een nieuw
Dubai mak
E
BL
A
mmm
a II -
'Schurkenstaat' Libië na de bekering van Gaddafi
HDC238
2004
Foto: Reuters
De Libische dictator
kolonel Gaddafi, de
'gevaarlijkste man ter
wereld', is sinds kort de
leider van een
'modelnatie' en een
'voorbeeld' voor de
machthebbers in
'schurkenstaten' als Iran,
Syrië en Noord-Korea.
Wat is er in Libië zelf
eigenlijk veranderd?
„Geef ons twee jaar, het
wordt hier fantastisch."
door Daisy Mohr
Je moet er in Libië nü bij zijn en
de juiste contacten leggen. Er
valt hier binnenkort heel veel
geld te verdienen. Zakenvrouw Rana
(30) wijst al rijdend langs de kust de
plaatsen aan waar straks de interna
tionale ketens hun hotels zullen op
trekken. Rana is wildenthousiast
over de nieuwe wind die in haar
land waait. „De buitenlandse inves
teerders staan in de rij", zegt ze, wild
gebarend met haar mobiele tele
foons.
Libië is sinds kort weer een 'vriend
van het westen'. Dat gebeurde nadat
leider Gaddafi zijn schuld voor de
aanslag op een Amerikaans vliegtuig
boven het Schotse Lockerbie afloste
en het terrorisme afzwoer. Sinds hij
ook zijn nucleaire, biologische en
chemische wapenprogramma's
opgaf, zijn de sancties van Amerika
en de VN opgeheven.
Nu het land uit zijn isolement is ver
lost, raken veel Libiërs niet uitge
praat over de onuitputtelijke moge
lijkheden die het land heeft. Naast
een economische bevrijding is er
sprake van een psychologische be
vrijding. Libiërs voelen zich niet lan
ger de inwoners van een pariastaat.
Er gaat een nieuwe wereld voor ze
open.
„Ik ben hier niet voor het mooie uit
zicht, ik ben hier voor de nieuwe
mogelijkheden", zegt Fady, een jon
ge ondernemer. „We gaan er hier
een nieuw Dubai maken; geef ons
even rustig de tijd."
De veranderingen in Libië zijn niet
zomaar uit de lucht komen vallen.
Elke Libiër zal ie vertellen dat de be-
Gaddafi is sinds kort weer 'een vriend van het westen'. Archieffoto: AP
volking de laatste jaren meer vrijhe
den heeft gekregen. Want het volk
morde, werd steeds ongelukkiger.
Met de gewijzigde machtsverhou
dingen in de wereld bleef leider
Gaddafi uiteindelijk weinig keus. De
sancties vormden een bedreiging
voor zijn economische en politieke
positie; het isolement werkte in zijn
nadeel.
Mikte Gaddafi vroeger op een bond
genootschap met Arabische - of Afri
kaanse landen, nu richt hij de blik
op het westen. Een ommezwaai die
de jonge generatie moeiteloos ac
cepteert. „Wij zijn nooit anti-Ameri
kaans geweest. Dat was onze rege
ring", zegt student Ahmed.
Hij spreekt, net als veel andere jonge
Libiërs, Arabisch met een Italiaans
accent en gebruikt, waar dat zo uit
komt, graag Italiaanse woorden. De
Italiaanse invloed stamt nog uit ko
loniale tijden. Zo kent de Libische
keuken ook Italiaanse specialiteiten
en worden er op de terrasjes in Tri
poli moeiteloos cappuccino's en es
presso's geserveerd.
Ahmed en zijn vrienden luisteren
naar Mariah Carev. Britnev Soears
en rapmuziek, kleden zich westers
en eten als het even kan een ham
burger in één van de nieuwe snack
bars van Tripoli. Overal zijn moder
ne internetcafé's en hoewel de Libi
sche media sterk worden gecensu
reerd, heeft bijna elk huis een satel
lietschotel op het dak.
Naar een bar of nachtclub kunnen
jongeren echter niet. Alcohol is in
het islamitische Libië verboden. Dat
brengt hen er toe privé-feestjes te
geven. „Thuis drinkt bijna iedereen.
We kopen het op de zwarte markt of
maken onze eigen wijn, dadeldrank
of Libische Tequila", verduidelijkt
Ahmed.
De kans is groot dat de alcoholwet
geving, mede door de toestroom van
buitenlanders, binnenkort wordt
versoepeld. „Het is hier, in vergelij
king met bijvoorbeeld Tunesië, zo
saai. In het weekend rijden we vaak
maar wat rondjes. Dat is het leukste
wat we kunnen verzinnen", legt Ah
med uit.
Het zijn vooral de jongeren die snel
le hervormingen willen. De ouderen
weten nog goed hoe de situatie 40
iaar reisden was tnpn Oarirtafi in
1969 de macht greep. Zij zijn de lei
der dan ook dankbaar voor wat hij
tot stand heeft gebracht. Hij liet hui
zen bouwen voor de armen - veel Li
biërs woonden in tenten - en zorgde
voor scholen op het platteland.
„Jongeren zijn zich bewust van de
rijkdom die hier onder de grond ligt.
Dat maakt ze ongeduldig. Ze zien
wat rijke landen allemaal hebben en
vragen zien af waarom ons land niet
een beetje sneller opschiet", meent
Ashraf, een leraar.
Zaid (37), ondernemer, zegt op zich
blij te zijn met de veranderingen
maar hij vindt wel dat het een beetje
vreemd is gelopen. Eerst werd
Gaddafi constant als gevaarlijke idi
oot bestempeld en nu is hij opeens
een gewaardeerde vriend. Het heeft
iets hypocriets. „Iedereen kust onze
voeten omdat wij olie hebben. Di
rect nadat de sancties waren opge
heven stond iedereen hier op de
stoep om handjes te schudden met
onze leider."
