ER
Bit
Vogel die tegen een
mammoettanker duwt
9
een erkend tegendraads ondernemer
Eckart Wintzen
Eckart Wintzen:
Hij had de rest van zijn lei door de
Caraïben kunnen ren, maar
ntwikkelde een beeldtele>n. Eckart
Wintzen (65), erkend ;endraads
ondernemer, maakte o«ict-bedrijf
)/0rigin groot 'door mijirouwelijke
mier van leiding geven'.i wil hij de
eet leefbaarder maken. 1 vraag me
ijd af: wat heeft het uni'sum mij te
vertellen dat: gebeurt?"
doDick Hofland
ZATERDAG
15 MEI
2004
ilnit
■93
'Ttjis
ad
"sa
bnl
ir
'ii
hev
men. Toch, als ze in een verzorgingshuis zit,
of als ze van mijn part in Australië woont,
kun je elkaar met zo'n apparaat elke dag
even spreken en in de ogen kijken. Of als je
kind in het ziekenhuis ligt en je kunt elkaar
zo ieder moment zien en even hallo zeggen.
Dan ben je toch dolgelukkig. Een paar jaar
geleden ben ik begonnen zo'n beeldtelefoon
met oogcontact te ontwikkelen en volgende
maand komen de eerste duizend op de
markt.
De tijd is rijp om dit soort dingen commer
cieel te ontwikkelen en ik heb er veel geld in
gestoken om, plat gezegd, gelijk te krijgen.
Als dit een succes wordt, zou dat mijn hole-
in-one zijn, mijn unieke postzegel. Je kunt
op verschillende manieren bijdragen aan
een betere wereld, absoluut, en ik doe het op
de manier waarin ik goed ben: ondernemer
schap. Met BSO ben ik destijds met niets be
gonnen en in de loop der jaren van tien naar
tienduizend werknemers gegroeid, van een
omzet van nul naar op het eind een miljard.
Ik ben een computerjongen, een techno
freak en ik ben ook razend nieuwsgierig. Ik
wil van alles weten hoe het werkt. Dat is bij
politieke beleidsmakers en bestuurders van
het bedrijfsleven meestal anders, daar zitten
allemaal mannen van boven de vijftig die
vaak niets van technologische vernieuwing
moeten hebben en daar dus vaak ook heel
weinig van weten en snappen. Die laten zich
verwennen door hun secretaresse, die de e-
mailtjes voor ze uitprint en in hun postboek
stopt en die iets op het internet voor ze
zoekt.
Deze mensen krijgen zo nooit een gevoel
over hoe deze wereld tegenwoordig in elkaar
steekt, ze raken het contact kwijt met wat er
gaande is, hoe het werkt tegenwoordig. Die
blijven hangen in traditionele patronen,
maar de tijd is voorbij dat je daarmee onge
straft wegkomt. Deze mensen nemen beslis
singen die niet meer passen in de huidige
tijd en ontwikkelingen en dat zijn dus de
verkeerde beslissingen. Ik heb me daarom
ook altijd bewust omringd met jongeren, bij
mijn huidige bedrijf Ex'tent is met uitzonde
ring van een ouwe rot niemand boven de
veertig.
Met jongeren kun je de discussie aangaan en
kun je vragen: hoe doe je dat tegenwoordig?
Negen van de tien ouderen vinden dat maar
niks, doen daaraan niet mee of veroordelen
het. Ik vind het interessant, ik vind het een
verrijking om daarin mee te gaan en uit te
zoeken wat je daar nog verder mee kunt.
Ik probeer voortdurend de technologie ho
ger op de politieke agenda te krijgen, én op
een andere manier. Onder meer door voor
breedband inmiddels glasvezel te bepleiten.
Als we dat in Nederland zouden aanleggen,
zouden we weer gidsland zijn en technogoe-
roes aantrekken. Tegelijk zouden we de na
druk verplaatsen van mobiliteit naar virtueel
contact. Maar telkens als ik breedband weer
een stapje hoger op de agenda heb gekre
gen, sodemietert een ambtenaar het er weer
af.
