een moeilijk 2004
LEIOEN REGIO
3 Joods weeshuis op MonumentenlijstFloraHolland wacl
Leiden scoort vooral in de creatieve klasse
Sombere consument bezuinigt op bloemen en plant
Poster leidt tot onrust
Zweefvliegclub Noordw
mogelijk naar Alkmaar
Zoektocht naar dure ai
HDC 972
woensdag 28 APRIL 20CU
door Timoteus Waarsenburg
leiden - Het voormalige Joodse
weeshuis, op de hoek van de
Cronesteinkade en de Rooden-
burgerstraat, krijgt waarschijn
lijk de beschermde status van
gemeentelijk monument. Vol
gens de monumentencommis
sie is het oude weeshuis een
van de weinige bouwkundige
uitingen van 'zakelijk expressio
nisme' in de stad en bovendien
vanwege de historische waarde
van groot belang voor Leiden.
Al sinds 1890 vervulde het
weeshuis een belangrijke rol
voor de joodse gemeenschap in
Leiden en omstreken. In eerste
instantie was het nog gevestigd
in een huurhuis aan de Leidse
Nieuwsteeg. Maar omdat daar
maar zeven wezen konden wo
nen, stelde een rijke, joodse we
duwe al een jaar later een pand
aan de Stille Rijn ter beschik
king. Dit pand verkeerde echter
in zeer slechte staat van onder
houd. Het bestuur van de lan
delijke vereniging Macliseh La-
jesoumiem (toevlucht voor we
zen) kocht daarom in 1903 een
stuk grond buiten de singels,
waar een nieuw weeshuis
moest verrijzen. Door geldge
brek kon echter pas ruim 25
jaar later het nieuwe huis daad
werkelijk worden gebouwd.
De bouw van het pand, naar
een 'zakelijk expressionistisch'
ontwerp van de Leidse architect
B. Buurman en zijn Amster
damse collega M. Oesterman,
verliep voorspoedig: de vier
hoekstenen werden op 18 juni
1928 gelegd en precies een jaar
later was het gebouw klaar. Het
pand aan de Roodenburger-
straat deed vanaf dat moment
dienst als weeshuis voor joodse
kinderen, waarbij het begrip
'wees' vrij ruim werd genomen.
Zo zaten er bijvoorbeeld ook
kinderen van alleenstaande
moeders, prostituees uit Am
sterdam en ongehuwde stellen.
En toen in de loop van de jaren
dertig steeds meer joden vanuit
Duitsland naar Nederland kwa
men, belandden ook veel Duit
s/joodse kinderen in het Leidse
weeshuis. Tot 17 Maart 1942.
Op die zwarte dag omsingelden
twaalf Leidse politiemensen op
bevel van de Duitse bezetter het
pand en werden de ruim vijftig
joodse bewoners in een lange
stoet afgevoerd naar het station
in Leiden. Om daar op trans
port te worden gezet, eerst naar
kamp Westerbork en van daar
uit naar verschillende Duitse
vernietigingskampen. Slechts
drie van deze 'Leidse' kinderen
zouden de oorlog overleven.
Nadien deed het gebouw nog
een tijdje dienst als doorgangs
huis, daarna als school en ten
slotte als onderkomen van de
GGD. Sinds het vertrek van de
gezondheidsdienst naar de Par-
mentierweg, in september vorig
jaar, staat het pand leeg. Wat de
nieuwe bestemming zal wor
den, weet de gemeente, eige
naar van het pand, nog niet.
Tegenwoordig herinnert nog
rijnsburg/naaldwijk - De bloe
men- en plantenhandel heeft be
hoorlijk last van de zuinige con
sument, die in deze sombere
economische tijd minder vaak
een bloemetje mee naar huis
neemt. Er wordt ook minder geld
uitgegeven aan de tuin. Alleen
de verkoop van kamerplanten zit
in de plus. Algemeen directeur J.
Teelen van FloraHolland voorziet
voor 2004 een moeilijk jaar met
weinig omzetgroei.
