GESPREK VAN DE DAG
Tot je middel tussen gek geworden haaien-
Ierse plattelandspubs in paniek door rookverbod^
Een murmelende slaapmachine die je zachtjes masseert?
Dertigers hebben het zwaar
Tl
donderdag 8 juli 200/
DAGELIJKS LEVEN
Peter van Straaten is op vakantie.
MENSELIJK
Een op de zes mannelijke dertigers
in Groot-Brittannië is een stiefvader.
Dat aantal is in tien jaar meer dan
verdubbeld. Deze trend is een gevolg
van een stijging van het aantal schei
dingen.
Het merendeel van de kinderen blijft
na een scheiding bij de moeder. Dat
verklaart waarom er veel meer stief-
Will Cuppy
Het bezwaar van een
woordenboek is datje
moet weten hoe een
woord gespeld wordt eer
je erin kunt opzoeken hoe
het gespeld wordt
vaders dan stiefmoeders zijn, aldus het
onderzoek van de Economische en So
ciale Onderzoeksraad (ESRC). Ook zijn
er veel meer moeders die vrijgezel blij
ven. Van de moeders die in 1970 zijn
geboren is een op de vijf single. In 1958
was dat nog een op de acht.
Dertigers hebben het zwaar, aldus de
ESRC. Het aantal dertigers dat last
heeft van angsten en depressies is
sinds 1958 verdubbeld. Mannen die
rond hun dertigste nog steeds bij hun
ouders wonen, zijn het ongelukkigst,
25 procent van hen is ontevreden met
hun leven.
Met Britse dertigers die een relatie
hebben is het al niet veel beter gesteld,
aldus het onderzoek. Ongeveer 25 pro
cent van de vrouwen in die leeftijdsca
tegorie is ontevreden over hun relatie,
tegen 20 procent van de mannen. Het
onderzoek wijst hiervoor als voor
naamste reden aan, dat mannen nog te
weinig doen in het huishouden, anp
Pubeigenaren in Ierland raken in paniek.
Hun omzet daalt sinds op 29 maart een
rookverbod werd ingesteld. Dat verbod
geldt voor alle openbare ruimtes en horeca
in het land. Nu de zomer is aangebroken,
wordt duidelijk dat buitenlandse toeristen
die roken niet langer kiezen voor Ierland
als vakantiebestemming.
In Noordwest Ierland is de drankverkoop
plaatselijk tot wel 40 procent gedaald, blijkt
uit een enquête van het regionale toerisme-
bureau. In het hele land daalde de verkoop
gemiddeld met 15 procent. De voorzitter
van het bureau, Sean McEniff, die eigenaar
is van verschillende drank- en eetlokalen in
het toeristische Bundoran, meldt dat hij
een kwart van zijn handel kwijt is.
Met name de bars worden getroffen. In res
taurants gaan de zaken alleen maar beter
gaan. De enige dip in hun verkoop betreft
desserts en likeuren, omdat veel rokers het
toetje overslaan om thuis een sigaret te
kunnen roken.
De Wijnhandel Federatie Ierland (VFI) riep
vorige week op tot de herinvoering van
rookruimtes. Bij de meeste van hun zesdui
zend leden daalt de omzet. „Met name de
door familie gerunde plattelandspubs zijn
de dupe", zegt VFI-president Seamus
O'Donoghue. „Vooraf werd ons verteld dat
de ban niet-rokers zou aantrekken, maar
dat is niet gebeurd. De regering moet op
treden voordat bedrijven finaal kapot
gaan."
O'Donoghue vreest dat het na de zomer al
leen maar erger wordt. Nu nog gaan ro
kers naar de biertuinen en verwarmde ter
rassen, maar als het weer te guur en nat
wordt, komen ze niet meer opdagen."
Gezondheidsminister Michael Martin
noemt het rookverbod een groot succes.
