KUNST CULTUUR
Familie Van der Laan bouwde Leiden vo
Artistiek experiment film
en muziek in Haagweg 4
Debutant Elvin Post wint Gouden Strop
Dag van de Architectuur: van Herensingel tot Helsinki
Filmkeuring handhaaft beoordeling Fahrenheit 9/11
Van der Laan kijkt naar fusievarianten
Raad voor
Cultuur wil
miljoen me||
Foto: AP
Tien miljoen
voor Matisse
londen - Een werk van de Fran
se schilder Henri Matisse heeft
op een veiling bij Christie's in
Londen 10 miljoen euro opge
bracht. Het schilderij, 'Odalis
que au fauteuil noir', werd ver
kocht aan een particuliere ver
zamelaar. Matisse schilderde
het in 1942. Het was het top
stuk op een veiling van impres
sionistische en moderne lamst.
De Harmonie
schenkt archief
den haag - Uitgeverij De Har
monie heeft haar archief over
de eerste 25 jaar van haar be
staan (1972 - 1997) aan het Let
terkundig Museum in Den
Haag geschonken. De schen
king omvat naast honderden
brieven van onder anderen Wil
lem Frederik Hermans, H.H. ter
Balkt en Judith Herzberg, diver
se tekeningen en illustraties. Ja
renlang was de Bescheurkalen
der van Kees van Kooten en
Wim de Bie het grootste ver
koopsucces. In 1997 kocht De
Harmonie de rechten van de
Harry Potter-serie van de toen
nog onbekende schrijfster J.K.
Rowling.
Cobra Museum
krijgt Appel
Amstelveen - Karei Appel heeft
zijn metershoge sculptuur The
Fountain uit 1992 geschonken
aan het Cobra Museum voor
Moderne Kunst. Het 3 meter
hoge beeld was een maquette
voor het gelijknamige water-
kunstwerk van de kunstenaar
dat sinds het voorjaar van 2001
bij de entree van het museum
in Amstelveen staat. Appel
vindt dat het beeld door de
ruimte en het daglicht in het
Cobra Museum goed tot zijn
recht komt.
Muzikanten
gezocht
hillegom - Sinds drie weken is
de Bollenstreek een symfo
nieorkest rijker: het Projector
kest Bloembollenstreek. Het is
bedoeld voor muzikanten vanaf
21 jaar. Het orkest geeft in de
cember met een projectkoor uit
Hillegom een uitvoering van
het Magnificat van John Rutter.
Belangstellenden kunnen zich
opgeven bij Ron van der Slot
(tel. 06-14825097). Begin sep
tember zijn de audities.
Schilderen in
de duinen
noordwijkerhout - In het In
ner Peace Centrum worden in
juli twee vierdaagse schilder
cursussen gehouden. In de Am
sterdamse Waterleidingduinen
wordt cursisten geleerd te schil
deren 'met je zintuigen'. De
cursussen zijn van 19 tot en
met 22 juli en van 26 tot en met
29 juli. Meer informatie: Inner
Peace Centrum, Ruigenhoeker-
weg 62, Noordwijkerhout, tel.
0252-375128.
Drie exposities
in Berlage
Amsterdam - Museum Beurs
van Berlage in Amsterdam or
ganiseert deze zomer van 9 juli
tot en met 29 augustus drie ten
toonstellingen tegelijk. Het gaat
om een historisch overzicht van
het werk van lichtontwerper In-
go Maurer, een expositie van 25
sieraden van Dinie Besems en
de tentoonstelling Vergelijk
Voorbij. Hier geven 64 vrouwe
lijke fotografen hun visie op
schoonheid.
CBK wil
kunst terug
leiden - Omdat de kunstuitleen
wordt afgebouwd, roept het
Centrum Beeldende Kunst
(CBK) abonnees op geleende
kunstwerken terug te brengen.
Tot en met 3 juli en van 25 au
gustus tot en met 25 september
kan het werk worden terugge
bracht. Wie een schilderij of
beeld wil houden, krijgt de mo
gelijkheid het werk te kopen.
De kunstuitleen sluit definitief
haar deuren na de Kunstroute
in het weekeinde van 25 en 26
september.
los angeles/ap - De Ameri
kaanse filmkeuring blijft bij
haar besluit om de film Fahren
heit 9/11 van Michael Moore
het stempel 'R' te geven, zodat
die zonder begeleiding van een
volwassene alleen toegankelijk
is voor kijkers van 18 jaar of ou
der. Het verzoek van Moore en
de distributeurs Lions Gate
Films en IFC Films om de film
over het optreden van presi
dent George Bush voor en na
de terreuraanslagen van 11 sep
tember 2001 toe te laten voor
kijkers vanaf 13 jaar werd afge
wezen.
