ECONOMIE
Lagere boete
bedrijven na
bouwfraude
juiste trend
Saudi-Arabië centrale bankier van oliewereld
Wel steun, maar geen lid van vakbond
Horeca vindt alternatief voor betaling met creditcards
Traagheid politie en justitie
Inspectie in bermudashort
Scheepbouwer besteHamming slechtste topman
'1,25 Procent
meer loon in
metaalsector'
Merendeel van
werknemers
meldt fraude niet
iname neemt
den uit roulatie
4
iRibo - De Surinaamse
>n is definitief verleden
)p 1 januari werd de Smi
dse dollar ingevoerd. Vanaf
en kan met de gulden niet
worden betaald. De Cen-
Sjg Bank heeft sinds 1 januari
schatting 220 miljard gul-
S imgewisseld voor dollars.
aal was er 238 miljard gul
omloop. Een Surinaam-
ig 11 ar is duizend gulden
J d. Centen, stuivers, dub-
n is en kwartjes blijven ge-
i bestaan, maar zijn nu
nd keer zo veel waard.
joNed voorziet
jdere groei
IJN:ht - De arbodienst Arbo-
IJNheeft in 2003 een omzet
IJNald van 148 miljoen euro, 9
IJNrnt meer dan een jaar eer-
iJNDe nettowinst van de twee-
OPbodienst van Nederland
iRPvan 0,7 miljoen in 2002
)M3,8 miljoen in 2003. De
)Mng was vooral te danken
)Men belastingbate, zo blijkt
jaarcijfers. ArboNed heeft
)MiO klanten, die 1,1 miljoen
ZHpemers in dienst hebben.
ZH>ns ArboNed bespaarden
ZHbedrijven in 2003 ruim 450
ZHen euro. ArboNed verleent
ZHiten om ziekteverzuim aan
ZHkken. De arbodienst ver-
ZHt dat zijn marktaandeel in
ZHzal toenemen.
'EN
IJjging aantal
Hlissementen
'EN
'ENburc - In het eerste kwar-
2365 bedrijven over de
Dat zijn er 23 pro-
dan in dezelfde pe-
'EN een jaar eerder. Dat blijkt
iEN?orlopige cijfers die het
'ENraal Bureau voor de Statis-
iENCBS) gisteren heeft gepu-
lENérd. Het bureau bespeurt
'ENen einde aan 'de sterk stij-
'ENe tendens'. De groei van
'ENantal bedrijven dat ge-
'ENigen is te stoppen, vlakt
'ENag af. Sinds het tweede
'ENtaal van 2003 is de toena-
'ENan het aantal faillissemen-
'ENanzienlijk minder dan in
voorafgaande jaren.
;j$er saneerder
directie Fiat
'EN
- De Italiaans-Canadese
Sergio Mar-
is gisteren benoemd
nieuwe bestuursvoorzit-
het Italiaanse industrie-
Fiat. Marchionne moet
iENr toezicht van de nieuwe
)RPdent-commissaris Luca
)RP!ero di Montezemolo ver-
jRFverken aan het optuigen
)Rp"iat, dat door problemen
)RP^ autodivisie aan het reor-
)Rp|eren is geslagen. Mar-
ZHine is een door de wol ge-
ZH|e saneerder. Tussen 2000
ZH'02 voerde hij een reorga-
ZHie uit bij het Zwitserse che-
ZHoncern Lonza.
ZH
^pverkoop op
>ureau juli 2000
- De verkoop van half-
is in april op het
niveau sinds juli 2000
NQld. In totaal werd voor
EN miljard dollar (13,8 mil-
aan chips verkocht,
iRGf brancheorganisatie Semi-
Industry Association
IRG gisteren. In vergelijking
iRG?en jaar geleden schoot de
iRG'erkoop met 36,6 procent
EllVpog. De sterke economi-
;lMgroei in de VS en China
:|A/g daar voor een belangrijk
iARaan bij.
IUT
EN_
woensdag 2 JUNI 2004
Westen nog steeds afhankelijk van makkelijk te winnen Arabische olie
door James McGonigal
den haag - Alaska zou Amerika onafhan
kelijk maken van buitenlandse energiele
veranciers. Herontwikkeling van de im
mense velden in het gebied van de Kaspi
sche Zee (in Centraal-Azië) was de sleutel
tot nieuwe oliestromen vanuit dat deel
van wereld, onder andere naar China en
Japan. Het rijke Westen is nu veel minder
afhankelijk van buitenlandse energie dan
tijdens eerdere oliecrises in 1974 en 1979.
