Een kale bedoening, en dat gat, ach dat gat
LEIDEN REGIO
Een mannelijk ruikend T-shirt
Het Stationsplein: functioneel, maar ongezellig
'Een mooi ple\
kón het j
niet worden\
Er is al veel over gezegd, maar het laatste
woord is er nog niet over gesproken, leder
een heeft wel een mening over het Leidse
Stationsplein en de plannen voor dat gebied.
Ook de 'gebruikers', zo blijkt tijdens een dag
je in die omgeving. „Het is een mooie open
ruimte, maar wel erg kaal."
Op een schets uit 1997 van striptekenaar
Theo van den Boogaard bulkt het Stations
plein nog van de gezelligheid. Het is tegen
tweeën en mensen lezen er hun ochtend-
krantje, discussiëren, musiceren, drinken
wat op een terras, skateboarden of eten een
haring bij de viskar die tegen Leiden Cen
traal staat aangeparkeerd.
Zeven jaar later is in de werkelijkheid maar
weinig te bespeuren van die dynamiek.
Omdat aankomende treinen geregeld pas
sagiers uitbraken is het wel druk op het
plein, maar voornamelijk vanwege de pas
santen die het busstation en de taxistand
plaats opzoeken of zich richting stad haas
ten. Enige tussenstop op weg naar de
Steenstraat is de viskraam van Katwijker
Hartevelt. Die heeft twee hangtafeltjes
neergezet.
Zes bankjes, een paar bomen en vier licht
masten vormen de permanente aankleding
van de ruimte, waar nog een omstreden
kunstwerk van Jan Wolkers in wordt ge
plaatst. Verderop bepalen rijen fietsen het
beeld in de tapse toeloop tot de stad, die
echt wordt ontsierd door het smerige
openluchtbassin in het gat van Van de Put
te naast de Kamer van Koophandel.
„Het is een belediging voor de bewoners en
de bezoekers van Leiden dat dat gat er nog
is", zegt Marcel Smeets, commercieel di
recteur van de VW Holland Rijnland, het
toeristisch samenwerkingsverband van
Katwijk, Lisse, Noordwijk, Noordwijker-
hout, Warmond en Leiden. Op het bankje
met uitzicht op de troep en het water ach
ter ijzeren hekken spreekt hij er zijn onbe
grip over uit dat die van 2000 daterende si
tuatie maar voortduurt. „Dat dit maar kan
en mag", herhaalt hij hoofdschuddend.
„Schandalig dat een projectontwikkelaar
een samenleving zo kan schofferen door de
ontwikkeling van een gebied tegen te hou
den. Onbegrijpelijk dat er geen eenvoudi
ger middelen beschikbaar zijn om van zo
iemand af te komen dan via de rechter."
Smeets, die dag vervanger van de om ge
zondheidsredenen tijdelijk uitgeschakelde
algemeen directeur Tjeerd Scheffer, hoopt
dat het de gemeente snel lukt Van de Putte
te lozen. Als het gat is gevuld met een win
kel- en appartementengebouw, zoals de
bedoeling is, „krijg je een nog betere toe
gangspoort naar de stad", zegt hij, met de
nadruk op het woord betere. „Want wat er
nu ligt is al niet verkeerd", vindt hij.
„Je moet natuurlijk wel realistisch blijven
bij het uitspreken van een oordeel. Dit is
geen verblijfsplein maar een verkeerskrui-
sing. Een ontmoeting van verkeerswegen,
in het hartje van de Randstad, voor één van
de grootste stations in dit gebied. Daar kun
je moeilijk een gezellige hoek van maken.
Wat er is, is functioneel voor verkeer en
voetgangers. De tunnel die er ligt is goed,
het eerste deel van het plein is goed en de
plannen voor een megabioscoop en disco
zijn goed. Die komen hier op een lawaai-
plek, met uitstekend georganiseerd open
baar vervoer, dus dat is allemaal best. Al
leen qua esthetiek en op groengebied zou
hier nog wel het een en ander te verbeteren
zijn. Disco en bioscoop moetje architecto
nisch laten aansluiten bij het station en het
hoge gebouw van de Sociale Verzekerings
bank. En naar de stad toe zou meer groen
moeten worden geplant. Dat maakt het al
lemaal wat intiemer en uitnodigender."
