ECONOMIE Oliereus Yukos wankelt De grenzen van Europa Drie kopjes koffie per dag en twee thee Geliberaliseerde huurwoningen Polen aan de slag via achterdeur Zakenreiziger wordt een uitstervend ras Bedrijf vreest voor stop productie na inbeslagname computers 'Openheid topinkomens desastreus' if fondsen eco omhoog >am - Robeco heeft be- le tarieven voor het be- n zijn beleggingsfond- rerhogen. De marktleider vanaf 1 oktober voor het de meest succesvol- sen, Robeco en Rolinco, 1 procent van diens vermogen in rekening, i 0,84 procent. De ver hangt samen met de in- rvan een zogenoemde fee' die klanten moeten a voor zaken als jaarver- administratie. R ^ine en diesel ir duurder ac - De prijzen van die- zijn zaterdag fed. De adviesprijs van >r diesel bij marktleider leeg van 85,9 eurocent 1,5 eurocent. Het olie- eh schroefde de prijs voor euro ongelood op met „pcent naar 1,259 euro. ">idie EU voor Ivatie simpeler ""iicht - Middelgrote en 'drijven moeten een- >r Europese innovaties- es kunnen krijgen. Pro- s moeten simpeler. bedrijven hebben ge- piet genoeg tijd om al die ieren in te vullen". Dat 3ruster Brinkhorst (econo- tli zaken) zaterdag in hjcht, na een informele met zijn collega's ij\tndere EU-landen. 31 heeft alles |p een rijtje - Shell heeft de finan- ilgen van de afgewaar- 'ezen olie- en gasre- goed als in kaart ge- IVrijdag heeft het bedrijf imerikaanse beurstoe- luder Securities and Ex- Commission (SEC) het over de periode 1998 i ingeleverd. In deze ja de nettowinst door de »lde reserves in totaal 46 dollar lager uit. „Daar- het financiële plaatje in "Te rond. We hebben de n|hte financiële gevolgen -^cht tot wanneer de fou- gemaakt, tot in 1998. kan nog wel met vragen aldus een woordvoer- Koninklijke Olie zater- adt schrapt ibanen lüe Duitse warenhuis- stadt schrapt 4000 7.000 arbeidsplaatsen bedrijfsresulta- te vangen. Ook worden ran de 212 winkels geslo- €fdwongen ontslagen zijn vermijden, zo heeft een voerder van het bedrijf ;edeeld. Het warenhuis- tdjn raakte vorig jaar al in Na een flinke da- ostn de winst en omzet in agielandde het moedercon- arstadtQuelle vervolgens serste kwartaal van dit —de rode cijfers. In de eer maanden van 2004 (het concern een verlies miljoen euro bij een 3,5 miljard euro. sse druk ekort Italië I li - De Europese minis- In Financiën komen van- Bi Brussel voor het eerst voorzitter- wan de EU bijeen, om buigen over de te hoge ssingstekorten in Italië, land en zes nieuwe lid- Vooral van Italië ver in zij concrete voorstel- het tekort op de begro- Ider de Europese grens irocent van de totale na- economie te brengen, 'trokken de Europese be ieden al een rode kaart lië aan te zetten tot een ~1kvan het begrotingste- i. €-ooral minister Zalm van iën is bijzonder gebeten itrijding van tekorten, om vte in de eurolanden niet g op te laten lopen. €1b doet weer 6en met VS i - Libië heeft voor het a jaren weer zaken ge net een Amerikaans he isteren maakte het Libi- iatsbedrijf Tam Oil iy bekend activiteiten rijvjoliemaatschappij Exxon in Nigeria te hebben ge- Tam Oil heeft opslag- en L itiefaciliteiten van Exxon het Afrikaanse land lomen. Financiële de- ir de aankoop zijn niet Igemaakt. Afgelopen irden formeel de diplo- betrekkingen tussen de le Staten en Libië her- april had Washington leel van de economische fcs tegen het Noord-Afri- land opgeheven om de met het land te bevor- maandag 5 JULI 2004 ECONOMIEWIJZER moskou/anp-afp-rtr - De Russi- sche oliegigant Yukos, die onge veer 20 procent van de Russische olie produceert, vreest dat de productie kan komen stil te lig gen als gevolg van de inbeslag name van computerapparatuur. Tijdens een huiszoeking namen medewerkers van justitie zater dagmiddag computerservers in beslag van de afdeling die de oliewinning coördineert, zei een woordvoerder van het bedrijf. „De