de
wereld
In een paar uur rond
GESPREK VAN DE DAG
Ook Idols-kijker geeft Alice op
Bezorgde ouders
Terschellingers brullerv
overal wwwwrrhhrrool
wordt duikersparadijs
Brits oorlogsschip
DAGELIJKS LEVEN
Gustav, de BRITSE POSTDUIF in militaire dienst die op 6 juni 1944 het nieuws
van de succesvolle GEALLIEERDE LANDING in-Normandië naar Engeland heeft
gebracht, zal worden erkend als de grootste duif die ooit het Verenigd Koninkrijk
heeft gediend. Ook komt er een special eerbetoon aan Gustav in het Imperial
War Museum, dat een speciale tentoonstelling wijdt aan de 60ste verjaardag
van de geallieerde landing op het Europese vasteland. Gustav bracht de bood
schap over dat de eerste geallieerde troepen waren geland en dat er weinig Duit
se tegenstand was. De duif had een wind van 48 kilometer per uur tegen. Ook
was de zon, een belangrijk hulpmiddel bij de navigatie, slecht te zien. Gustav
was meer dan vijf uur onderweg bij de tocht over het Kanaal. Na de Tweede We
reldoorlog stierf Gustav een tamelijk onheroïsche dood. Hij werd per ongeluk
door zijn eigenaar vertrapt bij het schoonmaken van de duiventil.
Het is een strookje niemandsland van twee bij drie
meter, de overloop tussen twee kamers op de bovenste
verdieping van ons huis. Als ik hier sta, bevind ik me
precies in het midden van tivee veldslagen. Aan m'n
rechterkant vernietigt mijn dochter (12) op haar com
puter een leger Orks of ander ongeregeld volk uit Mid
den-Aarde, en aan de linkerkant bindt mijn zoon (7)
op zijn pc de strijd aan met een groep vuurbrakende
bionicles. Ik trek geen partij, ik grijp niet in. Ik ben
hier als waarnemer. Waar ik op let? Dat de kreten van
pijn en het gejammer in doodsnood niet overgaan in
gepassioneerd gekreun.
Uit een landelijk onderzoek van provider Planet Inter
net blijkt dat acht op de tien Nederlandse ouders zich
zorgen maken over wat hun kroost allemaal tegen
komt op internet, vooral op seksueel gebied. Regel 1
van verantwoord computergebruik is dan ook: zet het
apparaat-net als de televisie- in een gemeenschappe
lijke ruimte, op een goed zichtbare plaats. Ik be
schouw mezelf in m iddels als een ervaringsdeskundi
ge, maar het komt toch elke keer weer als een schok als
je er in de opvoeding volledig naast kleunt. De com
puters voor het nageslacht staan bij ons op zolder. Na
zeven jaar van struikelen over kinderspeelgoed dat in
de kamer rondslingert en het aanhoren van het reper
toire van Bassie en Adriaan op mijn geluidsinstallatie,
koester ik nu de momenten dat ze zich vrijwilligno
ta bene) terugtrekken in hun eigen kamer, om Joost
mag weten wat uit te vreten.
Vcw de keren dat ik omhoog loop en achter de dichte
deur van de zolderkamer opeens het geluid van Fox
Kidsdioor verstommen, weet ik dat mijn zoon zich
hier niet toelegt op mathematische fysica, maar met
zijn linkeroog computert en met zijn rechteroog naar
de tv kijkt. „O, ik dacht dat je mama was", zegt hij
dan opgelucht, als hij me ziet binnenkomen. Bij mijn
dochter is de situatie niet wezenlijk anders. Zij zit met
haar gezicht naar de computer en met haar achter
hoofd naar een middagsoap. Bij haar volstaat het ge
luid van de tv.
Aan één voorwaarde van de opvoedkundige tips van
www.planet.nl/mijnkindonline voldoe ik wel: ik weet
hoe de computer werkt, wat downloaden is en hoe je
moet MSN'en. Ik moet alleen meer werk maken van
mijn toezichthoudende taak, dus sjok ik in mijn rol
van waarnemer meerdere kereh per dag omhoog.
Mijn dochter bezoch t in haar hele leven voornamelijk
twee internetsites. Eerst www. harrypotteronline en nu
www.lordoftherings.net. Zij heeft haar eigen inge
bouwde pornofilter. Laatst gaf ze haar moeder een li
terair verantwoord boek terug omdat er naar haar
mening te veel in gevreeën werd. Daarna ging ze ver
der in 'Operatie Ijsberg" van Clive Cussler. Verder is ze
een groot liefhebber van MSN, hét middel voor vieze
oude mannen om anoniem contact te leggen met jon
ge meisjes. Als ik in mijn rol van waarnemer op een
onbewaakt moment kijk naar haar contactpersonen,
zie ik door het woud van schuilnamen het bos niet
meer. Maar als ik reageer op oproepen van 'Poep in je
hoofd', 'Tony Hawk rules' en 7 love basketbal', blijkt er
MENSELIJK
De Amerikaan Edward ZUBLER, die
in 1959 als onderzoeker van Gene
ral Electric de HALOGEENLAMP
uitvond, is op 79-jarige leeftijd over
leden aan de gevolgen van een hart
aanval. Zublers eerste experimenten
met halogeengas in verlichting date
ren van kort nadat hij bij de lichtdi-
visie van GE was gaan werken, in
1953. Halogeenlampen zijn duurza
mer dan gewone peertjes. Ze wor
den behalve in huishoudens ge
bruikt in autoverlichting, studio's en
theaters. Zubler heeft tal van paten
ten op zijn naam. Hij is veelvuldig
onderscheiden voor zijn werk met
halogeen.