En anders dan dertig jaar geleden houden
de rijke landen grote strategische olie
voorraden aan.
Toch deed de gijzeling in Khobar, aan
de kust van de Perzische Golf, tegenover
Bahrein, van afgelopen weekeinde (23
doden) de internationale oliewereld op
de grondvesten schudden. En daar is al
le reden toe. De aanslag was niet zozeer
gericht tegen de goed beveiligde olie
complexen in het land, waarvan er en
kele tot de grootste van de wereld beho
ren.
Doelwit was de groep van ruim vijf mil
joen buitenlandse werkers in de olie-in
dustrie (op 24 miljoen Saudi's), zonder
welke de Saudische olie-industrie pie
pend en knarsend tot stilstand zou ko
men. In de omgeving van Khobar wo
nen ongeveer 15.000 Amerikanen en
10.000 Britten in zogenaamde 'com
pounds', omheinde woonwijken. Deze
zijn veel minder goed beveiligd dan de
olie-installaties zelf. Terreur met een
paar Kalashnikovs en een rugzak explo
sieven is hier heel effectief. Natuurlijk
zijn er veel andere grote oliegebieden in
de wereld en ook nog een aantal onont
gonnen. Maar Saudi-Arabië zit op 25
procent van de bewezen oliereserves
van de wereld, meer dan Rusland, Nige
ria en Alaska (drie andere grote produ
cerende gebieden) samen.
Bovendien is de Arabische olie van bo
vengemiddelde kwaliteit en makkelijk te
winnen. Dat is een van de redenen dat
de Saudi's zichzelf altijd als stabiliseren
de factor in oliecrises zien: als de prijs te
laag gaat, verlagen zij hun immense pro
ductie en als de prijs uit de hand loopt,
verhogen zij die. Deze 'swing produc
tion', zoals dat heet in het jargon, maakt
het land tot de centrale bankier van de
oliewereld.
Saudi-Arabië is niet alleen de grootste
exporteur van de wereld, het is ook het
enige land dat zijn olieproductie nog
kan verhogen. Alle andere landen zitten
in deze tijden van schaarste (oorlog in
Irak, grote vraag uit China, begin van het
Amerikaanse zomerseizoen en aantrek
kende wereldeconomie) al aan het
maximum van hun capaciteit.
Tijdens de internationale olieconferen
tie van enkele weken geleden in Amster
dam maakte het land bekend niet alleen
meer te gaan oppompen, maar ook de
productiecapaciteit zo snel mogelijk te
vergroten, zodat een nog grotere 'swing
production' mogelijk wordt.
Dat klonk toen als goed nieuws, maar
dat is maar ten dele het geval. Het zou
een nog grotere afhankelijkheid van de
wereld van Saudische olie betekenen. En
als terroristische activiteiten leiden tot
vertrek van de buitenlandse werkne
mers, swingt de productie alleen maar
omlaag.
Het is de vraag of er een alternatief is,
gezien de spanningen op de oliemarkt.
Tenzij de vraag uit China en het Western
enorm afneemt, hetgeen weer tot een
economische teruggang zou leiden. Of
Irak rustig zou worden en Osama bin
Laden met de vut zou gaan. Voorlopig
blijven de Saudi's en de rest van de we
reld tot elkaar veroordeeld.
Eén troost: het is wel eens erger geweest.
De olieprijs ligt nu op ruim 40 dollar per
vat. Na 1979 steeg de prijs van een vat
olie gedurende enige tijd tot bijna 80
dollar. Dat heeft de wereld ook over
leefd.
den haag/anp - Traagheid bij
justitie en politie en een samen
loop van omstandigheden zijn er
de oorzaak van dat een aantal
bouwbedrijven waarschijnlijk
gevrijwaard blijft van miljoenen
euro's boete wegens deelname
aan de bouwfraude. Dat heeft de
Nederlandse Mededingingsauto
riteit NMa gisteren bevestigd.
De bouwers stonden vermeld
in een schaduwadministratie
die in februari werd ingeleverd
bij het landelijk politiekorps in
Driebergen. Toen de admini
stratie vijf dagen later het kan
toor van de NMa binnenkwam,
had een aantal bouwconcerns
al een beroep gedaan op de cle
mentieregeling. Die regeling
schrijft voor dat bedrijven kor
tingen tot 100 procent op hun
boete kunnen krijgen, indien ze
zelf hun overtredingen van de
kartelwetgeving melden.