In slappe economische tijden is milieu ook
moeilijk op de agenda te krijgen, het gaat
immers over problemen die je nu nog niet of
nauwelijks ziet. De manier van leven in Eu
ropa en de VS heeft gevolgen voor heel an
dere werelddelen en die ene graad die de
wereld al warmer is geworden, ach wie
windt zich daar nou over op. De meeste
mensen denken helaas: tegen die tijd heb
ben we er vast iets op gevonden. We steken
onze kop in het zand, we zijn bang voor ver
andering.
In de tijd dat ik spreekbeurten gaf over dit
onderwerp, liet ik soms een geluidsinstalla
tie in de zaal verstoppen. Middenin mijn
verhaal kwam daar ineens een gigantische
knal uit, die door de zaal donderde. Iedereen
schrok zich rot en dook weg. Daar kon je
perfect zien dat wij zijn gebouwd op direct
gevaar en niet op gevaar op lange termijn.
Daarom roken mensen, terwijl iedereen
weet dat je er de verschrikkelijkste dingen
van kunt krijgen. Daarvoor hebben wij het
woord 'verslaving' uitgevonden. Wij zijn ver
slaafd aan onze manier van leven, verslaafd
aan onze welvaartsverbetering. We kopen
een andere auto, een nieuw bankstel, nieu
we gordijnen, maar als je er héél eerlijk over
nadenkt was het niet nodig.
Ik wil leren van alles dat me overkomt. Dat
heb ik van huis uit meegekregen. Militaire
dienst bijvoorbeeld was voor mij een toptijd.
Niet omdat ik dienst zo mooi vond, maar
omdat ik heb gezien hoe je zeshonderd on
willige jongeren uit alle lagen van de bevol
king zo gek krijgt dat ze na een tijdje alle
maal in één putje kunnen schieten.
Mijn ouders waren allebei arts en zeer be
trokken bij de wereld. Op een christelijke
manier. Ze deden veel voor de zending. Het
was een redelijk sober gezin, heel ingetogen.
Mijn vader is op zijn 84ste overleden, in de
kracht van zijn leven. Hij was op weg naar de
tennisbaan en ineens: pats, over. Prachtig
mooi. Mijn moeder was ruim zestig jaar met
hem getrouwd geweest en twee weken na
zijn dood zei ze: ik wil toch door. Ze was
toen 82. Een van mijn zussen is op haar
50ste overleden aan keelkanker. Door haar
dood heb ik geleerd dat ik ogenblikkelijk
moest stoppen met roken. Die dienst heeft
zij mij bewezen.
Mijn moeder is twee jaar geleden overleden,
op haar 94ste. Het werd ook tijd om op te
stappen, we zaten allang in de periode dat
onze moeder niet meer voor ons zorgde,
maar wij voor haar. Van de kwaliteit van
haar leven was weinig over.
Natuurlijk zijn sterfgevallen erg verdrietig,
maar ik heb me ook steeds afgevraagd: waar
om gebeurt dit? Dat is toch het gevolg van
een spiritueel denkproces, noem het van
mijn part Zen, waarin voor het ego geen
plaats is. Kijk eens naar Bush, naar dat hele
machtsdenken in de VS, dat is alleen maar
ego, ego, ego. Al die mannetjes die geilend
om zo'n president hangen. Als ze die hele
oorlogsmachine zouden inzetten voor alter
natieve energie dan hadden we die allng ge
had.
Die brute-krachtmethode is de gangbare
manier van leiding geven, of het nou aan
een land is of aan een bedrijf: macho, man
nelijk. Ik geef, geloof ik, op een meer vrou
welijke manier leiding. Ik heb kennelijk een
extra scheut vrouwelijke hormonen en ben
vrouwelijk in mijn benadering. BSO is groot
geworden omdat ik niet met harde hand en
strenge procedures het personeel heb voort-
Er was juist een cultuur van weder
zijds respect en dat gaf mensen vleugels. Dat
is een vrouwelijke manier van leiding geven,
zoals een moeder haar gezin.