Teelen van de bloemen- en
plantencoöperatie verklaarde
dat bij de presentatie van de
jaarcijfers. De marktleider, met
vijf veilingen in Nederland
waaronder de veiling in Rijns
burg, zag de nettowinst in 2003
verdubbelen tot 4 miljoen euro,
maar dat kwam vooral door
kostenbesparingen en minder
investeringen. Daarnaast wer
den eigendommen, zoals
grond, verkocht en dat kwam
ook ten goede aan het resultaat.
De omzet steeg in 2003, zoals
eerder al bekend werd, met 0,1
procent tot 1,9 miljard euro. In
Rijnsburg daalde de omzet zelfs
met 2 procent, iets wat een paar
maanden geleden werd ver
klaard als een gevolg van de
lange hete zomer van 2003.
Daar had de Rijnsburgse vesti
ging als snijbloemenveiling ex
tra last van.
Teelen wijt de marginale om
zetstijging voor FloraHolland
als geheel voor een belangrijk
deel aan de sombere consu
ment. „In veel markten staan
de inkomens onder druk, is het
consumentenvertrouwen dus
laag en worden prijzen als hoog
ervaren. Wat dat betreft was
2003 een correctie op het euro
jaar 2002 toen de invoering van
de nieuwe munt tot hogere be
stedingen leidde."
Het betekent niet dat de consu
ment minder bloemen en plan
ten koopt, maar wel goedkope
re soorten. „De omzet in snij
bloemen is 3 procent gedaald
en de verkoop van kamerplan
ten is met 6 procent gestegen",
aldus Teelen. „De consument
kiest voor zijn groen dus vaker
voor een diepte-investering,
want een plant gaat
mee." De omzet van tu
ten gedurende de laatste
ligt 3,4 procent lager dai
zelfde periode van vor
Die daling zou te wijt
aan het matige vooijaars
Teelen stelt vast dat de
ment zijn bloemen en
steeds vaker bij grootwi
drijven haalt, zoals sup<
ten en bouwmarkten. J
eel directeur E. Leeuv
denkt dat deze ontwi
voor een omzetgroei k
gen, maar ziet ook nade
krijgt met steeds machtij
tijen te maken die doen
willen. Ketens rekken ei
de betalingstermijn oj
maal ligt die op 30 daj
zijn er al supermarktci
die pas na 60 dagen beta
FloraHolland ziet die 1
concentratie in de toekc
leen maar groter wordi
exportgroei van kamer
naar Duitsland lag in 1
14 procent. Dat kwam
door de groeiende vra
grote ketens."
(advertentie)
Vanaf 1929 deed het pand aan de
naar Duitse vernietigingskampen.
slechts een klein gedenkplaatje
op een van de gemetselde mu
ren in de tuin aan de oorspron
kelijke bewoners van het pand.
En de voordeur, die gesierd is
met een Davidsster. Dit is ech
ter al niet meer de originele
voordeur, maar een kopie uit
de jaren zeventig, geënt op het
Roodenburgerstraat dienst als weeshuis voor joodse kinderen. In 1942 werden alle bewoners afgevoerd
Foto: archief Leidsch Dagblad
originele ontwerp.
Volgens de Monumentencom
missie is het oorspronkelijke in
terieur geheel verdwenen, maar
is het casco van het complex
nog redelijk origineel. Alleen de
oorspronkelijke entree met een
trapje en deuren voorzien van
joodse ster en de naam van het
complex op de voorgevel boven
de entree, Machseh Lajesou-
miem, hebben de nieuwe be
stemming niet overleefd.
„Dit complex uit het begin van
de twintigste eeuw is oorspron
kelijk gebouwd als Joods wees
huis", schrijft de Monumenten
commissie in haar advies aan
het college van burgemeester
en wethouders. „Helaas is er
niets meer over van het authen
tieke interieur en zijn er ook en
kele essentiële wijzigingen in
het exterieur aangebracht. Het
voormalig weeshuis bevat des
ondanks een hoge cultuurhisto- P.V. Blauwkras
rische waarde."
D U IV E ISI B E R I C H T E N
De duiven vlogen dit weekeinde
vanuit Doornik. De uitslag van
de wedvlucht is:
Mooij 2, 3, 7, 10; G. v.d. Blom 4;
R. v.d. Geer 6; Groenendijk/Pi-
kaar 8.