De bedrijven wisten van het be
staan van de schaduwboekhou
ding, blijkt uit een reconstructie
van NRC Handelsblad, dankzij
het feit dat tegelijkertijd met de
politie ook De Telegraaf een ko
pie van dezelfde schaduwboek
houding had ontvangen. Een
journalist van die krant vroeg
vervolgens betrokken bouwbe
drijven om commentaar, waar
na de alarmbellen gingen rinke
len.
In Driebergen meldde zich een
man met 'een dik pak papier
onder de arm' dat de scha
duwadministratie bleek te be
vatten van bouwbedrijf Boele
Van Eesteren, een dochterbe
drijf van Volker Wessels. Daarin
stonden kartelafspraken be
schreven uit de periode tussen
1995 en 2001 in de zogenoemde
Kop koffie en
een Franse fruittaart
met verse aardbeien
Van 3.54 voor
utiliteitsbouw (scholen en kan
toren).
Vervolgens meldden onder
meer Volker Wessels, maar ook
BAM, Heijmans en Ballast Ne-
dam als enkelen van de naar
schatting negentig bedrijven
hun betrokkenheid bij de af
spraken. De administratie toon
de aan dat de bouwfraude veel
dieper was geworteld dan tot
dan was aangenomen.
GroenLinks-Tweede-Kamerlid
Marijke Vos, de voorzitter van
de parlementaire enquêtecom
missie die de bouwfraude on
derzocht, noemt het 'onverteer
baar' dat de bouwbedrijven for
se boetes lijken te ontlopen
door het optreden van Justitie.
Ze eist opheldering van de mi
nisters Donner (justitie) en
Brinkhorst (economische za
ken), die gaat over de NMa.
GroenLinks gaat via commis
sies van de Kamer vragen om
een brief waarin de bewindslie
den tekst en uitleg geven.
De schaduwboekhouding van
Boele Van Eesteren was aan
leiding om een regeling af te
kondigen voor bedrijven die
voor 1 mei schoon schip maak
ten met hun deelname aan de
bouwfraude.
Ongeveer vierhonderd bedrij
ven deden dat. Als zij dat niet
zouden hebben gedaan, en la
ter zou blijken dat ze toch
schuldig waren aan bouwfrau
de, lopen de ondernemingen
het risico ze geen opdrachten
van de overheid krijgen.
De NMa zegt niet af te willen
van de clementieregeling. „Die
blijkt ook in het buitenland
goed te werken. Het geeft be
drijven de mogelijkheid uit een
kartel te stappen."
genève - Aan de vooravond van de opening van de 92ste bijeen
komst van de Internationale Arbeidsorganisatie van de Verenigde
Naties (ILO) inspecteert de vertegenwoordiger van de delegatie van
de Bermuda Eilanden, Derrick Burgess, geheel in stijl in zijn bermu
dashort de vergaderzaal in het Zwitserse Genève.
Foto: EPA/Laurent Gillieron
delft/anp - Ad Scheepbouwer van tele-
combedrijf KPN is de beste bestuursvoor
zitter van Nederland. Dat vinden onderne
mers uit het midden- en kleinbedrijf. Uit
een enquête van werkgeversorganisatie
MKB-Nederland komt topman Ed Ham
ming van het aangeslagen warenhuiscon
cern Vendex KBB als slechtste topman van
Nederlandse bedrijven naar voren.
Middelgrote en kleine ondernemers roe
men de KPN-baas omdat hij het bedrijf
weer winstgevend heeft gemaakt Ham
ming krijgt de zwartepiet omdat hij er niet
in slaagt zijn concern uit het slop te trek
ken, ondanks de goedlopende onderdelen
Hema en Bijenkorf.
De ondernemers zijn over het algemeen
erg te spreken over de topbestuurders van
banken. De bestuursvoorzitters van Rabo
bank, ING, ABN Amro en Fortis staan alle
maal in de toptien. In de ranglijst van
zwakke topmensen zijn de energiebedrij
ven oververtegenwoordigd met de bedrij
ven Eneco, Essent en Nuon.
utrecht/anp - FNV Bondgeno
ten eist voor personeel in de
sector metaal en elektro een
loonsverhoging van 1,25 pro
cent. FNV Bondgenoten gaat
hiermee in tegen de wensen
van het kabinet en loopt daarbij
het risico dat een eventuele
CAO niet aan de hele bedrijfs
tak zal worden opgelegd.