Welgeteld 89 procent van de klanten in
bars en restaurants blijkt tevreden met de
nicotineban. Barpersoneel voelt zich stuk
ken beter nu het geen rook meer inademt,
en één op de vijf rokers raakt in het uit
gaansleven helemaal geen sigaretten meer
aan. OTC meent dat wel degelijk meer niet-
rokers de pub bezoeken. f C
In de eerste week van het verbod werf
ruim zeshonderd telefoontjes geplee^w
naar een kliklijn voor roken in de horfn i
dat aantal is drie maanden later bijnager
Eén van de weinigen die het rookvertjng'
schond, was U2-zanger Bono. Hij bocych
bliekelijk zijn excuses aan voor het pe)2.
geluk opsteken van een sigaret in de IPm
pub die U2 bezit. „Het was in de latejter.
tjes, ik was omringd door mensen vaij12(
ten Ierland en zelfwas de ban me ooli* dj
schoten. Personeel en vrienden atten^an
den me er op", aldus Bono. Nri
:in;
Esther Cotink oce
De autoriteiten van de Iraanse
hoofdstad Teheran hebben be
sloten een straat te vernoemen
naar de overleden Siamese
tweeling LADAN EN LALEH BIJ-
ANI. Een jaar geleden stierf de
29-jarige tweeling kort nadat zij
operatief van elkaar waren ge
scheiden. De tweeling uit Firu-
zabad besloot vorig jaar tot de ri
sicovolle ingreep, zodat zij bei
den een eigen leven konden lei
den. Na vijftig uur leek de ope
ratie geslaagd, maar kort daarop
overleden de beide zusjes vlak na elkaar aan hevige interne bloedingen. Vorig
jaar besloten de inwoners van Firuzabad al dat hun stad voortaan Laleh-en-La-
danstad zou heten. Foto: AP
Australische wetenschappers hebben naar eigen zeggen de KLEINSTE VIS TER
WERELD ontdekt. Het doorzichtige diertje wordt 1 milligram zwaar en kan
hooguit 7 millimeter lang worden. Het leeft slechts twee maanden en ontwikkelt
geen vinnen, tanden of schubben. ,,Het geeft echt een kick dat we dit in onze
collectie hebben", vertelde een van de onderzoekers gisteren aan Australische
media. De onderzoekers van het Australisch Museum hebben het visje voorge
dragen voor een vermelding in het Guinness Book of World Records als 's we
relds kleinste gewervelde.
De cultuurorganisatie van de Ver
enigde Naties, de Unesco, heeft de
DOM VAN KEULEN op de lijst van
bedreigde werelderfgoederen ge
plaatst. Volgens het comité voor de
erfgoederen, dat bijeen is in het
Chinese Suzhou, tasten bouwpro-
jekten de omgeving van het gothi-
sche bouwwerk aan. Door de bouw
zou onherstelbare schade worden
aangericht aan het 'landschap' van
de Dom. De kerk en zijn directe om
geving is het enige deel van de stad
dat nog in vooroorlogse staat ver
keert. Momenteel staan er 33 werel
derfgoederen op de rode lijst, die
worden bedreigd door oorlog, vervui
ling, toerisme en natuurrampen.
De 50-jarige acteur DENNIS QUAID
is opnieuw getrouwd. Op 4 juli, On
afhankelijkheidsdag, stapte de
Amerikaanse acteur voor de derde
keer in het huwelijksbootje. Quaid
trouwde met makelaar Kimberly
Buffington uit Los Angeles. De ac
teur, bekend van 'The day after to
morrow' en 'Great balls of fire', was
tot drie jaar terug getrouwd met ac
trice MEG RYAN.
