Driejaar lang op water en brood
Wet schuldsanering natuurlijke personen als allerlaatste redmiddel
ben die kan- te werken en zij wi
Hijhadgeen de hele dag winkel
SeendeeSg Ja- dan houdt het c
ZATEROA<|jj|
3 APRIL
2004 iet
EE
BI
Of
Een vader met opgroeiende kin
deren: „Ook wij hebben er zware
jaren opzitten, in totaal zeven
jaar. Eerst hebben we drie jaar
geknokt om onze situatie te red
den. We mochten uiteindelijk in
de WSNP. Nu zijn we klaar en in
het bezit van een schone lei-ver-
klaring. En wat blijkt? Achter
docht bij alle banken en blokka
des op alle rekeningen. We kun
nen nog steeds nergens gerecht.
We zijn gewoon nog geen stap
verder!"
Doorlopend steekt de Hillegomse
Ingrid Boon haar cliënten een hart
onder de riem. „Kom op, wel door
zetten! Over een paar jaar kunnen
ook jullie weer eens met de kinderen
op reis." Ingrid Boon is werkzaam
bij een stichting die beschermings
bewinden uitvoert. Zij is sinds kort
gestart met een particulier schuld
hulpbureau SVF Hillegom, een re
giokantoor van Schuldenvrij Fran
chise Nederland. Ingrid Boon: „Als
beschermingsbewindvoerder bege
leid je mensen die hun financiële za
ken niet meer zelf kunnen regelen,
zoals bijvoorbeeld psychiatrische
patiënten en ouderen. In tegenstel
ling tot de WSNP-bewindvoerder,
die één keer in het halfjaar contact
heeft met haar cliënten, kom ik wel
regelmatig bij de mensen thuis."
Als schuldhulpverlener wordt haar
hulp vaak ingeroepen door maat
schappelijke instellingen. Ook helpt
ze mensen met allerlei verslavingen.
„Voor veel gezinnen ben ik een
graag geziene gast. Ze zien mij als
redder in de nood. Ik kom bij men
sen die niet met geld kunnen om
gaan, maar ook bij tweeverdieners
met een goed inkomen die in de
'goede' tijd te zware verplichtingen
zijn aangegaan. Soms zijn gas en
licht al afgesloten als ik met ze kom
praten. Ik heb wel eens bij kaarslicht
met mensen over financiële proble
men gesproken. Ze geven me hun
afschriften en rekeningen en zeggen:
'Hier heeft u alles, wij zien het niet
meer zitten'. Ik ga met de mensen
om de tafel zitten en probeer een
passend budget met ze op te stellen.
„De schulden neem ik mee naar
kantoor en ga daar mee aan de slag.
Indien mensen uiteindelijk toch in
de WSNP terechtkomen, betekent
dat drie jaar op het absolute mini
mum en dat is loodzwaar. Ik denk
dat dit traject in veel gevallen suc
cesvoller zou aflopen als er tegelij
kertijd intensief budgetbeheer wordt
aangeboden of als mensen onder
beschermingsbewind komen. Want
het is niet makkelijk om in plaats
van 1500 euro per maand opeens
maar 1100 euro te krijgen, daar heb
je steun bij nodig.
Ik probeer ze door die rottijd heen te
slepen, maar soms kom ik voor ver
rassingen te staan. Willen mensen
die in de WSNP zitten opeens een
abonnement op Canal Plus. Dat
moet dan van de kinderbijslag wor
den betaald. Of ze willen voor het
weekend toch 150 euro, terwijl dat
bedrag er eenvoudigweg niet is. Dan
moet je wel eens hard optreden. Ik
adviseer mensen ook om zo goed
koop mogelijk boodschappen te
doen. Ik zeg: 'Koop nou maar vijf
broden en een stuk kaas. Stop die
broden en de kaas in de vriezer. Dan
ben je deze week weer gered'."
