aan
Ode
de Nederlandse kroonjuwelen
Zoek altijd de vrouw
De zes snorren van Oranje
Wie kan Coben nog verslaan? Vier Titaantjes uit de jaren tachtig
het platteland. Van der Vegt is dan
blijkbaar nog nooit op Schiermon
nikoog geweest, stelt Zwier fijntjes
vast, 'het eiland zou gehakt maken'
van zijn opvattingen.
Het zijn kanttekeningen in een zo-
ZATERDAC
19 JUNI
2004
De vuurtoren van Vlieland.
Foto: Hans van Weel
ander (Wolkers) zich juist in zijn ele
ment, als een Robinson Crusoe op
de 'donkere gespen in de Wadden
gordel van smaragd'.
Zwier laat in Mijn wadden van alles
en nog wat passeren. Hij schrijft uit
voerig over de dichter J.J.Slauerhoff
en diens verblijf op Vlieland, over de
Texelse schrijver en historicus Nico
Dros die zijn eiland tot leven wekt in
zijn verhalen en de roman Noorder
buren. Zwier schrijft onder veel meer
over de wadplaat Griend (nog geen
vijfhonderd meter in doorsnee), over
eilandhoppen en wadlopen, over
magische cirkels en heksen op 'het
Iiglobetrotter Boudewijn Büch
voor zijn 'eilandgevoel' gere-
(naar de Stille Zuidzee. Hij kon
(euforisch raken van een knip-
I je vuurtoren. De Nederlandse
ineilanden liet hij links liggen,
ifter in zijn reisboeken tenmin-
oiteen letter aan gewijd. Dat is
iminst opmerkelijk, vindt ook
eren antropoloog Gerrit Jan
(1947), die verknocht is aan ons
dijke eilandenrijk en daaraan in
ek'Mijn wadden' zijn liefde be-
non-fictie recensie
Nico de Boer
adden' door Gerrit Jan Zwier. Uitgeverij
Contact. Prijs: €19,90.
is niet de eerste die met veel
te schrijft over de schoonheid
jet wad. Veel (reis) schrijvers
nhem voor. Velen van hen laat
zijn boek ook aan het woord,
wie Jac. P.Thijsse (die het
lover Texel schreef), de jouma-
lans Besselaar en Dick Hille-
En natuurlijk de onvermijdelij-
kan iWolkers.
Texel woonachtige schrijver
de begin jaren zeventig de smaak
nee ken, toen hij net als zijn colle-
van ijlen Godfried Bomans een
1 verbleef op het onbewoonde
'PD merplaat. Maar waar de een
ans) zich dodelijk eenzaam en
en waande te midden van
;re natuurkrachten, voelde de
mooiste eilanddorp Hoorn', over
verwilderde katten, over De Vlie-
hors-Express, kapitein Rob, het
goudschip De Lutine, zeehonden,
rotganzen, en over vuurtoren de
Brandaris die, naarmate je je verder
van Terschelling verwijdert, als 'een
waarschuwende vinger steeds hoger
uit zee oprijst'.
Zwier is een eilandhopper dip in zijn
geestdrift soms al te zeer van de hak
op de tak springt, waardoor de chro
nologie wel eens in de verdrukking
komt. Soms is zijn stijl ook wat vlak,
maar als hij in zijn element is, be
houdt hij een aangename lichte
toon. Mooi is zijn beschrijving van
Schiermonnikoog, dat al eeuwen
lang aan de wandel is, waardoor het
is 'uitgerekt tot een ouderwets pis
tool, waarvan de loop op Duitsland
is gericht'.
Enigszins mensenschuw keert Zwier
zich tegen de drommen toeristen die
jaarlijks Nederlands oudste, grootste
en afwisselendste natuurgebied be
zoeken. Toerisme en recreatie vor
men voor de eilandbewoners im
mers de grootste bron van inkom
sten. De kritiek op de aantasting van
het wad is niet nieuw. In het begin
van de vorige eeuw werd al geklaagd
over de manier waarop natuur werd
opgeofferd aan vakantiehuisjes. De
eilandgasten van nu betreuren dat
vanzelfsprekend óók, om er vervol
gens toch met zijn allen, gewapend
met rugzakken, op stoere wandel
schoenen en met een kijker op de
borst een poosje van de rust te ge
nieten en, omdat niet iedereen voor
de natuur komt, de stilte te versto
ren.
