Amateurs in opvoeding
Ouders leggen de lat soms veel te hoog
Gratis advies
Achtergrond
ZATERDAG
26 juni
2004
De ramp
in Darfur
(Sudan) is
compleet
De vingers van
Calatrava
wijzen direct
naar de hemel
-,vl
Het ideaalbeeld van ouders: lachende kinderen. Antonnetta Eilers maakt er een kunstwerk van. Foto: PR
Ouders verwachten vaak
erg veel van hun
kinderen maar hebben
zelf eigenlijk te weinig
tijd om zich intensief
met het opvoeden te
bemoeien. Vandaar al
die opvoedmagazines,
opvoedwinkels,
opvoedtelefoons,
opvoedsteunpunten,
opvoedwebsites,
opvoedcursussen en
opvoedcoaches. Vaak
helpt het al de
verwachtingen iets te
temperen en als ouder
niet altijd zelf zo te
haasten. Kinderen
kunnen namelijk niet
haasten. „Ouders
moeten eens ophouden
om hun kind een
perfecte jeugd te willen
geven."
door Caroline Abcouwer
en Emilie Escher
Oma deed het op gevoel. Of ze
deed het niet. Immers: een goed
kind regeert zichzelf; en ver
domd, ook haar kinderen groeiden op.
Soms voor galg en rad, maar zwarte scha
pen had je altijd. Daar kon oma niets aan
doen.
Kom daar nu nog maar eens om. Voor me
nig ouder begint het opvoeden als de foe
tus nog blijmoedig in de baarmoeder dob
bert. Wie niet met de buik voor de cd-spe-
ler met klassieke muziek zit, kan een muzi
kale kleuter vergeten. Ook de band tussen
kind en vader wordt dan al gesmeed. Veel
praten dus, tegen die bolle buik. Voor een
optimaal vader/kindcontact.
Het echte werk komt later, als de dreumes
zijn eigen koers kan bepalen. Dan dienen
er grenzen te worden gesteld. Een moment
waarop veel ouders steun zoeken, aldus
opvoedkundige Saskia Nihom. Want waar
liggen die grenzen dan? Waar en waarom
mag iets niet? Dat zal een ouder toch moe
ten weten. Met een 'omdat-ik-het-zeg'
komt hij niet meer weg. Dat ouders in toe
nemende mate behoefte aan hulp hebben,
is volgens Nihom dus niet zo vreemd. Het
hangt direct samen met het feit dat de sa
menleving complexer is geworden.
„Dat gaat heel snel. Het is iets van de laat
ste vijf jaar. In die tijd is er echt veel veran
derd. Neem alleen al het toenemende aan
tal tweeverdieners. Mensen hebben het als
maar druk, druk, druk. Dat is buitenge
woon lastig als je kinderen moet opvoeden.
Het is bijna lachwekkend als je ziet hoe ou
ders 's morgens gestrest de kinderen bij de
crèche afleveren en 's avonds gestrest weer
ophalen. Altijd haast, maar kinderen kun
nen niet haasten."
Dat kinderen ongevoelig zijn voor de tucht
van een overvolle gezinsagenda, kan een
tegenvaller zijn. Ook leggen ouders de lat
tegenwoordig hoog. Soms te hoog, aldus
Nihom. „Ik krijg in mijn praktijk veel hoog
opgeleide ouders. Juist bij hen zie je dat de
verwachtingen van wat een kind moet kun
nen, enorm hooggespannen zijn. Dan ko
men ze met een groot probleem binnen.
Denken dat een kind achterloopt. Totdat je
uitlegt dat een kind nog volop in ontwikke
ling is. Dan kijken ze je verbaasd aan. Lijkt
het wel of het tot ze doordringt dat een
kind niet alles zomaar kan."
„Neem nu slapen. Kinderen kunnen hun
ouders tot wanhoop drijven door steeds uit
hun bed te komen. Dat komt omdat ouders
verwachten dat een kind direct gaat slapen,
maar dat kun je niet eisen van een kind.
Zoals je een kind ook niet kunt leren slapen
door ernaast te gaan liggen of liedjes te zin
gen. Een kind valt in slaap omdat het moe
is, niet eerder."
„Wat ouders wel van een kind kunnen ei
sen is dat het in zijn bed blijft. Zeggen: dit
is het einde van de dag dus je blijft nu lek
ker liggen. Al was het alleen al omdat ou-
ders dan zelf ook nog wat aan hun avond
hebben en nieuwe energie kunnen opdoen.
Energie die nodig is om grenzen te stellen."
„Als een vader of moeder de rust uitstraalt
van: ik heb alle tijd om jou uit te leggen dat
hier een grens is bereikt, voelt een kind dat.
Zoals een kind het ook voelt als een ouder
jachtig komt vertellen dat het nu afgelopen
zullen ouders gemakkelijker en sneller een
opvoedwinkel binnenstappen of de tele
foon oppakken dan dat ze de hoge drempel
van het Riagg of een therapeut nemen.
