Miljarden in rook op
Nieuwe EU-landen maken faam als smokkelstaat
Hoge tabaksaccijns maakt sigarettensmokkel weer lucratief
17 APRIL
2004
WEEKENDBIJLAGE
Achtergrond
Een mooie
slotronde was
Rob Slotemaker
niet gegund
Tabakshond Crash heeft
al 100.000.000
sigaretten opgesnuffeld
voor zijn 'baas', de
douane. Toch is die
enorme hoeveelheid een
druppel op de gloeiende
plaat. De kenners hebben
berekend dat de
sigarettensmokkelaars
jaarlijks voor meer dan
90 miljard euro aan
accijnzen ontduiken in de
Europese Unie.
door Arno Ruitenbeek
Het Ruhrgebied heeft de
twijfelachtige eer hèt
Europese centrum
voor de internationale handel in
drugs, sigaretten en de laatste
tijd ook namaakartikelen (kle
ding, cd's) te zijn. Na de jongste
verhoging van de tabaksaccijns
is Duitsland bovendien weer lu
cratief geworden als afzetgebied
voor de, tot nog toe, grotendeels
uit het voormalige Oostblok af
komstige zwarthandelaren.
Toch blijft Groot-Brittannië met
zijn zeer hoge prijzen voor ta
baksartikelen een zeer belangrij
ke 'klant' voor de smokkelaars,
met Nederland in haar kielzog.
Bovendien is Nederland ook in
de illegale sector distributie- en
doorvoerland nummer 1. Het
heeft gezorgd voor een aanzien
lijke toename van het werk aan
de zogenoemde binnengrenzen
van Duitsland en Nederland.
Bijna dagelijks controleren de
douaniers uit beide landen langs
de snelwegen die door de 'Koh-
lenpott' in westelijke richting lei
den. Paul, Herman en Freek
('alstublieft geen achternamen')
vormen het Team Fysieke Toe
zicht van de douane afdeling
noord. Het trio neemt vandaag
vanuit Oldenzaal steekproefsge
wijs het verkeer op de Al (Osna-
brück-Hengelo-Amsterdam) op
de korrel.
Met zijn drietjes zijn ze overi
gens niet. Freeks honden zijn er
altijd bij. De vijf jaar oude sprin
ger-spaniel Crash vindt ook in
de beste stash (verborgen ruim-
Een Duitse douane-beambte
toont kartonnen met sigaretten,
verstopt in een lege computer.
Archieffoto: EPA
De sigarettensmokkel uit de nieuwe, arme EU - landen
richting 'rijke' Westen neemt toe. De Baltische staten, die
straks lid van de unie worden, klimmen op in de rangen
van de smokkelaars. Dat meldt de 'kennisgroep fraude ac
cijns en EU - middelen' in Rotterdam.
Tot 1999 werkten de douane en de Fiscale inlichtingen en
opsporingsdienst/Economische controledienst (Fiod/ECD)
onafhankelijk van elkaar. De krachten werden gebundeld
in een coördinatiecentrum, zoals de kennisgroep wordt
aangeduid. Onder leiding van voorzitter Ank Nieuwsche-
pen verwerken de experts de landelijke gegevens van bei
de diensten van het ministerie van financiën tot rapporta
ges, op grond waarvan men strafrechtelijke financiële on
derzoeken kan verrichten naar verdachten.
De samenwerking en de inzet van speurhonden plus een
containerscanner in de Rotterdamse haven heeft geleid
tot vele en grote inbeslagnames van sigaretten. Nieuw-
schepen lacht: „Vervolgens werden we slachtoffer van ons
eigen succes. De smokkelaars gingen hun risico's spreiden
en werken nu met kleinere partijen."
Ongeveer 70 procent van de in beslag genomen smokkel-
sigaretten zijn voor de Engelse markt bestemd. De rest is
voor de Nederlandse markt. Dat aandeel groeit door de
bootlegging. Deze Engelse term slaat op de afzet van siga
retten uit een EU-land met veel lagere accijnzen naar de
'dure' westerse EU-landen, met gebruikmaking van het
vrije handelsverkeer tussen de EU - partners.
Tot voor kort kwamen die bootlegproducten voornamelijk,
via Duitsland, uit de voormalige Oostbloklanden naar Ne
derland. Intussen hebben Estland, Litouwen en Letland
naam gemaakt als smokkelstaten. De smokkel van tabak
naar West-Europa lijkt een nieuwe trend te worden. De
namaaksigaretten, meestal van een (veel) slechtere kwali
teit, worden 'hier' geproduceerd. Vorig 'aar werd in België
te) of achter een penetrant rui
kende deklading nog tabak. De
anderhalf jaar oude Duitse her
dershond Oscar is 'gek' op
drugs.
De dienst is net begonnen, als
een collega meldt dat een
vrachtwagen uit Slowakije, gela
den met kunststofafval, op weg
is naar Enschede. De ontvanger
is niet bekend bij de douane.
Anders gezegd, het wekt be
vreemding dat een onbekend
Nederlands bedrijf plotseling
een invoervergunning voor niet
alledaagse goederen heeft. Daar
naast is de komst van het 'afval'
pas de dag ervoor, na vijf uur 's
middags, aangemeld bij de Ne
derlandse verwerker. Het zou
dus zo maar kunnen, dat met de
restanten van autobanden (want
daar draait het bij de lading om)
contrabande (smokkelwaar)
wordt meegebracht.