„Dit is echt een saai plein. Betonachtig, zon
dersfeer. 't Is dat het zonnetje schijnt, maar
elke keer als ik hier ben, denk ik: wat jam
mer dat hier niet meer met bomen en plan
ten wordt gedaan. Daar moet ik wel bij zeg
gen dat ik uit Nijverdal kom en vlakbij een
bos woon. Dit plein nodigt niet uit om de
stad in te gaan. Jammer, want toen ik dat
een keer deed, zag ik prachtige oude gebou
wen. (Mera Estié, voor de vijfde keer in Lei
den, om deelexamen SPW 3 Kinderopvang
te doen bij het NTI aan de Schipholweg)
VW-directeur Smeets is niet de enige die
groen mist. „Het kunstwerk van Wolkers
dat hier komt te staan gaat 150.000 euro
kosten, maar geld voor een bloembak is er
niet", schamperen de chauffeurs op de
taxistandplaats en ook medewerkers van
Milieu en Beheer laten zich in die trant uit.
„Het is maar een kale bedoening", vindt
Johan van Vliet, die met zijn collega's elke
ochtend het plein, de bushokken en de
junkhoek komt vegen.Al zeker een jaartje
of vijf. In die tijd is er wel iets verbeterd,
maar om nou te zeggen dat dit een mooie
entree van de stad is... De fietsen zijn weg,
ja, maar die staan nu verderop en voor de
rest is het een kale vlakte, met een gat waar
je niet echt vrolijk van wordt."
De medewerkers van Milieu en Beheer
worden dat trouwens ook niet van de nieu
we prullenbakken die op het plein zijn
neergezet. „Vroeger stonden hier van die
grote vierkante, met grote gaten, maar die
pasten niet in de omgeving. Nu staan er
bakken met een boog erop en een kleine
opening, waardoor er veel rommel naast
valt. Als we hier geweest zijn, is het na een
uur vaak weer een bende", zegt Van Vliet,
die ook absoluut niet in deze buurt zou wil
len wonen. „Hierzo? Nee hoor. Zou me niet
trekken." En, verwijzend, naar het gat van
Van de Putte: „Hoewel je hier natuurlijk
wel een gratis zwembad hebt."
Zolang ik hier werk, ligt dat gat er al. Het
kan er bij mij niet in dat jezo'n stuk grond
zo lang braak laat liggen. Zijn er wel plan
nen voor? Waarom duurt het dan zo lang?
Of is mijn indruk juist dat alles wat langer
duurt in Leiden? Ik vind het een prachtige
stad en heb dat mijn ouders ook geschreven,
maar toen zij een keer hierheen kwamen,
knapten ze een beetje af op het gebied voor
het station. In de stad is dat wel bijgetrok
ken, maar dat is toch jammer.(Patrick
Morrissey, Ier uit Cork, sinds 5 jaar mecha
nical engineer bij Centocor. Eet-bij mooi
Het gat van Van de Putte
Het gat van Van de Putte is ontstaan in
2000. In dat jaar werd de Stationsflat ge
sloopt die stond naast de kantoren van de
Kamer van Koophandel en Thuiszorg
Groot Rijnland, nu kantoorgebouw de
Poort van Leiden. Op de plaats van het
verpauperde en gekraakte gebouw zou
den vervolgens kantoren, winkels en wo
ningen worden neergezet, zo kwam de
gemeente overeen met projectontwikke
laar Van de Putte. Het nieuwe complex
zou drie puntdaken krijgen en vijftig me
ter hoog worden.
Vier jaar later is er echter nog altijd geen
spa de grond in gegaan en ligt er schuin
tegenover het station een zwembad van
olympische afmetingen. Leiden is de be
u/eer zijn sandwich op het Stationsplein).
Het gapende gat tussen de gebouwen van
de Kamer van Koophandel en de Poort van
Leiden is ook de taxichauffeurs al jarenlang
een doom in het oog. „Als je het station
uitkomt, zie je meteen een oranje zeil en
een zwart zeil op twee hoekmuren", willen
Ria Goddijn en Desirée Hak van de Eltax
wel even overdrijven. „Lekkere binnenko
mer voor een toerist."
