KUNST CULTUUR
Bloederig drama op Katwijkse strand
'Hoe smerig kan een opera zijn?'
Impressionisten zijn niet meer gewild op
Pp
Clarks met
mystery guest
Doorsnee van
Nesperennub
Utrecht krijgt
grootste bioscoop
Museumwoning
in Amsterdam
Zeldzaam werk
van Stravinsky
Losse verkoop
Schouwburg
'MacBeth on the Beach' trekt eerste avond honderden kijkers
Meer shot
dan music
bij Minerv
Spaans dram;
wordt verfilm
vrijdag 2 juli 2004
•&m m
leiden - De legendarische
Clarks treden vanavond op in
Leiden. Om half tien staan zij
bij Engelse Pub North End op
de hoek van Rapenburg en
Noordeinde geprogrammeerd.
Tijdens hun optreden krijgen
zij bezoek van een 'mystery
guest', die uit Haagse popkrin
gen afkomstig is. Het voorpro
gramma begint al om zeven uur
vanavond.
londen/new York - Impressionisti-
sche schilderkunst die jarenlang astro
nomische bedragen opbracht op
kunstveilingen, is uit de mode. Musea
en kunstliefhebbers lijken zich te con
centreren op werk uit het begin van de
20ste eeuw en moderne kunst. Deze
conclusie trekt de krant The New York
Times na een bezoek aan de grote vei
ling van impressionistische, moderne
en contemporaine kunst bij veiling
huis Sotheby's in Londen, die vorige
week werd afgesloten.
'Klassieke' impressionisten als Renoir
en Monet werden niet verkocht of gin
gen van de hand voor prijzen die aan
zienlijk lager waren dan de bedragen
die de schilderijen in het laatste de
cennium van de 20ste eeuw opbrach
ten. Zo werd één van de twee Renoirs
die een broer van de sultan van Brunei
aanbood, niet verkocht en wisselde het
andere schilderij, 'Badende jonge
vrouw', voor 4 miljoen dollar van eige
naar. In 1997 bracht hetzelfde werk op
een veiling van Christie's in New York
nog 11,5 miljoen dollar op. Ook een
schilderij met paarden van Degas uit
1871-1872 ging met een verlies van
ruim 2 miljoen dollar van de hand.
Daarentegen was er wel veel belang
stelling voor schilders als Egon Schiele
en Francis Bacon. De tekening Min
naars van Schiele bracht 3,5 miljoen
dollar op, het hoogste bedrag ooit voor
een tekening op papier. Ook schilderij
en van Picasso en Modigliani stegen in
prijs.
Er zouden verscheidene redenen zijn
voor de verschuiving van de voorkeur
van de kopers. Het publiek zou minder
bereid zijn bedragen van 10 miljoen en
hoger te betalen voor 'pastelkleurige
stillevens', aldus The New York Times.
Daarnaast zou het aanbod van im
pressionisten 'van museumkwaliteit'
inmiddels sterk zijn afgenomen en
wordt er nu steeds meer werk van
mindere allure aangeboden.
Edward Dolman, hoofd van veiling
huis Christie's in Londen die de veran
dering in aankoopgedrag eveneens
heeft opgemerkt, wijst op een ver
schuiving van de herkomst van kopers.
Waren volgens Dolman het laatste
deccenium vooral Duitsers, Italianen
en Zuid-Amerikanen actief in de
kunstaankopen, nu zou het vooral veel
'nieuw geld' zijn uit Rusland, China en
India.
londen - In het British Muse
um is gisteren een expositie van
start gegaan waarbij de bezoe
ker middels een 3D film letter
lijk een inkijkje krijgt in de
mummie van Nesperennub.
Het museum gebruikte hier
voor ultramoderne computer
en scantechnieken. De kist van
het 3000 jaar geleden gemum
mificeerde lichaam bleef daar
voor gesloten. De film laat zien
hoe het proces zich voltrok en
welke speciale objecten er in de
windsels zijn opgesloten.
utrecht - De grootste bioscoop
van Nederland komt in Utrecht
en krijgt achttien zalen. Van
daag presenteert de Wolff Cine
ma Groep een ontwerpstudie
voor het complex, dat komt te
staan op het Jaarbeursterrein.
