Genieten voor voet en oog op de Hebriden
TOERISME
Puzzelend over Amsterdamse grachten
Vrees voor klantjes
slangenkoppen
Geschenk van God
-F
inchecken
-»r vlucht
l®antal selfservice-incheck-
1 riaten en bagage-afgifte-
L jn op Schiphol is verdub-
Balierij 11 en 12 in ver-
1 al 2 zijn vervangen door
jg incheckautomaten en
t bagage-afgiftepunten.
.ideze uitbreiding bestaat
helft van de totale KLM
op de lucht-
i uit selfservice. KLM biedt
[Qtssagiers sinds begin dit
icheckdiensten via inter-
if^de selfservice incheckau-
len op de luchthaven. Pas-
e |s reizend met een elektro-
jticket kunnen vanaf 30
8por vertrek via internet in-
10jen, een stoelkeuze maken
^ejn instapkaart afdrukken.
Algiers die niet via internet
?n ingecheckt of met een
«ren ticket reizen kunnen
I luchthaven alsnog zelf in-
via de selfservice in-
:automaten. Als alleen met
wordt gereisd kan
RLjjecheckte passagier direct
Dpen naar de gate. Passa-
ruimbagage dienen
ïerst af te geven bij de ba-
afgiftepunten alvorens
_7^e lopen.
VRIJDAG 4 JUNI 2004
De ruwe natuur op South Uist.
Aviv op lijst
relderfgoed
nesco heeft de 'witte stad'
3iv uitgeroepen tot Werel-
ted. In de Israëlische stad
meer gebouwen in de
ausstijl dan waar ook ter
Ocfd. Voortaan worden ze be-
md als cultureel erfgoed
niversele waarde. Zondag
de officiële inhuldiging
Het gaat om meer dan
iiizend huizen die tussen
K en 1956 zijn gebouwd
Europa geëmigreerde
tecten. De Bauhausstijl
lerkt zich door strakke vor
en bouwkundige trucjes
hitte buiten te houden,
veel gebouwen wit
27fd, wat Tel Aviv de naam
stad' opleverde. Tel Aviv
Mt de enige plaats in Israël
p de Werelderfgoedlijst is
^atst. In 2001 kregen de
rische stad Akko en het pa-
implex Massada al daarop
1 plaatsje.
scoge toerist
-•kt nu goed
heeft weliswaar
uzeld met het boeken van
tie, maar trekt er deze
;r niet minder op uit. Waar
antal boekingen eerder dit
aa(terk achterbleef bij dat van
Ijaar, lijkt die achterstand
9.„zijn ingehaald, zo laat de
1 weten. Het vliegtuig met
^Marktaandeel van 44%
en de auto (marktaan-
:SH9%, -3%) zijn nog steeds
"eest populaire vakantie-
45"ermiddelen. De touring-
narktaandeel 6%, -9%) en
^in (marktaandeel 1% -
terrein verliezen.
zomertrekkers zijn
ar Scandinavië (+36%) en
t-Brittannië (+32%). Ook
^Europese landen (+9%) en
land (+9%) staan in de be-
telling.
lANGE-A^TAND-
WANDELPAD 6-2
LEERDAM
DUITSE GREN^ 98 KM
is Lingepad
«jefrist
ingepad, het 98 km lange
le-Afstand-Wandelpad tus-
.eerdam en Nijmegen, be-
*ruim 25 jaar. De routegids
"Met pad is onlangs opge-
f j jün 1978 werd de Linge-
iel weg, zoals de route toen
1 veie, uitgestippeld. Het oor-
edmkelijke traject liep tussen
u hdam en Kesteren. In 1983
;elrij wandelweg gecombineerd
het Midden-Betuwepad,
(Cesteren naar Nijmegen, en
lichting Wandelplatform-
|nam het pad in beheer.
t gids wordt de route in
richtingen beschreven en
kaarten (1:25.000) afge-
Ook wordt erin verhaald
jde streek en biedt hij infor-
over openbaar vervoer,
f preca. Voor 12,20 euro is
bekje verkrijgbaar bij on-
lieer de boekhandel of te
(§|llen bij het LAW: tel.
HÖ653 660.
Het vliegveld op het eiland Barra. Landen en opstijgen gebeurt bij eb op het zand.