Hoe vrouwen op mij reageren? Ik kan goed
met ze overweg en heb ook nooit te klagen
over de aandacht van vrouwen. Ik laat vrou
wen altijd in hun waarde, ik respecteer ze,
en daar voelt ieder mens zich goed bij. Het
geluk is zeker niet te vinden bij een veelheid
aan vrouwen, die vind je slechts bij een vaste
partner. Je moet diepgang hebben en daar is
onder meer continuïteit voor nodig, je moet
eikaars geest kennen en begrijpen en dat
heeft tijd nodig.
Ik woon nu zeven jaar samen met mijn Mo
nique en daarvoor ben ik zeventien jaar ge
trouwd geweest, heb drie kinderen. Ik denk
dat een goede relatie met je vaste partner
een belangrijke sleutel is tot een gevoel van
welzijn en geluk. Als er iets tussen mij en
mijn partner zou komen, zou ik altijd weer
een vaste partner willen zoeken.
Volgens mijn spirituele meesters moet ik me
in zulke situaties afvragen wat het Univer
sum je te vertellen heeft; daardoor kun je le
ren met het verdriet en de teleurstelling om
te gaan. Ik herinner me nog heel goed dat
een ex-collega tien jaar geleden in één klap
zijn vrouw en twee kinderen verloor. Als mij
dat was overkomen, denk ik dat ik er een
heel mensenleven voor nodig zou hebben
om daar enigszins overheen te komen.
Wat dacht je van mensen die door de Holo
caust hun hele gezin, hele familie zijn kwijt
geraakt en tóch weer een nieuw leven zijn
begonnen? Je weet niet hoe je zult reageren
in zo'n situatie totdat het jezelf
overkomt. Maar wat zitten we
hier nou te somberen. Ik heb
nog zoveel te doen, dat ik voor
lopig helemaal niet aan de dood
wil denken.
(niet
ngem
Geboren: 1939 in Scheveningen; woont samen met Moni
que; drie kinderen uit eerder huwelijk.
1957: Diploma gymnasium
1957-1962: Studie wis- en natuurkunde in Leiden (nii
voltooid).
1965-1967: Assistent Wetenschappelijke Toepassini
Philips Computer Industries
1967-1970: Projectleider Europees Ruimteonderzoek'
(ESA)
1970-1973: Directeur Computer Enterprises AG (Zwitser
land)
1973-1976: Directeur GTE Information Systems Nederland
1976: Management buy out van GTE, dat verandert in BSO
1990: BSO fuseert met Origin, de computerafdeling van
Philips
1996: Verkoopt BSO 'in delen aan Philips en treedt af als
president.
1996: Start Ex'tent, investeringsmaatschappij voor innova
tieve en onconventionele projecten zoals de Eyecatcher
(beeldtelefoon met tv-kwaliteit), Ben en Jerry's (ijs) en een
'School for digital arts' in San Francisco, van wie enkele
deelnemers meewerkten aan de animatiefilm 'Finding Ne
mo' (Oscarwinnaar in 2003).
Eckart Wintzen: We zijn verslaafd aan onze manier van leven. Foto: GPD/Harmen de Jong
lie er niet uit. Voor een zakeri-
n. Geen pak, geen das en veel
üng haar. Tot voor kort had ik
s een staartje, maar daar krijg
ien te streng gezicht van, dus
dat is er weif. Mijn dochter stimuleert me
daarin, die rots op haar vader zoals -ie is
en wil vooniet dat ik op die enge kantoor
mannetjes Ze is blij dat ik nog volop
meedraai, hrom ook niet? M'n lijf doet
nog lekker :e.