inbeslagneming van de servers betekent dat de coördi natie in onze belangrijkste ge bieden in Siberië niet meer werkt. En dat betekent dat de productie vandaag nog stil kan komen te liggen." Speciale een heden van de politie grendel den zaterdag het gebouw af en namen documenten in beslag, meldde het Russische persbu reau Interfax. De huiszoeking was volgens een woordvoerder van de openbaar aanklager no dig in het kader van de straf zaak wegens fraude en belas tingontduiking door bedrijven van Yukos. De afgelopen maan den zijn er al eerder huiszoe kingen in het hoofdkantoor van Yukos geweest. De onderneming kreeg twee dagen geleden een naheffing van de Russische belasting dienst. De oliemaatschappij moet over het fiscale jaar 2000 nog 2,8 miljard euro betalen. De belastingdienst liet de reke ningen van Yukos vrijdag be vriezen. De onderneming stelt dat de belastingaanslagen het bankroet van Yukos betekenen. Yukos Oil produceert ongeveer 20 procent van de Russische olie. Yukos werd de op drie na grootste oliemaatschappij ter wereld na een fusie met de Rus sische rivaal Sibneft. Het bedrijf telt ongeveer 100.000 medewer kers. Yukos beschikt over vijf raffinaderijen van West-Rus land tot in Oost-Siberië. Het concern heeft ook belangen in de grootste raffinaderij van de Baltische staten, Mazeikiai in Litouwen. Yukos was de eerste volledig geprivatiseerde olie maatschappij van Rusland. Het concern gold de laatste jaren als 'supertransparant' door de op westerse leest geschoeide bedrijfsvoering. Tot voor kort stond Yukos on der leiding van de 41-jarige Mi- chaïl Chodorkovski, die het be drijf in 1995 op een staatsvei- ling voor het 'luttele' bedrag van 350 miljoen dollar kocht. Chodorkovski beschikte over dat geld dankzij de door hem in 1987 gestichte Menatep-bank. De activa van de oliegroep wor den momenteel geschat op 30 miljard dollar. In de Sovjetunie was hij nog een loyaal communist en leider van de georganiseerde jeugd geweest. De man uit Moskou profiteerde van de val van het communisme en verdiende be gin jaren negentig al zijn eerste miljoenen. Zijn bank verwierf enorme hoeveelheden aande len van staatsbedrijven die voor een appel en een ei werden ge privatiseerd. Met een geschat vermogen van 15,2 miljard dollar stond de rijkste zakenman van Rusland vorig jaar op de 26e plaats in de lijst meest vermogende perso nen ter wereld. De invloedrijke oligarch moet nu rekening hou den met een gevangenisstraf van tien jaar wegens fraude, verduistering en belastingont duiking. De Yukos-baas was in oktober 2003 gearresteerd. Vol gens zijn aanhangers zit presi dent Poetin persoonlijk achter de juridische vervolging, omdat Chordorkovski openlijk zijn steun voor de oppositie had uitgesproken. Nu de verkiezingen voor het Europees Parlement achter de rug zijn, kan het geen kwaad om eens na te denken over de grenzen van Europa in geogra fische en vooral ook in beleids matige zin. De huidige euro commissaris Frits Bolkestein heeft de knuppel in het hoen derhok gegooid met zijn boek De grenzen van Europa. Dit ge schrift behelst een bundeling van interviews met vooraan staande leden van het huidige Europees Parlement, opgete kend door één van zijn naaste medewerkers. Helaas kan ik in zijn boek een coherente visie op Europa, noch veel concrete beleidsaan bevelingen ontdekken. Geheel anders ligt dit bij de gerucht makende rede die minister Ben Bot (buitenlandse zaken) op 2 juni hield aan de prestigieuze Humboldt Universiteit te Ber lijn. Daarin ontvouwt hij vooral zijn visie op de bestuurlijke grenzen van Europa. Deze visie is ongetwijfeld gevoed door zijn jarenlange ervaring als de Ne derlandse ambassadeur bij de Europese Unie (EU) in Brussel. Bot meent dat er in de EU een kloof bestaat tussen de over dracht van bevoegdheden en de legitimiteit daarvan. Hier door