De bijl in het analfabetisme
GESPREK VAN DE DAG
'Ons soort mensen' chat en date bij de VPRO
I
Prinses Laurentien wil Nederland wakker schudden
Stropers doden witte neushoorns
Achteraf
ZATERDAG 22 MEI 2004
DAGELIJKS LEVEN
VPRO-programmamaker Bram
van Splunteren is zelf ook be
hoorlijk verbaasd. Afgelopen
zondag was in Het geluk van Ne
derland zijn documentaire 'MSN
voor OSM' (ons soort mensen,
red.) te zien, een film over chat-
ten en daten via internet. Van
Splunteren bedacht bij de uit
zending ook de website hap-
pyvpro.nl, waar naar vrienden,
dates en relaties zoekende
VPRO-kijkers zich onder het
motto 'een date voor je het weet'
kunnen inschrijven. En dat de
den ze massaler dan hij ooit kon
vermoeden. Gisteren stond de
teller al op bijna 1150.
„Mijn verwachting was dat veel
VPRO-kijkers niet bekend waren
met chatten en daten. Voor hen
wilde ik het programma maken,
en dat wilde ik informatief, maar
speels doen. Daarom was de do
cumentaire deels geënsceneerd,
maar het was zeker geen satire of
een grap. En dat is de site ook
niet. We mochten hem van de
VPRO-directie opzetten en drie
maanden in de lucht houden. En
het werkt. Ik sprak gisteren een
vrouw van 40 die naar aanlei
ding van Het geluk van Neder
land voor het eerst had gechat
viahappyvpro.nl."
Werken doet het zeker. Sterker,
het loopt storm. Hoe verklaart
Van Splunteren dat? „Chatten is
blijkbaar ineens salonfahig nu
de VPRO het doet. Het had voor
veel mensen eerst toch iets ran
zigs. Ik heb zelf ter voorberei
ding van het programma veel op
MSN gezeten, en bij de meeste
chats druipt de seks er vanaf. Bij
ons gaat het er heel anders aan
toe. Ik sprak een studente die
veel had gechat, maar er vanwe
ge de platheid mee was gestopt.
Ze vindt het dankzij onze site
weer leuk, omdat de eerste vraag
niet is of ze soms een nat poesje
heeft."
„Ik zie deze site als een ontmoe
tingsplek voor VPRO-achtigen,
mensen met een bepaalde le
venshouding en bepaalde bezig
heden en interesses. Je ziet het al
aan de favoriete tv-programma's
van de deelnemers. Dat zijn echt
heel vaak dezelfde. En er wordt
ook niet alleen maar gedate. Ik
weet bijvoorbeeld dat nogal wat
kunstenaars zich hebben inge
schreven, en zij praten met el
kaar en wisselen ideeën uit. Er
schijnen wel een paar minder
bekende datingsites voor hoger
opgeleiden te zijn, maar het gaat
denk ik om de mix: hoogge
schoold en met een grote cultu
rele interesse."
De waag is nu of happyvpro.nl
na augustus blijft. Het is immers
niet echt een omroepactiviteit,
het exploiteren van een datingsi-
te. „Da's waar", zegt Van Splun
teren. „Of je moet het zien als
een ledenservice, die bijvoor
beeld ook door progammama
kers kan worden gebruikt om
met de kijkers te praten. Maar
misschien moeten we het wel
uitbesteden. Ik weet het niet.l
hebben de stap gezet toen we
nog niet alle gevolgen konden
overzien. Voorlopig gaan we Ij
ker door. Volgende week komi
er zelfs een paar nieuwe funcf
bij. Daar heb ik van de directii
wat extra geld voor gekregen,'
Patrick van den Hurk
www. happy vpro. nl
MENSELIJK
George W. BUSH zal de OLYMPI
SCHE zomerspelen in Athene
NIET BEZOEKEN. Dat zei hij gis
teren in het Witte Huis in Was
hington. De president heeft het te
druk met zijn verkiezingscampag
ne. George W. stuurt zijn vader,
oud-president George Bush. „Ik
had erg graag naar Athene ge
gaan", verklaarde de Amerikaan
se president bij de ontvangst van
de Griekse premier Karamanlis op
het Witte Huis. „Maar de politiek
gaat voor in de zomermaanden."
