KUNST CULTUUR
Manet en zijn liefde voor de zee
rl
Kassen vormen het decor voor opera vol emoties Zes ton voor Proiect*
Wint u dit iü.ai
de Tour?
Beeld Ia
gaat naa
de kust
Tientallen topstukken in Van Gogh Museum
Permanen
expositie
architectu
Rotterdan
vrijdag 25 JUNI 2004
Boudewijn de Groot. Foto: GPD
De Groot in
Stadsgehoorzaal
leiden - Boudewijn de Groot
geeft op 11 maart 2005 een con
cert in de Stadsgehoorzaal in
Leiden. Het optreden is niet op
genomen in de seizoensbro
chure. Op het moment van
drukken was nog niet bekend of
de zanger komende seizoen al
dan niet een toernee zou ma
ken. Kaarten voor het program
ma 'Eeuwige Jeugd' zijn vanaf
nu verkrijgbaar bij de kassa aan
de Breestraat. Ze kosten 29 euro
per stuk.
David Bowie
breekt af
praag - De Britse zanger David
Bowie heeft zijn concert in de
Tsjechische hoofdstad Praag
voortijdig moeten afbreken. De
57-jarige Bowie verontschuldig
de zich na een uur en nam een
korte pauze. Zenuwen in zijn
schouder speelden hem parten.
Na de onderbreking probeerde
Bowie het nog even, maar na
twee nummers moest hij defi
nitief afhaken. Vorige week
stopte hij in Oslo zijn concert
toen iemand uit het publiek een
lollie naar hem gooide. Het
projectiel raakte hem aan het
oog.
Lou Landré
neemt afscheid
den haag - Acteur Lou Landré
gaat met pensioen. Hij sluit zijn
loopbaan dit najaar af bij Het
Nationale Toneel in Den Haag,
naast onder anderen Carol
Linssen in Niemandsland
(1975) van Harold Pinter. De
première van Niemandsland is
op 18 september in de Konink
lijke Schouwburg in Den Haag.
De regie is in handen van An-
toine Uitdehaag. Landré (20
november 1939) debuteerde in
1966.
Goed en kwaad
in Paradiso
Amsterdam Legends of the Un
derground, 9 juli te zien in Pa
radiso in Amsterdam, is een he
dendaags, mythologisch ver
haal waarin goed en kwaad de
strijd met elkaar aangaan. Mu
ziek en dans vormen de inzet.
De archetypes worden vertolkt
door een internationale cast
van vierentwintig dansers uit
verschillende disciplines: ballet,
moderne dans, popping, loc
king, jazz-fusion- dance en
breakdance. De achtergrond
wordt gevormd door de 3-D
animatie die geprojecteerd
wordt op een groot video
scherm. Het publiek bekijkt de
voorstelling door de 3-D bril die
het bij aanvang krijgt aange
reikt.
Tribute bands
in Ahoy'
Rotterdam - Fans van The
Beatles, Abba, U2 en Guns 'n
Roses kunnen op 3 juli hun hart
ophalen in Ahoy' Rotterdam.
One and Only Productions or
ganiseert samen met de stich
ting Roparun een nieuw evene
ment: The Tribute Band Night.
De internationale top van zoge
heten tribute bands, groepen
die bekende artiesten volledig
imiteren, verzorgt in een drie
uur durende show een feest van
herkenning. Namen als Björn
Again (Abba), The Bootleg
Beatles en Killer Queen staan
op het podium. Nederlandse
afgevaardigden zijn Gunz 'n
Rozes en Stung (Police). Meer
informatie: www.tributeband-
night.nl.
Lucassen in
De Hallen
haarlem -Ter gelegenheid van
de 65ste verjaardag van de Am
sterdamse kunstenaar Lucassen
(1939) organiseert De Hallen in
Haarlem van 3 juli tot en met 5
september een overzichtsten
toonstelling. Te zien is een vijf
tigtal schilderijen, tekeningen,
collages, assemblages en 'mo
difications'. Lucassen, die niet
alleen vormen en figuren, maar
ook woorden en getallen ge
bruikt, wordt als een van de be
langrijkste vertegenwoordigers
van de zogeheten Nieuwe Figu
ratie gezien.