Ik ben inmiels officieel een pensionado,
maar moetdan ineens de hele dag gaan
golfen, in doop dat ik ooit een hole-in-
one sla? Oftet ik op zoek naar die unieke
postzegel v de Filipijnen uit 1820? Ik heb
niets tegenlf en postzegels, maar het is
helemaal n voor mij. Zeven jaar geleden
heb ik de 1ste aandelen van mijn bedrijf
BSO/Originn Philips verkocht. Daarvan
had ik een >ot jacht met een volledige be
manning knen kopen. Had ik de rest van
mijn leven:g kunnen zijn. En dan? What's
the fun'
Wat ik doe is niets anders dan wat ik
fout zie gaan proberen bij te sturen. Er
zijn mooie afspraken gemaakt in Kyoto.
De hele rimram zat daar, we gaan dit
doen, we gaan dat doen. En vervolgens
vind je daarvan heel weinig terug. Als je
zegt dat we de uitstoot van C02 gaan te
rugdringen, dóe dat dan! Ja, zeggen ze, au
to's zijn inmiddels toch zuiniger gewor
den? Mooi, maar er zijn inmiddels veel
meer auto's gekomen, er worden per au
to meer kilometers gemaakt, waardoor
we er netto vet op achteruit zijn gegaan.
Ondertussen weten we dat een derde
van onze C02-uitstoot wordt veroor
zaakt door mobiliteit en het merendeel
daarvan is transport van mensen. We
moeten niet zozeer kijken hoe we zo
goed mogelijk kunnen voldoen aan
de vraag naar mobiliteit, maar liever
naar hoe we die vraag kunnen ver
minderen. Op een gemiddelde
werkdag zit in driekwart van de au
to's één man, op weg om met ie
mand anders te praten of om naar
een vergadering te gaan. Als een
ontmoeting één op één is, dan is
zo'n gesprek net zo intensief als
wanneer je het via een perfecte
beeldtelefoon zou doen.
Natuurlijk is een beeldtelefoon
geen vervanging van alle ge
sprekken, dat begrijp ik ook
wel. Je moeder wil je omar
Ik ben niet zo van het wereldje van glitter en
glamour, daar heb ik helemaal geen tijd
voor. Ik zie dat wij binnen de westerse
markteconomie met sneltreinvaart op een
mondiaal milieuprobleem afstevenen. Ik
heb een heldere visie en een paar uitvoerba
re oplossingen. Ook al voel ik me soms een
vogel die tegen een mammoettanker aan het
drukken is, er móet aan nieuwe oplossingen
worden gewerkt. Als er niets verandert, zit
ten onze kinderen en kleinkinderen met de
gebakken peren. Dat zullen ze ons zeer kwa
lijk mogen nemen. Dat soort dingen houdt
mij meer bezig dan tot mijn dood een beetje
door de Caraïben te varen en daar onder de
palmen te liggen.
Terwijl de wereld al kreunt onder de last van
onze huidige economische activiteiten, ma
ken wij ons zorgen over hoe we het bruto
nationale product met drie procent omhoog
moeten krijgen. Worden we daar dan zoveel
gelukkiger van? Het zit kennelijk ingebakken
dat er permanente groei nodig is, maar het
gaat nu toch ook goed met ons? Waarom
moet er dan ineens drie procent bij? Natüur-
lijk zijn er mensen die weinig of niets heb
ben en die vinden dat ik makkelijk praten
heb. Dan hebben we het in elk geval niet
over Nederland. Hier heeft iedereen
food en shelter, en alles wat daar boven
komt is welvaart. We gooien veel te ge
makkelijk die woorden door elkaar:
welvaart, welzijn, welbevinden, geluk
en gelukzaligheid zijn allemaal ver
schillende gemoedstoestanden. Wel
vaart en geluk hebben niets met el
kaar te maken en de hoogste graad
van gelukzaligheid heb ik gezien bij
monniken die helemaal niets beza
ten behalve food en shelter. We
moeten veel beter nadenken waar
voor we het allemaal doen.