Met een BARBECUESPIES van 156
meter heeft het Flevolandse dorp
Kraggenburg een vermelding gekre
gen in het Guiness Book of RE
CORDS. De staalconstructie was 29
meter langer dan het vorige wereld
record. Nadat de notaris de spies
had opgemeten, ging het dorp aan
tafel. De spies was voorzien van 600
kilo vlees en 200 kilo groenten zoals
uien en paprika. De spies draaide
boven een even lange barbecue. On
geveer 150 vrijwilligers kwamen er
aan te pas om de spies te rijgen.
Een van de klanten van het Newyorkse restaurant Norma's dacht aanvankelijk
dat het getal '1.000' op de menukaart op het aantal calorieën sloeg, maar het
was toch echt de prijs. Tussen de omeletten op de menukaart schittert daar de
Zillion Dollar Frittata, de eerste OMELET ter wereld die DUIZEND DOLLAR
kost. Het exquise gerecht bevat zes eieren, een kreeft, bieslook, room en (het
hoofdbestanddeel) bijna driehonderd gram sevruga-kaviaar. De peperdure ome
let staat inmiddels twee weken op de kaart, maar nog niemand heeft hem be
steld. Minder draagkrachtige gasten kunnen ook voor een budget-variant kiezen.
Die kost 'slechts' honderd dollar, maar bevat dan ook maar dertig gram kaviaar.
Een SEKSGOEROE uit Singa
pore is op zoek naar negen bui
tenlandse stellen en een Singa-
poraans koppel die willen mee
doen aan een nieuw REALITY-
PROGRAMMA. De hoofdprijs:
100.000 dollar en een baby.
Dr. Love's Super Baby Making
Show, moet het programma
gaan heten. Het eerste stel dat
een kind verwekt, wint de
hoofdprijs. Pornografisch wordt
het zeker niet, zegt de Dr. Love
uit de titel, Wei Siang Yu. Het
programma moet moet de Sin-
gaporezen ertoe aan te zetten
baby's te maken. Het geboorte
cijfer in de vergrijzende stads
taat ligt onrustbarend laag.
Een SLANG heeft ervoor ge
zorgd dat in bijna heel Hondu
ras de lichten uit gingen. De
boa kwam terecht in een grote
waterkrachtcentrale en werd
geëlektrocuteerd. Dat zorgde
voor KORTSLUITING die de he
le centrale korte tijd platlegde.
Bijna eenderde van de Duitsers in de FI
LE fantaseert over SEKS. Slechts 10
procent van de automobilisten die vast
staan, probeert een alternatieve route te
bedenken. Bijna 10 procent houdt zich
met zijn partner of familie bezig. Dit
blijkt uit een internet-enquête van de
Auto Club Europa in Stuttgart. Van de
1833 verkeersdeelnemers zei ruim 6
procent aan helemaal niets te denken.
De overige automobilisten gaven aan dat
zij aan lekker eten dachten, aan een wc,
aan hun carrière, het boodschappenlijst
je, een overbelaste koppeling of hun
benzineverbruik. Foto: GPD
Prinses Laurentien werpt zich
sinds driejaar met verve op het
probleem van het analfabetisme
in Nederland. Naar schatting an
derhalf miljoen inwoners hebben
grote moeite met lezen en schrij
ven en een kwart daarvan is zelfs
volstrekt analfabeet. Die mensen
moeten over de drempel van de
schaamte en de uitvluchten wor
den geholpen en zo gauw mogelijk
goed met geschreven en gedrukte
taal leren omgaan. Volgende week
presenteert Laurentien de stich
ting Lezen en Schrijven, die de
strijd tegen het analfabetisme wil
coördineren.
Nederland wakker schudden. De
samenleving mobiliseren. Prinses
Laurentien legt de lat hoog bij de
oprichting van een stichting die
binnen vijf jaar het niet of slecht
kunnen lezen en schrijven van
anderhalf miljoen Nederlanders
uit de taboesfeer hoopt te halen.
Iedereen moet er mee bekend
worden en niet langer verbaasd
staan als er over wordt gespro-
ken. De prinses wil daarvoor sa
men met alfabetiseringsorganisa-
ties en deskundigen aan bedrij
ven en maatschappelijke organi
saties een 'marktplaats' bieden
met kennis over en praktijkerva
ring met alfabetisering. Voor ie
dereen is er ook een telefonische
hulplijn. Zo hoopt ze „substanti
ële vooruitgang" te boeken in de
strijd tegen analfabetisme.
