REGIO
Bibberen in een expositie-bunke:
'Het is de zuiverheid van de klanken'
Holland - Turkije
NAVRAAG
Leidsch Dagblad
Directie: B.M. Essenberg
E-mail: directie hdcuz@hdc.nl
Hoofdredactie: Jan Geert Majoor,
Adriaan Brandenburg
E-mail: redactie.ld@hdc.nl
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
Postadres: Postbus 54,2300 AB Leiden.
Redactie fax 071-5 356 415
Advertentie fax 071-5 356 325
Familieberichten fax 023-5150 567
ADVERTENTIEVERKOOP
Advertenties m.b.t.:
Auto's: 072-6813661
Onroerend goed: 023-5 '5° 543
Personeel: 075-6813677
Overige detailhandel: 071-5 356 300
Reclamebureaus kunnen contact opnemen
met: 075-6813636
LEZERSSERVICE
0800 -1711 (gratis)
Mobiel 072 - 5196800
ABONNEMENTEN
Bij vooruitbetaling (acceptgiro)
p/m €20,20 (alleen aut. ine)
p/kw €56,70 p/j €216,90
Abonnees die ons een machtiging verstrekken
tot het automatisch afschrijven van het—
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
Voor zaterdagabonnementen geldt €0,60 per
zaterdag
GEEN KRANT ONTVANGEN?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 07.30-17.00 uur; za: 08.00-13.00 uur
(als op zaterdag voor 12.00 uur wordt gebeld,
wordt de krant dezelfde dag nabezorgd. Wie
tussen 12.00 en 13.00 uur belt, ontvangt de
krant op maandag.)
AUTEURSRECHTEN
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
cq. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen.
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bejrwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar.
De energiemarkt is sinds 1 juli vrij. Maar klanten lopen nog niet echt
warm voor de nieuwe keuzemogelijkheden op het gebied van gas en
elektrici
teit. Nuon
1 7*5 zet zich
spectaculaire verandering vooral m
om klan-
'In de stroomprijs komt geen
COLOFON
ZATERDAG 3 JULI 2004
LEIDEN, 11.00 UUR
Turkije en Nederland, samen op het Kooiplein. De eerste met bakla
va en hoofddoeken, de tweede met tulpen en klompen. Twee were
den, twee kramen.
Niet echt een vreemd beeld, want op het plein staat de Albert Heijn pa
naast Mimar Sinan moskee. Een oud Hollands kerkgebouw, voorzien1
van minaret. Hasan Gtiney, voorzitter van de Turkse vereniging in Leij
den zie je regelmatig onkruid wieden in het groenstrookje naast de ge
bedsruimte.
Het Kooiplein viert feest, vanwege het vijfjarig bestaan van het winkel
centrum. Iedereen presenteert zich op eigen wijze aan de buiurt. „Fan
tastisch", zegt wethouder economische zaken Alexander Geertsema.
„Met elkaar feest vieren. Dat doet mij deugd. Geweldig dat u dat same
doet." Hij knipt een lint door en ballonnen gaan omhoog. Het feest is
begonnen.
In de Turkse kraam liggen zelfgebreide sloffen naast informatie over d
islam. 'De weg naar het geluk' staat op de omslag van een voorlich
tingsblad. Een reisfolderfoto van Istanbul binnenin, compleet met
overvliegende Boeing. De af te leggen weg is simpel.
De verkoper draagt een shirt met opdruk van de Turkse voetbalinter
national Hakan Sükür. „Ja, die verkopen we ook", zegt hij en wijst op
een stapel Galataseray-helden. Naast de man staat een jonge vrouw
met hoofddoek en naaldhakken te wachten op belangstelling.
Bij de openbare bibliotheek hebben ze gekozen voor het thema Hol
land. „Wilt u misschien op de foto?" Een medewerkster in roodwit te
nue wijst op een beschilderd paneel. Een Hollands tafereeltje met mo
len en tulpen. Op de grond staan klompen en er zijn ook Oudhollands
hoofdkapjes beschikbaar.
Een Turkse vrouw wil zichzelf vereeuwigen als Hollandse deerne. Ze li
een oranje pruik met vlechten op. Het bijbehorende hoofdkapje doet
denken aan Zeeuws meisje. De bibliotheekmedewerkster maakt een
gezellige foto. „Ach ja, je moet wat, als je met zo'n kraam buiten staat
Anders is het zo saai."
Erna Straatsma
Dit is de laatste aflevering voor de zomer.
Over zes weken keert deze rubriek terug.
ten te behouden, zegt woordvoerster MARIEKE VAN KRUININGEN.
Hebben jullie wat te winnen met een liberale energiemarkt?
