GESPREK VAN DE DAG
Vlag uit voor oudste
mens van de wereld
Willem-Alexander stelt Portugezen teleur
Zorgeloos
DAGELIJKS LEVEN
*peze th RvA p ie. that wel tcn kos-re
VAM M|)N CREA l IVITE-IT
MENSELIJK
De autobiografie van BILL CLINTON, 'My Life', heeft op de eerste dag dat het
boek in de winkels lag, alle VERKOOPRECORDS gebroken. Er gingen woensdag
in de VS meer dan 400.000 exemplaren over de toonbank, meer dan van welk
ander nonfictie-werk ooit. Van het boek van de Amerikaanse ex-president zijn
daarmee op de eerste dag ruim tweemaal zoveel exemplaren verkocht als van
het boek dat zijn vrouw Hillary publiceerde, 'Living History'. Clintons boek, waar
de ex-president een voorschot van 10 miljoen dollar voor kreeg, is door de mees
te recensenten afgekraakt en wordt in het algemeen als saai omschreven. De
uitgever verwacht dat in de VS de eerste druk van 2,25 miljoen exemplaren op
korte termijn uitverkocht zal zijn.
De Amerikaanse zanger BOB DYLAN heeft een EREDOCTORAAT van de Schot
se Saint Andrews-universiteit ontvangen. De zanger leek enigszins verveeld toen
hij na het aanhoren van twee lange toespraken zijn doctoraat uitgereikt kreeg uit
handen van de rector magnificus. De zanger, bekend van hits als Blowin in the
wind, Like a rolling stone en Mr. Tambourine Man, heeft zich in zijn songtek
sten eerder kritisch uitgelaten over het universitaire onderwijs.
De Amerikaanse FILMKEURING (MPAA) heeft voet bij stuk gehouden in de ru
zie over de minimumleeftijd voor het zien van FAHRENHEIT 9/11, de uiterst
kritische documentaire van Michael Moore over president Bush. De dienst wees
een protest van distributeur Lions Gate af en bepaalde dat de rolprent in de ca
tegorie 'R' blijft. Mensen onder de 17 mogen door de beslissing de film alleen
zien als een volwassene ze begeleidt. Michael Moore reageerde op de voor hem
zo kenmerkende opstandige manier. „Ik spoor alle tieners aan te komen kijken
naar mijn film, op wat voor manier dan ook. Als je mij nodig hebt om je naar bin
nen te smokkelen, laat het me weten", aldus de filmmaker. De filmkeuring
heeft Fahrenheit 9/11 de 'R'-status gegeven vanwege sommige verontrustende
beelden en verontrustend taalgebruik.
In heel Hoogeveen wappert komen
de dinsdag fier de Nederlandse vlag.
Niet alleen voor prins Bernhard, die
dan zijn 93ste verjaardag viert, maar
ook en vooral voor Hendrikje van
Andel-Schipper. De oudste mens van
de wereld viert die dag haar 114de
verjaardag.
De gemeente heeft alle inwoners op
geroepen dinsdag de Nederlandse
vlag uit te hangen voor hun inmid
dels wereldberoemde plaatsgenote.
Ook worden op de route van de snel
weg naar verzorgingshuis De Wes-
terkim witte en blauwe vlaggetjes (de
kleur van de Hoogeveense vlag), pos
ters en spandoeken gehangen.
Dit alles heeft een praktische reden:
4ȕgTY/
Honoré Balzac
't Is vreemd maar waar,
want de waarheid is
altijd vreemder dan de
verbeelding
de gemeente Hoogeveen verwacht
een grote toeloop van internationale
media en wil de route naar verzor
gingshuis De Westerkim op feestelij
ke wijze aangeven. Het vlagvertoon
zal slechts een van de feestelijke ui
tingen zijn.
De nu nog 113-jarige maakt het
goed, meldt directeur J. Beijering van
het verzorgingshuis. Ze voelt zich
goed en heeft de directeur laten we
ten uit te zien naar haar verjaardag.
Horen en zien gaat wat lastig, maar
voor de rest is alles in orde. Ze voelt
zich op haar gemak in het verzor
gingshuis, waar ze door het perso
neel in de watten wordt gelegd. Dat
mag ook wel, want naaste familie
heeft ze niet meer. Haar man over
leed in '59 en ze heeft geen kinderen.
