KUNST CULTUUR
Birgit Schuurman in De Jantje*
Kinderen improviseren
in het tuinhuisje van oma
Compagnie Dakar in het LAKtheater
'Meisjes van 40': contrasten in het leven van vrouwen
Design, de kracht van Kraftwerk?
De 'Scheepsjongens'
vindingrijk en vernuftig
'Nieuwe' Vermeer onder de hamer
Anastacia. Foto: AP/Rolf Ha id
Concert Anastacia
in Rotterdam
Rotterdam - Anastacia geeft op
28 september een concert in
Ahoy' Rotterdam. Het optreden
maakt deel uit van de Europese
tournee 'Anastacia... Live at
last!'. De kaartverkoop begint-
zaterdag om 10.00 uur.
Zangeres Do
in het theater
Apeldoorn - Dit seizoen werkt
ze nog een serie optredens in
discotheken af, daarna volgt het
grotere werk voor zangeres Do
minique van Hulst, beter be
kend als Do. Volgend jaar maart
maakt ze de overstap naar het
theater. De zangeres gaat met
een eigen band en dansers de
schouwburgen langs. Eind april
ligt de nieuwe single van Do in
de winkel.
Franse schrijver
Merle overleden
parus - De schrijver Robert
Merle, winnaar van de hoogste
Franse literaire onderscheiding,
de Prix Goncourt, is op 95-jari-
ge leeftijd in zijn huis bij Parijs
overleden. De in Algerije gebo
ren Merle schreef vaak science
fiction en historische romans.
Met zijn eerste roman, "Week
end a Zuydcoote', dat speelt tij
dens de geallieerde evacuatie
uit Duinkerken in de Tweede
Wereldoorlog, won hij in 1949
de Prix Goncourt. Het boek
werd later verfilmd met Jean-
Paul Belmondo in de hoofdrol.
Kinderen die toneelspelen doen dat niet als volwassenen. „We leren ze improviseren. Zeker de heel
jonge kinderen zitten niet vast aan een tekst." Foto: Mark Lamers
alle lessen heen zit ook thea
tertechniek verweven. Zo leren
we kinderen bijvoorbeeld zorg
vuldig te praten, te articuleren.
En we leren ze dat ze met hun
gezicht naar het publiek moe
ten staan. We vragen ze ook
goed naar elkaar te luisteren,
naar elkaar te kijken. Nog een
belangrijk iets: kinderen zijn
geneigd alles te vertellen, ter
wijl je ook zonder het te zeggen
dingen duidelijk kunt maken.
Met gebaren bijvoorbeeld. Dus
niet: „Oh, oh, oh, wat is het
heet." Maar door je voorhoofd
af te vegen en te puffen. Of
door iets te drinken te halen.
Zo steken ze in een jaar heel
wat op."
Wat niet wegneemt dat Kupe-
rus, die nu vier jaar regisseert
bij Pats, toch geregeld de krie
bels heeft vlak voor de voor
stellingen. „Tot het moment
van de uitvoering denk je: dit
wordt niks. Een week van tevo
ren kennen ze het stuk nog niet
goed genoeg. Ze zijn moe na
een jaar, ze zijn het ook een
beetje zat. Maar als ze eenmaal
geschminkt zijn en het licht op
het podium gaat aan, dan
staén ze er ineens. Dan gaat
het toch. Dat is heel wonder
baarlijk. Op de een of andere
manier hebben ze alles dan
toch opgeslagen."
Daarom denkt Kuperus dat de
uitvoering van 'Spinsels', het
nieuwe stuk, ook goed zal ver
lopen. „Het is een leuk stuk
over kinderen die een nachtje
gaan logeren in het oude tuin
huisje van oma. Al heel lang is
niemand daar geweest. Het is
er dan ook erg vies. Een van de
meisjes wil een grote schoon
maak houden. Daarmee begin
nen de problemen voor haar.
Het is aan de andere kinderen
om een oplossing te zoeken."
'Spinsels', te zien in Imperi
um, Oude Vest 33e, Leiden, op
vrijdag 2 april (uitverkocht)
en zondag 4 april (15.00 uur).
Reserveren: 071-5139831 (van
20 tot 21 uur).