„Ze zullen best wel een keer in dat gat gaan
bouwen, maar wanneer? Als u het weet,
mag u het zeggen", sneert het duo. „Er is al
zoveel geschreven over de dingen die hier
zouden worden uitgevoerd, maar ziet u een
terras, of een bloembak? Er gebeurt hier
niks. Ja, we hebben deze standplaats gekre
gen, boven de fietsenstalling. Leuk bedacht
door de architect, maar laat die architect
nou ook eens een keertje terugkomen met
een koffer van 40 kilo of met een rolstoel en
laat hem dan eens een taxi proberen te ne
men. Dan komt-ie echt niet tegen die
schuine opritten op, als hij ons al kan vin
den. Er wordt nergens verwezen naar de
taxistandplaats. Niet in het station en niet
op het plein."
„De glazen platen waar we op staan zijn 's
winters constant glad en als we hier komen
of wegrijden moeten we een voetpad en
een druk rijwielpad oversteken, dus kun je
wachten op slachtoffers. Maar verder heb
ben we niks te klagen, hoor."
loftes en toezeggingen van Van de Putte
nu zat en sleept hem voor de rechter om
van de overeenkomst met hem af te ko
men. Zodra Leiden de zaak heeft gewon
nen, begint de gemeente een onteige
ningsprocedure, waarmee ze Van de Putte
overigens al vaker heeft gedreigd.
Van de Putte bezit, met name in Noord-
wijk, veel grond op aantrekkelijke locaties
en heeft een lange reeks nooit uitgevoerde
bouwplannen op zijn naam staan. „Maar
in Leiden gaan we bouwen", zegt hij. „We
zijn volop bezig met de voorbereidingen.
We hebben op 28 januari net de vergun
ning van de provincie binnengekregen
voor de bemaling van de kelder en de ge
meente heeft nu drie weken ons rapport
in bezit, waarin staat hoe we denken die
kelder te gaan maken. Daar moeten ze nu
een besluit over nemen."
De ochtend nadert de middag in de milde
lentezon. In de ruimte onder het perron
van het station ligt een zwerfster te slapen.
Languit, tussen de fietsen. Ze ligt er al een
uurtje of wat, hulpeloos en verloren, maar
de wachtenden bij de bushaltes kijken er
niet van op of doen alsof ze er niet van op
kijken. Verderop, achter de bustunnel en
de lunchruimte voor Connexxion-chauf
feurs, helpen drie junks elkaar aan een shot
in hun eigen hoek. Die wordt er gedoogd,
met als gevolg dat er af en toe veel meer
'gasten' vertoeven. Overdag vallen ze soms
reizigers lastig met hun gebedel, 's nachts
slapen ze in portieken van gebouwen aan
de overkant. Leen Bakker en de tapijtverko
pers van Berg Berg zijn daar vertrokken,
de winkels staan leeg.
„De verpaupering is daar zwaar aan de
gang", waarschuwt Dick Florijn, eigenaar
van de muziekwinkel Just Music aan het
Stationsplein. „En als die zaken leeg blijven
staan, zal het alleen maar verder gaan. Voor
de ruimte waar Leen Bakker in zat, schijnt
inmiddels iemand gevonden te zijn, maar
ja, je kunt je afvragen wat zo iemand doet
als hij hier een keertje komt kijken. Op het
moment is het hier een zooitje met die
leegstand en vooral met dat stinkgat. Dat is
een ramp als je de stad binnenkomt. Het
moet allemaal gewoon een keer goed wor
den aangepakt. Hier aan deze kant schijnt
dat nu te gaan gebeuren. In de flats boven
Super De Boer en Chinees restaurant Azië
komen nieuwe kantoren en nieuwe appar
tementen. De stukken van het restaurant
en de winkels die nu achter de flat uitste
ken worden afgezaagd en vanuit de kelders
die daaronder liggen wordt een parkeerga
rage opgebouwd. Dat heb ik tenminste ge
hoord van mensen van het pensioenfonds
van Philips, de eigenaar van het gebouw,
en dat lijkt nu ook snel te gaan gebeuren.
Het projectbureau Rijn en Gouwelijn ver
huist per 1 augustus naar de Bargelaan en
ik word geacht per 1 januari met mijn kof
fers klaar te staan om naar een leegstaande
winkel in het volgende blok op te schuiven.
Er gaat op korte termijn dus wel iets veran
deren en dat is hard nodig, want als je hier
nu als toerist rondloopt, kun je alleen maar
denken: Wat een bende is het hier."