Sinds begin juni is Hendrikje offici
eel de oudste van de wereld, na het
overlijden van een 114-jarige vrouw
uit Puerto Rico. En nog steeds staat
ze te boek als 's werelds oudste, hoe
wel in de afgelopen maand in diverse
media een Russische en een Libane
se opdoken die meldden dat ze res
pectievelijk 118 en 126 zijn. Deze
twee vrouwen hebben echter geen
originele geboortedocumenten om
dat te bewijzen, anp
'Waterprins' Willem-Alexander is vanaf
morgen officieel ook 'prins port'. Hij
wordt in Porto opgenomen in het presti
gieuze 'Broederschap van de portwij
nen'. Tot grote teleurstelling van de Por
tugezen is de prins er echter zelf niet bij
en daarop was wel gerekend. Willem-
Alexander is zich van geen kwaad be
wust. Hij heeft nooit beloofd naar de
wijnstad te zullen komen.
Dat de prins instemt met het lidmaat
schap van de 'Confraria do Vinho do
Porto' is op zijn minst opmerkelijk. De
Oranjes laten zich tegenwoordig niet
snel voor een commercieel karretje
spannen, in het buitenland al helemaal
niet. De broederschap, die dit jaar 22
jaar bestaat, promoot de port en hoopt
met de opname van aansprekende leden
de aandacht op de dessertwijn te vesti
gen. Daar wordt ook niet geheimzinnig
over gedaan. ,,De cancelrio geeft be
kendheid aan de port."
Dat Willem-Alexander, die door zijn
werkzaamheden voor verbetering van de
waterhuishouding in Nederland en de
wereld zijn imago van 'prins pils' inruil
de voor dat van 'waterprins' toch toe
treedt, heeft te maken met het vooraan
staande karakter van het genootschap.
De prins van Oranje is niet de eerste
'royal' die door de president van Portu
gal is uitgenodigd om 'cancelrio' te wor
den. De Spaanse koning Juan Carlos, ko
ning Albert van België, de kroonprinsen
Felipe (Spanje) en Filip (België), prins
Henrik (Denemarken) en groothertog
Henri van Luxemburg gingen hem al
voor.
„Het is niet zo maar een gezelschap, kijk
maar naar de gerenommeerde leden. De
prins heeft beloofd zich in te zetten voor
de hele broederschap, maar dat betekent
niet dat hij elke keer komt opdraven", al
dus een woordvoerder van de Rijksvoor
lichtingsdienst. In Porto ging men er tot
gisteren vanuit dat Willem-Alexander
zelf zijn inauguratie, compleet met op
tocht door de stad, galadiner en bal, zou
bijwonen. Daar was ook bekendheid aan
gegeven. „Ten onrechte", aldus de RVD.
„Hij kan niet overal bij zijn."
Hans Jacobs
'Waterprins' Willem-Alexander was een week ge
den nog in Portugal, maar dat was voor de weds
Nederland-Tsjechië. Foto: EPA
Nederlands populairste snack is ja
rig. Het zou een Dordrechtse sla
gersknecht zijn geweest die precies
een halve eeuw geleden zijn ge
haktbal plat sloeg en de nieuwe
lekkernij 'fricadelle' doopte. Sinds
dien gooien we er met z'n allen elk
jaar 6oo miljoen in het vet. Alle
verhalen over koeienuiers ten spijt.
Zijn ambachtelijk gedraaide ge
haktballen waren vermaard, begin
jaren vijftig in Dordrecht. Tot de
hoeders van de Warenwet bleek
dat er meer dan de toegestane 60
procent zetmeel in zat. Slagers
knecht Gerrit de Vries was slim
genoeg niets te veranderen aan
zijn succesvolle recept en wijzigde
slechts de vorm. De bal werd plat
geslagen en kreeg zo meer de
vorm van een gehaktrol. De Duit
se echtgenote van een Dordtse
snackbarhouder ontdekte er gelij
kenis in met de platgeslagen ge
haktbal van 'thuis' en adviseerde
De Vries zijn 'nieuwe' snack frica
delle te noemen. Zo geschiedde.