Moore riep tieners op zijn film
toch te bekijken. „Als je mij no
dig hebt om binnen te komen,
laat het mij weten", zei hij.
De film, die de Gouden Palm
op het festival van Cannes won,
kreeg een R-aanduiding omdat
er gewelddadige en schokkende
beelden in voorkomen en om
dat er onwelvoeglijke taal in
wordt gebezigd. Er zijn scènes
van een Irakees die een dode
baby in een vrachtwagen vol lij
ken gooit, van Irakezen die
door napalm zijn verbrand en
van een openbare onthoofding
in Saudi-Arabië. Fahrenheit
9/11 gaat vandaag in een be
perkt aantal bioscopen in New
York in roulatie en morgen in
850 bioscopen in de rest van
het land.
Lions Gate en IFC verzorgen de
distributie nadat het Disney-
concem zijn dochter Miramax
had verboden de film te ver
spreiden omdat die te politiek
geladen zou zijn.
leiden - Twee Britse kunstenaars hebben het ini
tiatief genomen voor een benefietavond in
kunstcentrum Haagweg 4. Op zaterdag 26 juni
vindt de manifestatie, bestaande uit muziek en
film, plaats onder de titel 'Soundtrack'.
De Britten Richard Foster en Nick Spong hadden
vorige maand samen met hun Leidse collega's
Eppo Dekker en Pieter van Ulden een expositie
in Haagweg 4 rond het thema platenhoezen.
Daarbij ontdekten zij de charme van deze voor
malige technische school, die al meer dan tien
jaar dient als onderkomen voor kunstenaars. „De
meeste kunstenaars spreken Engels en in de
Randstad wemelt het van Engelstalige werkne
mers die op zoek zijn naar kunst, cultuur en
amusement. Met deze benefiet hopen wij ze op
zijn minst eenmalig bij elkaar te brengen", aldus
Foster.
Up de benefietavond worden twee films ver
toond van Haagwegkunstenaars Koen de Vries
en Paul Overdijk. Aan twee bands is gevraagd of
zij muziek willen spelen bij deze vijftien minuten
durende films zonder ze ooit eerder bekeken te
hebben. „Het is een artistiek experiment", zegt
Richard Foster. „Ze hebben niet kunnen repete
ren en dus zijn we heel benieuwd wat er uit
komt." De twee bands zijn Sugar Coated Mind
Bombs uit Leiden en The Freakout uit Amster
dam.
Daarna doen de bands nog een eigen optreden.
Een ander onderdeel van 'Soundtrack' vormt een
lichtshow van het IJslands/Canadese kunste
naarsduo Elevenll, die daarbij gebruik maakt
van oude films en nieuwe media. Dj Richard van
den Hoven besluit de avond met lounge en mel
low muziek. De opbrengst van de avond is be
stemd voor Incendiary Magazine, een Engelstalig
digitaal tijdschrift over muzikale evenementen in
de Randstad, en kunstcentrum Haagweg 4 zelf.
'Soundtrack' duurt van 19.00 tot 23.00 uur.
Diverse orkesten demonstreerden gisteren op het Plein in Den Haag tegen een bezuiniging op het orkes-
tenbestel in Nederland. De musici overhandigden 10.000 handtekeningen aan Tweede-Kamerleden, vlak
voor een debat over de mediabegroting. Fractievoorzitter Halsema van GroenLinks ging met de muzikan
ten mee. Ze opperde om op JSF-vliegtuigen te bezuinigen.„Geen raketten, maar trompetten", schreeuw
de ze staand vanaf een bankje met een megafoon over het Plein. Foto: ANP
den haag/anp - Staatssecretaris Van der Laan
(Cultuur en Media) is weliswaar nog steeds voor
standster van het opheffen van het Radio Symfo
nie Orkest (RSO), maar gaat nu toch de voorge
stelde fusies van dit gezelschap met de andere
onderdelen van het Muziekcentrum van de Om
roep (MCO) onderzoeken. Dat doet ze onder
druk van de Tweede Kamer, die meer voelt voor
een fusie.
