Michael Moore slaat dubbelslag
KUNST CULTUUR
Beestjes: leuk om naar te kijken
'Alphen is Alphen niet meer
Berustend protest
Bram Vermeulen
Vijfde saxbattle lang
maar ook swingend
HP
donna naar
Gelredome
De Amerikaanse popdi-
donna komt in septem-
ar Nederland. Ze treedt
het Arnhemse Gelredome.
npresariaat Mojo maakt
iag meer bijzonderheden
id, zoals het aantal con-
idat Madonna in ons
al geven.
ii God Los'
r Amerika
K - De Nederlandse thril-
nGod Los' is tijdens het
stival van Cannes aan drie
i verkocht. De film is dit
te zien in de Verenigde
i, Australië en Duitsland,
irhaal van Van God Los is
eerd op de bende van
,die Noord-Limburg be
ien negentig onveilig
te. De film trok in Neder-
lijna 250.000 bezoekers.
iv danst
i Manen
idam - Het wereldbe-
le Kirov Ballet uit het
che Sint-Petersburg gaat
et eerst balletten van
ran Manen dansen. Van
nis zeer vereerd, omdat
erk in balletland Rusland
einig bekendheid geniet
I Kirov één van de belang-
gezelschappen ter we-
De choreograaf kreeg af
in week de belangrijke
preis van Duisburg.
mg/gpd - Eindelijk heeft
Nooteboom de blijk van
itvangen waarvoor velen
tste jaren hebben gepleit:
Hooftprijs. De schrijver
Nederlands hoogste lite-
inderscheiding in het bij-
in vele vrienden uit de li-
ur, onder wie Harry Mu-
Hugo Claus, A.F. Th. van
lijden, Connie Palmen en
iCampert.
boom (70) zelf greep de
- nheid aan om te bena-
en dat de Nederlandse
9 ïog steeds zijn grootste
is en dat 'het centrum
ujn bestaan zich hier be
en niet ergens anders',
fas een antwoord van de
'er op alle commentaren
i afgelopen jaren Noote-
als een Europese auteur
n afgeschilderd, onderge-
3 eerd in eigen land.
I ry gaf, bij monde van
(ster Elrut Ibsch, toe dat
boom wel wat laat onder-
len wordt. Terwijl Noote-
in het buitenland, met
in Duitsland, Oostenrijk
and, de ene na de andere
onderscheiding te beurt
eeft men in Nederland de
i kant op gekeken'. De
zelf meent dat Noote-
i proza tot het beste van
lorlogse Nederlandse lite-
behoort.
j loteboom nu pas de P.C.
'rijs voor al zijn proza-
- Tijgt heeft de voor hem
u bijkomstigheid dat hij
le 60.000 euro 'vrij te be-
op zijn bankrekening
- [estort. Tot voor kort was
Hooftprijs gesplitst in
- ij deel en een deel dat
een specifiek doel be-
- móest worden. De
er liet gisteren weten dat
I geld dankbaar zal ge
il voor een reis naar Ja-
toer die reis wil hij een
laken. De schrijver is ei-
sinds zijn debuut in
i 'et 'Philip en de anderen'
ürend op reis geweest.
Programma óver oorlog, tégen oorlog
theater recensie
Maarten Baanders
Voorstelling: Beestjes door Introdans.
Gezien: 23/5 Leidse Schouwburg
Hoe vaak gebeurt het niet dat je
een bepaald persoon wilt be
schrijven, of dat je wilt zeggen
hoe hij beweegt, en dat je dan
een vergelijking maakt met een
dier. Zo'n beschrijving is grap
pig en dikwijls raak. Je kunt je
er meteen iets bij voorstellen.