De naam en faam van de frikadel
groeiden vervolgens snel. Zo snel
dat kapers op de kust niet konden
uitblijven, zo vertelt zoon Martin
de Vries, tegenwoordig verkoop-
directeur van De Vries Snacks bv,
het familiebedrijf dat zijn vader
met het succes van de frikadel
stichtte. Een van die 'kapers' zou
Jan Bekkers zijn geweest, die de
'grove' Dordtse frikadel vervol
maakte. Gladder van vorm en met
fijn vermalen in plaats van gehakt
vlees. Ook voegde Békkers een 'n'
toe. Zo werd het frikandel, naast
dus de frikadel van De Vries, die
overigens in Dordrecht nog steeds
wordt verkocht. „Jammer wel dat
pa, overvallen door het succes,
zijn frikadel nooit als handels
naam heeft gedeponeerd", zegt
Martin, al kan hij daar ook weer
niet écht van wakker liggen. Voor
al niet sinds vader De Vries twin
tig jaar geleden ook de 'Mexicano'
bedacht, een „gewaagde knof-
look-snack", die hij, wijs gewor
den, wel liet vastleggen.
Allemaal onzin, meent Hans Bek
kers, zoon van Jo Bekkers, de
overleden broer van 'frikandel-
website frikadel.de, waar tevei
uitgebreid verslag wordt geda<
van het jaarlijks kampioensch;
frika(n) dellen eten in Groesbei
Helemaal los daarvan kent de
dische keuken ook talrijke vari
ties van een eigen frikadel, vaa
pittig gekruid.
Over de Nederlandse frikadel
doen vele verhalen de ronde.
Vooral over wat precies in de j
frituurde gehaktstaaf is verwei
Onuitroeibaar is het verhaal dj
de snack een 'afvalput' van hel
slachthuis is. Koeienuiers zoui
erin zijn verwerkt en ander doi
draaisel. Onzin, roept verkoop
recteur De Vries: „Het kan dat
mijn vader er toentertijd uier-
boord in heeft gedaan, dat was
Rotterdam een lekkernij. Maai
koeien-ogen, da's echt een vei
sel".
Het Voedingscentrum, nation,
vraagbaak voor gezond en veil
eten, maar eens gebeld. Daar)
nemen we de precieze samens
ling, die overigens niet wettelij
vastgelegd. Belangrijkste besta
deel blijkt zogenoemd separat
vlees, vlees dat op het karkas
een kip of varken achterblijft,
maar dat wel degelijk geschikt
voor menselijke consumptie. 1
slist geen afval dus, benadrukt
tricia Schutte. Van uiers is ook
geen sprake, wel van uierboon
„Dat is de rand waarmee de ui
aan het lichaam van de koe va
zit", zo legt de woordvoerster i
Sommige fabrikanten ook geb
ken paardenvlees en varkensw
gen. Dat laatste dient volgens i
gewijde Hans Bekkers een 'goi
beet', maar heeft niets te mak<
met de bek van een zeug, beer
big. Wel met zijn ruggenspek.
slotte bevat een frikadel nogal
water, bindmiddel, geur- en
smaakstoffen. Alles bij elkaar g
voor 210 kilocalorieën, objectii
niet veel meer dan een vette bi
gehakt. Eet smakelijk. En dat g
voor veel landgenoten. Want g
middeld eet elke Nederlander
jaar zo'n 37 frika(n) dellen. Als
die allemaal achter elkaar zou
gen (600 miljoen stuks) 'frikad
je tweeënhalf keer de aarde roi
(108.000 kilometer).
Serge Sekhuis
Ook ik liet me verleiden. Door slogans als 'de maat
schappij, dat ben jij...'en de mythe van makkelijk geld
verdienen. De zeldzame combinatie van sociale bewo
genheid en eigen belang in een pakketje flexibele werk
tijden. Te mooi om waar te zijn, had ik toen al moeten
weten.
Maar ik wist niet wat ik nu weet. Lopendebandwerk
van vermoeiende bezoekjes aan stinkende huizenK sop
pend in andermans ranzigheid het klankbord zijn van
contactgestoorde mopperkonten of een zich eindeloos
herhalende droevige klaagzang. Dat alles voor een
paar euro per uur, strooigeld voor een instelling waar
jaarlijks zo'n drie miljard euro in omgaat.
Dit gaat helaas over Thuiszorg: het terminale patiëntje
van onze overheid. Het eens zo gezonde ideaal dat
hulpbehoevende mensen in ons land de hulp krijgen
die zij nodig hebben en de mensen die die hulp geven
daar ook naar behoren voor worden bedankt, is nu
chronisch ziek en heeft zelfzorg nodig, maar is bij ge
brek aan geld op de o zo bekende wachtlijst gezet. En
dus is het aan hen met nog een greintje ideaal om het
systeem in leven te houden.
Daar was ik er één van, maar er is weinig van over.
