De kapel is hels
'Alsof we het rouwproces van 1996 over moeten doen'
De repetitie in de Vughtse Van Brede-
rodekazerne is voorbij, dirigent Jan
Nellestijn neemt even de tijd om zijn
gedachten te laten gaan over de toekomst. Dit
zijn de laatste maanden waarin 'zijn' Land
machtfanfare nog in de huidige bezetting bij
een is.
Per 1 januari 2005 maakt de fanfare, na een in
grijpende reorganisatie, een nieuwe start in
Vught. Van de vier muziekkorpsen die Defen
sie nu nog heeft, blijven er drie over: een har
monie en een drumfanfare in Assen en een
fanfarekorps in Vught. Met dat laatste korps
blijft in ieder geval de laatste beroepsfanfare
van Nederland behouden.
Van de huidige militaire muzikanten verdwijnt
in totaal een derde. Alle leden van de muziek
korpsen moeten hun voorkeur aangeven voor
de plek waar ze willen werken. Voor vier van
hen wordt een uitzondering gemaakt: zij over
Koninklijke Militaire
Den Haag heeft nog
ilfjaar te gaan. Als het
aan de leiding van de
Imacht ligt eindigt dan
'75-jarige geschiedenis
er|
korps. „We lopen op
ndvlees, maar we zijn
linklijk orkest, dus we
edragen ons waardig."
door Luuk Kortekaas
Het applaus na de traditionele Grena
diersmars, beter bekend als Turf in je
ransel, klinkt even stormachtig als altijd.
Even, heel even, vergeten de leden van
de Koninklijke Militaire Kapel de doffe
ellende van de afgelopen maanden en
vooral de afgelopen week.
„Soms denk je: weer die Grenadiers
mars", zegt een van de muzikanten.
„Maar het is zo eigen, zo helemaal van
ons. Turf in je ransel symboliseert onze
hele traditie. Straks is het misschien alle
maal voorbij en wordt het nooit meer
gespeeld."
De vergelijking met het orkest dat door
bleef spelen terwijl de Titanic zonk is
misplaatst. Toch schiet dat beeld door
de geest bij het concert van de KMK in
het auditorium van de Technische Uni
versiteit Delft.
Luitenant-kolonel Piet van Boxtel, com
mandant van de kapel, is vol lof over
'zijn' mensen. Eerder in de week, aan de
telefoon, klonk hij voornamelijk verbijs
terd. Had dan niemand in de legertop
gekeken naar zijn alternatieve plan, dat
slechts vijf gedwongen ontslagen in
plaats van twaalf tot vijftien tot gevolg
zou hebben? „Toen ik drie jaar geleden
de kapel kreeg, kreeg ik de plicht voor
mijn mensen te zorgen. Dat ben ik nu
aan het doen. Ik kan niet tegen onrecht
vaardigheid, en dit is onrecht."
'Hels' is Van Boxtel. „We hebben deze
week veel met elkaar gesproken en we
gaan gewoon door. We zijn een konink
lijk orkest, dus we zullen ons waardig ge
dragen."
Na het concert is het anders uitblazen
dan normaal. „Het was zó lastig. Wij we
ten natuurlijk welke momenten er in het
concert zijn die voor collega's moeilijk
zijn. Dan lopen de rillingen je over de
rug. In de muziek van Soldaat van Oran
je zit zo'n moment waarop één van onze
solisten echt alles moet geven. Op dat
moment kregen we het bijna te kwaad.
Eén collega is vandaag niet gekomen.
Die liep de hele week al met een rood
hoofd en kon het niet opbrengen."
Tot tegen middernacht gaat het over het
onrecht dat zij in het besluit zien: hoe de
Landmacht per se in Assen wilde uitko
men en er alleen wat argumenten bij
heeft gezocht. Hoe de burgemeester van
Assen het halve noorden op stelten heeft
gezet en een handtekeningenactie begon
om haar stad als vestigingsplaats te be
houden. Hoe zij het gevoel hebben dat
Den Haag niet lijkt te beseffen dat er
straks iets verdwijnt wat van groot be
lang is voor de uitstraling van de stad.
De laatste jaren al zien ze de kapel voor
hun ogen verkruimelen. „In 1992 zijn we
van 56 muzikanten naar 44 gegaan, wat
al te weinig is. Nu werken we met elf va
catures, die worden al een tijdje niet
meer vervuld. We zijn net De tien kleine
negertjes."
Wat misschien nog wel het ergste is, is
het verdwijnen van de speelcultuur. „De
KMK is wereldberoemd om de klank in
het orkest - het klassieke ronde geluid.
Dat vind je nergens anders. Straks is dat
geluid weg. Het duurt misschien wel
veertig tot vijftig jaar voor je dat terug
vindt. Je gaat toch ook niet de Nacht
wacht verbranden en er een kopie voor
Een uitvoering van de Koninklijke Kapel. Foto: GPD
in de plaats hangen?"