'Beestjes' van Introdans is daar
om niet alleen voor kinderen,
door Pieter van Lierop
Cannes - In een zeldzaam geval
van consensus tussen jury, critici
en gewoon publiek is de film
'Fahrenheit 9/11', van de Ameri
kaan Michael Moore, de grote
winnaar geworden van het 57-
ste Festival van Cannes. De anti-
Bush-documentaire was na zijn
première beloond met een onge
woon langdurige ovatie. Vrijdag
was er al de FIPRESCI-Prijs (van
de internationale critici) aan toe
gekend. Zaterdagavond volgde
de ultieme bekroning met de
Gouden Palm die Michael Moore
ontving uit handen van actrice
Charlize Theron.
Michael Moore sprak zijn im
mense dankbaarheid uit jegens
de door Quentin Tarantino ge
presideerde jury en stelde dat
nu de kans aanmerkelijk is ge
groeid dat Fahrenheit 9/11 snel
en fatsoenlijk in de Verenigde
Staten zelf zal worden uitge
bracht. Officieel heeft de meer
voudig gelauwerde film nog
steeds geen distributeur in het
land waar vertoningen juist het
meest relevant zijn.
De cineast besloot zijn dank
woord met de woorden: „Er
was ooit een grote, Republi
keinse president die zei dat als
je het volk de waarheid schenkt,
dat dat de redding zal beteke
nen voor de republiek en alle
Amerikanen... Ik draag deze
Gouden Palm op aan mijn
dochter, alle kinderen van
Amerika en van Irak en aan al
len in de wereld die lijden on
der onze daden."
Het is de tweede keer dat een
documentaire de grootste prijs
wint in Cannes. Het gebeurde
eerder in 1956, toen de Gouden
Palm werd geschonken aan de
diepzee-documentaire The
Silent World, van Louis Malle
en Jacques Cousteau. Nadien
werden tientallen jaren geen
documentaires meer geselec
teerd, totdat twee jaar geleden
de ban weer werd gebroken
met 'Bowling For Columbine',
waarmee dezelfde Michael
Moore toen een speciale prijs
van de jury won en een half jaar
later een Oscar.
Tegenover de algemene bijval
zaterdag voor het toekennen
van de hoofdprijs aan Fahren
heit 9/11, bestond in Cannes
nogal wat bevreemding over
maar ook voor volwassenen
leuk om naar te kijken. Vooral
als de dansers zich in 'Uccelli'
van Nacho Duato als vogels ge
dragen, doen ze dat zo mooi ex
pressief, dat ze bij de toeschou
wer verschillende lagen raken.
Het is vertederend, zo breek
baar, als de negen dansers tege
lijk uit het enorme ei kruipen
en het toneel veroveren met
hun puntige pasjes, schichtige
kopjes, schuddende schouders
en openklappende vlerkjes. De
bewegingen die je bij vogels
normaal vindt, zijn komisch als
ze zo goed door mensen wor
den nagedaan. Verliefd leggen
ze de kopjes tegen elkaar en
hippen ze in duetten om elkaar
heen. Fraai zijn de kip en de
veel andere bekroningen. De
Grote Jury-Prijs ging naar de
Koreaanse film 'Old Boy' (van
Park-Chan-wook), een hard en
verder weinig verheffend
wraakverhaal dat zijn grootste
bewonderaar gevonden zal
haan, die met hun poot over de
grond schrapen. De typische
lichte logheid van deze beesten
komt mooi in de dans tot zijn
recht.
Lekker loom liggen vier hage
dissen in de zon in 'Lézarder'
van Patrick Delcroix. Ze zien er
mysterieus uit, goed gecamou
fleerd met hun huidtekening in
de fraai gekleurde belichting.
Traag kruipen ze over een
muur, draaien zich om en
kronkelen langs elkaar heen.
Dat ze later toch beweeglijk
over de vloer dansen en een
van de dieren wervelend wordt
opgetild, geeft mooi weer dat
hagedissen ondanks hun ogen
schijnlijke loomheid, veer
krachtige en soepele lichamen
hebben in Tarantino.
Meer prijzenswaardig was be
slist de Japanse film 'Nobody
Knows' (over vier in de steek
gelaten kinderen in Tokio),
maar slecht viel te begrijpen dat
men dat heeft gedaan door het
hebben.