Tussen de eilanders onderling botert
het ook niet altijd. Zo haalt Zwier
meewarig de woorden aan van Jan
merboek voor de waddenliefhebber,
in een ode aan onze 'kroonjuwelen'.
Voor Zwier vormen de wadden een
paradijselijk oord, want 'het wad is
een idylle en de wal een nachtmer
rie'.
van der Vegt uit Heiloo, die de bio
grafie van Adriaan Roland Holst
schreef en publiceerde over de
Schotse Hebriden. Volgens Van der
Vegt floreert een kleine gemeen
schap op een eiland beter dan op
Het strand van Vlieland. Foto: Hans van Weel
thriller recensie
Arno Ruitenbeek
'Geen tweede kans' door Harlan
Coben. Uitgeverij De Boekerij.
Prijs: €16,95. 1
Thrillerminnend Nederland
krijgt een vijfde kans om Har
lan Coben in zijn armen te
sluiten. De Amerikaanse au
teur schreef waarschijnlijk
het spannendste boek van dit
jaar: Geen tweede kans. Het
gaat over de ontvoering van
een kind, maar niet helemaal
en ook niet alleen daarover.
Plastisch chirurg Mare Seid-
man wordt wakker in het zie
kenhuis. Hij is ernstig ge
wond geraakt, maar politie en
FBI moeten hem vertellen dat
de onbekende dader(s) zijn
vrouw Monica hebben dood
geschoten en zijn dochtertje
Tara hebben meegenomen.
Hij is lange tijd zelf verdach
te, onder meer omdat hij pro
beert de opsporingsinstanties
er buiten te houden. De
schuldigen nemen de geëiste
twee miljoen dollar losgeld
mee, maar Tara blijft spoor
loos. Een jaar later komt een
tweede losgeldeis, weer twee
miljoen. Opnieuw geld weg
en geen Tara.
Seidman schakelt zijn grote
liefde Rachel Mills in, een ex-
FBI-agente met een duister
verleden, in een laatste po
ging zijn kind terug te halen.
Dat levert een keten van
nieuwe ontwikkelingen op,
die bepaald niet positief zijn
voor de hoofdpersoon. De
enorme tegenstand komt van
lieden die in een forensisch
psychiatrische kliniek opge
borgen hadden moeten zit
ten. Coben is er in geslaagd
om de lezer lange tijd in de
stellige overtuiging te laten
verkeren dat Monica en Tara
de enige slachtoffers zijn van
een uit de hand gelopen ont
voering. Niet van één, maar
van een serie verrassende
ontknopingen is sprake. De
karakters zijn uit steen ge
houwen, de dialogen levens
echt. Koude rillingen in over
vloed. Wie kan Coben voor 31
december nog verslaan?
Feyenoorder Dirk Kuijt viert zijn eigen voetbalfeestje in de wedstrijd tegen Ajax. De Rotterdamse
club presenteerde weer een lezenswaardig jaarboek. Foto: ANP/Ed Oudenaarden
door Edward Swier
In de rubriek De Leestafel wordt wekelijks.een
ander genre boeken besproken. Deze week de
recente oogst sportboeken.
Heeft u na een week EK even last van een te
rugslag? Zijn de wedstrijden dan opeens niet
meer allemaal zo interessant, lijken de negen
tig minuten wel uren, zelfs dgen te duren, dan
is het voor 5 euro gedaan met de ellende. Het
boekje Oranje lukraak (uitg. Mouria) redt u
van de verveling, doorbreekt de EK-sleur.
De broers Floris en Martijn Brester verzamel
den honderden 'nutteloze voetbalfeiten die ie
dereen moet weten'. Wist u bijvoorbeeld dat
in de EK-finale van 1988, die Nederland won
van de Sovjet-Unie, bij Oranje liefst zes spelers
met een snor meededen? Ook iets zinnigere
statistieken haalden het boekje. Kijk nog eens
na wie de bondscoaches van Oranje waren en
hoe veel zeges zij boekten. En in welke kleuren
- wit shirt, oranje shirt, zwarte broek, witte
broek of toch oranje broek - Oranje wanneer
ook alweer aantrad. De meeste rijtjes zijn ove
rigens ook om te bouwen tot quizvragen en
kunnen het gezamenlijk voetbal kijken aan
zienlijk veraangenamen.