De alom aanwezige billboards met
afbeeldingen van Gaddafi lijken be
doeld de voorbijganger vooral te la
ten beseffen wat de grote leider -
meestal getoond in een traditioneel
gewaad maar soms ook in maatpak
met donkere zonnebril - allemaal
voor hen heeft betekend. 'Jij, onze
leider, die de olie met ons deelt'
staat er in koeienletters.
Zaid kan die boodschap niet beko
ren. „Belachelijk! Dat is de grootste
onzin. Dat geld zit in zijn zak en ik
heb er tot nu toe nog niets van ge
zien." Alhoewel hij zelf zegt dat je
Gaddafi nooit moet bekritiseren
'want dan gaat je kop eraf, kan hij
het toch niet laten. „De regering
geeft de bevolking net genoeg om
niet te veel kritiek te krijgen maar
natuurlijk zijn we pissig. We kunnen
het alleen niet hardop zeggen."
Geen wonder dus dat Zaid zijn on
genoegen uit in de auto, de beste
plek om niet te worden afgeluisterd
door de geheime dienst. „Libië is
een rijk land maar we zien er bar
weinig van terug", raast hij nog even
door.
Hoewel Libië met zijn 5,5 miljoen in
woners geen armoede, honger of an
alfabetisme kent, en iedereen elek
triciteit en stromend water heeft, is
het gemiddelde salaris laag (215 eu
ro per maand voor een gezin) en de
werkloosheid hoog. Het is ook geen
goedkoop land. Sommige eerste le
vensbehoeften zijn zelfs op rant
soen.
Andere billboards waarschuwen
voor de gevaren van de nieuw tijd.
Op sommigen staan heroïnespuiten
met rode kruizen er doorheen afge
beeld: een antidrugs-campagne.
Sinds hier goedkope drugs zijn te
krijgen, blijken vooral jongeren
moeite te hebben er af te blijven.
Libië kent ook een aidsprobleem.
Sinds kort worripn nn last van Ho re
gering drugsverslaafden en aidspati-
enten samen in opvanghuizen on
dergebracht. De Libiërs wijzen Afri
kaanse immigranten aan als veroor
zakers van alle ellende.
Toch kan dit alles het nieuwe en
thousiasme niet keren. Elke jonge Li
biër wil ineens Engels leren. Dat was
vanaf 1986, na de Amerikaanse bom
bardementen op Tripoli, verboden,
maar nu kan het weer. De leraren
Engels zijn niet aan te slepen. De fa
culteit Engels aan de universiteit van
Tripoli kent inmiddels 2500 studen
ten, tegen gemiddeld 45 bij andere
studierichtingen. Met de komst van
internationale bedrijven is de be
heersing van het Engels een must
geworden.
Een blik in de lobby's van de twee
meest luxueuze hotels in Tripoli be
vestigen dat beeld: horden buiten
landse zakenmensen op zoek naar
informatie en contacten. Ook Ameri
kanen voelen zich hier weer op hun
gemak. Voorheen waren ze strafbaar
bij terugkomst in de Verenigde Sta
ten maar dat is verleden tijd. Sinds
eind juni zijn ook de diplomatieke
betrekkingen weer hersteld.
Michael, een Amerikaan, is razend
enthousiast. Hij is op zoek naar een
leuk huis in Tripoli. „De sancties zijn
opgeheven, ze hebben hun wapen
programma's opgegeven en Libië
staat in bloei", meent hij. Michael is
één van de weinigen Amerikanen die
nu al naar Tripoli verhuist. „De
meeste grote bedrijven kijken de kat
nog even uit de boom. Niet iedereen
is er al aan toe om hier echt te sette
len."
Michael heeft het gevoel dat de Libi
sche regering zijn best doet goede
omstandigheden te creëren voor
buitenlandse bedrijven. „Ze zijn be
reid om zich aan te passen, willen
het graag goed aanpakken en trek
ken daarom veel buitenlandse ex
perts aan om hen van advies te die
nen. Er is hier, net als in Dubai, veel
olie en geld voor weinig mensen.
Maar ze moeten het handig spelen.
Ze moeten de economie diversifice-
ren, alleen olie is niet voldoende."
Blijft de vraag of echte vergaande
economische veranderingen moge
lijk zijn zolang Gaddafi aan de macht
blijft. Met andere woorden: zijn er
niet ook politieke veranderingen
noodzakelijk? Systeemwijzigingen
waardoor een regering ter verant
woording geroepen kan worden.
Ook voor veel Libiërs blijft Gaddafi's
onvoorspelbare gedrag een punt van
zorg.
„We blijven sceptisch over de toe
komst en durven daarom niet te veel
risico's te nemen", zegt Nasjua,
werkzaam bij een oliemaatschappij
in Tripoli. „Gaddafi heeft ons in het
verleden zoveel dingen beloofd die
uiteindelijk niet zijn doorgegaan. We
willen het eerst zien en dan geloven
we het pas. Het regime blijft wissel
vallig en men is er daarom niet zeker
van dat het allemaal ook echt gaat
gebeuren. We houden ons hart vast
en blijven bang dat het toch nog al
lemaal mis kan gaan."
Het Schotse Lockerbie in december 1988. De aanslag, door Libische agenten gepleegd, op een tot
.,.1 inn Am Le.We in Ac In.ht en nn He ernnH men.en het leven A.rhi-ffntrv FPA ^e