Niet origineel maar wel ko
misch uitgevoerd en succesvol
bij het jeugdige publiek is 'In
stinct' van David Parsons,
waarin twee dansers met half-
kostuums (het bovenlichaam
behaard, het onderlichaam
kaal, en andersom) samen één
fantasiedier samenstellen. Dat
blijkt in staat tot de wonderlijk
ste houdingen.
Niet alle choreografieën in dit
programma gaan duidelijk over
dieren. Als je de titel 'Insekt'
van Ton Wiggers niet zou we
ten, krijg je de indruk dat dit
duet gaat over een romantische
ontmoeting waarin een jongen
sterren uit de hemel plukt en er
samen met zijn geliefde een
bekronen van de 12-jarige Yuya
Yagira als beste acteur van de
competitie. Regisseur Hirokazu
Kore-eda had er meer recht op
gehad. De prijs voor de beste
regie ging evenwel naar specia
list in zigeunerfilms Tony Gatlif,
fantastisch spel mee speelt. Het
is ook niet duidelijk of de insec
ten halverwege doodgetrapt
zijn of niet. Wel wordt er mooi
romantisch gedanst en is het
einde even verrassend als ko
misch.
In 'Feast' van Robert Battle ko
men nu en dan dierlijke geba
ren voor, bijvoorbeeld van hon
den, maar deze choreografie is
toch in de eerste plaats een op
windend feest op de overweldi
gende drums van Les Tam
bours du Bronx. Met hun knet
terend felle voetenwerk, flitsen
de armgebaren, dynamisch
groepswerk en licht op en neer
wippen op de tenen oogsten de
dansers terecht een juichende
reactie uit de zaal.
op wiens film 'Exiles' vooral
met onverschilligheid was ge
reageerd.
De door Wong Kar Wai pas op
het allerlaatste nippertje op het
festival afgeleverde speelfilm
'2046' bleek weliswaar niet het
meesterwerk waar algemeen op
was gerekend, maar dat de film
geen enkele opsteker gegund
werd, was saillant. Ook het ne
geren van het zeer goed ont
vangen 'The Motor Cycles Di
aries' (de film van Walter Salles
over de jonge Che Guevara) is
opmerkelijk. Hard was ook het
gelag voor Emir Kusturica die in
het verleden al twee keer de
Gouden Palm won maar wiens
'Life Is A Miracle' nu verstoken
bleef van zelfs maar het kleinste
prijsje. En terwijl het dit jaar zo
bijzonder was dat maar liefst
twee lange animatiefilms voor
de competitie waren geselec
teerd, 'Shrek-2' en 'Innocence',
werd ook daar uiteindelijk niets
mee gewonnen.
In Cannes word je geacht te
kunnen zien hoe de vlag erbij
hangt in de wereldcinema,
maar de 'palmares' van 2004
heeft dat niet werkelijk door
zichtig helpen maken. Een fes
tivalorganisatie zet al een be
paalde toon door te bepalen
welke films in competitie ko
men en door wie er in de jury
plaatsnemen. Politieke en eco
nomische agenda's hebben
daarbij dit jaar een belangrijke
rol gespeeld.
In het hoofdprogramma we
melde het van Hollywood-pro-
ducties, maar voornamelijk
buiten mededinging. De voor
spelling dat eigenlijk geen en
kele Amerikaanse speelfilm een
hoofdprijs kon winnen, is uitge
komen. Dat men een dissidente
Amerikaan naar huis kon stu
ren met de Gouden Palm voor
een documentaire die zeer kri
tisch is ten aanzien van Bush en
diens Irak-politiek, dat vinden
de Fransen prachtig. Te meer
omdat ze ogenschijnlijk hun
handen in onschuld kunnen
wassen, want van de negen
juryleden hadden er vier de
Amerikaanse nationaliteit en
slecht één de Franse. En al deed
er dit jaar slechts één volbloed
Franse film aan de competitie
mee, intussen zijn er toch vier
films bekroond die werden ge
maakt met Frans geld. Frankrijk
lacht in zijn vuistje.