Gerechtsdeurwaarders en medewer
kers van incassobureaus in de regio
hebben het gevoel dat veel mensen
die uit de schuldsanering komen,
toch weer terugvallen. „We komen
telkens weer terug bij dezelfde men
sen. Ze hebben in die drie jaar blijk
baar niets geleerd. En voor ons is het
vervelend, want juist bij die mensen
valt niets te halen. Mijn inschatting
is dat zo'n zeventig procent van de
mensen die uit de WSNP komt, toch
weer in zijn oude fout vervalt", zegt
een deurwaarder.
Schuldhulpbureau SVF schat dat
zo'n 550.000 gezinnen met proble
matische schulden kampen. Dat zijn
schulden waarvan het niet reëel is te
verwachten dat ze worden afgelost.
In tegenstelling tot zogeheten niet-
problematische schulden. Die kun
nen met een goed budgetplan wel
worden afgelost. Volgens Werd Mül-
ler von Elg, secretaris van de Alge
mene Nederlandse Vereniging van
Schuldbemiddelaars, komen de laat
ste jaren steeds meer mensen uit de
middengroepen in financiële pro
blemen. „De mensen van huisje-
boompje-beestje. De tijd is voorbij
dat alleen de laagste inkomens en
Een boze man: 'We zijn buiten
onze schuld in de problemen ge
raakt. We moeten rondkomen
van een bedrag dat lager ligt dan
het bijstandsniveau. Ik ben op dit
moment overspannen en kan
niets meer hebben. De bewind
voerder opent onze post. Onze
kinderen krijgen hun verjaardags
kaarten pas een week na hun
verjaardag. Zelfs brieven van
vriendjes en vriendinnetjes aan
mijn oudste dochter worden gele
zen. Soms breekt mijn hart als ik
zie dat er weer veel geld naar het
buitenland gaat, terwijl er hier
mensen zijn die moeten rond ko
men van een habbekrats'.
mensen met geringe schooloplei
ding in de schulden raken."
Verslaving, werkloosheid, de euro
die het leven onbewust duurder
maakt, het gemak waarmee geld kan
worden geleend. Schreeuwende ad
vertenties: 'Nu kopen, volgend jaar
pas betalen!'. Er zijn talloze oorza
ken waardoor mensen in problemen
komen. Werd Müller: „Wij ergeren
ons aan bedrijven als Frisia en Weh-
kamp. Die maken het mensen te ge
makkelijk." Een woordvoerder van
geldverstrekker DSB, waartoe Frisia
en ook Crefinass behoren, zei eer
der: „Wij lenen alleen als het verant
woord is. Wij doen altijd een toets
bij Bureau Kredietregistratie in Tiel
Een vrouw uit een ondernemers
gezin: „Bij de firma die we had
den overgenomen kwam een lijk
uit de kast. Een oude personeels
kwestie. We waren niet verant
woordelijk maar wel aansprake
lijk omdat we de laatste werkge
ver waren. Sinds februari 2003
zitten we in de WSNP. We heb
ben veel steun aan onze bewind
voerder. Hij heeft ons nooit iets
vérweten. Hij zei: 'Wat jullie is
overkomen, kan de beste overko
men'. We hebben nu het gevoel
eindelijk rust te krijgen. Mijn man
heeft inmiddels weer een baan in
loondienst gevonden. Het salaris
wordt op onze eigen rekening ge
stort en wij dragen maandelijks
een bedrag af voor de boedelre
kening."
om te kijken of mensen nog andere
schulden hebben en of ze een nieu
we lening aankunnen." Een woord
voerster van postorderbedrijf Weh-
kamp: „De achterstand in betalin
gen is bij ons minder dan één pro
cent. Dat zegt toch genoeg of niet
soms?"
Steeds meer mensen in de Randstad
raken in financiële nood. Dat blijkt
ook duidelijk uit de cijfers van de
Stadsbank in Haarlem, die in wezen
niet veel verschillen van de stads
banken elders. Jaarlijks stijgt het
aantal hulpaanvragen bij de Haar
lemse gemeentelijke bank, die zich
bezighoudt met zowel schuldbemid
deling, schuldsanering als budgetbe
heer. De bank heeft twee bewind
voerders die zich, in samenwerking
met de rechtbank, richten op men
sen die in de WSNP (onderdeel fail-
lissementswet) zitten.