missen veel burgers een gevoel van gebondenheid met de EU. Volgens hem zijn er grenzen aan de hoeveelheid in tegratie die burgers kunnen verwerken. Bot pleit er dan ook voor dat de EU haar bevoegdheden op een aantal beleidsterreinen terug geeft aan de nationale lidstaten. Als voorbeelden voor 'hematio- nalisering' noemt hij het cul tuurbeleid, (delen van) het landbouwbeleid en van het structuurbeleid, de gezond heidszorg, het sociaal beleid, en de financiering van wegen en landschapsbeheer. Sylvester Eijffinger is hoogleraar Europese financiële economie aan de Universiteit van Tilburg. Op enkele andere terreinen, zo als het buitenlands beleid, de fensie en jusititie (strafrecht), vindt Bot daarentegen dat er juist een verdere 'Europeanise ring' moet plaatsvinden. Bot spreekt zelfs van een nieuw Ge- sellschaftsvertrag of van een contrat social la Rousseau om de vervreemding van de Euro pese burgers ten opzichte van de EU tegen te gaan. De meeste Europese lijsttrek kers, maar ook sommige natio nale politici, wisten duidelijk niet hoe zij op de voorstellen van Bot moesten reageren. Dat gebeurt overigens wel vaker als er een nieuwe visie op tafel wordt gelegd. Het is duidelijk dat Bot een ambitieuze agenda voor het Nederlandse EU-voor- zitterschap per 1 juli aanstaan de heeft neergelegd, en dat hij de regie op dit gebied stevig in handen heeft. En zo hoort het ook voor een minister van bui tenlandse zaken. De vraag is natuurlijk waarom sommige beleidsterreinen weer dienen te worden teruggehe- veld naar het nationale niveau, terwijl andere juist verder moe ten worden geïntegreerd op Eu ropees niveau. Het ligt vanzelf sprekend voor de hand dat in dit verband wordt verwezen naar het beginsel van de subsi diariteit. Dit houdt in, dat men zaken niet centraal moet willen regelen, waarvoor dit efficiënter op decentraal niveau kan ge beuren. Het wordt hoog tijd dat deze discussie eindelijk door Euro pese en landelijke politici wordt gevoerd. Daarom mogen wij Bot wel zeer dankbaar zijn voor deze aftrap. Wat bepaalt of de politieke bevoegdheden op be leidsterreinen het beste op Eu ropees, op nationaal of op re gionaal niveau kunnen worden gelegd? Economen zijn dan geneigd om het karakter van de desbetref fende publieke goederen te analyseren en de vraag te stel len op welk niveau sprake is van - positieve of negatieve - externe effecten. Publieke goe deren kenmerken zich doordat zij voor de verschillende consu menten ervan niet-rivaliserend en niet-uitsluitbaar zijn. Dat is de reden dat de overheid de voorziening van deze goederen voor haar rekening neemt. De kem van het probleem is in dit geval op welk niveau deze externe effecten het meest voel baar zijn voor de consument: op Europees, op nationaal of op regionaal niveau? Deze dis cussie staat in de politiek-eco- nomische literatuur nog in de kinderschoenen. Slechts een enkele topeconoom durft zich hieraan te wagen, terwijl dit toch de enig juiste benadering is om zicht te krijgen op de ver deling van de politieke be voegdheden tussen de EU, de lidstaten en de regio's. Het is duidelijk dat de meeste politici dolende zijn en niet weten hoe zij met de beleidsmatige gren zen van Europa om moeten gaan. De discussie om de poli tieke bevoegdheden kan begin- Speciale eenheden van de Russische politie deden zaterdag een inval bij het hoofdkwartier van Yukos in Moskou. Foto: Reuters/Viktor Korotajev sittard/gpd - Polen en inwo ners van andere nieuwe lidsta ten van de Europese Unie kun nen ondanks maatregelen van de Nederlandse regering vrij ge makkelijk in Nederland aan het werk. Het bedrijfsleven heeft inmiddels manieren gevonden om grote groepen werknemers tijdelijk in Nederland aan het werk te zetten. De Nederlandse regering heeft de laatste maan den geprobeerd de komst van Oost-Europese werknemers te beperken