Met de bouw krijgt Utrecht de
grootste bioscoop van Neder
land, en de eerste die volgens
Europese normen de benaming
megabioscoop verdient. Daar
zijn minimaal zestien zalen
voor nodig. Wolff is van plan
twee bestaande bioscopen in
Utrecht te sluiten als de nieuw
bouw klaar is.
Amsterdam - In het volkswo
ningbouwcomplex Het Schip in
de Amsterdamse Spaamdam-
merbuurt is deze week de mu
seumwoning Amsterdamse
School geopend. Het driehoeki
ge woonblok in de vorm van
een schip van architect Michel
de Klerk, dat ook een postkan
toor, een school en een vereni
gingsgebouw bevat, geldt als
het hoogtepunt van de Amster
damse School-stroming. Deze
architectuurstroming, die tot
bloei kwam tussen de twee we
reldoorlogen toen veel arbei
ders naar Amsterdam trokken,
kenmerkt zich door de decora
tieve versiering van de gevels en
accenten bij deuren, portieken
en doorgangen. De wereldbond
van architecten benoemde het
complex Het Schip vorig jaar
tot één van de duizend belang
rijkste bouwwerken ter wereld.
Amsterdam - Een zelden uitge
voerd werk van Igor Stravinsky
is op donderdag te horen in het
Concertgebouw in Amsterdam:
Perséphone voor spreekstem,
tenor, gemengd koor, kinder
koor en orkest. De tenorpartij
wordt vertolkt door de Ameri
kaan Stuart Neill. Neill heeft de
zelfde partij eerder gezongen
met het San Francisco Sympho
ny Orchestra tijdens een cd-op-
name. Deze cd werd beloond
met drie Grammy'sStravinsky
schreef Perséphone in
1933/1934, tijdens zijn neoclas
sicistisch stijlperiode.
leiden - De losse kaartverkoop
voor de Leidse Schouwburg be
gint maandag 12 juli, via www-
.leidseschouwburg.nl. Kaarten
voor het theaterseizoen 2004-
2005 kunnen worden gekocht
met een creditcard. De kassa
van de schouwburg aan de Ou
de Vest is gesloten tot en met 5
september. Na die datum is het
weer mogelijk telefonisch te re
serveren.
Terwijl de zon in de zee zakt, wordt MacBeth op het Katwijkse strand door steeds meer geesten gekweld. Foto: Dick Hogewoning
door Theo de With
katwuk - Om tien over tien zakt
de zon in de zee. In het Katwijk
se zand zijn dan al de nodige do
den gevallen. De eerste toe
schouwers pakken hun klap
stoeltje op en keren huiswaarts.
Het wordt hen te veel. Shakespe
are kijkt ook niet op een dode
meer of minder. Het bloeit vloeit
rijkelijk. Toch zitten de meeste
kijkers de volledige anderhalf
uur uit.
Drie dagen achter elkaar wordt
op het Strandplein in Katwijk
Shakespeare's koningsdrama
'MacBeth' gespeeld. Voor deze
gelegenheid door initiatiefne
mer en regisseur Peter Minnee
omgedoopt tot 'MacBeth on
the Beach'Ruim voor aan
vangstijd zijn alle neergezette
stoelen bezet. De slimmeriken
hebben een eigen klapstoel
meegenomen. De minder for
tuinlijken zoeken een plek op
muurtjes, bankjes en het dak
van de opslagruimten die het
Strandplein begrenzen. Een be
woner van de Boulevard ziet
het allemaal glimlachend aan.
„Veel plezier bij Shakespeare",
zegt hij. Gaat hij zelf niet kijken?
„Ja, naar het voetbal zo meteen.
Shakespeare kan tot morgen
wachten."
Als de voorstelling begint met
een jongetje dat als een little
drummerboy uit gelijknamige
kerstliedje vanaf het strand
komt gesjokt, wordt er achter
het decor nog volop gekite-
surfd. De ogen van de honder
den toeschouwers zwaaien ech
ter naar links als drie heksen op
een duintop verschijnen. Zij lei
den het verhaal in door Mac
Beth, de Schotse generaal die
na een gewonnen veldslag te
rugkeert, te voorspellen dat hij
koning van Schotland wordt.