„Er is een wereld te winnen. Ge
letterd zijn is een mensenrecht",
zegt ze VN-topman Kofi Annan
na. Na een terloopse opmerking
tijdens het televisie-interview aan
de vooravond van haar huwelijk
met prins Constantijn, deze week
precies drie jaar geleden, raakte
ze betrokken bij de hulp aan an
alfabeten in Nederland. Ze vertel
de over haar belangstelling voor
het onderwerp, werd uitgenodigd
voor een spreekbeurt en zo ging
het balletje rollen. Laurentien is
inmiddels uitgegroeid tot een
'boegbeeld', al spreekt ze zelf lie
ver over haar rol als 'katalysator'.
Achter de schermen, ondanks
zwangerschap en tussen een ver
huizing van Londen naar Brussel
door, heeft ze met een groepje
medewerkers de afgelopen
maanden de presentatie van de al
in december opgerichte stichting
Lezen en Schrijven voorbereid.
Laurentien is bestuursvoorzitter
en SER-voorzitter Herman Wijf
fels is kort geleden vice-voorzitter
geworden. Grote bedrijven heb
ben zich vastgelegd en zijn
grondlegger geworden van de or-
Prinses Laurentien werpt zich al driejaar op het probleem van het analfabetisme in Nederland. Foto: GPD/Harmen de Jong
ganisatie die op 27 mei officieel
wordt gepresenteerd, twee dagen
na de 38ste verjaardag van Lau
rentien.
Bijna per toeval is ze in dit werk
gerold, door dat interview waarin
werd gevraagd of er onderwerpen
in de samenleving waren waar ze
een bijzondere band mee had.
„En daarna is het heel natuurlijk
gegroeid", zegt ze.
Is het geen onderdeel van een
charme-offensief? „Het gaat niet
om mij maar om die anderhalf
miljoen Nederlanders waar ik me
voor wil inzetten. Ik word gedre
ven door de ongelooflijke, onuit
sprekelijke vreugde die die men
sen ervaren als ze eindelijk kun
nen lezen en schrijven. Als ze
hun kinderen of kleinkinderen
kunnen voorlezen. Dat is waar
het om gaat."
'Voorkomen én verminderen' zijn
de twee pijlers waarop de aanpak
van het probleem rust. „Kinderen
kunnen niet vroeg genoeg met le
zen in aanraking komen. Onder
zoek wijst uit dat wanneer ze van
jongs af aan hebben geleerd te le
zen, ze een enorme voorsprong
hebben als ze op school komen",
legt ze uit. Vandaar dat Lauren
tien zelf elke avond voorleest aan
haar binnenkort twee jaar oude
dochtertje Eloise. 'De stoute ka
bouter' heet het boekje dat Eloise
nu te horen krijgt.
In Nederland verlaten nog steeds
jongeren de school die in feite
niet kunnen lezen of schrijven.
Ook dat moet worden voorko
men, maar dat is nog niet zo ge
makkelijk te verwezenlijken weet
Laurentien. „Er is namelijk geen
simpel antwoord op de vraag
waarom dit nog steeds gebeurt.
Één oorzaak is moeilijk aan te
wijzen. Wie niet kan lezen of
schrijven, verzint een list om dat
te verbergen. „Het is belangrijk
die smoezen te herkennen", zegt
Laurentien.
'Bril vergeten' en 'ik vul dit for
mulier thuis wel in' zijn mis
schien wel de bekendste, maar
soms gaan mensen heel ver.
„Laatst hoorde ik van iemand die
op zijn werk een rapport moest
schrijven. Dat kon hij niet. Toen
heeft hij een bijl in zijn arm gezet
om met een mitella naar de bij
eenkomst te kunnen komen en
niet te hoeven schrijven." Zo ex
treem gebeurt het gelukkig
meestal niet. Partners en kinde
ren kunnen veel opvangen, al we
ten die er soms ook geen raad
mee. „Dat maakt het probleem
ook tot een probleem: het wo
niet herkend."
Analfabeten hebben een dub
drempel te overwinnen. „Ze
moeten zich allereerst realise
dat ze niet de enigen zijn, zo!
vaak denken. Ze moeten hun
schaamte overwinnen en dai
stap zetten naar volwassene?
educatie. Door over dit probl
te praten, door Nederland wa
te schudden, door iedereen z
mede verantwoordelijk te lat(
voelen en ongeletterdheid uil
taboesfeer te halen, móet en
betering komen", stelt de pri
vurig.
Het nummer van de hulplijn
0800-023-4444.