De Dierenbescherming zoekt NIEU
WE BAASJES voor 583 dieren, die
zij onder haar hoede nam, nadat de
vorige eigenaar hen verwaarloosd
had. Ze zijn inmiddels behandeld
door een dierenarts. De honden, ca
via's, konijnen, kippen en eenden
kunnen zich in korte tijd ontwikke
len tot leuke en sociale dieren, al
dus de Dierenbescherming. De Lan
delijke Inspectiedienst Dierenbe
scherming vond op 23 junide dieren
in Schelluinen. De 74-jarige eige
naar hield ze daar onder embarme-
lijke omstandigheden in stallen en
schuurtjes. Hij droeg ze vrijwillig
over aan de Dierenbescherming.
De Amerikaanse zanger KENNY RO
GERS is op zijn 65-ste vader gewor
den van een tweeling. Met beide zo
nen heeft de artiest nu vijf kinderen
uit verschillende huwelijken. Vol
gens Amerikaanse media werden
Justin Charles en Jordan Edward
dinsdag ter wereld gebracht in At
lanta door Rogers huidige, vijfde
vrouw Wanda (37).
ERIC DOUGLAS, de jongste zoon
van Hollywoodster Kirk Douglas, is
dinsdag dood in zijn appartement in
New York gevonden. De politie in
het stadsdeel Manhattan heeft ver
klaard nog geen idee te hebben van
de doodsoorzaak. Verscheidene lo
kale media zeiden evenwel dat Eric
Douglas een drugsprobleem had en
waarschijnlijk stierf aan de gevolgen
van een overdosis. De halfbroer van
acteur MICHAEL Douglas had be
halve drugs- ook een alcoholproble
men. Hij bracht geruime tijd door in
ontwenningsklinieken. Eric Douglas
werd 46 jaar. Foto: Reuters
u
Het licht dooft langzaam uit, het gemurmel
van een koel beekje werkt als balsem op je
gespannen zenuwen, je rug wordt zachtjes
gemasseerd, waardoor je verkrampte spie
ren ontspannen. Voordatje er erg in hebt
ben je vast in slaap.
Het lijkt op een schoonheidsbehandeling
in een exotisch kuuroord. Maar het is een
slaapmachine, ontworpen door het Japan
se elektronicabedrijf Matsushita.
Steeds meer Japanners lijden aan slaap
stoornissen en Matsushita denkt met zijn
elektronische ameublement, bestaande uit
een speciaal bed, breedbeeld-tv en geluids-
absorberende muren, in een groeiende be
hoefte te kunnen voorzien.
Het is bekend dat Japanners de neiging
hebben zich over de kop te werken. Vol
gens een overheidsrapport uit 2000 krijgt
31 procent van de bevolking naar eigen
zeggen niet genoeg slaap omdat ze te lang
moeten werken, studeren en reizen naar
school of bedrijf. Nog eens 29 procent zegt
niet te kunnen slapen van de stress.
Voordat Matsushita met zijn slaapmachine
kwam was er al een groeiend aanbod van
artikelen die het mensen gemakkelijker
moeten maken de slaap te vatten: speciale
kussens, muziek, aromatherapie en droom-
opwekkende computerprogramma's.
Volgende week wordt een model van de
elektronische 'slaap-kamer' in Tokio open
gesteld voor het publiek. Sinds begin juni
Rieko Saotoh van Matsushita demonstreert de wonderslaapkamer, die in een half uurtje ie
dereen in slaap krijgt. Foto-. AP/Shizuo Kambayashi
mochten medewerkers van Matsushita en
journalisten hem al uitproberen.
De bezoeker wordt eerst meegenomen
naar een showroom met massagestoelen
waarin kantoormedewerkers in overhemd
en stropdas een middagdutje doen. In een
hoek voor 'vitaliteitdiagnose worden met
door het bedrijf ontwikkelde software zijn
slaapproblemen in kaart gebracht en wordt
een 'slaapprofiel' opgesteld. Als dat achter
de rug is mag men de slaapkamer ber
voor een proefprogramma van een he
uur. Aan het begin staat het bed in zjj£
waardoor de blik precies valt op het fc
me tv-scherm, waarop je beelden zieb
een riviertje dat zich door een bos slil
Zachte gitaar- en pianomuziek begeln
het gekabbel van water en het gezanjë
vogels. Na een paar minuten ontspai
treedt de slaapmachine in werking: IJ
zaam dimmen de lichten, het tv-schr
wordt zwart, de muziek vaagt weg -1|
het water kabbelt nog steeds - en het
zakt in slaappositie. En dan komt hefti
mechanische massage. De matras bèc
vibreren en te golven bij je onder- eigt
venrug, waardoor je ruggengraat maie
wordt gestrekt. Tenslotte wordt het Igi
maal donker, de massage houdt op er.'