door alleen werkne mers uit bepaalde sectoren van de economie, zoals scheeps bouwers of slachters, toe te la ten. Nederland mag volgens de Europese wetgeving beperkin gen opleggen aan het 'vrije ver keer van werknemers'. Dat heeft Nederland dan ook ge daan. De Nederlandse staat heeft echter verzuimd beper kingen op te leggen aan het 'vrije verkeer van diensten'. Daarvan is sprake als bijvoor beeld een Pools bedrijf eigen werknemers naar Nederland stuurt. Het blijkt voor Nederlandse on dernemingen een kleine moeite om in Polen een bedrijf op te Computer gaat onderhandelen eindhoven/gpd - De zaken man die met een attachékof fertje in zijn hand het vlieg tuig in stapt om in een ver land te onderhandelen met een collega, zal uitsterven. Zelfstandig denkende com puters nemen in de toekomst het onderhandelen over prij zen en leveringscondities over van mensen. Over vijf tot tien jaar kan het al zover zijn, is de overtuiging van wetenschapper Enrico Gerding. Hij promoveert vol gende week aan de Techni sche Universiteit Eindhoven op een proefschrift over ge automatiseerd onderhande len. Volgens Gerding wordt er momenteel al druk onder zoek verricht naar de ontwik keling van zelfstandig den kende en beslissende compu tersystemen die met een an der systeem een transactie kunnen afronden, zonder dat er een menselijk oordeel aan te pas komt. Het idee is onder meer afge leid van wat praktijk is in de controle van het luchtruim boven belangrijke vliegvel den. De boordcomputers van de vele toestellen die zo'n luchthaven naderen, moeten met de computers van de to ren in onderhandeling over het moment waarop ze mo gen landen. Elke boordcom puter verdedigt het belang van het vliegtuig zo goed mo gelijk, onderhandelt dus met het systeem op de grond. Volgens Gerding wordt on derhandelen per computer mogelijk door de ontwikke ling van zogenaamde autono me software-agenten. Dat zijn computerprogramma's die op een intelligente wijze een opdracht kunnen verwe zenlijken. Software-agenten praten onderling over prijs, leveringsvoorwaarden en ga ranties. Ze kunnen zo geïn strueerd worden dat ze in de geest van het bedrijf hande len. Volgens de onderzoeker van de TU Eindhoven wordt er op kleine schaal al op deze ma nier gehandeld op internet. Computers zoeken op vei lingsites naar het juiste mo ment waarop ze tot koop van een artikel moeten overgaan. Met de hand is zo'n moment veel moeilijker te bepalen. Gerding voorziet dat er in de toekomst virtuele markten geschapen worden, waarin verscheidene computers uit een bedrijfstak of produkt- groep met elkaar de slag aan gaan. Voordat het zover is zullen er barrières overwon nen moeten worden. „Het zal een tijd duren voordat men sen en- bedrijven een zodanig vertrouwen hebben in zulke computersystemen dat ze die hun gang laten gaan in een echte markt. Het is te ver wachten dat software-agen ten in eerste instantie actief worden in markten waarin weinig risico gelopen wordt." De onderzoeker denkt bij voorbeeld aan de logistiek. „Er zijn genoeg vrachtwagens die, nadat ze een vracht afge leverd hebben, leeg terug moeten rijden. Er is een markt denkbaar waarin com puters bieden op vrachten die aangeboden worden door an dere computers. Iedere euro die een transporteur daar door verdient, is mooi meege nomen. Er is geen sprake van risico." Vraag is wel of de overeenkomst die computers sluiten, rechtsgeldig is. Com puters zijn geen rechtsperso nen. Volgens Gerding werken juristen en informatica-des- kundigen al aan een vorm van identificatie van compu ters die dat probleem moet oplossen. amsterdam/anp - Nederlanders consumeren steeds minder kof fie. Dat komt in belangrijke ma te doordat mensen met behulp van nieuwe technieken, appa ratuur en filterpads een steeds beter afgepaste hoeveelheid ge malen koffie gebruiken voor het