De voorkeur van het parlement lijkt uit te gaan
naar de fusie zoals die in eerste instantie werd
voorgesteld door Publieke Omroep. Het voorstel
van Publieke Omroep om het Nederlands Radio
Symfonie Orkest (RSO) en het Radio Kamerorkest
(RKO) te laten fuseren, vond destijds ook genade
in de ogen van de Raad voor Cultuur. Van der
Laan ziet meer in het opheffen van het RSO, om
dat het symfonisch aanbod in Nederland vol
doende is om de lacunes op te vullen. Bovendien
zou het MCO dan meer ruimte hebben om goed
te functioneren dan bij een fusie.
De bewindsvrouw hoopt maandag met haar defi
nitieve voorstel te komen, maar als dat niet lukt
zal de beslissing pas na het reces vallen.
den haag/anp - De Raa
Cultuur vindt dat de ku
reld er minstens 18 miljo
ro bij moet krijgen. Het ue
nodig „om de aanwezige
teit in de cultuursector
nen honoreren".
Het aanvullend advies vt
de advies-Cultuumota,
in april aan Van der Laai
voorgesteld instellingen
mende vier jaar wel, niet
of minder te steunen. E
men 453 reacties uit hl
op, die door de Raad oc
maal zijn bekeken. „Som
dit geleid tot herzieninj
de Raad weten. Zo m<
Stichting De Nieuwe K
plaats van het eerdere v
toch subsidie krijgen (1 pf<
euro) en zou de subsidi )x
de Ives Ensembles in v it
king met het advies valkl
moeten worden verhoogi m
215.243 euro). Instelling les
eerder door andere sub
ten werden ondersteunt
den steeds vaker naar d tj
doorverwezen voor eei rc
vraag om geld van de ov 8i
klaagt het adviesorgaa V|
weet er geen raad mee. ij
subsidieverzoeken hee
Raad noodgedwongen r
gehonoreerd. De Raad st
dat de Cultuurnota niet j
schikte middel is om i
klappen op te vangen. D
dringt er dan ook bij de
secretaris op aan om ntot
oplossing te komen.
amsterdam/gpd - De Gouden
Strop, de jaarlijkse prijs voor
het beste Nederlandstalige
spannende boek, gaat dit jaar
naar thrillerrecensent Elvin
Post voor zijn boek 'Groene
vrijdag'. Het is voor het eerst in
het 19-jarige bestaan van de
Gouden Strop dat de prijs naar
een debutant gaat.
De winnaar, die tijdens een uit
zending van TV3 in Amsterdam
Stadsschouwburg werd gehul
digd, ontving naast de door de
uitgevers beschikbaar gestelde
10.000 euro ook een keramiek
van Lien Smets. Elvin Post
de prijs van de winnaar
van vorig jaar, Tomas Ross.
Volgens de jury, onder voorzit
terschap van recensente Els
Roes, is Post erin geslaagd een
elegant plot op bijna noncha
lante wijze neer te zetten. „De
karakters zijn kleurrijk en le
vensecht en de hoofdpersoon
roept mededogen, maar ook
meewarigheid op. De winnende
roman is een thriller waar nau
welijks of geen politiemensen
aan te pas komen en die com
pleet atypisch is voor de Neder
landstalige misdaadroman." De
jury benadrukt dat de Gouden
Strop aan debutant Post niet
bedoeld is als aanmoediging,
„maar als beloning voor nu
reeds getoond vakmanschap".
'Groène vrijdag' - de titel ver
wijst naar de dag waarop de
loonzakjes worden uitgedeeld -
is het licht absurdistische on
Nederlandse verhaal over de
grote neger Winston Malone
die problemen heeft met zijn
vaste lasten. De driezitsbank
die hij nog in termijnen moet
afbetalen, wordt een molen
steen om zijn nek als hij wordt
ontslagen bij het geldkantoor in
New York waar hij altijd te laat
kwam opdagen. Hij besluit ver
volgens hetzelfde kantoor te be
roven en vervolgens zijn schuld
te voldoen aan een gangster
baas met de bijnaam 'de ijsco
man'. Het duurt niet lang meer
of Malone zakt verder weg in de
zware criminaliteit. Het idee
voor 'Groene vrijdag' ontstond
toen Post een keer in de metro
zat op weg naar Harlem. Tegen
over hem zat een enorme kerel,
'een soort Dennis Rodman'.
Die vertelde aan zijn buurman
dat zijn baas hem een loonsver
hoging had geweigerd en dat hij
in de problemen dreigde te ko
men met allerlei zaken die hij
op afbetaling had gekocht.