Voetballer DAVID BECKHAM gaat
waarschijnlijk een gastrol spelen in
de nieuwste PINK PANTHER-film.
Het is de bedoeling dat Beckham
een voetballer gaat spelen. Of het
doorgaat hangt ervan af of Beckham
zich vrij kan maken voor de opna
men, aldus woordvoerder Eric Cops
van de Amerikaanse filmmaatschap
pij MGM. De film, waarin niet alleen
een diamant wordt gestolen maar
ook een beroemde voetbalcoach
wordt vermoord, moet in juli volgend
jaar uitkomen. Foto: Reuters
De BROERS Paul Seker (75) en Fred
Seiker (88) dachten jarenlang van el
kaar dat ze DOOD waren. Paul zocht
niet meer naar Fred na het bericht
van een Engelse vriendin dat Fred
was overleden. Fred Seiker had al
leen maar een gevoel dat Paul dood
was. Maar afgelopen weekeinde heb
ben ze elkaar, na 28 jaar, ontmoet.
Paul, die zijn naam had laten veran
deren van Seiker in Seker, zag zijn
broer eind februari op tv, in een do
cumentaire van National Geographic
over de Birma-spoorlijn, waaraan
Fred in de Tweede Wereldoorlog als
krijgsgevangene heeft gewerkt.
Al weken verkeerde ze in de gevaren
zone, maar sinds zaterdagavond kan
Alice definitief haar droom om Idols
2004 te winnen vergeten. De 18-jari-
ge studente, die afkomstig is
uit Zuid-Scharwoude en
nu in Utrecht woont,
werd tijdens de vierde fi
naleronde van de talen
tenjacht weggestemd.
Deze keer zag ook de
kijker geen heil meer in
de kleine blondine.
Van de jury heeft Alice het
sowieso nooit moeten
hebben: die gaf al
weken aan dat ze
'het' niet in zich
heeft om een idool
te worden. Haar
- -Jgfrfc
Foto: CPD
plaats bij de laat
ste tien wist ze te
bemachtigen
door het winnen
van de wildcardshow. Daarin had
het publiek het voor het zeggen. En
ondanks keiharde kritiek vanaf de ju
rytafel, hield de kijker haar drie fina
lerondes lang in de show. Maar haar
bij vlagen behoorlijk valse vertolking
van het nummer 'Heaven must be
Kadé Bruin
Bio-industrie: pluim wee
missing an angel' tijdens de disco
ronde leverde haar zaterdag de min
ste stemmen van de zeven overge
bleven kandidaten op.
Juist deze keer ontzagen de juryle
den Alice wat in hun commen
taar, al klopte haar timing niet
en zong ze het nummer vol
gens hen te laag. Juryleden
Eric van Tijn („Voor jouw
doen goed gedaan") en Jer-
ney Kaagman maakten niet
te veel woorden vuil
aan haar zangpres
tatie. Kaagman
roemde daaren
tegen haar
doorzettings
vermogen en
'never-mind
houding'. „Er
is veel over je
schreven
toch sta je hier elke week weer en je
doet het gewoon."
Harde woorden vielen wel voor pu
bliekslieveling JK die zijn uitverkoren
nummer had 'verkracht' en 'een hele
slechte performance' gaf. Onder
groot protest van het publiek in stu
dio 22 belandde JK naast Alice en de
onberispelijke Maud op de drie be
ruchte krukken voor de kandidaten
met de minste stemmen. Er klonk
een groot gejuich toen bleek dat van
dit drietal Alice degene was die show
moest verlaten. Op haar beurt zei ze,
net als haar weggestemde voorgan
gers Meike, Robin en Ron, door te
willen gaan in de muziek, gpd
v
Het is een soort oerkreet en klinkt ongeveer als i
wwwwrrhhrroooi! Die uiting van herkenning b%
len Terschellingers elkaar toe bij elke ontmoetiif
waar ook ter wereld. Het opmerkelijke gebruik f
Wordt nu ook in wedstrijdverband beoefend. InL
Midslander café De Stoep werd zaterdagavond
eerste Schylger Brulcompetitie gehouden. j:
Ruim veertig mannen en wouwen meldden ziet
aan om de bijzondere begroetingskreet, op Terj
schelling een 'bram' genoemd, zo oorspronlcelij,
zo hard mogelijk ten gehore te brengen. Een viq
koppige jury beoordeelde de originaliteit terwijl,
decibelmeter het volume mat. „Wanneer je in li;
York loopt en je ziet aan de overkant van de stra
een Terschellinger lopen, dan geef je onmiddell,
een brul. De ander zal altijd reageren met www(
rhhrroooi!", aldus jurylid Ariën van Deelen.