Dat ik als gezond jongmens eenmaal per week hulp
kan geven aan iemand die daar afhankelijk van is,
daar ben ik nog steeds van overtuigd. Maar dat ik
daarom bij Thuiszorg werk, zou je een noodzakelijk
kwaad kunnen noemen. Dat Thuiszorg goed werk doet
is zeker, dat Thuiszorg goed werkt zeker niet.
Het begint bij miscommunicatie. Buiten het feit dat ik
stapels slecht geformuleerde brieven van ze heb ont
vangen, kost het mijn hele bij elkaar geboende salaris
om iemand van kantoor aan de lijn te krijgen. Mijn
contactpersoon is nooit aanspreekbaar. Dus doe ik
maar gewoon mijn werk. Enkel en alleen omdat ik met
de vrouw waar ik wekelijks kom, langzamerhand zo'n
hechte band heb opgebouwd dat ik het niet over m'n
hart kan verkrijgen haar in de steek te laten. Bied ik
haar mijn hulp buiten Thuiszorg om, dan breng ik
haar in gevaar als ze op een gegeven moment meer no
dig heeft dan huishoudelijke hulp. Dus zitten we ge
vangen in een driehoeksverhouding waarvan Thuis
zorg de regels wenst te bepalen, maar het zijn juist hun
krankzinnige regeltjes die het op maat geven van hulp
onmogelijk maken. Bovendien lijken ze niet veel te
snappen van de wensen en behoeften van de mensen
waar wij naartoe worden gestuurd. Gebrek aan inte
resse kan ook. Of onwetendheid misschien. Allemaal
niet best. Het gesprek dat ik met een zorgplanner voer
de tijdje terug al helemaal niet. 'Hoi, je moet vandaag
naar die de die, op de daar en daar-laan, oké? Goed,
daag... Oh...enne... die man heeft aids, vind je toch niet
erg hè... maarre, trek dus wel even handschoenen
aan...Huh? Want stel dat ik besmet wordt via het dui
zend-dingen-doekje?
Mensen die Thuiszorg nodig hebben, zijn per definitie
kwetsbaar. En het is die kwetsbaarheid die ze moeten
prijsgeven aan degene die bij ze thuis komt. Een
vreemde, die de soms mensonterende omstandigheden
ziet waarin ze leven. De dagelijkse ellende die ze voor
de buitenwereld verborgen houden.
Iedereen heefteen huishouden, dus iedereen kan huis
houdelijke hulp bieden, zei Zalm laatst. Dus bijstan
ders moeten verplicht Thuiszorger worden. Earth to
Zalm. De na lentefris ruikende doorzonwoningen be
horen zelden toe aan mensen in de bijstand en stofzui
len'-Jan. „Zoals ik het verhaal ken,
kwam mijn oom Jan indertijd te
rug uit de Verenigde Staten. Daar
had hij de snack-cultuur leren
kennen. In de garage bij zijn huis
in Griendtsveen heeft hij toen zelf
een apparaat ontwikkeld waar
mee een worst in een langwerpige
vorm werd geperst. Eerst was dat
nog met een darmen buitenkant,
later werd de snack zoals we hem
nu allemaal kennen: de frikandel.
Dat van die extra 'n' zegt me niets,
en de naam De Vries heb ik toen
in elk geval nooit horen noemen.
Afgekeken hebben we het in elk
geval zeker niet."
Van het een kwam ook in
Griendtsveen het ander. In het
nabij gelegen Deurne verrees al
snel een fabriek waar uiteindelijk
drie broers van de familie Bekkers
jarenlang duizenden frikadellen
per dag van de lopende band lie
ten rollen. Later kreeg Jo's zoon
Hans zijn eigen fabriek in Helden-
Panningen, Habek Snacks, en ves
tigde grote concurrent Marcel
Mourmans zich succesvol met
Mora in Maastricht.
Blijft de vraag of het nu frikandel
of frikadel is. Van Dale's Groot
Woordenboek der Nederlandsche
Taal geeft de variant zonder 'n'
aan als enige officiële spelling. De
'lekkernij' verwierf de afgelopen
jaren trouwens tal van gangbare
bijnamen, variërend van berenlul
tot 'open ruggetje' in de versie
met curry, mayo en uitjes.
Overigens zijn er weer andere
'specialisten' die, met historische
kookboeken in de hand, het le
vensverhaal van Neerlands popu
lairste snack zoals boven beschre
ven, afdoen als fabrikanten-ver-
koop-gekissebis. Het recept én de
naam frikadel zouden al eeuwen
oud zijn en de naam is eerder van
Franse dan Duitse oorsprong.