Amsterdam - Birgit Schuurman
gaat de hoofdrol van Toffe Jans
vertolken in de nieuwe versie
van 'De Jantjes'. Schuurman,
bekend als zangeres en binnen
kort te zien in de nieuwe film
'Floris', maakt met deze rol
haar musicaldebuut.
De klassieker 'De Jantjes', met
overbekende nummers als
'Wordt Nooit Verliefd' en 'Om
dat ik zoveel van je hou', is in
een nieuwe regie van Dick Hau-
ser vanaf december 2004 te zien
in de Nederlandse theaters. De
casting is nog in volle gang.
Joop van den Ende Theaterpro
ducties verwacht de komende
weken bekend te kunnen ma
ken wie in deze versie de rollen
van Dolle Dries, Schele Manus,
Blauwe Toon en alle anderen
zullen gaan vervullen.
Het verhaal van 'De Jantjes'
speelt zich af in de Jordaan in
het begin van deze eeuw. Het
'toneelstuk met liedjes' van
Herman Bouber beleefde
wereldpremière op 14 septe
ber 1920. 'De Jantjes' mag t
voorloper van de Nederland
musical met recht een klas;
ker worden genoemd. t
Al voor de oorlog beleefde s
Jantjes' meerdere reprises, ei
de oorlog werd het stuk veelt
dig gespeeld door het Amsi"?
dams Volkstoneel en Nod"
Volkstheater. In de loop der
ren hebben veel bekende l!
teurs en actrices in het popu
re stuk gespeeld, onder
Johnny Jordaan, Ramses Shag
Albert Mol, Beppie Nooy
Herman Bouber zelf. Van
Jantjes zijn diverse registrar
gemaakt. De eerste 'stomr
verfilming dateert uit 1934 n
Louis Davids in de hoofdrol.
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor profes
sionele en amateuristische-kunstbeoefening. Heilig Vuur volgt
stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen, toneel
spelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn. Vandaag: re
gisseuse Sjoukje Kuperus van Jeugdtheater Pats uit Leiden.
Toneel is van en voor alle leef
tijden. Zo verzorgt het Leidse
Jeugdtheater Pats al vijftien
jaar theatercursussen voor kin
deren in de basisschoolleeftijd.
En Pats maakt elk jaar een the
aterproductie, een toneelstuk,
met alles erop en eraan, van
kostuums tot decors. Hoe gaat
dat in zijn werk? Kinderen die
toneelspelen doen dat niet als
volwassenen. Zeker jonge kin
deren niet, leerlingen van de
basisschool. Hoe kunnen die in
's hemelsnaam hele lappen
tekst in hun hoofd stampen?
Kortom, wat is het geheim van
de smid?
„We leren de kinderen spelen
met wat er om hen heen ge
beurt", vertelt regisseuse
Sjoukje Kuperus. „We leren ze
improviseren, we trainen daar
op. Zeker de heel jonge kinde
ren zitten niet echt vast aan
een tekst. In principe wordt er
ook niet gesouffleerd, ze moe
ten zelf een oplossing zoeken.
Tenzij ze iets cruciaals verge
ten, dan grijpen we wel in.
Maar dat is niet vaak nodig, ze
weten wel hoe het verhaal gaat.
En ze hebben leren improvise
ren. Vorig jaar viel het licht uit
tijdens een voorstelling. De
volgende voorstelling gebeurde
dat wéér. Zegt een van de kin
deren: Hè, is dat licht weer
uit!". En drukt vervolgens een
paar keer op een lichtknopje.
Alsof dat bij het stuk hoorde."
Vrijdag en zondag staan er
twee voorstellingen op het pro
gramma van een nieuw stuk
met de naam 'Spinsels', ge
speeld door de jongste groep
van het jeugdtheater, Pats Po
wer. Het aardige is dat de kin
deren nauw betrokken zijn ge
weest bij de totstandkoming
ervan. Kuperus: „We spelen
geen bestaande stukken. Alles
wat we spelen is samen met de
kinderen geschreven. De eerste
lessen van een jaar hebben elk
een thema, zoals bewegen, die
ren, of een spannende gebeur
tenis. Ik vraag de kinderen bij
zo'n thema van alles te verzin
nen. Zo komen we stapsgewijs
verder en kan een verhaal, een
toneelstuk ontstaan."