Elvin Post (Rotterdam, 1973) is
de jongste winnaar van de Gou
den Strop. Hij studeerde in Am
sterdam en kwam via een stage
terecht in New York, bij het
agentschap van Ralph Vicinan-
za, die de belangen behartigt
van onder anderen Stephen
King. Tijdens zijn verblijf in de
VS beoordeelde hij veel manu
scripten van schrijvers in spe en
begon hij te recenseren voor
het Algemeen Dagblad. Tegen
het eind van zijn verb n
Manhattan begon hij
'Groene vrijdag', in een j
stantie in het Engels. Zijn
riete auteurs zijn Elmore t
nard, Thomas Harris, Sco
row, maar ook Gerben Hel a
Post was niet de enige del w
die genomineerd was vo
Gouden Strop. Ook Esthe J
hoef bereikte de shortlis
haar eerste actiethriller
rust'. Verder waren René
('Misbruik wordt gestraft'
trick de Bruyn ("Verminl
Saskia Noort ('De eetcluh
licht uit de longlist met
zendingen.
door Theo de With
leiden - Achter de schermen. Dat is
het thema van de Dag van de Archi
tectuur op zaterdag 3 juli. De lande
lijke manifestatie, die voor de acht
tiende keer wordt gehouden, wil deze
keer laten zien wat er schuil gaat ach
ter en onder gebouwen. De officiële
opening is op vrijdag 2 juli in Alk
maar.
In de Leidse regio neemt RAP Archi
tectuurcentrum de organisatie al ja
ren voor zijn rekening. Na aandacht
te heben gevraagd voor de ontwikke
lingen in het Alphense stadshart en
de gevels in de Leidse binnenstad
richt het RAP dit jaar de schijnwer
pers op de gebouwen die ontworpen
zijn door architectenfamilie Van der
Laan. Over deze familie is momenteel
ook een tentoonstelling te zien in het
architectuurcentrum aan de Nieuw-
straat.
Het RAP laat zaterdag 3 juli een boot
varen langs gebouwen van Van der
Laan in Leiden. Belangstellenden
kunnen van 11.00 tot 16.00 uur gratis
opstappen aan de Stille Mare. Wie de
panden beter wil leren kennen en
ook binnen een kijkje wil nemen, kan
tussen 12.00 en 16.00 uur meedoen
aan een van de rondleidingen.
Ook in de expositieruimte van het
RAP zelf worden op de Dag van de
Architectuur de nodige activiteiten
ontplooid. Terwijl ouders de tentoon
stelling bekijken, kan hun kroost aan
het werk in kinderatelier K2. Tussen
11.00 en 16.00 uur mogen de kinde
ren aan een eigen stad bouwen. Spe
ciaal voor de expositie is de docu
mentaire 'Zelfde plek, andere tijd' ge
maakt. Deze film volgt drie Leidse
herbestemmingsprojecten: een reeks
flatgebouwen aan de Willem de Zwij
gerlaan, de meelfabriek aan de Zijl
singel en het St.Elisabethziekenhuis
aan de Hooigracht.
Elke stad geeft zijn eigen draai aan de
Dag van de Architectuur. In Den
Haag heeft kunstenaar en architect
Jan Körbes een expeditie samenge
steld door de haven van Schevenin-
gen. Bij de reis door heden, verleden
en toekomst hoort een bijzondere
plattegrond van de haven, waarmee
men de tocht zonder begeleiding kan
afleggen. De route gaat onder meer
langs een drijvend hotel, een veganis
tisch kraakcafé en een surfplanken
uitvinder.
In de Haarlemmermeer zijn de activi
teiten geconcentreerd in schouwburg
De Meerse. Bewoners hebben hun fa
voriete gebouw gefotografeerd en die
foto's worden tentoongesteld. Ook
zijn daar drie ontwerpen te zien voor
een nieuw Museum voor Beeldende
Kunsten in de Haarlemmermeer. Er
is een busexcursie langs de Vïnex-wij-
ken Vijfhuizen, Getsewoud en Flori-
ande. Het meest opmerkelijke onder
deel van de Dag van de Architectuur
komt ook uit de Haarlemmermeer:
een 24-uurs vliegexcursie naar Hel
sinki.
