5F MpF
'Er wonen straks yuppen
in het warenhuis'
'Duitsers zie je hier nooit1
WJ' h aapte*
•fiFlYlYM
S48AS..E
Buitenlandse investeerders moeten V&D uit het slop halen
In de rij voor het Anne Frankhuis
hui; <ló<l
-
Maandag gaat het oer-Hollandse
winkel- en warenhuisconcern
Vendex KBB zeer waarschijnlijk
over in buitenlandse handen. Geen
manager is er de afgelopen twintig
jaar in geslaagd probleemdochter
V&D in het gareel te krijgen. 'Er
wonen straks yuppen in het
warenhuis.'
door Achille Prick
l_Jj et is al jaren hetzelfde liedje:
een aantal modeketens (zoals
M&S en Claudia Strater red.)
behaalt samen met de Hema en vooral ook
het restaurant van La Place prima en soms
zelfs mooie cijfers. Praxis doet het ook goed,
maar die zuur verdiende centjes vloeien
meteen weg naar de grote verliesmaker:
V&D", zegt detailhandeldeskundige Herman
Loykens van het Retail Management Center.
„Iedereen moet bloeden voor het oude wa
renhuis. Zo kun je nooit gezond een bedrijf
runnen, zeker niet met de huidige, wispeltu
rige, kritische en trendgevoelige consument.
Elke formule, elke winkel heeft iedere dag
deskundige aandacht nodig, anders kun je
het vergeten."
Koninklijke Vendex KBB N.V. is het grootste
winkel- en warenhuisconcern van Neder
land. De moeder heeft vijftien dochters die
samen 1.800 vestigingen hebben waar ruim
43.000 mensen werken. Met de Hema, Bijen
korf, V&D en onder meer de winkels van
Hunkemöller, M&S, Dixons, en It's is
Vendex KBB dominant aanwezig in de
meeste binnensteden. Ook aan de rand
heeft het zich met de bouwmarkten van
Praxis en Formido een belangrijke positie
verworven.
Toch is de financiële wereld al jaren scep
tisch over het erfgoed van de families Vroom
en Dreesmann. Weggezakt in het moeras
ziet de huidige top geen uitweg meer om het
bedrijf op eigen houtje omhoog te stuwen.
Wat al langer in de lucht hing, gaat nu dan
ook zeer waarschijnlijk gebeuren. Het oer-
Hollandse Vendex KBB gaat over in vreemde
handen. Het investeringsconsortiunl VDXK,
een samenwerking van het Amerikaanse
KKR, het Britse Change Capital Partners en
het Nederlandse Alplnvest Partners, zegt wél
te willen investeren, maar alleen als het de
hele tent in bezit heeft en kan bepalen wat
er gaat gebeuren.
De drie hebben 15,40 euro per aandeel ge
boden. Als komende maandag om 15.00 uur
minimaal 95 procent van de uitstaande aan
delen zijn aangeboden, mogen ze zich eige
naar noemen.
'Schande', briesten enkele aandeelhouders
ruim twee weken geleden op de laatste aan
deelhoudersvergadering. Een belegger had
berekend dat het enigszins vergelijkbare
Blokkerconcern naar verhouding ruim tien
keer meer winst maakt.
De aandeelhouders herinnerden er aan dat
de koers in de jaren negentig nog tot de
honderd gulden reikte en voelen zich be
kocht. De kiem van alle ellende lijkt gelegd
door wijlen Anton Dreesmann zeif, één van
de meest markante zakentycoons van het
naoorlogse Nederland. Hij had een honger
naar avontuur en kocht tot in de jaren tach
tig alles wat los en vast zat. Onder de vlag
van Vendex ontstond een bonte verzameling
van bedrijven die weinig met elkaar te doen
hadden. Zo kocht hij een postorderbedrijf,
De toekomst van V&D ziet er volgens de meeste experts weinig rooskleurig uit. Archieffoto: ANP
een taleninstituut (NTI), een uitzendbureau
(het latere Vedior) en supermarkten (o.a.
Edah).
Hij beperkte zich niet tot de landsgrenzen.
In de Verenigde Staten werd een warenhuis
overgenomen en in Brazilië een fast-foodke-
ten. Toen Dreesmann in 1988 met pensioen
ging, liet hij een ondoorzichtig conglome
raat achter waarvan de kop niet wist wat de
staart deed. Kroonprins Arie van der Zwan
mocht hem opvolgen, maar raakte verstrikt
in een machtsstrijd en hield het eind 1989 al
voor gezien.