Binnen in het station is het mooi. Mooier
dan in veel andere stations waar ik ben ge
weest. En op het eerste gezicht ziet ook dit
plein er heel aardig uit. Ruimtelijk. Tot je
Vandaag treden Mabel Wisse
Smit en prins Johan Friso in
het huwelijk. Vanavond gaat
bovendien Nieuwslicht van
start, het nieuwe Vara-pro-
gramma dat 'actuele onder
werpen belicht vanuit een
wetenschappelijke invals
hoek'. De eerste uitzending
staat dan ook in het teken van
de aantrekkingskracht tussen
man en vrouw. Bij de part
nerkeuze speelt vooral voor
de vtouw de lichaamsgeur
van de man een grote rol -
zijn lichaamsgeur staat in
verband met zijn afweersys
teem, en de vrouw kiest de
De Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
Onder redactie van
Timoteus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 - 53 56 424
partner met wie zij zo gezond
mogelijk nageslacht kan
voortbrengen.
Om dit te testen kregen zeven
Leidse studenten van roeiver
eniging Asopos/De Vliet een
T-shirt van Nieuwslicht. Dat
droegen ze twee etmalen lang
terwijl ze zich verre hielden
van kruidig voedsel, rook,
sterke drank, vrouwen en an
dere aromatische 'ruis'. Al
leen tijdens het douchen
mochten ze het shirt uittrek
ken, en ze kregen speciale
geurloze zeep en deodorant
mee. Zo werkte het witte ka
toen als een spons voor de
pure, onvervalste lichaams
geuren van de heren. Zorg
vuldig verpakten onderzoe
kers de shirts na twee dagen
in luchtdichte zakken. In
Nieuwslicht zal naar verluidt
een jury van zeven studentes
de zakken openen en de
shirts intensief besnuffelen,
om de aantrekkelijkste li
chaamsgeur uit te kiezen. De
roeiers zitten in het publiek,
en misschien wordt de uit
zending 's werelds eerste aro
matische dating-show - met
een wetenschappelijk tintje.
„Op 1 april werden we gebeld
met de vraag of we mee wil
den doen", vertelt Roy Poeze.
„Ik had al ja gezegd toen ik
bedacht dat het natuurlijk al
lemaal een grap was." Maar
het was geen grap, en twee
weken later stonden zeven
roeiers in een laboratorium
op het LUMC om hun bloed
te laten prikken. Vorige week
kregen ze hun T-shirt, met
een opdruk van Nieuwslicht.
Er zat volgens de studenten
vooral een sterke fabrieks-
lucht aan. Twee dagen later
kwamen de programmama
kers de shirts ophalen. „Toen
hebben ze meteen vooropna
mes gemaakt bij mij thuis",
vertelt Roy, „en vanavond
gaan ze doen alsof ze ons
twee dagen gevolgd hebben."
De een moest studeren aan
Roy's bureau, de ander af
wassen in Roy's keuken. En
Ivan Valke moest in Roy's bed
liggen, met zijn Nieuwslicht-
shirt aan: „Op klaarlichte dag.
We hebben ae kamer ver
duisterd en zelfs de wekker
een paar uur terug gezet."
Zenuwachtig voor de uitzen
ding zijn de roeiers nog niet.
Ze lijken dan ook redelijk te
vreden over hun zelf gepro-
In het Heempark in Leiden is morgen om 14.00
uur de 'lentegeuren en -kleurenwandeling', die
gratis toegankelijk is voor jong en oud en on
geveer anderhalf uur duurt. In het Heempark
zijn bijzondere en zeldzame plantensoorten zo
als de kievitsbloem, daslook, dotterbloemen,
wilde hyacinten en bosanemonen te zien. Het
Heempark ligt aan de Oegstgeesterweg, tegen
over Lugdunum. Vanaf morgen is het weer elke
zon- en feestdag geopend van 14.00 tot 17.00
uur. Op werkdagen is het park open van 8.30
tot 17,00 uur. Foto Henk Bouwman
gaat rondlopen. Dan zie je dat ze veq
zijn een paar stukjes te ontwikkelen,
doet veel afbreuk aan de eerste indrul
anne Donnell, studente uit Glasgow 1
voor het station in Leiden mondeling
zoek doet naar het gebruik van fletse)
Het is tegen tweeën. Rond viskraam 1
bushaltes is het druk, maar niemand
zijn krant, musiceert of discussieert t
Stationsplein, anders dan op het ban
de Kamer van Koophandel. Daar koi
VW-directeur Marcel Smeets tot zijr
oordeel:Als ik om me heen kijk zie
modern plein met moderne lichtma:
die aansluiten bij een modern statioi
recht een toegangspoort tot een stad
prachtig is in het historische centrur
sfeer kun je hier niet laten herleven,
ben je korte tijd en moet je eigentijd:
zijn. Dat lukt over het algemeen aarc
maar op sommige punten mag wel v
beuren. Vooral in dat gat. Dat is vers
kelijk. Daar moet heel snel worden in
pen. Op welke manier dan ook."