Een verhaal alleen is echter
niet genoeg. Kinderen of niet,
ze moeten wel eerst een paar
toneelvaardigheden leren. „In
theater recensie
Wijnand Zeilstra
Voorstelling: 'De Scheepsjongens van
Bontekoe'. Tekst Pieter van de
Waterbeemd. Regie: Peter de Baan. Spel:
Frans van Deursen, Lottie Hellingman,
Jeroen van Koningsbrugge, Marijn Klaver,
Arjan Duine e.a. Gezien: 30/3,
schouwburg Leiden. Aldaar nog te zien:
vanavond (19.00 uur).
Hoe een verhaal een eigen le
ven kan gaan leiden. Van
scheepsjournaal uit 1646 van
de Hoomse schipper Willem
Ysbrandsz. Bontekoe via het
klassieke jongensboek van Jo-
han Fabricius naar een eigen
tijdse musical. Het is bijna net
zo avontuurlijk als de inhoud
van het gegeven. Avonturen op
zee in een theater. Dat lukt al
leen als de theatermakers op
geraffineerde wijze appelleren
aan je fantasie. En dat gebeurt:
deze musicalversie van 'De
Scheepjongens van Bontekoe'
zit vindingrijk en vernuftig in
elkaar.
Dit is nu eens een spektakel
waarin met betrekkelijk een
voudige middelen een verhaal
tot leven komt In film of op
dvd kun je verbijsterende tech
nische hoogstandjes uithalen
om alles maar zo echt mogelijk
te laten lijken. Hier loopt het
schip op wieltjes en kan alleen
maar ronddraaien en heen en
weer wiebelen. En toch, het ef
fect van het fraaie decorstuk is
in al zijn fiere eenvoud betove
rend. Men pakt wel uit, maar
zonder patserig imponeerge
drag. Het elementaire spelele
ment krijgt hier volop de kans.
Vriendschap, doorzettingsver
mogen, loyaliteit - de opvoe
dende waarde van het geheel
valt niet te miskennen. Maar er
gebeurt genoeg om saaie braaf
heid te voorkomen. Vooral het
leven aan boord voor de pauze
levert in tal van korte scènes
veel bezienswaardigs op. Het
tempo ligt gelukkig hoog, de
liedjes zijn stuk voor stuk waar
devolle rustpunten.
Geen echte musical zonder een
liefdeslijntje. De makers heb
ben hier een aardige toevoeging
bedacht. De scheepsjongens
Hajo, Padde en Rolf krijgen ge
zelschap van een meisje dat na
tuurlijk verkleed als jongen
aanmonstert. Zoiets kan in zo'n
kleine gemeenschap aan boord
niet geheim blijven, wat dus
ook weer leuke scènes oplevert.
Lottie Hellingman is geknipt
voor een dergelijke stoere rol
die ze dan ook met verve ver
tolkt. Maar hetzelfde geldt voor
haar geliefde Hajo (Jeroen van
Koningsbrugge). Temidden van
het zorgvuldige groepswerk is
er nog de opvallende dubbelrol
van Frans van Deursen die èn
als schipper Bontekoe èn als de
altijd dronken Schele een be
langrijke bijdrage aan het ge
heel levert.
Zo komt een oude roman tot
verrassend nieuw leven
smaakvol gedaan.
leiden - Compagnie Dakar staat
woensdag 7 april op de planken
van het LAKtheater met 'Gene
raal D.' Deze voorstelling komt
in de plaats van 'Het regent'
van Keesen Co, dat om artis
tieke redenen is afgelast.
De D in de titel van de voorstel
ling staat voor Dallaire, de ge
neraal die tijdens de genocide
in Rwanda opperbevelhebber
van de VN-troepen was. De ge
neraal wilde zelf ingrijpen,
maar kreeg geen toestemming.
Sterker nog, de VN trokken de
vredesmacht terug uit Rwanda,
het land in chaos achterlatend.
Uiteindelijk vonden 800.000
Rwandezen de dood.