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'Mannen maken oorlog"
van en door Bram Vermeulen en
Wigbert van Lierde. Gezien:22/5,
schouwburg Leiden
Vrijwel naadloos loopt het ene
nummer over in het andere.
Slechts een enkele keer laat
Bram Vermeulen ruimte voor
applaus. Het is alsof zo min
mogelijk bijkomstigheden de
aandacht voor de muziek en de
tekst mogen verstoren. Hier is
een gedreven man aan het werk
die iets te vertellen heeft. 'En ik
tel mijn idealen/ En ik raak er
steeds meer kwijt/ Het went/
Dat gevoel van spijt/ Verliezen
tegen de tijd'. Aldus Vermeulen
in zijn openingslied, waarmee
de toon van de avond is gezet.
Een programma óver oorlog,
tégen oorlog. Een programma
met protestliederen in de lijn
van Bertolt Brecht tot Bob Dy
lan en Boudewijn de Groot
Alleen worden niet meer de
maatschappelijke, of politieke
omstandigheden als hoofdoor
zaak aangegeven. De oorlog zit
in ons, waarnaar de titel 'man
nen maken oorlog' onmisken
baar verwijst. Vermeulen pro
testeert wel, maar erkent in 'De
eeuwige soldaat' dat er altijd
muziek recensie
Ken Vos
Concert Sax Battle met Tom Beek,
Sjoerd Dijkhuizen en Benjamin. Gezien:
23/5, Café De Twee Spieghels, Leiden,
Organisator Harry van der
Blom zag de belangstelling voor
zijn serie tenorsaxbattles groei
en. Er staan er voor dit seizoen
inmiddels al zeven geprogram
meerd. Nummer vijf in de reeks
is weliswaar geen volledige te-
norbattle, want Benjamin Her
man is nu eenmaal altsaxofo
nist, maar voor de andere twee
saxofonisten, Sjoerd Dijkhuizen
en Leidenaar Tom Beek, is de
tenor wel het eerste instrument.
Bij dergelijke combinaties
hangt veel af van de routine van
de saxofonisten, want afspra
ken worden meestal niet van
tevoren gemaakt. Het aardige
van het gebruik van de saxo
foon in een dergelijke battle is
tegelijk ook het risico; de musi
ci zijn afhankelijk van overbe
kend repertoire zonder enige
opsmuk, zoals bijvoorbeeld een
aansprekend arrangement.
In dat opzicht is het zestal is
een gelukkige combinatie. De
oorlogen zullen zijn. Kinderen
leren spelend het oorlogje voe
ren, wat hij aan een soldaat van
vier, zes, acht enz. tot een sol
daat van duizend jaar demon
streert. Het is een berustend
protest dat in muzikaal strijd
bare klanken is verpakt, maar
het gaat niet alleen om oorlog
sellende. Ook de afstomping
waartoe de dagelijkse confron
tatie met alle leed .in de media
leidt, stelt hij aan de kaak. 'En ik
voel niets/ Ik zou iets moeten
voelen,/ Maar ik voel niets'.
'De eeuwige soldaat' is een
nieuw lied, speciaal voor dit
programma geschreven. Daar
naast heeft hij ouder materiaal
opgenomen, zoals 'Politiek' uit
zijn beginjaren als solo-artiest
Zijn optreden staat haaks op de
tijdgeest, waarin cabaret vaak
meelift op de zucht naar amu
sement. Vermeulen is echter
wars van dergelijke behaag
zucht. Dan maar minder bezoe
kers. Waar jonge cabaretiers
probleemloos volle zalen trek
ken, moet deze gevestigde
naam met ongeveer 150 toe
schouwers genoegen nemen.