Zoals: welke international, uit de periode
1952-1954, was van beroep frietzakjesfabri-
kant? Frits Louer. En waarin handelde Tinus
Bosselaar? Honden- en kattenvoer. Sommige
kwesties zullen zelfs discussie opleveren.
Want gelooft u dat Johan Cruijff nooit een
doelpunt op een EK maakte én Marco van
roman recensie
Wim Vogel
'Engeland is gesloten' door Rob van Essen. Uitgeverij
Atlas. Prijs: €17,50.
De losers. Studie niet afgemaakt. Beetje
verliefd geweest. Beetje gewerkt. Beetje veel
gedemonstreerd in Borssele, in Dodewaard
en tegen kruisraketten, af en toe een pandje
gekraakt, 'mensen met licht op hun fiets
waren eigenlijk al fascisten, iedereen las de
Volkskrant en ging alleen naar de betere
film.' En op de achtergrond de slaapver
wekkende melodieën en irritante teksten
van The Smiths uit Manchester die met hun
treurige en tegelijkertijd lichtvoetige mu
ziek de sfeer uit het midden van die. jaren
tachtig perfect vertolkten.
In Engeland is gesloten, zijn vierde roman,
beschrijft Rob van Essen het makke leven
eind jaren negentig van vier Titaantjes uit
de jaren tachtig. Tussen de dertig en veertig
zijn ze intussen, de jongens die nog steeds
alleen een voornaam en nog steeds geen fa
milie hebben, die al jaren wonen in de Der
de Leeghwaterstraat, daar niemand kennen
en die postbode, corrector, hamburgerdes-
kundige zijn geworden of een fietsenstal
ling exploiteren. Het is hun grijze en altijd
wat treurige anonimiteit die je zo gemakke
lijk vergeet in het felle licht van het neolibe
rale markt- en beursdenken van de laatste
vijftien jaar.
En toch: er waren idealen, er werd ge
droomd, er waren grote liefdes maar ach
teraf blijkt dat allemaal van een ontstellen
de naïviteit te zijn geweest, viel de werke
lijkheid tegen en hadden sommigen niet in
de gaten dat, zelfs als ze stilstonden, ze
toch met de rest mee schoven. Te laat zijn
ze er achter gekomen dat Engeland, als me
tafoor van het verhoopte geluk, inderdaad
gesloten is en dat er nergens meer een smid
te vinden is die de sleutel maken kan.
Belangrijk in Engeland is gesloten zijn niet
de personages. Thomas, Godfried, Kraai en
de postbode staan voor een generatie voor
wie ambitie een vies woord was. Ze worden
volwassen als de jeugdwerkloosheid dra
matisch stijgt en blijken tot hun verbazing
zo in het midden van de jaren negentig
voor veel zaken alweer te oud. En dan zeu
ren op de achtergrond voortdurend heftige
maar altijd slordige en nooit goed afgeron
de liefdes uit de jaren daarvoor. De jaren
waarin 'iedereen' De ondraaglijke lichtheid
van het bestaan las, waarvan je de clichés
eerst jaren later doorkreeg.
Rob van Essen heeft een geestig en treurig
boek geschreven in een zorgvuldig grijs ge
houden stijl. Voor het leven uit de jaren
tachtig zoals hij dat beschrijft, ben ik te
oud, maar de geest en de mentaliteit van
dat leven is veel universeler. Zijn persona
ges zijn mij niet onbekend, zijn van alle tij
den, en cd's van The Smiths moet ik ergens
nog wel kunnen vinden. Engeland is geslo
ten herlezen, kan alleen nog maar met hun
muziek op de achtergrond.
TOP 10
Basten in geen enkel WK-duel scoorde? En
toch is het zo.
O ja, de zes internationals met een snor in de
EK-finale waren Berry van Aerle, Ruud Gullit,
Frank Rijkaard, Adri van Tiggelen, Gerald Va
nenburg en Jan Wouters.