„Voor ons is belangrijk dat de klanten blijven. En we hebben nu
klanten die bewust voor ons kiezen. Dat is ook belangrijk voor ons.
We kunnen nu producten op maat leveren, zoals natuurstroom,
vaste stroom, verschillende servicepakketten."
Heeft Nuon extra personeel ingezet om telefoontjes te beantwoor
den?
„Ja, ongeveer honderd man zit klaar. Ze zijn vooral voorbereid op
eventuele uitval van klanten. Overschrijvingen gaan allemaal auto
matisch, maar als er iets fout gaat moeten dingen handmatig gere
geld worden."
En, heeft het team het druk?
„Nou, het is niet zo dat we
overstelpt worden met tele
foontjes. Vandaag begint na
tuurlijk ook de vakantie; de
mensen hebben over het alge
meen andere dingen aan hun
hoofd. Vermoedelijk komt pas
in het najaar weer wat interes
se voor de nieuwe mogelijkhe
den."
Waarom moeten klanten bij
Nuon blijven?
„Wij richten ons op een goede
service en wij presenteren ons
als betrouwbare energieleve
rancier. Ik kan me goed voor
stellen dat klanten die nooit
een probleem hebben gehad
met Nuon geen reden zien om
naar een ander over te stap
pen."
Valt er qua prijs nog een
voordeel te behalen bij Nuon?
„In de prijzen verwachten we
geen spectaculaire veranderingen. Driekwart van de prijs wordt
door de overheid bepaald, in de vorm van belasting en heffingen
voor netwerk- en grondvoorzieningen. Het kwart dat overblijft is
vrij, maar dat betekent dus dat onze marge op dat gebied heel
klein is."
tekst: Erna Straatsma foto: Frans Roomer
UIT DE ARCHIEVEN
Jan Heus zet
een Wehr-
macht-sol-
daat op zijn
plaats in de
afdeling van
het Atlanti-
kwall-muse-
um die is in
gericht met
steun van de
Hoofddorpse
stichting DA-
RE.
Foto: Dick
Hogewonirig
Katwijkse predikant dolgelukkig met 17de eeuws pijporgel
ANNO 1979, dinsdag 3 juli
LEIDEN - De Bethlehemkerk aan de Driftstraat, de vroegere Kooika-
pel, heeft in het ontwerp van de hervormde beleidscommissie geen
functie meer. De kerk dateert uit de jaren 30 en werd door de beken
de dominee Joh. W. Groot Enzerink gesticht.
Foto: archief Leidsch Dagblad
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na
plaatsing 2,50 (afdruk van 13 bij 18 in zwart wit) over te maken op gironummer
8406 tn.v. HDC Media b.v., Postbus 2, 1800 AA Alkmaar, onder vermelding van
Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van plaatsing) of door contante betaling aan
de balie van het Leidsch Dagblad, Rooseveltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto
binnen drie weken thuisgestuurd.
Expositie 'Noordwijk tijdens Tweede
Buiten is het bijna 25 graden. Binnen
amper 10. Buiten is de Bosweg in
Noordwijk. Binnen is een bunker die
in 1942 is gebouwd en tijdens de oor
log door de Duitsers werd gebruikt
voor de opslag van munitie. Burge
meester Groen opende hier gistermid
dag de expositie 'Noordwijk tijdens de
Tweede Wereldoorlog'.
Het initiatief is genomen door de
Stichting Atlantikwall Museum
Noordwijk. Sinds 1997 zoeken vrij
willigers naar mogelijkheden om een
deel van de bunkers voor het publiek
open te stellen. Om de herinnering
aan de oorlog levend te houden en
Noordwijk aan een extra toeristische
bezienswaardigheid te helpen.
Het bunkercomplex in Noordwijk
vormt slechts een klein onderdeel
van de Atlantikwall die de Duitsers
van de Noordkaap tot de Frans-
Spaanse grens hebben aangelegd,
maar het is wel een bijzonder stuk.
Aan een vierhonderd meter lang
gangenstelsel liggen een vuurlei
dingsbunker annex commandobun
ker, drie geschutsbunkers, zes man-
schappenbunkers en één munitie
bunker. Allemaal bedolven onder
het zand.
De stichting wil de commandobun
ker als expositieruimte inrichten en
de helft van het gangenstelsel toe
gankelijk maken. „Maar voor het zo
ver is, zijn we wel een jaar of acht,
negen verder. Het hangt er vooral
vanaf of we aan het benodigde geld
kunnen komen. Ongeveer een half
miljoen euro. Op dit moment heb
ben we alleen een startsubsidie van
negenduizend euro van de gemeen
te en de inkomsten van veertig do
nateurs. Dus we hebben nog een
lange weg te gaan. Daarom dient de
bunker hier aan de Bosweg als voor
lopige tentoonstellingsruimte", al
dus Jan Heus, raadslid van Noord
wijk Totaal, maar in dit geval op de
eerste plaats vice-voorzitter en pen
ningmeester van de stichting. En
voorzitter van de groep die de expo
sitie heeft georganiseerd.