MacBeth wordt tot grote hilari
teit van het publiek met een le-
gerjeep op de speelvloer afgele
verd. Egbert Balsma speelt een
krachtige MacBeth. Hij stampt
met zijn gelaarsde voeten daad
krachtig door het zand. De kij
kende Katwijkers zijn niet met
een geboeid door het verhaal.
Ze zijn het eerste kwartier bezig
elkaar te vertellen wie wie is.
Daarbij worden niet alleen de
acteurs besproken, maar ook de
leden van de Harmonie Katwijk
die pontificaal op het toneel zit
ten om de scènes te ondersteu
nen met een vrolijk of juist een
onheilspellend muziekje.
Toch krijgt het verhaal van de
op macht beluste MacBeth uit
eindelijk bijna iedereen in zijn
greep. Aangezet door zijn valse
vrouw (prachtig vertolkt door
Marga van Ravels), die het
voorspelde lot een handje wil
helpen, besluit de generaal de
koning te vermoorden. De be
schuldigende ogen richten zich
in eerste instantie op de zoon
van de koning. Hij roept dan
ook in wanhoop uit: „Kom, we
gaan naar Engeland." Een van
de toeschouwers reageert ad
rem: „Da's een eind zwem
men."
Door het vertrek van de ko
ningszoon wordt MacBeth in
derdaad koning. Het geluk is
kortstondig, want de kersverse
koning beseft dat hij geen zoon
heeft en dat de kroon mettertijd
dus naar de kinderen van Ban-
quo, zijn metgezel in de veld
slag, zal gaan. Daarom geeft hij
twee huurmoordenaars met
een duistere zonnebril op hun
neus opdracht Banquo om te
brengen. Banquo's zoon weet
echter te ontkomen. En zo
wordt MacBeth weer met een
nieuwe angst opgezadeld. Sa
men met zijn vrouw is hij te
rechtgekomen in een neer
waartse spiraal van angst, ge
weld en slapeloze nachten.
Er is voor de twee regerende ti
rannen uiteindelijk maar één
uitweg: de dood. Het loopt in
middels tegen half elf en de kou
krijgt steeds meer mensen in
zijn greep. Alleen één man in
het publiek lijkt zich niets aan
te trekken van de wind en de
dalende temperatuur. Hij leest
in een opengeslagen boek on
verstoorbaar mee in de tekst
van Shakespeare en registreert
wat Peter Minnee naar zijn
hand heeft gezet. Dat is veel. In
elk geval is het de theatermaker
gelukt honderden Katwijkers
voor een koningsdrama in
plaats van voor een voetbal
drama te laten kiezen.
'MacBeth on the Beach' is van
daag (21.00 uur) en morgen
15.00 uur) nog te zien op het
Strandplein in Katwijk. De
Boegeroep in Berlijn bij uitvoering van Mozarts 'Entfiihrung aus der Serail'
berlijn/gpd - Een half uur
duurt het voordat de eerste
boe's en bah's door de zaal vlie
gen. "Viespeuken', roept een
man vanaf het balkon van de
Komische Oper aan de Berlijn-
se Behrenstrasse. Elders staan
geschokte toeschouwers op en
verlaten de zaal.
Het is ook niet niks wat het pu
bliek hier voorgeschoteld krijgt.
Mozarts opera 'Entfiihrung aus
der Serail' mondt, in de regie
van de omstreden Catalaan
Calixto Bieito, uit in een orgie
van seks en geweld. Plaats van
handeling is een eigentijds bor
deel, waar heel wat wordt afge-
neukt, gepijnigd, verkracht en
zelfs gemoord. Mannen en
vrouwen rennen naakt over het
podium of hijsen zich in een
sm- of zusterseks-pak. Bloed
spat tegen de ramen van de gla
zen kooien, waarin de prostitu
ees hun klanten afwerken. Aan
het eind - nadat alle hoeren zijn
afgeslacht - brengt ook de treu
rende Konstanze, die het groot
ste deel van de voorstelling in
een kooi doorbrengt, zich om.