Om maar te zwijgen van de traditie. Wie
immers vormt straks de erewacht als
buitenlandse staatshoofden zich in Den
Haag melden? „Wij kunnen ons niet
voorstellen dat het de koningin niet inte
resseert. Wij zijn haar mannen. Wie gaat
er straks voor de koets lopen op Prins
jesdag?"
ZATERDAG
12 JUNI
2004
spanning
Spanning binnen de Fanfare van de
Koninklijke Landmacht. Het in Vught
gelegerde muziekgezelschap maakt in 2005
een nieuwe start met een nieuwe bezetting.
De club, nog altijd getekend door de
Herculesramp, maakt zich op voor een
ongewisse toekomst.
door Lindy Jense
leefden in 1996 de Herculesramp en hebben
sindsdien een baangarantie.
Het is diezelfde Herculesramp die het Vughtse
fanfarekorps zo speciaal maakt. Toen bijna de
volledige bezetting van het korps in Eindhoven
omkwam, trad een nieuwe ploeg aan. Dirigent
Nellestijn: „Dat deze club zo hecht is, komt
natuurlijk voor een groot deel door die ramp.
Veel van de huidige leden waren familie of
vrienden van degenen die zijn omgekomen."
Een paar jaar geleden was er al sprake van dat
42 van de 194 Defensiemuzikanten weg moes
ten. Uiteindelijk zijn dat er 68 geworden.
„Er zijn mensen die heel emotioneel reage
ren", zegt Nellestijn. „Vooral bij de Koninklijke
Militaire Kapel in Den Haag. Die zien toch een
lange traditie verloren gaan. En dat dat Ko
ninklijke verdwijnt, hè, dat steekt."
Zelf wil Nellestijn graag zijn baan in Vught
houden. Maar als er voor hem als dirigent
geen plek is, blijft hij niet aan als muzikant.
„Van huis uit ben ik trompettist. Terug in de
fanfare, dat gaat niet. Dat komt omdat mijn
rang kapitein is. Een kapiteintrompettist, dat
bestaat niet. Klinkt misschien raar, maar dat is
de militaire manier van denken."
Ombudsman
Een beetje hoop heeft Van Nellestijn gevestigd
op de inspecteur-generaal van de krijgsmacht,
luitenant-generaal Van Baal. Die is in zijn
functie als 'defensie-ombudsman', onlangs in
Vught komen praten met de muzikanten. „Hij
gaat rapporteren aan Defensie. Daar heb ik
wel vertrouwen in. Van Baal is een zeer sociaal
bewogen mens."
In ieder geval gaat de fanfare enorm verande
ren. Muzikanten met een tijdelijk contract lo
pen het risico dat hun contract niet wordt ver
lengd. Bij degenen met een langlopend con
tract zitten relatief veel fluitisten, klarinettisten
en hoboïsten. Een stuk of tien teveel voor de
nieuwe bezetting, heeft Van Nellestijn bere
kend. Daarvan moeten er onherroepelijk een
paar weg.
„Het is nu allemaal anders. Ik ga zelf ook an
ders met het orkest om. Bij mij spelen de emo
ties natuurlijk net zo hard. Bij repetities zal ik
nu even niet hameren op de perfectie van die
ene maat. Het zijn natuurlijk wel muzikanten.
Ze willen nog steeds perfect spelen, ook nu
hun toekomst zo onzeker is. In de muziekwe
reld is niet zoveel werk."
Nellestijn: „Het is voor een musicus prachtig
om een vaste baan te hebben. Dat het bij De
fensie is, komt voor velen op de tweede plaats.
De muziek is het belangrijkste. Het gaat in elk
geval heel heftig worden. Het is alsof we het
rouwproces van 1996 weer moet overdoen."
om de vier bestaande militaire muziek
kapellen in Den Haag, Amersfoort,
Vught en Assen op te heffen. Van de
kleine 200 muzikanten raken er bijna
70 hun baan kwijt.
Er komen drie nieuwe muziekgezel
schappen voor terug: in Assen een 50
man stérke harmonie en een drumfan
fare met 2i muzikanten.
Vught wordt de thuisbasis van een 40
muzikanten tellende fanfare (alleen
saxofonisten).
liten
mfarekorps van de Koninklijke
®£cht werd in 1996 samengesteld
apellen van de Genie en de
;ujgse Jagers.
lei liskomst uit het Italiaanse Mo-
8- p 15 juli 1996, verongelukte de
s met daarin de meeste fanfa-
op vliegveld Eindhoven,
zeven muzikanten overleefden.
iuin hen spelen nog in de Vughtse
s nam Defensie het besluit