Dakar heeft de voorstelling ge
baseerd op interviews met
voormalige VN-militairen in
Rwanda en journalisten. Cen
traal dilemma: heeft een mens
de morele plicht in te grijpen
als hij getuige is van geweld? De
voorstelling heeft plaats op de
dag dat wereldwijd het begin
van de massamoord wordt her
dacht, dan precies tien jaar ge
leden: op 7 april 1994. De secre
taris-generaal van de VN, Kofi
Anan, heeft alle staatshoofden
en regeringsleiders verzocht,
om twaalf uur 's middags plaat
selijke tijd, een minuut stilte in
acht te nemen.
De aanvang van de voorstelling
is 20.30 uur.
Expositie: 'Meisjes van 40',
gefotografeerde vrouwenportretten van
Bob Bronshoff. Te zien: t/m 22/4,
dagelijks 12-18 uur, fotogalerie De Kleine
Klup, onder café Van Engelen, Nieuwe
Rijn 1, Leiden.
Eind vorig jaar publiceerden fo
tograaf Bob Bronshoff en
schrijfster Marja Pruis het boek
'Meisjes van 40'. Zoals de titel al
suggereert, gaat het daarbij niet
over echte meisjes, maar over
volwassen vrouwen. In het
boek is een aantal bijzonder
mooie foto's samengebracht
van vrouwen van boven de
veertig, die Bronshoff, zelf ook
veertiger, op de een of andere
wijze heeft leren kennen. Een
aantal van deze foto's is nu te
zien in fotogalerie De Kleine
Klup.
Sterk uitvergroot hangen de
'meisjes' in zwart-wit aan de
wanden. De vrij kleine ruimte
van de galerie ziet er daardoor
gevuld en levendig uit. Er is
geen ontkomen aan. Wie een
maal binnen is, moet wel een
rondje maken langs de vrou
wen, die Bronshoff zo intrigeer
den dat hij besloot hen op twee
verschillende momenten te fo
tograferen. Doordat ieder por
tret dus een pendant heeft, ont
staat als vanzelf een serie ver
halen. Zo zien we presentatrice
Mieke van der Weij op twee
momenten van de dag. Om ze
ven uur 's ochtends, nadat zij
net is opgestaan, met verward
haar en ogen die nog klein zijn
van de slaap. En om vijf uur 's
middags. Keurig gekapt en op
gemaakt lijkt zij op deze foto
een andere vrouw.
Ook bij de overige portretten is
Bronshoff op zoek gegaan naar
contrasten in het leven van de
vrouwen. Soms doet hij dat
door hen op de ene foto tijdens
hun werk af te beelden en op
de andere terwijl zij zich ont
spannen. Journaliste Margreet
Fogteloo fotografeerde hij ach
ter haar tekstverwerker, terwijl
zij met samengeknepen lippen
aan het stressen is om iets af te
krijgen. Op de tweede foto ligt
zij lekker in bad te telefoneren.
Niet alleen ziet zij er op deze fo
to een stuk jonger uit. Ze is ook
mooier.
Op sommige foto's staan de
verschillende soorten relaties
die vrouwen hebben centraal.
Bronshoff beeldt dan bijvoor
beeld de vrouw eerst in omhel
zing met haar vriend af, en
daarna poserend met haar kin
deren uit een eerdere verbinte
nis. Actrice Alice van Gorp foto
grafeerde hij zowel met haar
vorige lesbische geliefde als met
haar huidige mannelijke part
ner. Een contrast dat Bronshoff
londen - Veilinghuis Sotheby's in Londen brengt een nieuw toegeschreven werk van
schilder Johannes Vermeer onder de hamer. Het schilderij 'Jonge vrouw gezeten aan
een virginaal' (1670). Een virginaal is een soort klavecimbel. Het muziekinstrument was
speciaal bestemd voor jonge vrouwen.
Eind 2003 werd het schilderij, na meer dan tien jaar onderzoek, door een commissie
aan Vermeer toegeschreven. Het doek behoort tot de werken die aanvankelijk zijn af
geschreven als echte Vermeers nadat meestervervalser Han van Meegeren in 1947 had
bekend zeven valse Vermeers aan musea en verzamelaars te hebben verkocht.