De controversiële enscenering
van Bieito heeft in de Duitse
media tot opgewonden discus
sies geleid. 'Hoe smerig kan een
opera zijn?', voeg boulevard
blad Bild zich af.
Mozarts achttiende-eeuwse,
populaire opera wordt meestal
opgevoerd als een bruisende
komedie, waarin relaties tussen
mensen centraal staan. De lo
catie is, in Mozarts origineel,
een mythisch Turks paleis.
Bieito, die in zijn werk de rauw
heid van de moderne samenle
ving wil onderzoeken, koos
voor het bordeel als een plek
waar de mens zich in al zijn
naaktheid, hulpeloosheid en
perversiteit laat zien. Eerdere
producties van de Catalaan rie
pen zoveel weerzin op, dat bui
ten het theater pamfletten wer
den uitgedeeld waarin werd op
geroepen hem te doden.
Zover gaat het beschaafde Duit
se publiek niet. Maar Matthias
Kleiner (66), adviseur bij spon
sor DaimlerChrysler verliet bij
de première walgend de zaal.
Hij kon niet langer aanzien hoe
een hoer werd opengesneden,
waarna de dader triomfantelijk
één van haar bloederige tepels
aan het publiek toont. Kleiner
adviseerde daarop zijn chefs
om de jaarlijkse subsidie van
twintigduizend euro aan de Ko
mische Oper stop te zetten.
Bieito zegt met zijn enscenering
de vrouwensekshandel te willen
bekritiseren. Mozarts stuk zou
in werkelijkheid veel duisterder
zijn dan algemeen wordt aan
genomen, vol met verwijzingen
naar onderdrukking, macht en
seks. Maar de Amerikaan Bruce
Chadwick (62), toeschouwer en
zelf betrokken bij operafestivals
in de Verenigde Staten, is niet
onder de inclruk. „Ik beschouw
mijzelf als een Mozart-kenner
en vind dit een verkrachting
van de muziek en van Mozarts
intenties. Het is niet eens shoc
kerend, eerder vermoeiend.
Volgens mij heeft die Spanjaard
zelf problemen met geweld en
seks, en die projecteert hij nu in
Mozart."
Chadwick verwoordt daarmee
de meest gehoorde kritiek. De
masturbatie- en piasscènes, de
martelingen en gesimuleerde
paringsscènes zijn te duidelijk
bedoeld om te shockeren en
blijven daardoor te zeer de fas
cinatie van één man. Tussen al
le naakte bedrijvigheid zijn de
zangprestaties overigens van
hoog niveau, zoals een verwoed
operafan uit Hannover beaamt.
„Ik heb mijn ogen dichtgedaan
en naar de muziek en de zang
geluisterd", bekent de bejaarde
dame. „Heel mooi."
Het verhaal draait om de ge
welddadige pooier Bassa Selim,
die samen met zijn handlanger
Osmin Konstanze en andere
vrouwen in zijn macht heeft.
Hij is verliefd op Konstanze.
Bassa Selim wordt belaagd door
Konstanze's minnaar Belmon-
te, die de vrouw wil bevrijden
en daarbij hulp krijgt van de ge
tatoeëerde bordeelmedewerker
Pedrillo. Er ontspint zich een
machtsstrijd, waarin uiteinde
lijk de 'machtigen' het loodje
leggen. Als vervolgens Belmon-
te, die aanvankelijk de romanti
sche onschuld lijkt, zich even
eens ontpopt als gevoelloze
pooier, schiet Konstanze zich
zelf dood.
„En nu de regisseur",
schreeuwde een toeschouwer
tijdens de première, nadat Bel-
monte schietend had huisge
houden in het bordeel. Bruce
Chadwick, die zegt in New York
het een en ander gewend te
zijn, begrijpt zoveel opwinding
nou ook weer niet. „De opera is
niet gelukt, maar al met al is dat
gedoe tamelijk provinciaal. Ber
lijn profileert zich graag als stad
van de avant-garde. Maar dit is
gewoon hopeloos ouderwets."
Nog te zien tot januari 2005 -
Komische Oper Berlin
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'The Wild Party" v,
Andrew Lippa door Sociëteit
Minerva. Regie en bewerking: Fit
de Lima. Gezien: 1/7, schouwbu
Leiden. Aldaar nog te zien tot e
met 6 /7.