„In juli gaat de zon in Helsinki niet
onder en dus is er geen noodzaak om
te slapen. Daar maken we gebruik
van", melden de organisatoren
excursie leidt langs spraakmaki
gebouwen in en om de Finse h
stad. Hoogtepunt is het bezoek
het huis en het atelier van de 'v
van de Finse architectuur, Alva
to. Om middernacht is er geleg
een duik te nemen in een van
meren van Finland. Op zaterda
tend wordt van Schiphol vertrc
en op zondagochtend is de gro
weer terug in Nederland.
Voor meer informatie:
www.dagvandearchitectuur.il
door Bernadette van der Goes
leiden - Het eerste dat de bezoe
ker van de tentoonstelling over
de architectenfamilie Van der
Laan in het RAP Architectuurcen
trum ziet, is een grote platte
grond van de Leidse binnenstad.
De kaart is bezaaid met rode
stippen, die aangeven waar va
der Leo van der Laan (1864-1942)
eii zoon Jan (1896-1966) hebben
gebouwd, verbouwd en geres
taureerd. Bij elkaar gaat het in
Leiden en omgeving om zo'n
vierhonderd gebouwen.
Vader Leo vestigde zich in 1891
als architect in Leiden. Vrijwel
meteen wist hij zich verzekerd
van een constante stroom op
drachten. Leo was streng ka
tholiek en zijn geloofsgenoten
wisten hem te vinden voor het
bouwen en verbouwen van
scholen, winkels, huizen, fa
brieken en uiteraard kerken.
Vanaf 1921 kwam zoon Jan in
de zaak. Samen bouwden zij
een aantal ook nu nog voor Lei
den beeldbepalende gebouwen,
zoals het warenhuis van Vroom
Dreesmann aan de Aalmarkt,
de Vakschool voor Meisjes
(huishoudschool) aan het Gal
gewater, de Meelfabriek aan de
Zijlsingel en het Heilige Geest-
of Cornelis Spronghhofje op de
hoek van de Doezastraat en het
Rapenburg.
Karakteristieke, maar in archi
tectonisch opzicht zeker geen
baanbrekende gebouwen, op
getrokken in een traditionele,
sobere stijl, waarin de invloed
van de verschillende bouwstij
len uit de architectuurgeschie
denis duidelijk merkbaar is. Zo
is het St.Elisabethziekenhuis
Het Elisabeth-ziekenhuis aan de Hooigracht is een creatie van de Familie Van der Laan. Foto: Mark Lamers
aan de Hooigracht deels ge
bouwd in neogotische stijl, ter
wijl een ander gedeelte de in
vloed van de zakelijke Delftse
school vertoont. Maar het werk
van Leo en Jan bleef altijd inge
togen. Zij maakten er geen rat
jetoe van stijlen van, zoals dat
in de negentiende-eeuwse
bouwkunst vaak gebeurde.
De foto's en tekeningen op de
tentoonstellingspanelen geven
wat dat betreft een mooi tijds
beeld. Vader en zoon maakten
weinig gebruik van opsmuk,
F
bouwden vaak in typiscl ei
derlandse rode bakstee
hadden vooral aandacht
de functionele aspecten K
bouwwerken. De meest m
bouwen zien er uit alsof n;
vooral om ging dat ze e
zouden staan. Het was ei
commerciële manier van te
wen. jc
Het contrast met twee a )C
telgen uit het geslacht V< |e
Laan, Leo's twee jongere st
Nico en Hans, is daardoi u
te groter. In Den Bosch 01
keiden zij een cursus keil y
architectuur, waarin zij hi
zen van grootte, vorm en ]U
te onderzochten en zo di
meen geldende regels v
architectuur ontdekten. 0
In de tentoonstelling i ,e
apart hoekje over hen ing n
Daar zien we hoe Hans v
Laan, die monnik was, de
verhoudingen van antiekf n
werpen als uitgangspun
om religieuze ldeding en s
werpen te ontwerpen. 1
architectuur abstraheen :r;
de vormen zo sterk dat h
meer dan blokken, stav
platen werden. Een mooi
beeld daarvan is de kerki
Benedictijner abdij te Vaa
door de strakke vormgev
de vernieuwende manier
op met licht en ruimte isi
gaan werkelijk iets heeft
voegd aan de architecti11
schiedenis.
flS
IS
Expositie: De architects
lie Van der Laan. Te zieib€
10/7, wo t/m vr 13-17 11 In
11-17 uur, RAP Archite1
centrum, Nieuwstraat 3;
den
donder4
hstêriaa