Van de 175.000 werknemers in
de sector, danken ongeveer
17.000 mensen hun CAO aan
dit zogeheten algemeen verbin
dend verklaren. Zij dreigen dus
zonder collectief arbeidscon
tract te komen.
Door het stukgelopen voor
jaarsoverleg voelt de vakbond
zich niet langer gehouden aan
het Najaarsakkoord, waarin
bonden en werkgevers afspra
ken de lonen in 2005 niet of
nauwelijks te laten stijgen. De
lonen in de metaal en elektro
moeten per 1 januari 2005 om
hoog, vindt FNV Bondgenoten.
Vorig week eiste de bond ook al
1,25 procent meer salaris bij
chemieconcern Akzo Nobel.
Naast de looneis, schopt FNV
Bondgenoten het kabinet ook
tegen het zere been door te ei
sen dat werknemers bij metaal
bedrijven op hun 62ste kunnen
blijven stoppen met werken.
Het kabinet wil dat mensen tot
hun 65ste aan de slag blijven.
Bovendien wil de bond dat
werknemers die langer dan een
jaar ziek zijn, 94 procent van
hun loon krijgen doorbetaald.
Het kabinet wil een maximum
van 70 procent om ziek perso
neel te prikkelen zo snel moge
lijk de draad op te pakken.
De onderhandelingen over de
nieuwe CAO in de metaal en
elektro starten 15 juni. De CAO
met een looptijd van 1 jaar
moet ingaan op 1 juli.
"EN
rEN (advertentie)
rotterdam/anp - Zes op de tien
werknemers die weten dat er
binnen het bedrijf gefraudeerd
of gesjoemeld wordt, melden
dit niet. Angst voor de reacties
van collega's of hun eigen posi
tie binnen het bedrijf zijn de
belangrijkste redenen om hier
over hun mond te houden. Dat
blijkt uit een gisteren gepubli
ceerd onderzoek van Ernst
Young onder ruim vijfhonderd
werknemers.
Het wegnemen of 'lenen' van
geld van de werkgever en het
vervalsen van overboekingen
vinden de ondervraagden de
ernstigste vormen van fraude.
Het accepteren van geld of gun
sten van een leverancier of het
oneigenlijk gebruik van een za-
kenauto, vinden de meesten
minder erg. Ruim de helft van
de ondervraagden denkt dat
fraude in de eigen werkomge
ving voorkomt.
den haag/gpd - Jongeren sluiten zich zel
den aan bij een vakbond. Het gemiddelde
vakbondslid is man, blank en 45 jaar. Door
de geringe jonge aanwas gaat de vergrijzing
van de ledenbestanden steeds sneller. In
verschillende onderzoeken zeggen Neder
landers het werk van de vakbonden wel te
waarderen. Waarom willen ze niet betalen
voor een lidmaatschap?
„Jongeren zitten langer op school en heb
ben minder vaak op jonge leeftijd een vaste
baan", verklaart JeUe Visser, hoogleraar so
ciologie aan de Universiteit van Amster
dam, de lage vakbondsdeelname van jon
geren.
„Bovendien werken jongeren vaak in secto
ren waar de vakbond van oudsher weinig
actief is, zoals de horeca en IT. Het gaat
dan zowel om hoog- en laag opgeleiden."
Van oudsher moet de vakbond het hebben
van de middensector, aldus Visser. De po
gingen van de bonden meer jongeren te
trekken, zoals eigen jongerenorganisaties,
zijn mislukt. Door de ouder wordende le
den zitten de bonden volgens Visser in een
spagaat. „Ze verdedigen de belangen van
de groep die nu en de komende tien jaar
aan pensioen toe is. De plannen daarvoor
kosten de jongeren geld, dat maakt het
voor hen onaantrekkelijk. De regering
maakt daar nu gebruik van."
Visser doelt daarmee op de ruzie tussen ka
binet en de vakbeweging op dit moment
over prepensioen en andere arbeidskwes-
ties. Het altijd geprezen poldermodel tus
sen kabinet, werkgevers en werknemers
staat daardoor op springen en dat zorgt
voor veel arbeidsonrust.
Een kwart van de Nederlandse beroepsbe
volking is lid van een vakbond en in de om
liggende landen is dat niet anders. Hoe te
recht is het dat de bonden namens 'alle
werknemers' meepraten met kabinet en
werkgevers? Volgens Visser kan het wel
ontbreken aan betalende leden, het draag
vlak in de samenleving is wel breed. „Het
merendeel van de Nederlandse bevolking
vindt dat er CAO's moeten zijn," zegt Vis
ser. „Ik denk dat er op dit moment meer
steun is voor de bonden dan voor het kabi
net."
