM-stewardess speelde (de pi
loot erin was vliegenier-schrij
ver en latere echtgenoot van
Mary Dresselhuys, A.Viruly),
haar filmdebuut waarvoor ze
een gage van vijftig gulden
kreeg en dat ook in het Hep
bum-retrospectief te zien is.
Na 'Gigi' kwam de film die haar
in één keer een idool maakte,
'Roman holiday', het omge
keerde Assepoester-verhaal van
een prinses Anne die het hof
ontvlucht en als doodgewoon
meisje op de scooter stapt bij
Gregory Peck. In één keer was
ze een ster, een nieuw soort
ster. Bereikbaar voor al die ge
wone meisjes die zich eindelijk
konden herkennen in een film
ster. Bereikbare glamour, dicht
bij-huis. „Mijn carrière is een
compleet mysterie voor me",
zei ze zelf, „ik heb nooit ge
dacht dat ik actrice zou wor
den, dat ik in films terecht
komen, ik heb nooit kunni
denken dat alles zou lopen2
als het gegaan is".
Vanaf 'Roman holiday' w
dat stijlicoon. 'Sabrina' vai
ly Wilder ('God kuste haar 1
de wang en dóar was ze', v
het intellectuele muisje ui
'Funny face' dat in Parijs en
ster wordt onder leiding va
Fred Astaire. Ze zingt (zelf)
'How long has this been go
on' en haar moeder Ella sp
een rolletje als bazin van ei
Frans café in die film. Dan
ly Golightly, de New Yorksi
playgirl die een vakantie va
het leven maakt, vederlicht
wijs en naïef tegelijk, in 'Bn
fast at Tiffany's. De fraaie!
sha in 'Oorlog en vrede' en
za Doolittle in 'My fair lady
dan wel met Cockney-acce
sprak, maar van wie je kon
moeden dat ze alléng wistl
je met mes en vork moeste
„Het is eigenlijk iets gewel
digs", zei ze toen ze voor h
filmcarrière geëerd werd in
New Yorks Lmcoln Center,
deze 'skinny broad' nog
een verkoopbaar product 1
worden."
Programmeur Leendert de
haalt met een lichte grijns 1
foto uit zijn collectie waari
'dunne grietje' staat naast 1
ningin Juliana en haar dod
Beatrix en Irene. Adel en fil
del. Maar wat een contrast
Driemaal Hollands welvare
stevige enkels vanonder de
ge galajurken en dat vederl
figuurtje dat met haar films
zachte kus op de wang van
wereld drukte.
Audrey Hepburn- retrospe
tief. Filmhuis, Den Haag.)
tien van haar films (t/m 25
li) en een expositie (t/m 11
gustus). Zie ook: www.film
huisdenhaag.nl
Audrey H epburn - re trospt
tief. Filmmuseum Amsten
(t/m 31 augustus)
Deelnemende lezers hebben 15 wielrenners
geselecteerd en scoren punten als hun rem
in een etappe bij de eerste tien finishen.
Kijk voor uw score op www.leidschdagblad
tourdekans of bel op werkdagen tussen
14.00 en 16.00 uur naar 072 51 96 800.
A5JL ÜM Zï
DAGKLASSEMEHT
Hfit
ALGEMEEN KLASSEMENT
1
Maarten Kleverlaan
38
V; 1
Arma van den Hoek
348
2
Eric Moorman
35
2
Youri Pont
343
3
Frank van Haastregt
35
3
E. van Steijn
341
4
Boudi van der Klauw
34
4
Sander van Sprang
340
5
Dirk Jansen
34
5
Louisa Plug-Vrolijk
340
6
Marcel van der Lubbe
32
6
Pieter Kuijt
338
7
Martijn van Rijn
32
7
Julia Vesseur
336
8
Sjoerd van Steijn
32
8
Stef Zwitser
336
9
Ad den Elzen
32
9
Bert Bouwmeester
335
10
Jan Wolf
32
10
Frank van Leeuwen
334
11
Ton Arroyo
32
11
Jore Aantjes
332
12
Anita Bink
32
12
Wouter Verzijl
332
13
Ton van Zijp
32
13
Gert Jan Ravensbergen
332
14
Mikel Schouten
32
14
Ronald Crama
331
15
Robert Stijger
32
15
Sjaan Jelierse
331
16
Ad Geerlings
32
16
Lia de Jong-Zwetsloot
331
17
Max Wisselink
32
17
Sjaak Koot
330
18
Debby Verboom
32
18
Henk van der Geest
330
19
Rob Varkevisser
32
19
Annita Klein
330
20
Robin Akerboom
32
20
Alex Duivenvoorde
330
50
Margot Versteegen
27
50
Bianca Bouwmeester
320
100
Berry van Heyningen
25
100
Riet Onderwater
298
200
R. van Vliet
24
200
Peter Tibboel
271
300
Robbert Oomens
20
300
Leonard Neuteboom
249
400
Rick Smits
17
400
Anne van Duyvenbode
235
500
Rie Molenaar
16
500
Daj de Mooy
223
1000
Stef van der Zalm
13
1000
Jan Regeer
155
1500
Theo Straathof
0
1500
Petra de Jong
5
theater recensie
Martin Hermens
Voorstelling: Mamma Mia! Gezien:
Beatrix Theater, Utrecht.