Wandelen, wandelen en wande
len. Dat zijn de activiteiten op de
Hebriden, de eilanden voor de
Schotse westkust. Meer is er ei
genlijk niet mogelijk, maar dat
zal de echte liefhebber een zorg
zijn.
door Willem Uilenbroek
„Oh, William, hoor je dat! Dat
moet de corncrake zijn." Mary
Welsh, auteur van 23 boeken
over wandelingen in Groot-
Brittannië, spitst haar oren en
raakt helemaal enthousiast. De
corncrake, zo dichtbij. Achter
een klein gebouwtje, waar een
wandeling begint in het Bal-
ranald reservaat op North Uist,
een van de eilanden van de
Schotse buiten-Hebriden.
Als leek op ornithologisch ge
bied heb ik geen flauw idee wat
de corncrake is. Medereizigers
kunnen niet helpen welke Ne
derlandse vogel achter de naam
schuil gaat, dus moeten we die
maar even goed onthouden.
Geen probleem; denk maar aan
de rijke Britse ontbijten met on
der meer de cornflakes.
Dankzij internet is terug thuis
de vogel snel getraceerd: het is
Op pad langs de rand van Harris bij North Tolsta. Foto's: GPD/Colin Simpson
de kwartelkoning, een kopje
kleiner dan het waterhoentje en
wereldwijd een beschermd
In de wereldgeschiedenis heeft Eriskay een plekje gekregen, door
dat daar in de buurt op 5 februari 1941 het stoomschip Politician
zonk. De boot was op weg van Liverpool naar Jamaica en New Or
leans, maar liep bij Calvay Island, tussen Eriskay en South Uist, op
de rotsen.
Aan boord was onder meer drie miljoen pond cash. Maar ook wa
ren er 24.000 dozen whisky, samen goed voor 264.750 flessen. De
eilandbewoners wisten niet hoe snel ze met hun bootjes de zee op
moesten om de lading 'te redden'. Aan iemand teruggeven? Nee,
daar dachten ze niet aan. Ze zagen de whisky als een geschenk van
God. En neem ze dat eens kwalijk, want zelfs hun rooms-katholie-
ke pastoor zei dat het zo was.
'Het nieuws ging snel rond', noteert een geschiedschrijver. 'Amper
was de bemanning van het schip of er dwarrelden al zoveel kleine
bootjes rond dat het door al hun lampen leek alsof je naar de feest
verlichting van Blackpool keek'. Van het geld is nog wel wat terug
gevonden, van de whisky niet echt veel.
In de in 1988 geopende 'Am Politician Lounge Bar' op Barra zijn
nog enkele voorwerpen van het schip te zien, zoals een stuk anker
ketting en enkele patrijspoorten. En een fles whisky.
men dat zogenoemde 'slangen
koppen' reisbureautjes met een
enkel reisje naar de Chinatowns
van Europa gaan opzetten,
wordt de afhandeling in han
den van geselecteerde staatsbe
drijven gelegd.
Dat garandeert nog niet dat
toekomstige Chinese toeristen
geen misbruik van de Europese
gastvrijheid'zullen maken en
besluiten te blijven als de rest
van het gezelschap weer huis
waarts keert.
De Europees-Chinese overeen
komst bevat een unieke bepa
ling dat Peking zich verplicht
'overstayers' terug te nemen.
Maar in de praktijk moet nog
maar blijken wat die clausule
waard is. Iemand die als toerist
Europa bijvoorbeeld via Brussel
binnenkomt, kan in Nederland
de illegaliteit induiken zonder
dat er een haan naar kraait. Er
wordt namelijk niet centraal in
Europees verband gecontro
leerd wie er binnen komt en of
die persoon ook daadwerkelijk
de Europese buitengrenzen
weer verlaat.
Het zijn van die praktische pro
blemen, zo meent minister
voor vreemdelingenzaken en
integratie Verdonk, waar aan
gewerkt wordt. Gedacht wordt
aan de terugkeer van de stem
pel in het paspoort en op 'de
heel, heel lange termijn' komt
er één organisatie die dat alles
coördineert binnen de EU, ver
wacht Verdonk. Tot die tijd
wordt gekeken naar andere op-
lodingen.
'model'. De kwartelkoning is
ook in Nederland niet onbe
kend en werd ook hier met uit
sterven bedreigd, maar vooral
in het oosten van Groningen en
in de Biesbosch duikt het vogel
tje weer frequent op.