De echte opvolger van Dreesmann werd Jan
Michiel Hessels, iemand van buiten die ver
stand van financiën had en dat was nodig.
Hessels begon in rap tempo onderdelen te
verkopen, uiteindelijk bijna 50 en bracht
Vendex in 1990 naar de beurs. In 1998 zette
hij de kroon op zijn werk met de fusie tussen
Vendex en KBB.
„Wat Hessels in de beginjaren heeft gedaan
was goed, maar bij de fusie tussen Vendex
en KBB mag je vragen stellen", zegt detail
handeldeskundige Bert Keizer van adviesbu
reau Cap Gemini Ernst Young. „Je had het
volkse Vendex met winkels voor het laag- en
middensegment en het koninklijke KBB dat
zich richtte op de top van de markt. Dat wa
ren twee totaal verschillende bedrijfscultu
ren, dat kon niet goed gaan. Bovendien had
den ze winkels die óf elkaar beconcurreer
den of té verschillend waren. De beoogde
synergie is nooit gehaald."
De architect van de fusie destijds, Jan-Mi-
chiel Hessels, veegt die kritiek van tafel.
„Volgens mij is dat nog steeds een hele goeie
geweest. Vergeet bijvoorbeeld niet dat Hema
van KBB was. Dat is toch een fantastisch wa
renhuis dat al jarenlang winst maakt. Zon
der de KBB-poot was er echt nog veel min
der verdiend." De oud-topman ontkent dat
hij nooit aan het bedrijf zelf is toegekomen.
„Bij V&D wisten ze amper waar het geld bin
nenkwam en waar het vervolgens bleef. Ik
heb de organisatie in 800 stukjes geknipt;
toen wisten we elke dag precies wat de mo
deafdeling in Heerenveen had gepresteerd
en wat het speelgoed in Den Haag had ge
daan."
In het jaar 2000 gaf Hessels het stokje over
aan de huidige bestuursvoorzitter Ed Ham
ming. Pijnlijk was dat hij onlangs in een en
quête onder 500 topmanagers uit de bus
kwam als de slechtste bestuursvoorzitter van
Nederland.
„Bij V&D is in de jaren negentig natuurlijk
niet veel gebeurd wat tot succes heeft ge
leid", zegt detailhandeldeskundige Herman
Loykens van het Retail Management Center.
Behalve dan dat het warenhuis vrolijk
meedeinde op de hoogconjunctuur en er zo
in slaagde de werkelijke problemen te ver
bergen. Ik heb onder Hamming eigenlijk
nog steeds weinig zien gebeuren. Hij had het
te druk met de vele wisselingen aan de top
bij V&D en met de verkoop van een aantal
ketens. Het enige positieve is dat hij vorig
jaar Goeminne aan het roer heeft gezet. Dirk
Goeminne is de man achter het succes van
de Hema en mag dat kunstje nu bij V&D
gaan herhalen. Vriend en vijand noemen
hem momenteel de beste detailhandelaar
van Nederland. Komend najaar hoopt Goe
minne zijp eerste V&D nieuwe stijl te ope
nen.-
„Er is natuurlijk al heel veel geprobeerd de
laatste twintig jaar, maar dit ziet er goed
uit", zegt Loykens. „Hij gaat eindelijk eens
doelgroepen formuleren en keuzes maken in
het assortiment. Dat moet om je te onder
scheiden, want een Kruidvat en Blokker
worden ook steeds meer warenhuis."
Het vertrouwen in Goeminne, maar zeker
ook het uitzicht op naderend economisch
herstel, voedt het verzet tegen de verkoop
van Vendex KBB. „Je gaat in de zomer geen
sleeën verkopen. Net zo goed als je in sep
tember geen paaseieren in de winkel legt",
zegt de succesvolle Jaap Blokker van het ge
lijknamige winkelconcern. „Zo verkoop je
ook geen detailhandelsconcern als de eco
nomie op een dieptepunt is. Dat kun je aan
elke winkelier in dit land vragen."
Normaliter schuwt Blokker de publiciteit,
maar nu er Nederlands erfgoed op het spel
staat, kruipt hij voorzichtig uit zijn schulp.
„Er is niemand die niet meer gelooft in
Vendex KBB, want het huidige management
participeert ook in deze deal en wil onder de
nieuwe eigenaar de ingezette koers voortzet
ten. Ik heb ook niet begrepen dat de banken
elke dag op de deur staan te kloppen om
hun leningen terug te krijgen. Er moet een
Nederlandse oplossing zijn." Op de vraag of
Blokker zelf nog bezig is om met een groep
medestanders met een beter bod te komen,
wil hij niet ingaan.