In een ver verleden stond Le
nette van Dongen al eens in een
musical. Daarna maakte ze car
rière als cabaretière. En niet
zo'n beetje ook. Met vijf succes
volle solo-voorstellingen op zak
mag ze zich onbetwist tot de
top van de vaderlandse klein-
kunst-sector rekenen. Terwijl ze
de komende tijd haar meest re
cente show Vedette' vrolijk
doorspeelt, staat ze tussendoor
opnieuw met enige regelmaat
in een musical. Een hele grote
wel te verstaan: 'Mamma Mia!'
in het Utrechtse Beatrix Thea
ter.
Van Dongen is er de vaste ver
vangster van Simone Kleinsma,
die normaal gesproken de
hoofdrol van Donna speelt.
Daarin schuilt meteen de moei
lijkste taak voor Van Dongen:
hoe neem je de plaats in van
een doorgewinterde musical
vedette, die met haar rol in de
ze vrolijke en alom bejubelde
productie het zoveelste pareltje
aan haar kroon heeft toege
voegd?
Aan uitstraling ligt het niet: Le
nette van Dongen is van nature
een podiumpersoonlijkheid. Ze
komt op en je kunt je ogen niet
van haar afhouden. Dat heb je
ook nodig voor dit soort grote,
lastig in te vullen rollen. Maar
waar Van Dongen gewend is
om alleen te staan op dat grote
podium om haar publiek te ver
maken, moet ze nu die zee van
ruimte delen met een grote
groep anderen. Met voor haar
als extra handicap dat de hu
mor dit keer bij anderen ligt; zij
vormt de kem van het dramati
sche verhaallijntje.
In 'Mamma Mia!' springt de ca
baretière op een rijdende trein.
Ze moet een enorme inhaalslag
leveren om op eenzelfde hoog
niveau, die deze show inmid
dels heeft, mee te kunnen
draaien. Ze mist de wekenlange
voorbereidingen van de origi
nele club spelers. Daarnaast
speelt ze in feite te weinig om
een eerlijke kans te krijgen de
rol in rap tempo naar haar
hand te zetten.
Toch staat ze daar sinds vrij
dagavond in haar eigen 'Mam
ma Mia!' en levert ze een verre
van beroerde prestatie. Maar
Van Dongen is nog te veel een
kopie van wat Simone Kleinsma
met deze rol doet. Ze speelt te
nadrukkelijk haar toneelkarak
ter, terwijl ze het eigenlijk zou
moeten zijn. Je ziet aan Van
Dongen dat ze moet ploeteren
om het tempo bij te houden en
om de juiste handelingen op
het juiste moment te doen.
Toch laat de cabaretière tussen
alle bedrijven door overtuigend
zien dat ze voldoende potentie
in huis heeft om deze rol op
termijn helemaal eigen te ma
ken. Stuur Kleinsma een paar
weken op vakantie en laat Van
Dongen avond aan avond haar
rol ontwikkelen. Dan zal het
publiek met Donna enthousiast
verzuchten: 'Kijk nou eens wat
er is aangespoeld!'
UITSLAG 10- ETAPPE
www.janjanssen.nl
HOMETRAINERS
10
Richard Virenque
Andreas Klöden
Erik Zabel
Francisco Mancebo
Thomas Voeckler
Lance Armstrong
Georg Totschnig
Kim Kirchen
Michele Scarponi
Pietro Caucchioli
IïïVTënI
Maarten Kleverlaan, dagwinnaar van de tiende
etappe, heeft zich onder andere bij het samen
stellen van zijn ploeg laten leiden door een
Franse internetsite. Thomas Voeckler, drager
van de gele trui, werd daar bijvoorbeeld aange
stipt als een aanstormend talent. Voeckler staat
in de ploeg van Maarten Kleverlaan. En dat legt
de medewerker van een verpakkingsbedrijf
geen windeieren. „Ik doe ook met een paar
andere spelletjes mee. Bij één zo'n spel is het
belangrijk dat je de gele truidrager goed voor
spelt. Ik heb daar Voeckler ingevuld. Dat gaat
dus naar wens."
De overwinning in het dagklassement had
Maarten Kleverlaan onder andere te danken aan
Erik Zabel, Francisco Mancebo, Iban Mayo en
Lance Armstrong. Hij heeft duidelijk voor een
brede basis gekozen. „Dat is inderdaad het
geval. Ik heb sprinters, klassementrijders en
klimmers in mijn team. Ik gok op een dag
succes. Dat is nu gelukt. Mede dankzij
Virenque, die nu eenmaal in de Tour de France
altijd wel een etappe wint. Wie de Tour gaat
winnen? Ik weet bijna zeker dat het Armstrong
wordt. Of er moeten in de bergen hele gekke
dingen gebeuren."
Richard Virenque en de Franse nationale feest
dag. Ze lijken onlosmakelijk met elkaar verbon
den. De herdenking van de Franse Revolutie
maakt in Virenque ongekende krachten los.
In plaats van de Bastille te bestormen ging
Virenque tijdens deze eerste echte bergetappe
de flanken van de cols te lijf. Na ruim dertig
kilometer liet Virenque zijn achtersteven aan het
peloton zien. Alleen Axel Merckx kon hem in
eerste instantie bijbenen. Ruim vijftig kilometer
later bedroeg de voorsprong van Virenque al 7
minuten. Voor de Belg Merckx was het allemaal
te veel van het goede. Hij kon Virenque niet
volgen. Die had tenslotte op de eindstreep ruim
vijf minuten over van zijn voorsprong. Ruim
voldoende om voor alle camera's zijn verhaal t
doen en op zijn gemak de Bolletjestrui over zijn
schouders te trekken