De Vos-Van der Hoeven: „Het is ook meer
geaccepteerd en wordt vaak zelfs gewaar
deerd wanneer je als ouder aangeeft advies
te kunnen gebruiken. Het wordt niet gezien
moet zijn omdat ze intussen loopt te denken als een teken van onkunde, maar juist als
dat de was nog gedaan moet worden en ze
eigenlijk met de partner ook nog wel even
een glaasje wil drinken. Kinderen hebben
een radar voor de zwakke momenten van de
ouders. Dat zijn ook de momenten dat ze
denken: eens kijken wat de reactie is als ik
niet luister."
Drukke tweeverdieners en hooggespannen
verwachtingen: ook drs. Tamar de Vos van
der Hoeven constateert dat ouders het zich
zelf soms nodeloos moeilijk maken. Wellicht
vanuit de gedachte dat er zoiets is als het
maakbare kind dat met de juiste aanpak on
vermijdelijk zal uitgroeien tot een succesvol
le, intelligente, sportieve, evenwichtige vol
wassene en omgekeerd, bij het gebrek aan
de juiste aanpak, gedoemd is tot mislukken.
Met dank aan de ouders.
De Vos-Van der Hoeven: „Kinderen moeten
op vele fronten goed functioneren en wan
neer het kind even niet in de pas loopt, gaan
er vaak snel verontruste geluiden op uit de
omgeving van het kind. Ook daardoor wor
den ouders onzeker en kunnen ze gaan twij
felen aan hun eigen functioneren als opvoe
der."
De stelling dat het aanbod de vraag stuurt,
oftewel: hoe meer opvoedwinkels des te
meer ontredderde ouders, spreekt zowel De
Vos-Van der Hoeven als Nihom tegen. Al
een teken dat je het opvoeden van een kind
serieus neemt en je er voor inzet dit zo
goed mogelijk te doen."
Een andere reden buiten de deur advies in
te winnen, is dat het sociaal netwerk van
ouders kleiner wordt, waardoor ze minder
de mogelijkheid hebben in hun omgeving
raad te zoeken. Niet dat informatie van
vrienden, buren en familie nu altijd zo ge
ruststellend is. Integendeel. Juist door een
overkill aan informatie raken ouders soms
het spoor bijster.
„Het kan voor verwarring zorgen omdat er
veel tegenstrijdige informatie te vinden is.
Er zijn ook minder duidelijke regels over
opvoeding en ouders zijn hierdoor meer
zoekende naar een eigen opvoedstijl."
Arme, verwarde ouders. Onzekere ouders.
En, zo troost Nihom, niet zelden te streng
voor zichzelf. „De meeste ouders doen het
echt best goed. Ze zouden alleen eens
moeten ophouden hun kind een perfecte
jeugd te willen geven. Kinderen moeten het
vooral heel erg naar hun zin hebben. Maar
zo zit het leven niet altijd in elkaar."
Grenzen stellen. In de jaren vijftig hadden ou
ders het er ook al moeilijk mee.
Foto: Spaarnestad-archief
Een familielid, organisatiedeskundige van beroep en zeer vastbe
raden, vertelde dat hij en zijn vrouw - ook bepaald geen weifelend
type - de opvoedwinkel hadden bezocht in de buurt. Ze wisten het
even niet meer. Elk spelletje dat hun twee jonge kinddten met el
kaar speelden liep uit op een vechtpartij.
Het advies dat ze kregen: alletwee heel veel prijzen. Dat had het
stel zelf ook kunnen bedenken, maar toch was het fijn geweest.
Iemand die even naar ze wilde luisteren. Het had ze weer moed
gegeven.
Opvoedwinkels. Wie niet beter zou weten zou kunnen denken dat
het iets is voor Tokkie-achtige types. Mensen die zo onaangepast
zijn dat ze niet in staat zijn het goede voorbeeld aan hun kinderen
te geven. Het is een vooronderstelling die niet klopt. De onder
jeugdzorg vallende opvoedwinkels geven ouders gratis advies
over alle mogelijke opvoedingskwesties.
Pedagoge en medewerkster Jacobien Kadijk: „Ze hebben vaak
heel wat moeten overwinnen bij ons advies te vragen en ze stel
len zich kwetsbaar op." De meeste uiteenlopende ouders komen
langs voor advies, merkt Kadijk, „maar de rode draad is volgens
mij toch vaak dat ze moeite hebben met grenzen trekken."
Ouders die bij haar komen zijn er vast van overtuigd dat ze alles
geprobeerd hebben en zijn blind voor oplossingen geworden,
merkt Kadijk. „Die oplossingen zijn vaak simpeler dan ze denken,
maar ze zijn niet meer in staat er zelf op te komen, zo zitten ze in
het probleem verstrengeld."