Tegenover oppervlakkigheid
wenst hij teksten te plaatsen die
er toe doen. Daarin slaagt hij
zonder meer. Zijn programma
is inhoudelijk en muzikaal
mooi in balans. Alleen bergt
een dergelijke thematische aan
pak het risico van eenzijdigheid
in zich. Dat nemen we dan
maar op de koop toe.
ritmesectie bestaand uit drum
mer Chris Strik, contrabassist
Marius Beets en gitarist Martijn
van Iterson swingt moeiteloos
en past zich goed aan. Vooral
Strik heeft een belangrijke rol
als aanjager, maar weet zich
goed in te houden als dat moet.
In het begin klinken de blazers
wat afwachtend, met uitzonde
ring van Dijkhuizen, die met
zijn vloeiende, Dexter Gordon-
achtige fraseringen al meteen
indruk maakt. Benjamin Her
man klinkt op zijn altsax nogal
grof, alsof hij problemen met
zijn riet heeft, maar hij is wel
degene met de meest onver
wachte ideeën. Beek komt wat
traag op gang, maar meer dan
een uur later, in een anonieme
blues in de tweede set weet hij
wel een van de beste soli van de
avond te produceren. Het
meest op een echte battle lijkt
het in 'Bemie's Tune' waarin de
blazers elkaar de loef proberen
af te steken, maar ook, waar dat
moet, eendrachtig samenwer
ken in ad hocOarrangementjes.
Door de ruime ervaring van de
musici is battle nummer vijf
uiteindelijk een succes, hoewel
iets te kwistig met de soloruim
te wordt omgesprongen. Op 1
juli is nummer zes gepland met
Hans Dulfer, Bris van der Lek
en Simon Rigter.
Documentaire Fahrenheit 9/11 wint Gouden Palm
Michael Moore, winnaar van de Gouden Palm, krijgt de gelukwensen van jury-voorzitter Ouentin Taran
tino. Foto: AP
Kunstenaressen zetten het verdwenen dorp op de muur
door Theo de With
alphen aan den rijn - „Ach ja,
de paardenslagerij van Mulder.
Ik zat daar in de büurt op
school." Bij 60-plussers op het
Alphense Thorbeckeplein bor
relen de herinneringen als van
zelf op. Een dame met een zwa
re boodschappentas klampt
zich vast aan kunstenares Ma
rieke van Amerom. „Dat moet
zeker vijftig jaar geleden zijn."
Van Amerom staat met haar
collega Antonetta Moerland op
het plein om een van de zes
muren te tonen die zij in het Al
phense stadshart met grote
schilderijen hebben verfraaid.
De kunstwerken roepen allerlei
associaties met het verleden op.
Het weeshuis, de schaatsbaan.
„Ach ja, Alphen is Alphen niet
meer."
Dat klopt in zekere zin wel. Er is
de laatste jaren veel gesloopt in
de groeistad. Een nieuw stads
hart wordt uit de grond ge
stampt, met onder meer een
stadhuis, een theater en allerlei
winkels. Daarmee moet de me
tamorfose van dorp naar stad
voltooid zijn. Marieke van
Amerom: „Het is allemaal wel-
erg rigoureus. Tegenover het
voormalige postkantoor zijn
prachtige panden afgebroken.
Er blijft weinig historie over.
Over het nieuwe stadhuis ben
ik trouwens wel enthousiast."
De kritiek hebben Van Amerom
en Moerland geen plaats gege
ven in hun muur schilderij en.
Omdat de gemeente opdracht
gever was? „Nee, absoluut niet.
Het zou dan een ander soort
werk zijn geworden en dat wil
den wij niet. We constateren
hooguit dat er dingen verdwe
nen zijn uit Alphen", aldus An
tonetta Moerland die het initia
tief nam voor dit kunstproject.
Het wordt gefinancierd uit een
subsidiepot die het gemeente
bestuur vijf jaar geleden in het
leven riep om de bouwoverlast
in het stadshart te compense
ren. Hieruit zijn al diverse cul
turele projecten betaald, zoals
een serie voorstellingen van
The Ship of Fools en levensgrote
portrettten die de befaamde fo
tograaf Koos Breukel van Al-
phenaren maakte.