De 60-jarige Noordwijker raakte in
1999 betrokken bij de stichting. Initi
atiefnemer Victor Salman zocht be
stuursleden enkwam onder meer uit
bij het Genootschap Oud-Noord-
wijk, waarvan Heus penningmeester
was. „Ik hoefde geen moment te
twijfelen en zei meteen ja. Het is een
goede zaak om mensen aan die
slechte tijd te herinneren. Bovendien
zag ik het als een uitdaging om iets
in Noordwijk tot stand te brengen
dat er nog niet was. En dan juist op
de plek waar ik als kind altijd speel
de. In de bunkers."
Uit die tijd herinnert hij zich vooral
een explosief voorval in het clubge
bouw van zijn scoutinggroep aan de
Golfbaan. „Dat was een houten ba
rak, vroeger filmzaal van de Duitsers.
We waren aan het schoonmaken en
ik trok een luik open. Plotseling zag
ik iets glinsteren. Koperen staafjes.
We pakten ze en liepen ermee naar
buiten. Wisten wij veel, als jongens
van negen jaar. Op weg naar huis
strooide ik ze in het rond. Thuis
werd ik opgewacht door de politie.
Ik moest meteen mee om aan te wij
zen waar alles lag. Het ging om tro
tyl, een springstof, waarmee je bij
wijze van speken heel Noordwijk
kon opblazen."
Iets verderop, aan de Bosweg, wordt
tot en met eind augustus de exposi
tie gehouden. Zonder trotyl. Wel met
veel materiaal en informatie. Zowel
in het Nederlands als in het Duits.
Onder meer over de periode waarin
duinen en strand tot verboden ge
bied werden verklaard en veel
Noordwijkers werden gedwongen
hun huizen te verlaten en naar het
noorden werden overgebracht.
De bunker aan de Bosweg is niet
verbonden met de andere bunkers.
De Dienst Domeinen heeft hier ja
renlang kunstwerken opgeslagen.
Sinds 1995 staat de buriker vrijwel
leeg. Er stonden de laatste tijd alleen
vitrines, routebordjes en stoelen op
geslagen van het Modelbouwmuse
um uit Leiden dat is gesloten. Die
worden nu in het tijdelijke Atlanti-
kwallmuseum gebruikt. Samen met
enkele modelboten, waaronder de
Hr.Ms. Z5, een torpedoboot.
Heus: „Aan medewerking heeft het
ons bepaald niet ontbroken. Dan
denk ik aan het Legermuseum in
Delft, de gemeente Noordwijk, het
museum Bevrijdende Vleugels in
Best, het Genootschap Oud-Noord-
wijk en het verzetsmuseum in Gou-
fu
da. Maar ook van particulieren. Zl"c
werd ik pas nog aangesproken dofs
een Noordwijker die nu in Noordlei
wijkerhout woont. Hij had nog eeS
originele Duitse artilleriekijker. OP
daar belangstelling voor had. Ja, #s
tuurlijk. Zelfs mensen in Duitslant 1
en Frankrijk hebben ons geholpeïE
Met geweren en tips over musea j&
waar oorlogsmateriaal is te krijgeijE1
Een aparte afdeling is ingericht mG
steun van de Stichting DARE uit G
Hoofddorp, die neergestorte Duitjjc
vliegtuigen probeert op te sporen ji
Heus: „We hebben hier nu een geRI
deelte van een Messerschmitt me ss
V6-motor, die in 1943 is neergestdl
bij Noorden. DARE heeft zelf geeri-
museum. Toen wij anderhalf jaar,e
leden op internet met www.atlanc-
kwall.nl begonnen, reageerden di
mensen met de vraag of ze ook ee—
bijdrage konden leveren. Graag. "B
Het Atlantikwallmuseum aan de
Bosweg in Noordwijk is in juli en
gustus geopend op zaterdag en zo)
dag van 10.00 tot 17.00 uur.
Jan Preenen
Hij had het orgel nog nooit
in 'levende lijve' gezien.
Wel via een foto op inter
net. Toch stapte predikant
Dean Anderson in de
vrachtwagen naar Aubeus-
son in Zuid-Frankrijk om
een zeventiende-eeuws
pijporgel te kopen.