Jorien van den Herik slaagt er in de koper van
het Feyenoord Jaarboek, seizoen 2003-2004
(Tirion, €19,98) direct te irriteren. In het voor
woord van het verder zeer lezenswaardige
boek zeurt, zanikt en zeikt de voorzitter dat
het een lust is. In het onwaarschijnlijk reële
boekwerk - het is immers onder auspiciën van
de club uitgegeven, maar spaart de tere zielen
niet - zijn het de meest irritante zinnen.
„Er is ons verweten dat we Pierre van Hooij-
donk naar Turkije lieten vertrekken. Ik zeg nog
maar weer eens met nadruk, dat als Pierre
zich aan de letter van zijn contract had gehou
den, dat dit niet was gebeurd." Ookhet ver
trek van Paul Bosvelt naar Manchester City
(„Ik zeg nog maar weer eens met nadruk dat
we dit in tal van gesprekken hebben proberen
te voorkomen") legt Van den Herik in zijn ei
gen voordeel uit.
Wie pagina 7 overslaat of snel omslaat, heeft
met het jaarboek van Feyenoord echter geen
onaardige aankoop gedaan. Het is weliswaar
ook wat storend dat een dertiental pagina's
verkocht is aan sponsors - bedrijven die aan
voetbal in het algemeen of Feyenoord in het
bijzonder zijn gerelateerd - maar dat is klaar
blijkelijk de enige manier om een fraai vorm
gegeven en rijk geïllustreerd boek voor nog
geen 20 euro op de markt te brengen.
roman recensie
Jaap Goedegebuure
'Adonis Bel-Ami' door Guy de Maupassant.
Uitgeverij Athenaeum-Polak Van Gennep.
Prijs: €32,50.
Lange tijd luidde les één voor aan
komende managers, succesvolle po
litici en diplomaten in spe: palm de
echtgenote of vriendin van je baas
in en zie, vele deuren zullen ge
smeerd en geruisloos voor je open
gaan. Het kan zijn dat het kunstje
minder opgang maakt sinds het ty
pe 'carrièrevrouw' aan een opmars
door de instituties begon, maar dat
de truc zo hier en daar nog werkt
weet iedereen die de wereld en haar
listen en lagen kent.
In de literatuur zijn het niet de min
ste schrijvers die zich hebben ver
diept in de betrekkingen tussen
macht en seks. Zeker voor 1900 zijn
er de prachtigste romans over ge
schreven. Stendhals Het rood en het
zwart bijvoorbeeld, een klassieker
over de provinciale pummel Julien
Sorel die met alle geweld een twee
de Napoleon wil worden. Of Guy de
Maupassants Bel-Ami dat sinds een
paar weken in een gloednieuwe ver
taling en voorzien van een aansteke
lijk essay van bewonderaar F. Sprin
ger in de boekhandel ligt.
De mooie jongen die De Maupas
sant tot held van zijn geschiedenis
maakte, luistert naar de naam Geor
ges Duroy. Hij is van meer dan een
voudige komaf, zoon van simpele en
ongeletterde boertjes uit Norman-
dië. In de Franse strijdmacht die de
nieuwe kolonie Algerije pacificeert,
heeft hij zich opgewerkt tot onderof
ficier. Maar op het moment dat we
met hem kennis maken, slentert hij
nagenoeg platzak langs de Parijse
boulevards.
Dan loopt Duroy zijn oude dienst-
kameraad Forestier tegen het lijf.
Die suggereert hem dat hij zijn geluk
eens zou moeten beproeven bij de
dagbladpers; tenslotte heeft hij daar
zelf ook een bestaan weten op te
bouwen. Duroy hapt toe, maar zo-
Gin
DE MA tl PASS A N X
Adonis
Bêl-Jmi
dra het op schrijven aankomt valt
hij terstond als ongeletterde door de
mand. Geen nood, Forestiers vrouw
Madeleine zal wel een handje toe
steken, tenslotte is ze als souffleuse
van manlief niet anders gewend. Ze
is voldoende thuis in de labyrinten
van de macht en - aldus De Mau
passant - haar tong is scherper dan
een fileermes en ifileiner dan vitri
ool.