maken van één kopje. Dat blijkt uit het zaterdag ver schenen jaarverslag van de Ver eniging van Nederlandse Kof- fiebranders en Theepakkers. Vorig jaar consumeerden Ne derlanders gemiddeld 3,1 kop jes koffie per dag, ofwel 142 liter per jaar. Dat is vier liter minder dan in 2002. Consumenten betaalden vorig jaar voor een pak koffie van 250 gram gemiddeld 1,56 euro. Dat is ongeveer 5 cent meer dan een jaar eerder. De prijzen voor koffie zijn wereldwijd ook ge stegen, omdat de vraag de pro ductie van ruim 6 miljoen balen koffie in 2003 overtrof door een aanzienlijk lagere oogst in Bra zilië. Voor het derde opeenvol gende jaar heeft de wereldwijde theeproductie opnieuw een re- cordomvang bereikt. In 2003 werd volgens marktanalisten bijna 3,2 miljoen ton aan thee blaadjes geplukt en bewerkt. Hoewel het aanbod de vraag overstijgt, is een verdere daling van de prijs uitgebleven. In de Nederlandse supermarkt kostte een 100 gram thee gemiddeld 1,81 euro. Nederland importeerde vorig jaar 25.450 ton thee. Daarvan kwam de helft gemelangeerd en verpakt in de schappen van Ne derlandse winkels terecht, de rest werd geëxporteerd of werd opgeslagen. Gemiddeld dron ken Nederlanders 2,2 kopjes thee per dag, ofwel 101 liter per jaar. Dat is bijna evenveel als in 2002. Woningen die op het moment dat het huurcontract wordt afgesloten een huur boven de huursubsidiegrens hebben, wor den geliberaliseerde huurwoningen ge noemd. Huurders van woningen in deze duurdere sector hebben minder huurbe- scherming dan huurders van niet-gelibera- liseerde woningen. Twintig procent van de huurders van een geliberaliseerde woning is niet op de hoogte van zijn rechten, blijkt uit onderzoek van de Nederlandse Woon bond. Het voordeel van geliberaliseer de woningen is dat ze vaak snel beschikbaar zijn. Het gaat im mers om duurdere woningen, die voor een beperkte groep be taalbaar is. Vaak zijn het senio ren die na de verkoop van hun eigen huis comfortabel willen huren. Per 1 juli 2004 ligt de li- beralisatiegrens op 597,54 euro per maand. Het gaat alleen om de kale huur en om huurcon tracten die vanaf 1989 zijn inge gaan. Als een verhuurder een all-in huur rekent - dus geen splitsing maakt tussen kale huur en servicekosten - is nooit sprake van een geliberaliseerde woning. „Niemand had een goed beeld van de geli beraliseerde woningmarkt" vertelt René van Genugten, senior beleidsmedewerker belangenbehartiging van de Nederlandse Woonbond. „Maar wij krijgen veel klachten uit die hoek. Vooral over achterstallig on derhoud, drastische huurverhogingen en de hoogte van de servicekosten. Vandaar dat we een onderzoek daarnaar gestart zijn." De klachten betreffen vooral particu liere verhuurders, kleine beleggers en ma kelaars die woningen tegen een geliberali seerde huurprijs aanbieden. „Het grote nadeel van een geliberaliseerde huurwoning is dat je veel minder huur prijsbescherming hebt," legt Van Genugten uit. Verhuurders kunnen een marktconfor me prijs bepalen. Ze hoeven zich niet aan het puntenstelsel en de daar bij behorende maximale huurgrenzen te houden. In de geliberaliseerde woningmarkt mag één keer per jaar de huur worden verhoogd, maar de verhuurder hoeft zich niet te houden aan de maximale ver hoging van het ministerie van VROM. Van Genugten raadt aan vooraf goed het huurcontract te bestuderen: „Er is vaak een clausule in het contract opge nomen waarin staat dat de verhuurder naast de jaarlijkse verhoging, de huurprijs na vijf jaar kan aanpassen aan de marktomstandigheden. We horen soms over verhogingen van 25 tot 50 procent!" Bij conflicten en geschillen kunnen 'gewo ne' huurders gebruik maken van de huur- commissie die bindende uitspraken kan doen. Huurders van een geliberaliseerde woning kunnen dat in principe niet. Een onacceptabele huurverhoging bijvoorbeeld moet worden