Loykens stelt zich ook vragen bij de deal.
„Het huidige management doet mee, dus
hebben die belang bij een lage koers. En ze
peggen wel dat ze blijven zitten, met de be
lofte dat ze onder de nieuwe eigenaar verder
mogen gaan met hun plannen, maar er is
geen enkele garantie. Meestal hebben dit
soort partijen geen geduld om jaren te
wachten op herstel, en dat heb je echt nodig
wil je V&D uit het slop halen."
Herman Loykens vreest dan ook het ergste
voor het warenhuis. Het past ook bij de re
putatie van bijvoorbeeld KKR, één van de in
vesteerders, zoals beschreven in het boek
'Barbarians at the Gate': ze kopen bedrijven
op en zetten er zonder last van enig senti
ment meedogenloos het mes in. „Dat gaat
met V&D ook gebeuren. Misschien dat ze op
de begane grond nog iets in detailhandel
blijven doen, maar vanaf de tweede etage
kunnen ze er prachtige stadsappartementen
van maken. Daar kwam de laatste jaren toch
al niemand meer. Er wonen straks yuppen
in de V&D."
Voor het Van Goghmuseum moetje
waarschijnlijk langer wachten, maar de rijen voor
het Anne Frankhuis zijn beroemder. Er wordt voor
gewaarschuwd in de Lonely Planet, de Rough
Guide én de Michelingids. Wie zijn al die toeristen
met hun fototoestellen en flesjes bronwater? Een
dag in de rij op de Prinsengracht.
door Noor Tonkens
Lange rijen bij het Anne Frankhuis. Foto: GPD
Hans Labordus is de beste vriend van iedere toerist. Hij
begroet ze allemaal in hun eigen taal, van 'hello darling'
tot 'sjalom' en 'konnichiwa' (Japans). Labordus staat
hier al jaren, langs de gracht tegenover het Anne Frank
huis, met zijn aquarelminiatuurtjes. 'Quality art' volgens
een bordje op de kar.
„Ik hou de boel een beetje in de gaten en zorg dat de rij
netjes de hoek om gaat," zegt hij. „Ik neem foto's voor
ze, waarschuw ze voor zakkenrollers en ik speel ook nog
voor VW." Vorig jaar heeft hij nog een paai" Roemeense
nepagenten laten oppakken. Wel twintig keer per dag
behoedt hij toeristen voor een botsing met fietsers.
„Schoften zijn het, hoe ze hier voorbij scheuren."
„Weetje wie je hier nooit ziet?" zegt Hans. „Duitsers."
Inderdaad, de meeste Duitsers waterfietsen langs, maar
gaan niet aan wal. Uiteindelijk duikt toch een groepje op
in de rij. Of ze boze blikken krijgen als andere wachten
den horen welke taal ze spreken? „Nee hoor," zegt een
vrouw uit het groepje. „Bovendien heb ik geen oorlogs
complex."
Eric Lawson, eind dertig, uit Boston heeft maar een
kwartiertje, maar hij besloot toch in de rij aan te sluiten.
Lawson, moleculair bioloog, schrijft in zijn vrije tijd boe
ken over vliegtuigen uit de Eerste Wereldoorlog. Hij wil
het dagboek van Anne Frank voor zijn vrouw meene
men.
„Op deze plek zie je hoe vooroordelen en onmenselijk
heid zelfs het leven van een kind kunnen aantasten,"
zegt hij. „Hier treffen het grootste kwaad en het grootste
goed elkaar. De haat waar een jong meisje voor moest
schuilen, kruist hier de moed van de mensen die haar
verborgen, met alle risico's van dien."
Bij de jongens en meisjes van Contiki valt minder bezin
ning te bespeuren. Zij 'doen' in 25 dagen Europa. Een
soo^t zap-toeristen van midden twintig die elkaar in de
bus voor het eerst ontmoetten. Gisteravond zijn ze in
Amsterdam aangekomen, om morgen weer te vertrek
ken. Nog maar amper bekomen van hun avond in de
Bananenbar staan ze nu in de rij.
Een enkeling kan zich herinneren het dagboek van Anne
Frank op school te hebben gelezen. In Duitsland be
zochten ze een concentratiekamp, wat op sommigen
zo'n diepe indruk maakte dat ze naar het Anne Frank
huis wilden. Craig Williams (25) keek meer uit naar het
geplande uitstapje naar een drinklokaal in München.