komt lucht uit de matras die zorgt dm
chaam zich soepel neervlijt. Tegen du
lig je al te dromen. B)
Het superbed maakt je ook wakker, ijri
licht gaat langzaam aan en op de tv ut
schijnt een helder meer. De gordijnejr
open en het bed verheft zich naar zitij
Het slaapsysteem van Matsushita koi i
waarschijnlijk volgend jaar juni op dia
markt voor rond de drie miljoen yenjn
(22.670 euro). Niet goedkoop, maar sei
verzekerd. Volgens woordvoerder Ta/a
Heiuchi is nog nooit iemand die het!
beerde niet in slaap gevallen. AP g
fc;
MABEL WISSE SMIT zal volgende week de internatio
nale aids-conferentie in Bangkok toespreken. De echt
genote van prins Johan Friso houdt op de tweede dag
van de conferentie een beschouwing over de manier
waarop fondsen kunnen worden geworven voor AIDS-
BESTRIJDING. De conferentie wordt van 11 tot en
met 16 juli gehouden. Wisse Smit spreekt namens het
Open Society Institute van George Soros, waarvoor zij
werkt. De opbrengst van de collecte tijdens de huwe-
lijksdienst van Mabel en Johan Friso in Delft ging naar
Global Fund, dat zich inzet voor de bestrijding van
aids, tuberculose en malaria. In totaal zijn zeven Ne
derlanders uitgenodigd in Bangkok een presentatie te
houden. Foto: GPD
Texas behoort tot de
Amerikaanse staten
met de meeste DIK
KE KINDEREN. On
der de vierdegroe-
pers in deze staat
zijn er 46 procent
meer dikkertjes dan
in de rest van de VS.
Met name zwarte en
latino-kinderen lo
pen een hoog risico
op overgewicht. On
derzoekers van de
universiteit van
Texas hebben in de
periode 1999-2001
gegevens verzameld
van meer dan zes
duizend scholieren.
In Texas bleek 22
procent van de vier-
degroepers, 19 pro
cent van de achtste-
groepersen bijna 16
procent van de elfde-
groepers overgewicht
te hebben. De over
heid heeft zich ten
doel gesteld het aan
tal te dikke kinderen
terug te brengen tot
5 procent.
Bij de Kaap 'botst' het koude water
van de Atlantische Oceaan op het
warme van de Indische Oceaan.
Verraderlijke stromingen hebben
door de eeuwen heen zeelui tot
wanhoop gedreven, maar ook vis
sen raken ervan slag. Om nog on
bekende reden verlaten elk jaar in
juni miljarden sardines hun koude
habitat voor de West-Kaap en trek
ken naar het voor hen fatale, war
me en ondiepe water voor de kust
van KwaZulu-Natal. Daar zorgen ze
met doldrieste haaien, meeuwen,
dolfijnen, zeehonden, walvissen,
orka's én mensen voor een orgie
van eten en gegeten worden. Ver
slag van een zeeslag.
handen van de mensen op het strand.
kratten, huishoudsters scheppen
de groen-blauwe vissen in hun
schorten en kinderen vullen plas
tic zakken. Mijn en dijn is niet
vast te stellen en Mike laat het zo.
Vier bouwvakkers uit Soweto kun
nen hun geluk niet op. „We heb
ben ze nog nooit gegeten, maar
gaan ze meteen braaien."