De Taalunie bevestigt dat laatste
op taaluniversum.org in haar ant
woord op de vraag of het nu frika
del is of frikandel. Frika dus, zon
der 'n' en afgeleid van het Franse
fricadelle. Een woord dat weer
verwantschap heeft met frican
deau en fricassée. Op coquinari-
a.nl, een website voor kooklief-
hebbers, vinden we voorts een re
cept voor frickedillen in krop-sa-
lae, oftewel: kalfsgehaktballetjes
in kropsla. Voor het eerst ano
niem neergeschreven in 'De ver
standige koek, of sorghvuldige
huys houdster', een kookboek uit
1668. En dat zou niet eens het
eerste recept zijn, want al in de
15de eeuw werd er, volgens de si
te-samenstellers, in de Nederlan
den gesmuld van de 'oerfrikandel'
of fricotel: in reepjes gesneden
kalfslever, met kruiden geroosterd
aan een spies.
Om het nog ingewikkelder te ma
ken: wie in een Belgische frituur
een frikadel bestelt krijgt een ge
haktbal; de Nederlandse vermalen
gehaktstaaf heet er curryworst. In
de Duitse supermarkt ligt dan
weer de Hollandische Bratrolle,
vooral verwarrend omdat de
snack zelden wordt gebraden. Dat
vindt ook de auteur van de Duitse
Jaarlijks rollen er 6oo miljoen frika(n)dellen uit verschillende fabrieken in het land, hier die van Mora. Foto: GPD
gen is het probleem niet. Voor de echt hopeloze geval
len heeft Thuiszorg daar een cursus voor (over geld
verspillinggesproken!). Hulpbehoevende ouderen en
chronisch zieken zijn wel de laatste categorie die je op
moet zadelen met gefrustreerde willoze arbeiders. Ik
zie problemen bij de steeds blinder wordende oude
dame die op de tast een boodschappenbriefje schrijft
en er op goed vertrouwen vanuit moet gaan dat ik
werkelijk 'schoon'maak. Ik zie problemen bij de ner
veuze jongeman met aids, die niet is gebaat bij
psychisch verantwoorde hygiëne. Ik zie proble
men bij al die kwetsbare mensen die een
vreemde moeten binnenlaten in hun laat
ste veilige toevluchtsoord. Die, de
schaamte voorbij, prijs moeten geven
van hun ongemakken, incontinentie,
afhankelijkheid en eenzaamheid. Die
blij zijn dat de boel gedaan wordt,
maar nog blijer dat er iemand is met
wie ze even kunnen praten.
Thuiszorg: het zorgenkind van de re
kening. Afhankelijk van een infuus
waarde overheid maar mondjesmaat
geld door pompt, wordt genezing een
langdurig proces. Zonder hoop, is het
uiteindelijk de geest die afsterft. En juist
Thuiszorg zou moeten weten dat alle
hulp, hoe kleinschalig ook, welkom is,
maar dat een luisterend oor soms beter
helpt dan een bittere pil. Ik wens ze
van harte beterschap!
Reageren? Reacties_op_column@ho'mail.com
Het Europese Hof voor de Rechten van de
Mens heeft gisteren bepaald dat Duitse
roddelbladen de PRIVACY van de Mone
gaskische PRINSES CAROLINE hebben
geschonden. Deze hadden foto's van het
privé-leven van de prinses geplaatst zon
der daarvoor haar toestemming te vragen.
Het Hof is van mening dat het recht op
privacy in Duitsland onvoldoende is ge
waarborgd. Slechts wanneer zulke foto's
tot doel hebben een 'openbaar debat' te
stimuleren, zijn ze geoorloofd, aldus het
Hof. Prinses Caroline van Monaco, de
oudste dochter van regerend vorst prins
Rainier, voert sinds de jaren '90 een juri
dische strijd om haar privacy te bewaken.
Haar echtgenoot, prins Ernst August von
Hannover, laat zich hierin ook niet onbe
tuigd. Tot tweemaal toe werd de prins tot hoge geldboetes veroordeeld voor het
mishandelen van roddeljournalisten. De leden van het Monegaskische vorsten
huis staan bekend om hun mondaine levensstijl en hun onstuimige liefdesleven.
Zij vormen dan ook een dankbare prooi voor de sensatiebeluste pers. Foto: AP