De laatste kilometers op
weg naar de plaats van be
stemming nam de span
ning toe. Zou het instru
ment wel wat zijn? Nadat
de predikant van de Gere
formeerde Kerk (Vrijge
maakt) aan de Katwijkse
Willem de Zwijgerlaan de
eerste toetsen beroerde,
was hij verkocht. Snel in
pakken en weer wegwezen
naar huis. Binnen twee da
gen verslond Anderson
met een kennis 2400 kilo
meter.
En dat allemaal voor een
orgel waarvoor hij 15.000
euro (dat bedrag is overi
gens door een anonieme
kerkganger betaald) op ta
fel moest leggen. De liefde
voor het instrument zit
diep. Anderson kan volle
dig in de ban raken van
17de eeuwsè muziek, zoals
bijvoorbeeld van de com
ponisten Sweelinck en Van
Noordt. Als die muziek
ook nog eens gespeeld
wordt op een orgel uit die
tijd, dan kan het leven
voor Anderson helemaal
niet meer stuk.
Waar die liefde voor de
oudheid vandaag komt is
niet helemaal duidelijk. In
Dean Anderson achter zijn orgel." Foto: Dick Hogewoning
zijn geboorteland Nieuw-
Zeeland is er nauwelijks
historisch besef. Wel had
Anderson muzikale inte
resse. Hij heeft thuis in
Valkenburg drie klavecim
bels, een achttiende-
eeuwse piano en een key
board staan.
Vanaf het moment dat hij
via een onderbreking in
Canada in Nederland
kwam, begon de 'oudheid'
te leven bij de 41-jarige in
woner van Valkenburg.
Anderson kwam naar Ne
derland om zijn promotie
studie theologie af te ron
den. „Ik trof hier historie
en een orgelcultuur aan,
die je in Nieuw-Zeeland
helemaal niet hebt. Dat
greep me zo aan in dit
land." Inmiddels is hij pre
dikant van Katwijk. Zijn
beroep heeft met het orgel
een nieuwe dimensie ge
kregen. De aanwinst prijkt
in de kerk aan de Willem
de Zwijgerlaan. Anderson
wijst naar het oude orgel.
„Hier heb ik acht jaar mee
opgezadeld gezeten."
Wat maakt het 17de eeuw-
se, handgemaakte orgel zo
bijzonder? Anderson be
roert de toetsen. „Het is de
zuiverheid van de klan
ken." Officieel hebben de
kerkgangers nog niet naar
het oude orgel kunnen
luisteren. Afgelopen zon
dag moest Anderson im
mers preken. Wel speelde
hij vooraf aan de mis werk
van Van Noordt, voor de
liefhebbers. Tijdens de
dienst van komende zon
dag is het genieten gebla
zen. Dan heeft Anderson
vrij en neemt hij plaats
achter zijn trots.
Het is niet de bedoeling
dat de kerk zondagoch
tend uitpuilt. De Gerefor
meerde Kerk kan hooguit
160 bezoekers herbergen.
Het is elke dienst schippe
ren met de ruimte. Het
kerkbestuur wil graag uit
breiden en is daarover in
gesprek met de gemeente.
Anderson heeft in gedach
ten de nieuwe kerk al inge
richt. Met een groot pijp
orgel.
Rob Onderwater
ANNO 1954, Zaterdag 3 Juli
LEIDEN - Toen Koningin Juliana bij Haar bezoek aan Leiden (20 en
21 mei j.l.) zich op de hoogte stelde van het ontwikkelings- en ont
spanningswerk van meisjes werkzaam in bedrijven, werd Zij sterk ge
troffen door de wijze waarop dit werk geschiedt. Voor een en ander had
Zij zo grote belangstelling, dat de tijd, welke voor dit bezoek was uitge
trokken, ruim werd overschreden. Gestimuleerd door deze hoge be
langstelling, doch vooral waardering, heeft het bestuur van „De Sleu
telbloem," de Stichting voor dit werk, besloten zijn activiteiten op bre
dere basis te ontplooien. Werden tot nu toe uitsluitend bedrijfsmeisjes
voor dit werk geïnteresseerd, met ingang van September zullen ook
avondcursussen voor winkel-, atelier- en kantoormeisjes gegeven wor
den. De openbare les, welke gistermiddag in de Huishoudschool aan-
het Rapenburg werd gegeven, getuigde van veel enthousiasme. Met
bijzondere toewijding gaven „de leerlingen" zich aan haar taak: naai
en, koken en handenarbeid. Kundige leraressen van de Huishoud
school-wij mogen als bekend veronderstellen, dat deze prachtige
school bij dit werk is ingeschakeld - gaven zo de nodige voorlichting.
Wereldoorlog' eerste stap op weg naar Atlantikwall Museum