Voor arme zwarte Zuid-Afrikanen
zijn de vissen een Godsgeschenk.
Indiërs blijken ook grote liefheb
bers. „Kop en staart eraf, frituren,
chilisaus en je hebt hemel op aar
de", zegt John Naidoo uit Durban.
Hij koopt een krat voor zes euro.
Mike grijnst. „Het is 75 eurocent
per kilo. De fabriek die ze als aas
voor de tonijnvangst afneemt, be
taalt 50 cent. Je wordt hier echt
niet rijk van."
De sardines, die inmiddels overal
op het strand liggen, zijn vooral
spektakel, onderdeel van de lokale
cultuur en een serieuze toeristi
sche attractie. Het fenomeen
houdt doorgaans de wintermaan
den juni, juli en augustus aan.
Ook voor Mike blijft het een won
der. „Tot aan de horizon, zo'n 12
kilometer hiervandaan, zwemmen
nu sardines. Het is de grootste
biomassa ter wereld."
Over het waarom bestaat nog
steeds discussie. Vast staat dat de
sardines bij de West-Kaap worden
aangetrokken door een band van
koud water, die vanwege het con
tinentale plateau voor de kust van
Durban steeds smaller en ondie-
Foto: GPD/Eeldo van der Lind,®
per wordt. Er ontstaat een die!
soort fuik - en een steeds mjj0
toenemende overdaad, die jer
mee zwemmende roofdiere^
derdaad gek maakt. joe
Mike noemt het een orgie v;
eten en gegeten worden. Hiu
op de dobberende meeuwer
zegt: „Ze vreten zich zo vol ty
niet meer kunnen opstijgen
vaarlijk, want de haaien lust
graag. Soms doemen er ookjn j
op, die op hun beurt haaienp
dolfijnen opvreten. Het is nh j
migratie van de gnoes in defen
rengeti in T anzania.hel
Ondertussen is het strand vj_y
Margate geheel gevuld met(y(
sen die zelf een klein net tu^ v
de golven uitgooien of met foe,
hengels op groot zeewild jage j
Iemand vangt een tonijn, eën,
der een 'geelstaart'. Het me|0è
worden haaien aan de haakjei,
gen. iet
„Ze bijten naar alles en later
los", roept Jan Botha terwijkj
z'n kracht nodig heeft om zr*'
staande te houden. Na tieny-
ten sleept hij een haai uit de»
ding. Het beest spartelt wildji.
wordt vakkundig in de houtfof
genomen en met tangen vafyar
haak bevrijd. Met vereende Hm
ten en onder applaus wordtlpj
dier naar zee teruggebracht,1 m,
het zeebanket wacht. Hij m$]ie
nieuw aanschuiven. md
Bin
Eelco van der Linden
De sardine die ontsnapt aan haai, dolfijn, zeehond, walvis en meeuw, valt in
Guy Blain tuurt naar de diepte. Af
en toe trekt hij aan het buizenge
stel van zijn 'microlight', een
soort brommer met vleugels, en
maakt een rondje om de 300 me
ter onder hem liggende groen
blauwe zee nog eens extra te be
kijken. Een zucht, en dan weer
verder met een vaartje van 60 ki
lometer richting Kaap de Goede
Hoop.
Guy werkt voor de visser Mike
Bradwill uit Pumula, honderd ki
lometer ten zuiden van Durban.
Hij zoekt, zoals iedereen in dit ge
bied, al weken naar 'sporen van
sardine-activiteit'. Ze zijn erg laat
dit jaar en de koorts bereikt ge
vaarlijke niveaus. Een geleiachtig
plas op het water wekt even de in
teresse. „Een olievlek, maar erg
klein", roept Guy. Een olievlek is
in principe goed nieuws. „Het be
tekent dat sardines in de diepte
zijn afgeslacht door haaien of dol
fijnen. Een 'oog' is nog beter. Dat
is een licht gat in een zwarte mas
sa in het water. Het duidt op een
grote school met daarin een roof
dier, die het oog vormt."