Edouard Manet (1832-1883) werd ai tij
dens zijn leven gezien als 'de vader van
de impressionisten', maar schilderde
zelf nauwelijks landschappen. Als écht
'stadsmens' had hij zelfs een hekel aan
het platteland. Uitzondering zijn de
tientallen zeegezichten die het middel
punt vormen van de expositie 'Edouard
Manet. Impressies van de zee' in het
Van Gogh Museum. Thema is zijn ver
nieuwende bijdrage aan dit genre.
door Franfoise Ledeboer
De tentoonstelling kwam tot stand in
samenwerking met The Art Institute of
Chicago en het Philadelphia Museum
of Art. Dat maakte het mogelijk veel
topstukken uit internationale collec
ties naar Nederland te halen. Van de
veertig zeegezichten die Manet maak
te, zo'n tien procent van zijn totale
oeuvre, zijn dertig werken bijeen ge
bracht. Om het belang te tonen verke
ren ze in het gezelschap van tientallen
werken van voorloper Gustave Cour
bet en tijdgenoten als Monet, Whistier,
Jongkind en Renoir.
Manet geniet nog steeds de grootste
bekendheid als de kunstenaar die het
Parijse publiek in 1863 shockeerde met
'Le Déjeuner sur 1' herbe' en 'Olym-
pia'. Het schandaal werd veroorzaakt
door zijn onomwonden presentatie
van vrouwelijk naakt op deze werken.
Daarmee was Manet een van de eerste
kunstenaars die de conventies van de
heersende academische schilderstijl
met een groots gebaar van zich af
schudde.
Aanvankelijk wees niets erop dat deze
telg uit een Parijse bourgeois-familie
als kunstenaar een grote carrière zou
gaan maken. Zijn vader, ambtenaar op
het ministerie van justitie, hoopte dat
zijn oudste zoon ook jurist zou wor
den. Vermoedelijk als compromis tus
sen vader en zoon koos Manet voor
een loopbaan als marineofficier. Ge
zakt voor zijn toelatingsexamen kon
hij alleen in aanmerking komen voor
een herkansing als hij op zee prakti
sche vaardigheden opdeed.
Van Gogh Museum-directeur John
Leighton wijst in de publicatie bij de
expositie op het grote belang van de
reis die de jonge Manet vanaf decem
ber 1848 maakte op een schip dat tus
sen Le Havre en Rio de Janeiro voer:
„Terug in Parijs zakte Manet opnieuw
voor zijn toelatingsexamen van de ma
rineacademie, waarmee het idee van
een loopbaan bij de marine definitief
[lelystad/anp - De ge
Lelystad verhuist het
beeld van ingenieur I
Lely, dat de stad vorig j;
van de Zuil van Lely a
halen, naar de kust. He
werk moest verhuizen
beeldend kunstenaar
meijn Esser de 32 met
zuil te hoog vond en nii
dat zijn creatie daaro|
staan.
Een woordvoerster van
meente stelde dat de
„niet onwelwillend" tei*
de nieuwe plek aan d
stadse kust staat. De
plek langs het IJssel-
Markermeer wordt
pas later gekozen. Er is
geen tijdstip voor de
zing.
Lelystad had het beeld e
over enkele jaren voor I
komstige theater willei
zetten. Die plannen zijn
derd, omdat er in het 0
dan twee Lel/s vlak bi]
zouden staan. In sep
krijgt de Zuil van Lely
kopie van een beeld
Andriessen namelijk al
vangend beeld van de
drooglegger op de top.
1-
Manet - De slag tussen de U.S.S Kearsarge en de C.S.S Alabama (1864). Foto: GPD
werd opgegeven. Maar de zes maan
den op zee hadden Manet veel geleerd
over het functioneren van een schip
en hadden hem respect bijgebracht
voor het zeemanschap."
De ontvankelijke jongeman vatte op
Monet - Tuin In St. Andresse (1867), New York Metropolitan Museum of Art.
Foto: GPD
deze reis een 'romantische' liefde voor
de zee op die zijn leven lang niet ver
flauwde. In dat verband citeert Leigh
ton Manet zelf, die in 1874 aan de
schilder Charles Toché vertelde: „Ik
heb veel geleerd op mijn reis naar Bra
zilië. Talloze nachten heb ik gekeken
naar het spel van licht en schaduw in
het kielzog van het schip. Overdag
stond ik op het bovendek naar de hori
zon te turen. Zo heb ik een lucht leren
construeren."