Mary Welsh vertelt dat de corn
crake op het Britse vasteland is
verdwenen. Eenzelfde lot dreig
de op de Hebriden, omdat er
nog maar zo'n honderd over
waren, maar ook daar herstelde
de populatie zich net op tijd;
inmiddels zijn het er al weer
een stuk of duizend.
En inderdaad, Mary, ik hoor
hem ook. Het lijkt op het geluid
van een gakkende gans, maar
dan met zo'n intonatie dat het
een beetje lijkt alsof de corncra
ke zijn eigen naam roept. Maar
zien doen we niets. Als we het
gebouwtje omlopen, zwijgt de
vogel en houdt zich verborgen
tussen het enkelhoge groen.
Dan eerst maar die wandeling
op North Uist. Dwars door de
duinen gaan we naar het strand
en lopen een stuk langs de kust.
Over het zand, over rotsachtige
stukken, over gras. Tussen de
koeien door en zelfs langs een
grote bruine stier, maar die zit
gelukkig opgesloten in een ste
vige getraliede kooi. Een telkens
genieten we van mooie uitzich
ten, vooral richting zee. We zien
talloze soorten zeevogels vlie
gen, over de rotsen lopen of
daar rustig zitten. Waarom heb
ik nou geen verrekijker
meegenomen!
Na een paar uur zijn we terug
op de parkeerplaats. En ja hoor,
weer horen we die corncrake.
Mary snelt naar achteren en
komt uiterst tevreden terug. „Ik
heb ze gezien! Het waren er
drie, twee mannetjes zaten ach
ter een vrouwtje aan." Da's
mooi, het voortbestaan van de
corncrake lijkt weer gewaar
borgd.
De kennismaking met de He
briden (in het Engels Hebrides
en dat spreken ze
uit als Hèbruhdies) begint op
het noordoostelijke deel van
het meest noordelijke eiland.
Stomoway is een echt Brits
plaatsje. Veelkleurige pandjes
in een grote variëteit aan bouw
stijlen. Een paar korte straten
om te shoppen met natuurlijk
winkels voor de eerste levens
behoeften, maar ook een reeks
Winkel van Sinckels, met een
immens breed scala aan aan
bod.
Allemaal leuk om te zien, maar
daarvoor ga je niet naar de He
briden. Voor echt bruisend
avondvertier trouwens ook niet,
want zelfs op zaterdagavond
word je in het hotel geacht tus
sen 19 en 21 uur te eten. Een
uur later zijn de meeste gasten
al onder zeil, zodat ze fris op
staan voor de wandeling de vol
gende dag. Inclusief een lunch
pakket waarvoor de menukaart
de avond ervoor tijdens het di
ner op tafel is gelegd.
Inderdaad, het zijn de natuur
en hier en daar de historie die
je naar de Hebriden trekken.
Zoals Callanish aan de west
kant, een mini-Stonehenge met
ongeveer vijftig rechtopstaande
(tot vier meter hoog) stenen,
zoals je er in Schotland nog veel
kunt zien. Ze dateren uit de pe
riode van zo'n 3.000 jaar voor
Christus en binnen die steen
cirkel waren van 2.800 tot bijna
1.000 voor Chr. de grafkamers
in gebruik.
Harris is het ruigste eiland van
de drie. Een van de oudste van
Europa, pakweg 3.000 miljoen
jaar. Het landschap is zeer ge
varieerd: kliffen, bergen (nou ja,
heel hoge heuvels), heidevel
den, moerassen, boerenland,
meren en smalle zeearmen,
zandstranden en door de wind
gesleten ruwe rotsen. De moge
lijkheden voor een wandeltocht
zijn dus al even afwisselend.
Bij North Tolsta in het noord
oosten, aan het einde van weg
nr B895 en na een stukje lopen
op een stenen pad, sta je op de
'Bridge to Nowhere'. Na de
brug houdt het pad ineens op.
Lord Leverhulme, die het eiland
in 1918 kocht, wilde een lange
weg aanleggen om het land te
verbeteren en te industrialise
ren, maar bewoners die land
kwijtraakten, werkten hem te
gen en staken boerderijen in
brand. Gedesillusioneerd ver
trok de lord weer.
Legpuzzel
Na zijn brug, ook in deze uit
hoek beklad met graffiti, ligt
een smal voetpad voor een
rondje langs de hoge kliffen. De
wind klettert tegen het hoofd.