Bij een lustrum hoort een
feestje. Dus is men bij gel<1
genheid van het achtende
tigste lustrum van sociëte
Minerva op zoek gegaan
naar een hierbij passende
musical. 'The wild party1
lijkt geknipt voor het doel,1'
juist omdat de titel veel be
looft. Eigenlijk meer show/
dan musical. P
Dat feestje komt er dan oq
vrij snel zelfs al staat een f
grootschalige cast een vlof
te show weg te geven. j-
In dat opzicht is de keuze P
voor deze off-Broadway- f
musical uit 2000 zonder f
meer terecht. Toch zijn er
ook nadelen. Musicals die||
zo bruisend inzetten, eindj
gen meestal in mineur. En|
zo'n anticlimax is ook dit
maal onvermijdelijk. Met i'
beide hoofdpersonen looi
het namelijk niet goed af, I
waardoor deze repertoire-f
keuze uiteindelijk toch mi|
der vanzelfsprekend is. f'
Misschien hadden de be
werkers zich nog wat min
der van de inhoud moeter
aantrekken. Het verha
geven in deze musical is n
melijk flutteriger dan ooit.1
Bij twee samenwonende g
liefden is de passie enigs
zins gedoofd; de vrouw
poogt dat met een Wild Pa I
ty te verhelpen. Dat lukt,
maar het feestje loopt uit c
hand. Dat gegeven doet er
dus niet of nauwelijks toe,
het biedt aanleiding voor
show, zang en dans. En
daar gaat het per slot van
rekening om.
Op dat punt pakken de Mi1
nerva-leden in vele gevalle
uitbundig uit. Het geheel
begint een beetje stroef,
maar als het orkest in het
nummer "Vuur en vlam'
eenmaal in de latin sound
op dreef raakt, gaat de sho
lopen. En met ongeveer ze
ventig mensen voor en acl
ter de schermen kun je op 1
zulke momenten veel bere
ken.
Hoofdrolvertolkster Nienk
Bruin heeft de flair om me
regelmaat het middelpunt
van dat alles te zijn. Haar
grote concurrente Ike
Schouten forceert in haar
enthousiasme een enkele
keer haar stem. Dat is be
slist niet nodig, want ook z1
beschikt over een krachtigf
podiumaanwezigheid.
Maar deze beide dames
staan lang niet altijd in het
middelpunt. Vele anderen
krijgen in deze aaneensch;
keling van losse scènes hui
eigen glorievolle minuten.
Dan ontstaat het feestje,
een enkele keer zelfs een
wild feestje in lingerie, waa
het het jubilerende Minerv
om te doen is.
Aan enthousiasme in elk
geval geen gebrek.
Mozarts' opera 'Entfiihrung aus der Serail' mondt uit in een orgie
van seks en geweld. Foto: GPD
Amsterdam - Over het wan
drama in Zuid-Spanje wa;
eind mei drie Nederlar
wandelaars omkwamen, ki
een film. Tijdens de bek!
ming van de Mulhacen in Zi
Spanje werd een groep tot
ten overvallen door slecht w
De Spaanse justitie heeft
gids van het gezelschap weg
ernstige nalatigheid in staat
beschuldiging gesteld.
Het succesvolle boek Het
vijn van schrijver Max
wordt verfilmd. Producent I
Voorthuysen heeft de rech
gekocht van het boek dat 1
haalt over de zware periode
Pam doorstond tijdens zijn
validatie na een ernstige f
senbloeding.
Het scenario wordt geschre
door Gert Beukenkamp. De
gie ligt in handen van Pil
Kramer, die eerder onder m
verantwoordelijk was voor
musical Ja zuster, nee zustei
de VPRO-series Hertenkamp
Dertig minuten. De VPRO
ook coproducent van de film
Voor de hoofrol is produc
Voorthuysen in gesprek met
teur Jeroen Willems. De bed
ling is dat de opnames van
film medio 2005 plaatsvind
Van Het Ravijn, dat twee ma
den geleden uitkwam, zijn
meer dan 20.000 exempla
verkocht.