Het is het begin van een even hila
risch als ontluisterend relaas. Op de
redactieburelen leert Duroy van Fo
restier hoe je met lijntrekken, flauwe
spelletjes en valse declaraties de tijd
zo soepel mogelijk kunt doodslaan.
Georges Duroy leert snel, niet alleen
hoe hij zo simpel mogelijk aan geld
kan komen om de gebraden haan
uit te hangen, maar ook om vrou
wenharten zodanig te bespelen dat
hij er in materieel opzicht wijzer van
wordt. Madeleine raadt hem aan
werk te maken van mevrouw Walter,
de echtgenote van zijn directeur.
Het levert hem de ene promotie na
de andere op. Tussen de bedrijven
door slaat hij ook nog een mooie
maitresse aan de haak, die hij aan
haalt en afstoot naar het hem uit
komt.
Het verhaal beleeft zijn eerste grote
climax wanneer Forestier na een
slepende longziekte overlijdt en Ge
orges nog aan het sterfbed Madelei
ne ten huwelijk vraagt. Misschien
legt De Maupassant het er in onze
ogen daarmee wel té dik bovenop.
Maar het is wel een wending die
past in de dynamiek van deze ge
schiedenis, die gebiedt dat Duroy
lange tijd volg- en duldzaam is, om
daarna zijn voorbeeld voorbij te ste
ken en postuum van zich af te trap
pen. En daarbij blijft het niet, want
tenslotte zal hij zich op een geraffi
neerde manier van Madeleine ont
doen, om een tweede huwelijk te
kunnen sluiten dat hem definitief
aan de top brengt. Hoe lang dat zal
gaan duren vertelt het verhaal niet,
maar lang kan het niet zijn. Want in
een klein terzijde, vlak voor het ein
de van de roman, onthult De Mau
passant dat Madeleine opnieuw een
razende reporter met ambitie aan
het klaarstomen is, ongetwijfeld met
de bedoeling haar ex uit het zadel te
stoten.
De Maupassant is onovertroffen in
het schetsen van een scène of in en
kele messcherpe trekken neerzetten
van een karakter. En hij is een niets
ontziend satiricus die de zeden van
zijn tijd tegen het licht houdt en ze
genadeloos ontmaskert, de meester-
chroniqueur van het belle epoque,
dat tijdperk van parvenu's en nieu
we rijken die maar al te graag aan
schurkten tegen de feodale nep-chi-
que en zich titels en paleizen koch
ten, terwijl hun wieg in de goot had
gestaan.
Bel-Ami is vertaald in vlot en eigen
tijds Nederlands, zo eigentijds dat
het woord 'beau monde' het equiva
lent 'jetset' kreeg. Maar dat past
misschien wel bij de actualiteit van
een boek dat een fraai inkijkje geeft
in de hachelijke betrekkingen tussen
media en politiek.
1. (2) Saskia Noort,
De eetclub
Anthos, 18,95
2. (4) Dan Brown,
De Da Vind code
Luitingh-SijthofT, 18,95
3. (6) Pleter Winsemius,
Je gaat het pas zien als je
het doorhebt
Balans, €14,95
4. (1) Karin Fossum,
Kijk niet achterom
Anthos, 3,95
5. (3) Annie M.G. Schmidt en
Fiep Westendorp,
Pluk redt de dieren
Ouerido, 12,50
6. (7) Geert Mak,
In Europa
Atlas, 39.90
7. (-) Heieen van Royen,
Godin van de jacht
Vassallucci, 12,50
8. (9) Tom Clancy,
De tanden van de tijger
Bruna, 19,95
9. (-) Nicci French,
De bewoonde wereld
Flamingo Noire, 12,50
10. (5) Henning Mankell, 0
De blinde muur
De Geus, 24,90
Bron: CPNB/De Bestseller 60
Wanneer was een Nederlandse thril
ler het best verkochte boek van de
week? Het moet jaren geleden zijn,
als het al ooit voorkwam. De Maand
van het Spannende Boek laat sowie
so z'n sporen in de top tien. Liefst zes
van de tien best verkochte boeken
vallen in deze categorie, waaronder
de nieuw binnengekomen goedkope
herdruk van Nicci French. Ook goed
koop herdrukt en nieuw Heieen van
Royen: in haar genre ook een span
nend boek natuurlijk.