P.V. Leiderdorp j
W.M. de Roode 1, 7; A. de Meij
4, 6, 10; W. Tolboom
van Oosten 8,9.
P.V. De Rijnklievers
N. de Groot en zn. 1,
comb. v.d. Poel/v.d. Kc
P. Landesbergen 1, 5, 9; P. de 2; J. Knijnenburg 3; M. Reijerse 8, 9; S. van Iterson 4, 6.
Het is elk jaar weer een om
streden onderwerp: de nieuwe
Atlas voor Gemeenten, die de
ze week werd gepresenteerd.
De atlas vergelijkt de 50 groot
ste gemeenten van ons land op
40 verschillende punten.
Amsterdam geldt als de aan
trekkelijkste woonstad van Ne
derland. Dat is te danken aan
de vele culturele instellingen
in de stad, maar ook aan het
grote aanbod van universitei
ten en opleidingen. Leiden
staat op de veertiende plek van
aantrekkelijke gemeenten om
in te wonen. Opvallend is de
hoge klassering (12) van Al
phen aan den Rijn. Deze ge
meente scoort met name op
sociaal-economisch gebied
goed. Leiden komt op een aan
tal andere punten in de top
tien.
Bereikbaarheid en veiligheid
spelen een grote rol voor de
samenstellers van de atlas.
Maar dit jaar werd er vooral
gekeken naar 'de creatieve
klasse'. Deze klasse bestaat uit
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Timoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
mensen die niet per se hoog
opgeleid zijn, maar creatieve
en innovatieve ideeën hebben,
zoals kunstenaars, ontwerpers,
schrijvers, architecten en tv-
makers. Ook mensen die door
denken en minder door doen
een bijdrage leveren aan de
economie horen bij de creatie
ve klasse, zoals wetenschap
pers, ict'ers, ingenieurs, jour
nalisten en specialisten op ju
ridisch, organisatorisch en fi
nancieel terrein. En op dat
punt scoort Leiden een tweede
plek, achter Utrecht.
Verschillende subgroepen uit
de creatieve klasse, zoals bo-
hemians, homo's en nerds
worden in de atlas afzonderlijk
gepresenteerd. Amsterdam
blijkt het meest in trek bij de
bohemians (kunstenaars en
mensen met artistieke beroe
pen). Ook de homoscene is
daar het grootst Zoetermeer
blijkt het walhalla voor nerds
(ICT'ers en ingenieurs). Leiden
scoort een tiende plek als het
op 'nerdistan' aankomt.
De elf beste woonplaatsen zijn
Amsterdam (1), Utrecht (2),
Amstelveen (3), Den Haag (4),
Haarlem (5), Leidschendam-
Voorburg (6), Den Bosch (7),
Haarlemmermeer (8), Hilver
sum (9), Amersfoort (10) en
Delft (11).
De twaalf slechtste: Spijkenisse
(39), Lelystad (40), Bergen op
Zoom (41), Leeuwarden (42),
Enschede (43), Helmond (44),
Hengelo (44), Almelo (46),
Venlo (47), Sittard-Geleen (48),
Emmen (49) en Heerlen (50).
Eric-Jan Berendsen
ATTENTIE HONDENBEZITTERS:
ALS IK NOG EEN KEER
HONDENSTRONT VOOR MIJN
DEUR AANTREF, ZAL ZOWEL DE
HOND ALS DE BAAS VERGIFTIGD
WORDEN.
ITNUf BKRRÏÜ
Een poster met daarop de tekst dat poepende
honden en hun baasjes worden vergiftigd, heeft
tot grote consternatie geleid op de Lange Mare en
omgeving. De poster hing tot zondagavond achter
het raam van een woning aan de Lange Mare. 'At
tentie hondenbezitters: als ik nog een keer hon
denstront voor mijn deur aantreft zal zowel de
hond als de baas vergiftigd worden', zo viel er te
lezen. Boze buurtbewoners, al of niet hondenbe
zitter, beiden vervolgens aan, maar er werd niet
opengedaan. Uiteindelijk lukte het een omwonen
de op zondagavond wel contact te krijgen met de
man die de poster had opgehangen. Daarop haal
de hij het pamflet achter het raam vandaan. Hij
bleef vervolgens onbereikbaar.