Vandaag is het weer niks. De mi
crolight vliegt verder langs de
kust, die hier
Wild Coast
heet, en
prachtige rif
fen heeft die
worden door
sneden door
rivieren. Ze le
veren het eni
ge groen van
het ontboste
en nog steeds straatarme gebied
van het vroegere thuisland
Transkei. Groepen dolfijnen
schieten door het kraakheldere
water. Verder op zee blazen wal
vissen, hun fonteinen in de lucht.
Het is niet wat we zoeken. „Pas
als de zee zwart ziet van de haaien
en dolfijnen, het water ruw en
mysterieus klotst en gek gewor
den meeuwen daarboven een wit
dansend dek vormen, dén ben ik
blij", zegt Guy.
Beneden, langs de 160 kilometer
lange subtropische kuststreek van
Durban tot Port Edward, gaat het
alleen nog maar over sardines. De
proteïnerijke visjes gelden als
manna voor de armen, terwijl de
rijken ze vooral gebruiken voor
het vangen van grote vissen. De
gekte overheerst. Pick-ups pa
trouilleren langs de kustlijn, de
'sardine-lijn' voor het laatste
nieuws is constant in gesprek.
In de dorpen heerst een Pamplo-
na-achtige sfeer. De stoere jon
gens, die zwemmend vanaf de
kust de netten op de juiste plaats
moeten bren
gen, maken zich
op voor het ge
vecht met de ge
vaarlijkste be
woners van de
oceaan. De
'haaientietten'
die normaal de
toerist bescher
men, zijn weg
gehaald. Het zorgt ervoor dat de
haaien en andere roofvissen die
met de school mee zwemmen de
sardines tot dicht bij het strand
kunnen brengen.
Visser Mike Bradwill wacht op zijn
basis in Pumula omgeven door
collega's, rubberboten, de 200
meter lange 'seine-netten' en ter
reinwagens vol met kratten. Meer
dan 50 zwarte jongens uit een na
bij dorp zijn al weken stand-by.
Normaal vissen de mannen ver op
zee naar onder andere inktvis,
maar de - erg aangename - win
termaanden staan in het teken
van de sardine. „Ze moeten er in
middels zijn", bromt Bamey, die
al weken vanaf het dak van de ve
randa naar de zee tuurt.
Plots ontstaat onrust. Een groep
meeuwen krijst, Barney spiedt
door zijn verrekijker en ontwaart
onder de vogels in het water een
grote donkerblauwe vlek. Een
schreeuw en iedereen komt in ac
tie. De 'sardine-run' 2004 is be
gonnen.
Mike en zijn mannen staan bin
nen een half uur op het strand
van het toeristische Margate. Bad
gasten, bewoners en mensen die
duidelijk hun werk hebben onder
broken, stromen toe. Er wordt ge
wezen naar de donkerblauwe
vlekken en de springende dolfij
nen. Meeuwen krijsen, terwijl de
boot door zwarte mankracht naar
de zee wordt getrokken.
Mike trekt razendsnel een halve
cirkel, onderwijl de zwemmers en
het net lozend. Hij schiet verder
op het strand weer op, waarna
honderd jongenshanden de uit
einden van het net naar elkaar toe
beginnen te trekken. De zwem
mers dansen op de golven, duiken
en slaan op het water. Haaien
schieten door het kraakheldere
water, maar laten de zwemmers
met rust. „Te goed doorvoed",
zegt Russel Seddler als hij uitge
put aan land komt. Een half uur is
er nodig om het net te sluiten, en
nog eens anderhalf uur om de
rond 15 ton - spartelende - sardi
nes door de branding te slepen.
Onderwijl ontstaat een menselijke
chaos. Mike's mannen vullen de
Voor de arme
Zuid-Afrikaan
zijn de vissen een
Godsgeschenk