Directeur Freeke Sijtsma klinkt be
zorgd als ze zegt: „Het is verontrus
tend te moeten constateren dat het
aantal aanvragen jaarlijks oploopt.
Vorig jaar hadden we 1100 hulpaan
vragen en zo'n 380 crisisinterventies.
Gemeten over dezelfde periode zit
ten we dit jaar zitten al tien procent
hoger. Scheiding, alimentatiever
plichtingen, huurschulden, aflos
singsproblemen, de gevoelswaarde
van de euro, er zijn zoveel redenen
waardoor mensen in de schulden
komen. Wie onze klanten zijn? Het is
een doorsnee van de bevolking. Voor
mijn gevoel heeft tweederde een laag
inkomen en zit eenderde daarboven.
Vergeleken met een aantal jaren te
rug is het aantal schuldeisers groter
geworden. Het komt vandaag de dag
voor dat mensen wel zo'n dertig
schuldeisers hebben. De hoogte van
de schuld? Die varieert van enkele
duizenden tot tienduizenden eu
ro's."
Hoe valt die ontwikkeling te stop
pen? Freeke Sijtsma: „Ik vind dat er
paal en perk moet worden gesteld
aan het ongebreideld aanbieden van
allerhande financiële producten. En
wij zouden meer in de voorlichtende
en preventieve sfeer kunnen doen.
Maar ook de naamsbekendheid van
Drie jaar lang op een houtje bijten om
daarna met een schone lei en
schuldenvrij aan de toekomst te
beginnen. Dat is het uitgangspunt van
de wet schuldsanering natuurlijke
personen, een wet die vijfjaar geleden
in werking trad. Honderden mensen uit
de regio 'zitten' in deze wet. De praktijk
wijst uit dat meer dan de helft van hen
na de WSNP (driejaar) terugvalt in zijn
oude fout en binnen de kortste keren
opnieuw in financiële problemen raakt.
door Ed Blaauw
Een vrouw met man, een zoon
van zeven en een dochter van
vier: „Ik heb de bewindvoerder
nog niet ontmoet, maar ik heb
wel veel vragen. Wat gebeurt er
met de kinderbijslag, wat is het
bedrag waar we straks van rond
moeten komenWie controleert
de bewindvoerders eigenlijk? Hoe
zit het met de feestdagen? Moet
je het dan met je normale beste
ding zien te redden? Het wordt
concreet als de goede man langs
komt. Het lijkt wel of ik het over
Sinterklaas heb. Het moeilijkste
van al lijkt me de emotionele
bombarie waarmee je straks te
maken zult krijgen."
J e is een harde saneerder,
streng ook. Met Jetty Bajema
■Bi valt niet te spotten. „Mijn
werkwijze is er op gericht dat de
mensen aan het einde van de rit be
ter af zijn en dat ze weer een toe
komst hebben." De Haarlemse be
windvoerder gaat zakelijk en soms
afstandelijk met haar 'klanten' om.
„Dat betekent niet dat ik geen begrip
voor hun problemen kan opbren
gen. Maar het werk brengt met zich
mee dat je, in het belang van de
mensen zelf, wel streng móet zijn."
Bij bosjes verdwijnen mensen met
problematische schulden in de wet
schuldsanering natuurlijke perso
nen. Hun aantal loopt verontrustend
snel op. Nederland telt circa 30.000
mensen die onder deze wet vallen.
Tweederde van hen is jonger dan 45
jaar. Wie in de WSNP terecht komt,
zit drie jaar lang op water en brood.
Als de schuldenaar in de WSNP
komt, verschijnen zijn gegevens in
de krant, op internet en in het regis
ter van het Bureau Kredietregistratie
(BKR) in Tiel.
Een alleenstaande moeder van
vier kinderen: „Ik' wéét niet hoe
lang ik al schulden heb. Altijd al,
maar ik had toen een maat
schappelijk werker en die regelde
de schulden voor mij. Ik dacht dat
ik het zelf wel kon oplossen. Maar
door de ene aflossing kon ik de
andere rekening niet betalen.
Dan ga je schuiven en red je het
helemaal niet meer. Vorig jaar
kwam ik er achter dat ik het niet
redde. Maar ja, de kinderen wil
len toch ook dingen hebben hè.