Paul de Tombe 1
duceerde aroma's. „Mijn
shirt rook best lekker", be
weert Florian van Leeuwen,
„maar we hebben niet aan el-
kaars shirts geroken." Vol
gens Ivan rook zijn shirt 'on
wijs mannelijk'. Vanavond zal
blijken wat het oordeel van
de vrouwelijke jury is. Wisse
Smit en prins Friso zijn dan al
officieel getrouwd, en de
vraag wat Mabel van de li
chaamsgeur van de prins
vindt zal wel onbeantwoord
blijven. „Maar volgens mij is
het bij Mabel vooral de geur
van zijn portemonnee",
denkt Roy. En geld stinkt in
ieder geval niet.
door Bas Benneker
Het is nog niet helemaal wat hij zicf
van had voorgesteld, maar Tjeerd v(
vindt wel dat er sprake is van 'een e,
me verbetering' op en rond het Staji
plein in Leiden. „Het is nooit de be(
ling geweest er een verblijfsplein va
maken", zegt de oud-wethouder, o
wiens bewind de werkzaamheden t
station en plein tien jaar geleden bi
nen met de bouw van de tunnel.
wilden dat het station zelf meer rui
zou krijgen en dat het gebied ervoer
liger zou worden voor voetgangers^
sers en busreizigers. Dat waren de i
gangspunten en die zijn gehaald. l{
er veel veiliger dan tien jaar geledef
40.000 voetgangers en 40.000 auto'*
kaar daar dagelijks tegenkwamen.'1]
Dat het er daarbij niet mooier op isi
worden, doet weinig ter zake voor
Rij. „We hebben ons altijd gerealisfe
dat we daar nooit een plein kondeijj
neerleggen dat mensen mooi vindf
zijn verweer. „Pleinen die mensen P
vinden, zoals de Place des Vosges i
rijs en het plein van Siena in Italië,
ben wanden van gelijke hoogte in
zelfde bouwstijl en zijn rechthoeki
vierkant. Dat zijn pleinen waar je r
kunnen verkeren en waar het verk<
een ondergeschikte rol speelt."
„Zo'n plein konden we hier nooit 1
gen", beseften Van Rij en zijn voor
gers Tesselaar en Van der Moolen,
eind jaren tachtig met het 'denken
het stationsgebied waren begonne
dat wilden we ook niet. We wilden
station en de stad verbinden voor
voetgangers, voor de mensen die 1
station in en uit willen en dan pret
veilig willen wandelen. Dat kan nu
een brede looproute aan de zonka
het plein. Dat is een succes. Het is
jammer dat het plein daar nog niej'
levendiger is gemaakt, met een teil
Zoals het ook 'buitengewoon' vervj*
is dat de gemeente maar 'een zeer j|
perkte macht kan uitoefenen tegeil
particulier eigendom'. „Het is gewl
gênant om te zien dat iemand als 1
Putte zich niet aan de afspraken h<*
en zo'n gat gewoon laat liggen. In j
gevallen zou de overheid veel mee
wikkelingskracht moeten hebben
iedereen achter de wethouder mo<
gaan staan, in plaats van altijd te v\
op de zaken die nog niet gebeurd s
Maar het is typisch Leids om het iïj
tieve te benadrukken en het positia
weg te drukken", aldus Van Rij. „BI
jammer dat het zo lang duurt vooio
af is, maar laten we nou blij zijn mi
gene wat daar al tot stand is gekort
de moed erin houden dat de rest ee
tot stand zal komen.r
Illustratie: Theo van den Boogaard
Foto: Hielco Kuipers