Grijze en witte wolken jagen el
kaar in de hemel na. Met witte
koppen klappen de golven te
gen de ruwe rotsen. Schapen
kijken verstoord op als je langs
loopt en ze bij het grazen wor
den gestoord. In de diepte staat
op een stukje vlakke grond, heel
eenzaam, een klein tentje met
een fiets ernaast, het ultieme
wildkamperen.
De volgende ochtend 'doen' we
het Ruebhal Footpath. Dwars
door het groen - maar wel deels
over een voetbreed kronkel
paadje van een voorganger -
klimmen we naar het topje van
de 124 meter hoge Ruebhal.
Het vergt slechts een halfuurtje
en de beloning staat niet in ver
houding met de geringe in
spanning voor zo'n kort klim-
metje: een schitterend uitzicht
over een vlakte met honderden
grote en kleine plassen, alle
maal uitlopers van de zee. Het
lijkt wel alsof je naar een kapot-
gesmeten legpuzzel staat te kij
ken.
Terug gaat het weer over het
veld. Vaak over zompige stro
ken waar hoge en liefst ook wa
terdichte wandelschoenen echt
noodzakelijk zijn. En met klim
partijen over hekjes met prik
keldraad om bij de auto terug te
kunnen komen.
Voor een korte rit naar de veer
boot naar North Uist, alwaar
het Balranald reservaat lokt
voor een nieuwe, boeiende
wandeling.
Corncrake, we komen er aan!
FEITEN CIJFERS
De Western Isles, de buitenste eilanden van de Hebriden, is de
naam voor het zo'n 200 kilometer lange eilandengroepje ten
noordwesten van Schotland in de Atlantische Oceaan. De bewo
ners leven vooral van het toerisme, visserij en veeteelt (vooral
schapen, wat koeien).
Vanuit Edinburgh en Glasgow wordt gevlogen naar Stornoway Air-
port op Lewis, onderaan overgaand in het ruigere Harris. Daaron
der liggen nog twee eilanden: Uist (met - hoe simpel - North en
South Uist) en Barra.
Drie-tot viermaal per dag maakt een veerboot de oversteek van Le-
verburgh (South
Harris) naar Ardmaree (North Uist). Tussen Eriskay (South Uist)
en Barra wordt vier- vijfmaal per dag gevaren. Reserveren is ge
wenst, want er is maar plaats voor ongeveer twintig auto's.
Vliegen vanaf Barra gebeurt vanaf het Cockle Strand. Kleine Twin
Otters kunnen bij eb landen of opstijgen en taxiën een stuk over
het zand. Soms zelfs tussen de auto's door van mensen die kokkels
zoeken.
Op de Hebriden wordt met Engelse ponden (1,47 euro) betaald.
Het prijspeil is in vergelijking met Nederland hoog.
Meer informatie: www.calmac.co.uk. Inlichtingen over wandelen
en overnachten op de Hebriden: www.walkingwild.com. Alge
meen: Visit Britain, Stadhouderskade 2,1054 ES Amsterdam, tel.
020 6890 002, www.visitbritain.com/nl.
door Gert-Jan Broere
Sinds 1 mei kunnen Chinezen
als toerist naar Nederland ko
men. Maar het eerste toeristen
visum moet nog worden uitge
geven door de Nederlandse
ambassade in Peking. Tot ver
driet waarschijnlijk van Holland
Casino en de Amsterdamse dia
mantairs. De Chinezen die nu
op een zakenvisum ons land
aandoen hebben zich daar met
hun diepe zakken tot graag ge
ziene gasten ontpopt.
Dat straks horden met camera's
bewapende Chinezen worden
losgelaten in Volendam, Kin
derdijk en de Zaanse Schans is
een gevolg van een overeen
komst tussen China en de Eu
ropese Unie, van eind vorig
jaar. Europa is daardoor toege
voegd aan het rijtje van landen,
waar Chinezen met genoeg geld
in groepsverband naar toe kun
nen. Ze hoeven niet langer on
der het mom van een zakenreis,
waarvoor je een uitnodigende
partij nodig hebt, richting het
westen af te reizen.
Storm loopt het evenwel niet.