En ik heb helemaal geen hebberi
ge kinderen. Als ik het eten bij el
kaar moet rapen van restjes, zeu
ren ze niet."
In het merendeel van de gevallen
moet een WSNP-huishouden leven
van een inkomen onder bijstandsni
veau. „De WSNP is een enorme in
greep op de persoonlijke levenssfeer.
Maar aan het einde van die donkere
tunnel lokt een schuldenvrij leven",
zegt Jetty Bajema. Zij heeft, via de
rechtbank, ruim honderd huishou
dens onder haar beheer. Mensen die
onder het regime var^ de WSNP val
len, zijn met handen en voeten ge
bonden. Zelfs hun post wordt door
de bewindvoerder opengemaakt.
„Mensen hebben informatieplicht
en arbeidsplicht. Ze moeten zorgen
dat ze aan de slag komen. Ze hebben
ook aflossingsverplichtingen en mo
gen geen nieuwe schulden maken.
Doen ze dat wel, dan wordt de
schuldenaar van rechtswege failliet
verklaard. De kans is groot dat het
faillissement binnen een halfjaar
wordt opgeheven wegens gebrek aan
baten en dan zijn de schuldenaren
weer terug bij af en aansprakelijk
voor het hele schuldenpakket. En
zo'n situatie probeer je te voorko
men."
De WSNP als laatste redmiddel.
Mensen met problematische schul
den kunnen pas de wet in als het
niet gelukt is om met schuldeisers
tot een akkoord te komen over de af
betalingen, het zogenoemde minne
lijke traject. Aan de hand van een ei
genhandig geschreven verzoek
schrift en een gemeentelijke verkla
ring beslist uiteindelijk de rechter of
iemand in de WSNP komt. Stemt de
rechter in met het verzoek, dan
moeten de schuldeisers meewerken.
„De wet is met recht een stok achter
de deur", aldus de bewindvoerder.
Archieffoto: United Photos De Boer Rob Hendriks
onze bank zou beter kunnen."
„Zonder die wet komen sommige
mensen nooit uit de schulden", zegt
bewindvoerder in WSNP-zaken
Nancy Mienis-Veldman van Tanger B
advocaten in Velsen-Zuid. „Ik weet
uit ervaring dat er huishoudens zijn
die het als een verademing beschou
wen als ze in die wet komen. Want
juist dan hebben ze weer zicht op
een toekomst. Ik kom met schrijnen
de gevallen in aanraking. Mensen
die al moeite hadden om huur, gas
en licht te betalen, kochten ook nog
eens op afbetaling kleding, compu
ter en een auto. En hun kinderen
hebben allemaal een mobiele tele
foon. Als bewindvoerder ga je dan
wel het bestedingsgedrag van men- n
sen aan de orde te stellen.
De WSPN betekent drie jaar lang op
een houtje bijten. Daar staat tegen-
over dat je aan het einde van de rit
schuldenvrij bent. Ik heb een gezin 1
dat heel blij is dat ze in die wet zit
ten. Het lukt ze zelfs, ondanks de
forse achteruitgang in inkomen, om
te sparen. De man van dat gezin
kwam destijds met schulden uit zijn
vorige huwelijk in zijn nieuwe huwe
lijk. Die mensen redden het wel.
Maar ik heb ook het voorbeeld van
een man en een vrouw die binnen
een paar maanden uit de WSNP
moesten. Ze
kansen gehad, 'Hij had geen zin o
alleen ze heb- J
sen niet benut.
zm om te wer-
winkelen. Ja,
dan houdt alles op. Hoe het nu met
ze gaat? Geen idee.
Je moet bij de aanpak van de schul
den beginnen met voorlichting over
kopen op afbetaling. Dat is wellicht
niet alleen een taak van ouders,
maar ook van scholen. Je ziet nu veel
jonge kinderen met mobiele tele
foons lopen. Veel van deze telefoons
worden door ouders aangeschaft,
maar de kinderen beseffen vaak niet
wat een abonnement kost, of wat
bellen überhaupt kost."
I*