In 1850 schreef Manet zich in als leer
ling van Thomas Couture, van wie hij
een gedegen academische scholing
kreeg. Naast de lessen in het atelier
wierp hij zich vol passie op het maken
kopieën van oude meesters in het Lou
vre en andere musea en verdiepte zijn
kunsthistorische kennis tijdens bui
tenlandse reizen, onder meer naar Ita
lië. Getuige zijn handtekening in het
gastenboek was hij in 1852 ook in het
Rijksmuseum, toen nog gevestigd in
het Trippenhuis in de Amsterdamse
binnenstad. Daar heeft hij ongetwij
feld de Hollandse zeegezichten uit de
Gouden Eeuw bestudeerd die naast de
zeeslagen van Franse en Engelse
meesters eeuwenlang het aanzien van
het genre bepaalden.
In de loop van zijn leven bracht Manet
met zijn Nederlandse vrouw Suzanne
Leenhoff en kinderen geregeld vakan
ties door aan de Franse kust. In Bou
logne en Berck in het noorden en Bor
deaux en Arcachon in het zuidwesten
maakte hij schetsen en studies die hij
in zijn Parijse atelier uitwerkte op
schilderijen. Zijn favoriete thema's wa
ren havengezichten, boten op zee, op
het strand en aangemeerd aan pieren,
zich verpozende 'anonieme' badgas
ten en familieleden.
De uitzonderlijke kwaliteit van bij
voorbeeld zijn 'Haven van Calais' uit
1868 ligt in de combinatie van tinten
groen, zwart en grijs. Manet wekt de
indruk dat hij de compositie met verti
cale lijnen van de masten en horizon
tale van haven en horizon losjes uit
zijn mouw schudde. Niets was minder
waar: zijn zeegezichten doen in visuele
spontaniteit niet onder voor het werk
van de impressionisten, maar de kun
stenaar realiseerde dat effect pas na
langdurig 'schaven' in zijn atelier.
Naast de pracht aan sfeervolle zeege
zichten van Manet zelf, imponeren op
deze expositie vooral de werken van
Claude Monet (1840-1926). Monet be
wonderde de technische vernieuwin
gen en originele benadering van zijn
oudere collega. Leighton stelt in de
publicatie dat Manet op zijn beurt
door de vitaliteit van Monet werd aan
gemoedigd te experimenteren met
nieuwe technieken en wie weet zelfs
schilderen in de open lucht. Dat ver
moeden bestaat sinds onderzoek de
aanwezigheid van zandkorrels vast
stelde op het strandtafereel uit Berck
waarop Manet in 1873 zijn vrouw en
broer uitbeeldde.
Hun relatie wordt op de expositie aan
getoond met voorbeelden als Monets
'Groene golf uit 1866-67. Alleen al de
hoge horizon en het diepe groen van
het water doen vermoeden hij met dit
doek heeft willen wedijveren met
soortgelijke werken van Manet. Ook
zijn 'Tuin in Sainte-Adresse' uit 1867,
een familietafereel met op de achter
grond de hoge horizon van de zee, is
onmiskenbaar verwant. De kunstenaar
zou zich in zijn lange leven ontwikke
len tot een impressionist pur sang,
maar Manet is in die ontwikkeling een
essentiële schakel geweest.
'Edouard Manet, Impressies van de
zee' - Van Gogh Museum, t/m 26 sep
tember. Openingstijden: 10-18 uur.
rotterdam/anp - Ro
opent op de Dag van dl
tectuur (3 juli) de deui
een permanente exposi
de Rotterdamse archi
De tentoonstelling leidl
kers aan de hand van 3
tepunten langs een eei
derne architectuur in de
De expositie is gratis to
lijk in het City Inform
trum, dat samen met he
tectuur Instituut Rottei
Rotterdam Marketing ii
nemer is.
De tentoonstelling be
het Witte Huis, de galeri
gen in Spangen en de Vi
Ontwerpfabriek. Beeldb
de gebouwen als het Gr u
delsgebouw, de Bijenko
Maastorenflat komen
als voorbeelden van de
logse wederopbouw.
De expositie vervolgt
vroege stadsvemieir
het Oude Westen als 1:
um. Onder de noemer
ting, hoogbouw, transi
zijn uiteenlopende g<
uit de jaren '80 en '90 tl
van de Kubuswoning!
Kunsthal. Sluitstuk voi
chitectuur op de Kop
waarmee Rotterdam
eeuw ingaat.
Tot nu toe bestond e<
lijk overzicht van de
damse architectuur ni,
De tentoonstelling woi
matig aangevuld met
sche exposities.
door Winand van de Kamp
heemstede - De kassen van de
voormalige Intratuin in Heem
stede vormen het podium voor
het piepjonge operagezelschap
Opera-tief. Het beleeft op deze
plek zijn debuut, een enscene
ring van Glucks opera 'Iphigé-
nie en Tauride'.