De projecten van Moerland en
Van Amerom, die de titels
'Toen en Nu' en 'Oud en
Nieuw' hebben meegekregen,
zijn de laatste. De pot is leeg en
het stadshart nadert langza
merhand zijn voltooiing.
Met hun schilderijen beogen de
kunstenaressen een beeld te ge
ven van de situatie rond 1900 in
de dorpen Alfen, Aarlanderveen
en Oudshoorn, die in 1918 wer
den samengevoegd tot de ge
meente Alphen aan den Rijn.
Van Amerom legt de nadruk op
mensen en Moerland op dorps
gezichten. Hun werken vormen
een soort route van het Raoul
Wallenbergplein naar het Thor
beckeplein. Op het eerste schil
derstuk is een schaatser afge
beeld. „Hier hield de bebou
wing op. Je kon er 's winters je
ijzers onderbinden om de pol
der in te schaatsen. Bovendien
was hier van 1935 tot 1985 een
ijsbaan", wijst Van Amerom
naar de overkant. De schaatser
noemt ze een samensmelting
van Ard Schenk en Henk Ange-
nent.
In de Castellumstraat zijn de
Kerkmolen, de watertoren en
het weeshuis te zien. Allemaal
geschilderd door Antonetta
Moerland en allemaal verdwe
nen uit het Alphense straat
beeld. Zij stopt ook allerlei
grapjes in haar schilderijen. Bij
het weeshuis heeft ze bijvoor
beeld een ufo geschilderd,
waarin het nieuwe stadhuis is
te herkennen. Uit.de afgebeelde
geldautomaat komt een ouder
wets biljet van tien gulden.
„Het is laagdrempelige kunst",
verklaart Moerland. „Dat was
een van de criteria van de ge
meente. Iedereen moet het
kunnen begrijpen."
Het werk is opvallend kleurig.
„Enerzijds staat dat voor de
moderne tijd, maar het is ook
een reactie op de donkere foto's
van Koos Breukel. Ik vond die
nogal somber in het stadsbeeld.
Een bewoonster van het Thor
beckeplein was ontzettend blij
dat een door Breukel gemaakt
portret van Rien Scholten, een
inmiddels overleden kunste
naar, plaats heeft gemaakt voor
mijn schilderij van Hotel Cen
traal en paardenslagerij Mul
der."
Voor haar menselijke schilderij
en putte Van Amerom uit de fo
tocollectie van Wim Dijkman,
Antonetta Moerland (links) en Marieke van Amerom bij de schaatser aan het Raoul Wallenbergplein.
Foto: Henk Bouwman
die is ondergebracht bij de His
torische Vereniging Alphen. „Ik
heb stapels trouwfoto's beke
ken." Dat heeft geleid tot een
schilderij van de Bonifacius-
school. „Het viel mij op dat va
der altijd in een luie stoel zat en
moeder ernaast stond. Dat ge
geven heb ik gebruikt, maar ik
heb er een hedendaags bruids
paar aan toegevoegd waarbij de
vrouw door de man gedragen
wordt."
Een andere foto heeft geleid tot
een kinderrijk schilderstuk op
een voormalig schoolgebouw
aan de Thorbeckestraat. „Van
een oude foto van de Aardijk,
wat nu de Aarkade is, heb ik de
kinderen Vonk gehaald en ge
schilderd. Ik heb daarna acht
hedendaagse kinderen gepor
tretteerd die nu in die huizen
wonen, maar dan in kleur." De
oude school hebben de twee
kunstenaressen het afgelopen
jaar als atelier mogen gebrui
ken. „Zo'n werk van meer dan
vier meter lang had ik nooit in
mijn eigen atelier kunnen ma
ken."
Bij Centrum Beeldende Kunst,
Castellumstraat le, is een
kaartje verkrijgbaar met de
route. Het werk blijft mini
maal een jaar hangen en
wordt daarna verkocht ten ba
te van een goed doel.