Binnen enkele minuten is het
team bij het Enschedese recy
clingbedrijf, dat al snel te goeder
trouw blijkt en alle medewerking
verleent. De Slowaakse vracht
wagenchauffeur Jozef moppert
zachtjes voor zich uit, maar
zorgt er toch voor dat zijn opleg
ger in een half uur leeg is. Her
man neemt intussen de docu
menten door. Paul snijdt de pak
ketten met veelkleurige plastics
los en baant zich, gehand-
schoend en wel, een weg door
de stapels.
Dan is het de beurt aan achter
eenvolgens Crash en Oscar, die
in een duizelingwekkend tem
po door de troep in de contai
ner, maar ook in en onder de
vrachtwagencombinatie door
rennen. Conclusie: Jozef ver
voerde inderdaad slechts
datgene dat op papier
staat.
Bekeuring
Herman en Paul bren
gen met hun surveil
lancewagen van de Al
een Belgische contai
nertruck naar de speci
aal voor de douane en
marechaussee verbrede
afrit De Lutte. Een mare
chaussee met VW-bus wacht
daar toevallig op personen om
te controleren. Herman: „Con
tainers zijn altijd interessant. Of
ze nu in de haven van Rotter
dam, Hamburg of Bremen uitge
laden zijn."
Containers vormden jarenlang
de ideale manier om achter of
onder een lading kleding, oud
ijzer of iets anders tienduizen
den sigaretten te verstoppen.
Sinds de scan in de Rotterdamse
haven de ene na de andere partij
ontdekt, is de lol er een beetje af
bij de smokkelaars. De Belgische
trucker blijft vriendelijk, hoewel
het huilen hem nader staat dan
het lachen.
„Ik heb net een bekeuring gehad
in Duitsland omdat ik een half
uur te lang doorgereden had. Ik
wou alleen maar op tijd bij de
klant zijn. Ik zei direct tegen
mijn vrouw toen ik de douane
zag: 'Die moet mij hebben'. Ik
heb deze wagen nota bene pas
drie dagen." Mevrouw blijft stoï
cijns voor zich uitkijken in de ca
bine van de fonkelnieuwe DAF.
Haar man mag echter meteen
weer achter het stuur. Paul: „De
Duitse collega's hebben 'm al
Middenklasser
Niet alleen vrachtwagens heb
ben de aandacht van het team.
Herman, al 30 jaar douanier:
„De trend neigt tegenwoordig
naar het vervoer van kleinere
hoeveelheden. Niet langer
10.000.000 sigaretten in een con
tainer, maar 5000 in een bestel
busje of personenwagen." Om
dat, zoals gezegd, de scan zo
succesvol is, zoeken de smokke
laars naar andere wegen. Con
clusie van Herman: „Risicosprei
ding. Je bent handelaar, of niet."
Tot 40.000 sigaretten kun je in
een middenldasser royaal kwijt.
Een motorrijder van de Konink
lijke Marechaussee brengt een
Russische touringcar naar de af
rit. De collega van de VW-bus
checkt de paspoorten. Crash en
Oscar gaan tevergeefs door de
bagageruimten onder de bus. De
opgedofte en vrolijke Russinnen
zwaaien uitbundig naar de ge-
uniformeerden als ze op weg
gaan naar de kust.
Aan de andere kant van de snel
weg hebben de Duitse douane
collega's veel meer geluk. Zon
der dat ze dit keer officieel de
ambtelijke bijstand van Freek of
zijn honden nodig hebben,
snappen ze een Duitser die met
5.000 xtc-pillen in zijn Golfje
huiswaarts wilde tuffen.
Freek schudt niet begrijpend zijn
hoofd: „Terwijl ze weten, dat we
hier vaak staan. Qp Schiphol
hebben we zelfs een 100 procent
controle. Toch pakte ik daar vo
rige week een achttienjarig meis
je, acht maanden zwanger, die
bijna een pond cocaïne in haar
vagina had verstopt. 'Ze had het
geld nodig...'
een illegale sigarettenfabriek ontmanteld.
De Nederlandse doaune heeft in 2003 meer dan 65.000
kilo tabak in beslag genomen. In 2002 was dat 'maar'
6.200 kilo. „Die tabak wordt ergens in Europa gebruikt
voor de aanmaak van namaaksigaretten", aldus douane
woordvoerster René Wesdorp. Uit 65 ton tabak zijn
65.000.000 sigaretten te vervaardigen. De producenten
kan behalve belastingontduiking, ook inbreuk op het mer
kenrecht ten laste worden gelegd. Daarenboven veroorza
ken de neppeuken bij de rokers een veel groter gezond
heidsrisico, omdat er veel meer teer in zit. De straffen zijn
laag.
In 2003 werden in Nederland 81.000.000 smokkelsigaret-
ten gevonden, 62 procent in onder meer vrachtwagens en
loodsen en 38 procent in containers in Rotterdam, wereld
haven nummer 1. Over heel Europa werden vorig jaar
meer dan drie miljard sigaretten in beslag genomen.
Tabakshond Crash heeft al 100 miljoen sigaretten opgesnuffeld voor de douane.
GPD/Matthias Graben
Ondanks verscherpte controle is de hoeveelheid sigaretten die binnen de EU wordt onderschept, een druppel op een gloeiende plaat. Foto: EPA