Van een heel andere orde is het actieve vijftigerscollec
tief uit Texas, dat meestal gaat skiën, duiken of wildwa
tervaren. Waarom ze naar het Anne Frankhuis gaan? Dat
kan Walt het beste uitleggen, die zich achter zijn vrouw
heeft verstopt en precies hetzelfde gillende Disney-petje
en trainingsjack als zijn echtgenote blijkt te dragen. Walt
is een geschiedenisfanaat en wist de rest ervan te over
tuigen dat een bezoek aan Anne Ffank de moeite waard
was. Erg enthousiast zijn ze geen van allen en al gauw
gaat het gesprek over op de lunchplannen.
Verderop staat een groep bejaarde Japanners met de ka
rakteristieke witte hoedjes en wandelschoenen. „Ze
hebben het dagboek gelezen en films gezien over de
oorlog in Europa", legt de reisleidster uit in gebroken
Nederlands. „Ze willen weten waar het allemaal gebeurd
is."
Met de gids als tolk vertelt een vrouw dat zij en Anne
Frank van dezelfde generatie zijn. „In Japan hadden wij
veel vergelijkbare ervaringen." Toen het in Kyoto niet
veilig meer was, is ze gevlucht. Haar echtgenoot vertelt
iets aan de reisleidster. Hij heeft vriendelijke ogen en
wacht geduldig terwijl zij vertaalt. „Meneer was piloot in
de Japanse luchtmacht. Hij heeft over Pearl Harbor ge
vlogen." Doorvragen vindt ze geen goed idee.
Patrick (38) is geboren in Engeland, maar woont in Ier
land. Net als zijn vrouw en twee vrienden draagt hij het
shirt van het Ierse voetbalteam. De stiefbroer van Pa
tricks vader zat in het Ierse leger tijdens de Tweede We
reldoorlog. Hij deserteerde en sloot zich aan bij de Brit
ten omdat hij meer avontuur zocht.
Hij vocht in Maleisië, maar mocht na de oorlog als de
serteur niet terugkeren naar Ierland. Pas na vijf jaar
werd hem amnestie verleend. Al vier keer eerder was Pa
trick in Amsterdam, maar nooit bezocht hij het Anne
Frankhuis. „Het werd een keer tijd."
Bij de familie Jones uit Wales zijn de rollen precies om
gekeerd. Cerian is negen en zag een programma over
Anne Frank op televisie. „Ik wist dat er in Nederland een
museum over haar was en daar wilde ik heen." Dus
De foto uit 1942 die Anne Frank deed dromen van Holly
wood. Foto: AP
kwamen ze naar Amsterdam. Er zit ook nog een rond
vaart in de planning, maar Cerian wil eerst het dagboek
kopen. Haar broertje van zes, Joshua, is met heel andere
dingen bezig. Vorige week heeft hij op een tentoonstel
ling een grote kakkerlak gezien en nu hoopt hij die in elk
'museum' aan te Heffen. „Maar wel dood graag."
Dominee Van de Graaf is met de 20+ kring van de her
vormde gemeente Rotterdam Charlois op pad. Ze waren
gewaarschuwd voor de rij, maar het valt mee. Ze komen
net uit het Bijbels Museum. „Daar hebben ze voor ons
twee wc-rollen uit het depot gelicht, gemaakt van ver
snipperde bladzijden uit een bijbel. Zulke rollen heb ik
ooit nog uit het communistische Roemenië meege
smokkeld."
Van de Graaf is vooral benieuwd naar de afmetingen
binnen. „Ik hoop iets mee te maken van hoe het voelt
om zo beperkt en begrensd te leven. Ik verbeeld me niet
dat ik de emoties van toen echt kan navoelen, nu er
geen bedreiging meer is. Door mijn tijd in Roemenië kan
ik me er, denk ik, wel een voorstelling van maken. Die
angst dat elk moment op de deur gebonsd kan worden."
Tamir en Iris Eynhoren komen uit Israël. Hun zoontjes
Leran en Gay vinden het maar spannend, ze zijn al bijna
binnen. Kinderen in Israël wordt elk jaar over Anne
Frank verteld. Tamirs vader overleefde de holocaust en
verruilde in 1952 Polen voor Israël, waar hij zijn toekom
stige vrouw ontmoette. „Zijn leven is gesplitst in twee
delen. Voor en na de oorlog."
De familie Jones staat inmiddels alweer buiten. Cerian is
zeer onder de indruk, maar het dagboek was uitver
kocht. Joshua is teleurgesteld. Geen kakkerlak gezien.
D'rt 'lS Cen
ik vne 2 o<< wöv^eK,
20 Le Z'
QU.ffql