Regisseur Inn a van den Hogen
is wel gewend te improviseren
met ruimte en middelen. Al ja
ren regisseert ze operaprojec
ten in Frankrijk. Toen ze enige
tijd terug benaderd werd om
een nieuw operagezelschap op
te richten, was ze meteen en
thousiast. In een zoektocht
naar sponsors voor het project,
kwam ze terecht bij een Heem-
steedse projectontwikkelaar.
Het leek hem een leuk idee om
het te slopen kassencomplex
uit te luiden met een operapro
ductie.
Van den Hogen is blij met de
locatie. „Deze plek past heel
goed bij het thema van de ope
ra. In 'Iphigénie en Tauride'
draait het om de vraag hoe een
land met vreemdelingen en
oorlogsslachtoffers omgaat. En
in Nederland is veel te doen ge
weest om buitenlanders die il
legaal in kassen werken."
Gluck baseerde zijn opera in
1779 op een Griekse tragedie.
Maar het thema is nog schrij
nend actueel. Iphigénie, doch
ter van de Griekse oorlogsheld
Agamemnon, is als hogepries
teres in Tauris beland. Van de
plaatselijke tiran Toas moet ze
Zangeres Ellen Pieterse vertolkt de rol van Iphigénie. Publiciteitsfoto
gevangen genomen asielzoe
kers op het altaar offeren. Eén
van hen blijkt haar verloren ge
waande broer Orestes.
Van den Hogen: „Wij snijden
vreemdelingen niet de keel af,
maar we gaan soms wel wreed
om met mensen uit andere lan
den." Ze wil met de opera geen
politiek statement maken, maar
de mensen aan het denken zet
ten. „Ik probeer de emoties die
in de opera spelen zo neer te
zetten dat het publiek zich rea
liseert hé, dit gaat ook over
mij."
Vraag naar opera is er genoeg,
constateert de regisseuse. „De
Nederlandse Opera is voortdu
rend uitverkocht en men im
porteert gezelschappen uit
Oost-Europa." En toch hoopt
ze ook een nieuw publiek voor
het genre te winnen. „De mu
ziek van Gluck spreekt gemak
kelijk aan en doet snel iets met
je." Daarnaast wil ze begimien-
de solisten een kans bieden.
„Door mijn werk weet ik dat op
de conservatoria veel mensen
rondlopen met goede stemmen
die dolgraag opera willen deen.
In Nederland krijgen ze nauwe
lijks de kans om zich te ontwik
kelen."
Vanaf een zeecontainer vult de
sopraanstem van één van die
jonge zangers, Ellen Pieterse, de
ruimte. Afwisselend met twee
anderen - Opera-tief werkt met
een dubbele cast - vertolkt ze
de rol van Iphigénie. Vorig jaar
deed ze eindexamen op het
conservatorium en nu zingt ze
haar eerste hoofdrol. „Het is
een zware partij", vindt ze. „Je
gaat door zoveel emoties:
vreugde, diepe wanhoop, woe
de." Tijdens de repetities vloog
het haar wel eens naar de keel,
vertelt ze. „Maar uiteindelijk
moet je een professionele af
stand bewaren. Niet jij maar
het publiek moet huilen."
'Iphigénie en Tauride' van
Gluck door Opera-tief - Nog te
zien: op 25,26/6,1,2, en 3/7 in
de voormalige Intratuin aan
de Zandvoortselaan 192
Heemstede. Aanvang: 20.30
uur.
den haag/anp - De staatssecre
tarissen Van der Laan (Cultuur)
en Nicolaï (Buitenlandse Za
ken) hebben 626.000 euro toe
gekend aan internationale cul
tuurprojecten.
De Stichting Mobile Arts krijgt
75.000 euro voor het theaterfes
tival Boulevard of Broken
Dreams in Barcelona. Den
Haag Sculptuur krijgt 75.000
euro voor de buitententoon
stelling 'Giganten,
spraakmakers'.
Zuidelijk Toneel Hollan
vangt 100.000 euro v(
presentatie tijdens het
festival in Avignon (Fi
En de Stichting Herstel
voor bijna 112.000 in di
voor de restauratie van
cierswoning van het (fa
Fort Zeelandia in Parffa
Suriname.
Kijk in het Leidsch Dagblad van
zaterdag 26 juni hoe u zich kunt me
met de ploegleiders in de Tour de Fr>
1