Volgens sommige buurtbewoners is er sprake van
bedreiging en één heeft er namens een aantal bu
ren aangifte gedaan op het politiebureau.
De zaak ligt gevoelig in de buurt rond de Lange
Mare omdat enige weken geleden in de Kodde-
steeg een hond is vergiftigd. Dat Is bevestigd door
een dierenarts. „Blijkbaar loopt er dus een of an
dere gek rond die dieren vergiftigt", aldus een
omwonende. „Dat hoeft natuurlijk nog niet te be
tekenen dat de man die de poster heeft opgehan
gen, die hond heeft gedood."
De politie bevestigt dat er aangifte is gedaan van
bedreiging. „Het ligt er aan hoe iemand de tekst
op die poster ervaart", aldus een woordvoerster.
„Dat is gevoelsmatig en voor iedereen verschil
lend. We weten dat er enige onrust Is ontstaan en
dat de bewoner is aangesproken. We zijn dus op
de hoogte en mocht er iets gebeuren dan kunnen
we daar meteen op inspelen." Particuliere foto
noordwijk - De Kennemer
Zweefvliegclub Noordwijk moet
mogelijk uitwijken naar Alk
maar. De vereniging is naarstig
op zoek naar een nieuw terrein
nu de plannen van de provincie
om het duingebied rond
Noordwijk te vernatten steeds
concreter worden.
„Zoals het er nu uitziet, kunnen
we straks alleen nog terecht in
Noord-Holland. We hebben
contact met de Eerste Zaanse
Zweefvliegclub. Die zit in de
duinen bij Castricum en moet
ook weg. Wellicht is er voor die
club en voor ons plek in de
buurt van Alkmaar", aldus pen
ningmeester G. van Geldrop.
De provincies Noord- en Zuid-
Holland willen een deel van de
duinen drastisch veranderen.
Op dit moment houdt het Am
sterdamse Gemeentewaterlei
dingsbedrijf het waterpeil in de
duinen kunstmatig laag. Het is
echter de bedoeling dat de ko
mende jaren steeds minder wa
ter wordt weggepompt. Voor de
natuur is dat goed, maar voor
de gebruikers in dit gebied niet.
Van Geldrop: „Het lastige is dat
de plannen van de provincie
nog niet concreet zijn. Anders
konden we juridische stappen
Provinciale Staten heb{
geld voor de vernattini
al beschikbaar gesteld,
milieueffectrapportage
of de plannen worden!
zet. Voorlichter I. Welt
van de provincie: „1
moeten de resultaten j
zijn. Als die positief zj
het waterpeil omhool
pas als een bufferzone ii
legd om te voorkomeij
bollengrond ook nat wq
Volgens Weltevreden is
vincie op zoek naar eert
locatie voor de Nool
vereniging, maar is tot
gevonden. Van Geldro^
de provincie echter get
medewerking. „Tien ja
den waren er nog viel
vliegclubs in Zuid-Hol)
zijn er twee verdwenen
nburg, de club op Va^
zit op de wip en als wij
nog eens verdwijnen, is
zweefvliegen straks t
Zuid-Holland. En toch|
provincie niets."
De Kennemer Zweefvlii
in 1945 opgericht en h
geveer honderd leden. 1
drop: „Niemand komt1
ven het Noordzeekanr
ideaal zou een verhuizf
Alkmaar bepaald niet zf
sassenheim - De politie speurt
naar een Mercedes-terreinwa-
gen, type ML 270 CDI, die is ge
stolen voor een huis aan de
Hoofdstraat in Sassenheim. Via
een opengebroken raam lukte
het de dief of dieven om in de
woning te komen, waar in een
zak van een jas de autosleutels
werden aangetroffen. Daarna
was het een koud kuij
met de auto weg te rijt
de auto (nieuwwaarc^
ongeveer 60.000 euro,
sporen is een interr)
signalement uitgezond
genwoordig zijn duri
uitgerust met een chij
mee kunnen de vq,
worden opgespeurd.