Dat het toch een Vermeer moet zijn leidt Gregory Rubinstein, bij Sotheby's gespeciali
seerd in oude meesters, onder meer af uit de gebruikte pigmenten. Die werden alleen
door Vermeer gebruikt, niet door zijn tijdgenoten, en raakten na de zeventiende e
in onbruik. Bovendien komen de afmetingen en de ongebruikelijke structuur van hér
doek precies overeen met een ander schilderij van Vermeer. »e:
Een lichte restauratie heeft het schilderij een gedaanteverandering doen ondergaan^
zegt een woordvoerder van Sotheby's. „De ruimte kwam tot leven. Het koele, serenid'
licht dat typisch is voor Vermeer kwam terug. Een nieuw, overtuigend en betoverenft
karakteristiek werk kwam naar boven." en
Het schilderij kan op 8 juli worden gekocht op een veiling van oude meesters bij Sotfre
by's. Het veilinghuis rekent er op dat het doek ruim 4*5 miljoen euro opbrengt. 'n(
Foto: Reuters/ Paul Hackett h
muziek recensie
Peter Bruyn
Het podiumbeeld in de uitver
kochte Heineken Music Hall
had wel iets van een lijsttrek
kersdebat. Vier mannen in
zwarte pakken, rode shirts en
zwarte dassen op een rij achter
evenzoveel lessenaartjes. Daar
op strakke platte schermen.
Maar de vier mannen debat
teerden niet; ze spraken op één
van hen na zelfs geen woord.
Kraftwerk is de naam en ze ma
ken muziek waarbij ze de ver
schillen tussen mens en machi
ne trachten te verdoezelen - of
in ieder geval camoufleren. En
dat doen ze inmiddels al méér
dan dertig jaar.
Het massale enthousiasme van
het Nederlandse publiek voor
de groep uit Düsseldorff lijkt
een mix van honger naar
'camp' en een oprechte bewon
dering voor het pioniersimago
van de Duitsers. Kraftwerk heeft
een godfather-achtige status in
de elektronische muziek en
geldt als inspiratiebron voor zo
wel de house en techno als voor
de hiphop.
Na drie zeer experimentele
elektronica-albums in de prille
jaren zeventig braken Florian
Schneider en Ralf Hütter, die
tot op de dag van vandaag de
kern van de groep vormen, in
1974 internationaal door met
de klassieker 'Autobahn', om
rond 1980 vrijwel van het toneel
te verdwijnen.
In 2004 staan ze daar echter
weer en maken meer indruk
dan ooit. Kraftwerk moet het
niet van de kwaliteit van de
composities hebben - 'The Mo
del' is het enige liedje dat echt
op eigen benen kan staan.
Evenmin is het de ambachte
lijkheid van het musiceren op
het podium die bewondering af
dwingt; het blijft eigenlijk vol
le
strekt onduidelijk of er it
maar iets 'live' gespeeld wa
door de vier heren. En dat dN(
er uiteindelijk ook niet mWc
toe.
De kracht van de groep is (e
machtige, uitgebalance&ri
zaalgeluid in combinatie iji d
de prachtige, vele meters gijar
videobeelden boven het pin
um die feilloos synchroonjofc
{Jen met de muziek. Ieder st K<
en er worden vrijwel loj»!
Kraftwerk-klassiekers als mi
dioactivity', 'Autobahn' >n
'Pocket Calculator' gespee hi
wordt weer omlijst door ani
verrassende lichtbeelden. Q(
troef van Kraftwerk anno 2
is bovenal het totale 'desi ik
Om preciezer te zijn, de spi
halschaal waarop dat de.fto.
gepresenteerd wordt. Want,
maar eens één van de hoo
personen uit Donna Tartts
man 'De verborgen Geschie
nis' te parafraseren: 'Als
schaal waarop iets gebei
maar groot genoeg is, wordtf
les geweldig!'
e tij
■de
nog extra heeft benadrukt tJo
de beide vriendinnen in
donkere studio te portrette r r
terwijl Van Gorp op de twe VI
foto met haar nieuwe man j
buiten staat, in een door de It
merzon beschenen park.
Het is aardig te ontdekken
Bronshoff in deze reponera
naar zijn vrouwelijke leeftiji ud<
noten kijkt. Dat hij er alles wc
doet om hen zo interes;
mogelijk over te laten kon
Daar spreekt vakmanschap
maar vooral toont hij daan rot
hoezeer hij hen bewondert,