De eerste groep toeristen moet
nog afreizen. De reisbureaus
die aan de Chinese kant de rei
zen mogen aanbieden, zijn na
melijk nog niet gescreend. Chi
na en de EU vrezen dat de va
kantiereisjes door mensen
smokkelaars als een relatief
goedkope en eenvoudige ma
nier gebruikt kunnen worden
om illegalen Fort Europa bin-
n«p te loodsen. Om te voorko-
door Gerard Chel
Met ver over de drie miljoen
toeristen zijn de Amsterdamse
grachten de populairste be
stemming van ons land. Zestig
rondvaartboten dieselen door
de 'canals' om die mensenmas
sa de meest markante beziens
waardigheden van 'onze'
hoofdstad te laten zien. Maar
het kan ook anders: op de wa
terfiets of per lijndienst.
Er waren er wel een paar die
Felix Guttmann voor gek ver
klaarden. Waterfietsen in de
Amsterdamse grachten? Door
dat smerige water? Waterfiet
sen, we doen het met z'n allen
op meertjes in het buitenland.
Huren zo'n ding en trappen
ons een uur in het zweet om de
familie te vermaken. Maar in
Amsterdam?
Guttmann zette door, begon
met honderd fietsen 'Canal
Bike' en mag nu z'n twintigste
verjaardag vieren. Met nog
steeds honderd fietsen. Dat
roept vragen op, maar het ant
woord is simpel. „We krijgen
simpelweg geen vergunning
voor meer", vat directeur Peter
Becker bondig samen. „De ge
meente voert een streng beleid
en vol is vol."
Niet dat hij per direct de vloot
uit wil breiden, want de open
waterfiets is, anders dan de
dichte rondvaartboot, tamelijk
weersgevoelig en niet alle sei
zoenen zijn even succesvol. Zo
ook deze middag net even voor
Pinksteren. „Het had een top
dag had kunnen zijn en kijk wat
er nog aan de kade ligt." Op de
Op de waterfiets door de Amsterdamse grachten. Foto: GPD/PR
steigers waar de waterfietsen
gehuurd kunnen worden, ligt
inderdaad het grootste deel van
de vloot er tamelijk ongebruikt
bij. In het begin was het vooral
leuk voor de Amsterdammers
zelf, omdat zij op een heel an
dere manier hun eigen stad
konden ontdekken. In eigen
tempo door de eigen grachten.
Inmiddels zijn het vooral toeris-
tenAiit binnen- en vooral bui
tenland die de fietsen huren.
De beleving is onveranderd:
vanaf het water zie je de stad in
heel andere gedaantes. De fiet
sen zijn overigens nieuw - vorig
jaar werden ze allemaal vervan
gen - en kennen twee standen
om ze ook voor kinderen ge
schikt te maken.
Op de vier opstapplekken kun
je een boekje kopen met een
plari°grond en routebeschrij
ving. Op twee plekken kun je
een puzzeltocht maken. Je
krijgt een boekje mee waarin
over markante punten die je
onderweg tegenkomt vragen
worden gesteld. (De antwoor
den staan achterin). Ook een
wegwerpcameraatje behoort tot
dit pakket en de foto's - mits
opgestuurd - dingen mee naar
een prijs.
Inmiddels zijn de waterfietsen
al lang niet meer de enige acti
viteit van Guttmann, die overi
gens ook dertien waterfietsen in
Utrecht exploiteert. Sinds 1990
maken jaarlijks een paar hon
derdduizend mensen - precieze
cijfers wil Becker niet geven -
gebruik van de lijndienst 'Canal
Bus'. Particulier openbaar ver
voer over het water.
'Hop oh, hop off
'Canal Bus' kent drie verschil
lende routes met in totaal veer
tien haltes waar elke dertig tot
veertig minuten een boot langs
zij komt. Je kunt zo vaak op
stappen als je wilt, je kaartje
voor dit 'hop on, hop off sys
teem is geldig tot de volgende
middag twaalf uur. D^joten
varen wel alleen overdlg. Wil je
een feestje bouwen dan kun je
inschepen voor speciale thema-
tochten zoals de Jazz Cruise,
een Pizza Cruise of de Rock
Boat.
Om de overlast op de drukke
grachten enigszins te beperken
schaft 'Canal Bus' alleen nog
maar boten aan die op aardgas
lopen. Stinkt minder en maakt
minder lawaai. Van de dertien
boten gebruiken er inmiddels
zeven deze brandstof, de acht
ste wordt in juli verwacht.
Becker „Wij zijn in Europa de
eersten die dit doen. Niet alleen
prettig voor onze passagiers,
voor de mensen die langs de
grachten wonen ook wel zo aar-
dig."
Voor meer informatie en reser
veringen, tel. 020 6239 886, in-
fo@canal.nl, www.canaLnl.