„Mijn politieke ideeën kwamen pas na mijn politie
ke carrière". Dat zei de Amerikaanse schrijver Gore
Vidal in een interview dat hij ooit had met Ischa
Meier. Wat mijzelf betreft: al mijn ideeën kwamen
pas achteraf, fk geloof niet dat ik ooit iets van belang
gedaan heb met een vooropgezette bedoeling. Trou
wen misschien. Dat deed ik om een lang en gelukkig
leven te leiden in liefdevol samenzijn. Is aardig ge
lukt trouwens. Maar al het andere ging eigenlijk op
de bonnefooi. Als jonge jongen mocht ik meedoen
met een tv-programma. De Stratenmakeropzeeshow
heette het. Goede regie, goede acteurs, goede schrij
vers, Harry Bannink ah componist en je kreeg nog
een beetje geld toe ook. Ik vond het geweldig. Als het
me vandaag zou worden voorgesteld, zou ik het met
een weer doen. Pas jaren la ter ben ik een beetje gaan
denken over wat we eigenlijk deden met dat pro
gramma. Ik moest wel want er kwamen studenten
die wilden afstuderen op die Stratenmaker en die
jongens beschuldigden ons van allerlei goede bedoe
lingen die we nooit gehad hebben. Op een gegeven
moment zei je maar: „Ja ja, zo zat het. Zo hebben wij
het inderdaad bedoeld,om die doctorandussen te
vreden testellen. Onwillekeurig ging je dan toch een
beetje nadenken over het hoe en wat. Maar ik kwam
nooit veel verder dan „we waren geloof ik nogal anti-
autoritair". Een magere filosofie voor meer dan vijf
tigafleveringen, dat geef ik toe. Maar beter dan niets.
Aan het toneel was het nog ingewikkelder. Ik heb met
ik weet niet hoe veel regisseurs gewerkt en allemaal
hadden ze hun eigen opvattingen over het theater.
De één wilde politiek toneel, een tiueede zocht het in
de esthetiek en een derde wilde de seksuele drijfveren
van de mens zichtbaar maken. Zie tussen dat geweld
je artistieke roer ah acteur maar eens recht te hou
den. Je probeert natuurlijk met zijn allen om die re
gisseurs zo veel mogelijk hun zin te geven omdat de
voorstelling anders een ratjetoe wordt. Maar nu ik er
rustig op terugkijk: ik heb me bij het aangaan van
contracten altijd meer vast gehouden aan een goed
stuk en aan goede collega's dan aan welke artistie
ke opvatting dan ook. Want op tournee heb je nu
eenmaal meer aan goede mensen dan aan hoge
idealen. Maar als je me aan het begin van
mijn loopbaan gevraagd had waar mijn ho
rizon lag, had ik zonder twijfel een veel va-
gerantwoord gegeven.
Een paar maanden geleden had ik het
over masterclasses en het boerenbedrog
dat er mee samenhangt. Het heeft me als
docent jaren gekost om er achter te ko
men dat er eigenlijk in het kunstonder
wijs geen algemene regels zijn. Dat er even
veel pedagogieken bestaan ah er studenten
zijn. Dat heb ik allemaal pas bedacht na ve
le jaren les geven.
Had ik al die dingen maar eerder geweten.
Maar ik had nooit enig idee als ik ergens
aan begon. Ik heb mijn ideeën altijd pas
gekregen in de buurt van de meet.
30 HM 1 K»JK! EET'V A S13A¥
vvt AAortEjw HIER l^oKEKJ
men er voor. Volgens de parkbeheer
der zijn de stropers afkomstig uit Su
dan. „Het is de eerste keer dat ze
Garamba binnen zijn gegaan. Als we
geen hulp krijgen, verliezen we de
laatste witte neushoorns", zei hij in
de Britse krant The Daily Telegraph.
De witte neushoorn leefde ooit ook in
Zuid-Afrika en Uganda. Bij de laatste
telling in april 2003 waren er nog 30.
Sindsdien zijn er zeker zes gedood en
vier geboren. De stropers zijn uit op
ivoor. Ondanks een internationaal
verbod is daar, vooral in Jemen, nog
een goede markt voor. anp
Stropers heb
ben enkele van
de laatste witte
neushoorns ge
dood. Mogelijk
zijn er nog
minder dan 25
van de sterk be
dreigde dier
soort over. De
overgebleven
witte neus
hoorns leven in
het nationale
park Garamba
in Congo. Het
park Garamba
is een groot ge
bied van savan- Foto: Reuters
ne en bossen.
Niet alleen de witte neushoorn leeft
er, ook de Afrikaanse bosolifant, nijl
paarden, buffels en chimpansees ko-
Albert Camus
Een liefde die niet bestand
is tegen confrontatie met
de werkelijkheid, is er geen