Uit onderzoek blijkt meer brede steun voor
de vakbeweging. „Zeven van de tien werk
nemers vinden dat de vakbond zou moeten
worden uitgevonden als die er nu nog niet
zou zijn. Maar vier van die zeven zouden
geen lid worden", aldus Visser.
In die onderzoeken geven ook jongeren
aan dat vakbonden de belangen van werk
nemers moeten blijven behartigen. Ze voe
len echter geen drang om lid te worden.
Dat komt mede doordat de arbeidsvoor
waarden die de bonden afspreken in CAO's
worden vastgelegd en ook voor niet-vak-
bondsleden gelden. Ze profiteren dus so
wieso van het werk van de bonden.
De vakbond is slecht vertegenwoordigd in
sectoren die verantwoordelijk zijn voor de
groei van de economie.
„Bij banken is zo'n tien procent vakbonds
lid", aldus Visser. „Toen de banken gingen
reorganiseren werden meer mensen lid. Nu
zie je dat aantal weer teruglopen. Het kan
je carrière schaden als je zegt dat je lid bent
van een vakbond. In andere sectoren
schaadt het je reputatie juist als je geen lid
bent."
FNV Bondgenoten is de grootste vakbond
met 466.464 leden.
Deze vakbond maakt deel uit van vakcen
trale FNV die in 2003 in totaal 1,2 miljoen
leden had. De tweede grootste werkne
mersorganisatie in Nederland, het CNV,
bundelt ongeveer 360.000 leden.
Duitse B+S Card Service tot 30 procent goedkoper
woerden/anp - Horecaonder
nemers overwegen massaal In-
terpay aan de kant te zetten
voor het verwerken van betalin
gen met creditcards.
Volgens Koninklijk Horeca Ne
derland (KHN) kan het Duitse B
+S Card Service tot wel 30 pro
cent goedkoper de elektroni
sche betalingen met Master
card en Visa verwerken.
KHN hekelt al jaren de domi
nante marktpositie van Inter-
pay en de hoge tarieven die zij
voor de afhandeling van credit
cardtransacties moeten beta
len. „Er is nu eindelijk sprake
van concurrentie, doordat we
afspraken hebben kunnen ma
ken met B+S Card Service voor
onze leden", aldus een KHN-
woordvoerder gisteren.
Van de 20.000 KHN-leden is het
volgens de zegsman vooral voor
hotels en restaurants aantrek
kelijk om over te stappen, om
dat daar relatief veel met credit
cards wordt betaald. De hote
liers en restauranthouders zijn
goed voor ongeveer de helft van
de achterban van de branche
organisatie.
Uit onderzoek uit 2002 blijkt
volgens KHN dat in hotels, res
taurants en cafés jaarlijks tien
miljoen keer met een creditcard
wordt betaald. De omzet die
daarmee is gemoeid, bedraagt
circa 1,2 miljard euro. Voor de
verwerking van deze transacties
betalen ondernemers tussen de
2 en 6 procent.
„De hoogte van de provisie is
sterk afhankelijk van de om
zet", aldus de woordvoerder.
Interpay benadrukt dat al jaren
de concurrentie toeneemt op
de creditcardmarkt. „Zeker
door de invoering van de euro
zijn grenzen voor dit soort
diensten weggevallen", aldus
een woordvoerder. Volgens
hem is B+S Card Service een
bekende speler in de markt.
„Zij kunnen inderdaad sub
stantieel lagere tarieven bieden,
omdat zij in veel andere landen
actief zijn."
Het werkgebied van Interpay,
Nederland, noemde de zegs
man in vergelijking met het
Duitse bedrijf klein. „Wij heb
ben minder schaalvoordelen. In
ons land wordt ook relatief wei
nig met de creditcard betaald,
omdat er zoveel gepind wordt.
Bovendien investeren wij veel
in technologie, fraudebestrij
ding en een snelle afhandeling
ten opzichte van de concurren
tie. Dat is veel ondernemers
ook wat waard."
Interpay stelt nog steeds in
overleg te zijn met horecaon
dernemers over de tarieven.
„Door de oprichting van een
zelfstandige dochteronderne
ming PaySquare voor de credit
cardactiviteiten hopen wij bin
nenkort ook aantrekkelijker ta
rieven te kunnen bieden." Mo
menteel verwerkt Interpay voor
80.000 tot 90.000 winkeliers en
horecagelegenheden credit
cardbetalingen.