aangevochten via de kanton rechter. Die kan de verhoging alleen toet sen aan de marktwaarde van vergelijkbare woningen in de omgeving, wat een lastig EIGEN BEURS Brenda van Dam criterium is. Soms zit er niks anders op dan te verhuizen. „En daar is een verhuurder soms ook op uit, omdat hij daar meer aan kan verdienen" vertelt Van Genugten. „In zo'n geval is het met het onderhoud ook vaak slecht gesteld". De huurcommissie kan wél uitkomst bie den bij aanvang van het huurcontract. De eerste zes maanden is het namelijk moge lijk om bij de huurcommissie te laten toet sen of de huur terecht is geliberaliseerd. De huurcommissie bekijkt dan aan de hand van het Woningwaarderingsstelsel (het puntenstelsel) wat de maximale huurprijs mag zijn. Veel huurders kennen deze mogelijkheid echter niet. Soms is in een huurcontract opgenomen dat de huurcommissie wél in geschakeld kan worden bij conflicten. De kantonrechter blijft echter de enige die een bindende uitspraak kan doen. De huur commissie kan dan een adviserende rol spelen. Bijvoorbeeld over de afrekening van de servicekosten. Die zijn in principe niet geliberaliseerd. Een verhuurder mag nooit méér in rekening brengen dan de werkelij ke kosten. Om knelpunten in de woningmarkt op te kunnen lossen, zou minister Dekker van VROM het aantal geliberaliseerde huurwo ningen willen uitbreiden. De Nederlandse Woonbond ziet de liberali satie liever verdwijnen. Eén ding is wel duidelijk: huurders met een geliberaliseerde woning moeten goed geïn formeerd worden over hun rechten. Meer informatie: www.woonbond.nl www.vrom.nl zetten (of te kopen) en vervol gens Poolse werknemers bij voorbeeld een jaar in Neder land te laten werken. Volgens een deskundige heeft Neder land de ene deur die toegang geeft tot de Nederlandse ar beidsmarkt gesloten, maar niet opgemerkt dat een andere deur helemaal open staat. Pogingen van minister De Geus (Sociale Zaken) om ook het 'vrije ver keer van diensten' te beperken, zijn volgens deskundigen in binnen en buitenland in strijd met Europese regelgeving en op den duur niet houdbaar. den haag/anp - De openheid over inkomens aan de top van het bedrijfsleven in Nederland heeft een „absoluut desastreus effect" gehad en werkt contra productief. Dat stelde presi dent-commissaris Aad Jacobs van Koninklijke Olie in een in terview met het zaterdag ver schenen magazine 'Shell Ven ster'. „Doordat alles nu open baar is, zien sommigen dat ze minder verdienen dan anderen in een volgens hen vergelijkba re positie. Ze zijn niet eens on tevreden over de hoogte van hun beloning, maar worden ontevreden omdat ze op lijstjes minder verdienen dan een an der", aldus de oud-topman van bankverzekeraar ING. Jacobs is niet gelukkig met de sterke opkomst van Anglo- Amerikaanse beloningsstructu ren met bonussen, aandelenop- ties en prestatiebeloning. „Veel van de uitwassen die we in Ne derland hebben zien gebeuren, zijn een gevolg van al die prik kels die zijn ingebouwd in de beloningstructuur van topma nagers." Een heleboel mensen kunnen volgens de president commissaris de weelde niet dragen. „OptRBegelingen spe len duidelijke een rol in de be slissingen van sommige mana gers." Nogal wat bedrijven kij ken hierdoor vooral naar op brengsten op de korte termijn en de aandelenkoersen. Jacobs ziet echter geen weg te rug. „Internationaal opereren de bedrijven kunnen toch moeilijk in het buitenland men sen gaan werven met het ver haaltje van: Kijk, wij zijn een wonderlijk volkje dat daar ach ter de dijk graag calvinistisch wil zitten zijn en daarom vin den wij dat onze beloningsnor men ook voor u moeten gel den." Bovendien moeten on dernemingen ook kunnen voor komen dat hun eigen goede mensen naar elders vertrekken, omdat ze daar meer kunnen verdienen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 2004 | | pagina 11