„Een Schylger brul is kort en heftig", doceert juf
voorzitter Jaap Bos. „Je moet van onderen rustig
beginnen en dan met een ruk naar boven. De d|
bels komen aan het eind." Dan treden de 'bran
mers' naar voren. Wedstrijdleider Willem Andrii
Cupido -op het eiland Flang genoemd- levert c<
mentaar bij de kreten. Daarbij past hij een ande
Terschellinger gewoonte -het gebruik van bijna
men- veelvuldig toe. Piechem wordt opgeroepe
Die blijkt nog niet aanwezig. Dan Zon maar.
Wwrrhhrrooooi! „Zonnig", stelt Flang. De junid
binnen de'jury zijn niet onder de indruk van def
prestaties van de deelnemers, hoewel er respect
voor de dames in het gezelschap. Iepie van der i
scoort 106 decibellen. Het kan veel harder, weet
Flang. Van Kille Hek, 'de misthoorn van Midslaï
heeft men hoge verwachtingen, maar het is Rob
Mier die wordt gehuldigd als winnaar. Hij prodij
ceerde een kreet van 116 decibel. Volgend jaar z
hij de wisselbeker verdedigen en zo ontstaat er
gelijk een traditie uit een traditie, gpd
in alle gevallen een neefje of een klasgenootje achter
schuil te gaan.
Omdat mijn zoon met mij de computer op zolder
deelt, weet ik veel van zijn surfgedrag. Zijn startpa
gina is www.spele.nl, waar je allerlei spelletjes
kunt doen die uit de oertijd van de computer lijken
te stammen. Verder gaat hij wel eens naar de
games-sectie van de sites van lego.com of
foxkids.nl. Informatie neemt hij, voorzover
ik weet, niet tot zich en hij is zich ook niet
bewust van zijn eigen e-mailadres. Hoe hij
zijn Inbox (ja, die controleer ik als waarne
mer ook) vol krijgt met spam van Ameri
kaanse bedrijven die hem een lening willen
aansmeren, is mij dan ook een raadsel. Net
als hoe hij erin slaagt om per ongeluk aller
lei programma's te downloaden die spon
taan opstarten, elke keer als ik zelf achter de
computer plaatsneem.
Bezorgde Amerikaanse ouders hebben zo hun
eigen manier om hun kroost in de gaten te
houden. De laatste, onbedoelde aanwinst
van mijn zoon is een door hen ontwik
kelde scanner die spontaan mijn harde
schijf doorzoekt op de aanwezigheid van
vieze plaatjes.
Uw waarnemer wist zich geen raad om
dat ding weer van zijn pc af te krijgen.
Reageren? column@dickvanderplas.nl
Een Nasa-vliegtuig brak zaterdag
het snelheidsrecord. In twee uur
naar opa en oma in Sydney zit er
nog niet in, maar Nasa zou er meer
en goedkopere ruimtemissies door
kunnen uitvoeren, en het Pentagon
heeft over enkele decennia wellicht
een bommenwerper vliegen die
acht keer de snelheid van het ge
luid haalt.
'Five, four, three, two, one - lau
nch! launch! launch!' klinkt het
vanuit de Nasa-controleruimte
van het Dryden-onderzoekscen
trum in Californië. Een Pegasus-
raket spurt boven de Grote Oce
aan op een hoogte van dertien ki
lometer onder de rechtervleugel
van een B-52 bommenwerper van
de Nasa vandaan. Na een snelle
klim naar dertig kilometer gebeurt
het mirakel: de X-43A 'scramjet'
maakt zich bij een snelheid van
meer dan Mach 7 (Mach 1, de
snelheid van het geluid, is op die
hoogte 1062 kilometer per uur)
los en raast elf seconden op eigen
kracht door om zes minuten later
voor de kust van Californië in zee
te storten.
In het Nasa-centrum gaat gejuich
op. Het snelheidsrecord voor
vliegtuigen ligt aan diggelen. Een
paar duizend kilometer verderop
zullen de generaals in Washing
ton ook een gat in lucht hebben
gesprongen. De wens van het
Pentagon om een hypersonische
onbemande bommenwerper in
dienst te nemen die in een mum
van tijd overal ter wereld doelwit
ten kan bombarderen, is een stuk
dichterbij gekomen.
Straalvliegtuigen vliegen hard,
maar raketten gaan nog veel har
der (in de eindfase vliegt een raket
25.000 kilometer per uur). Hyper
sonische snelheden, sneller dan
vijf keer het geluid, waren tot af
gelopen weekeinde alleen wegge
legd voor raketten. Zij kunnen
zo'n snelheid maken omdat ze
vloeibare zuurstof meetorsen,
waardoor de brandstof kan ont
branden. Hoe hoger en sneller je
wilt vliegen met raketten, des te
meer zuurstof moet worden mee
genomen.
Het unieke van de X-43 scramjet
(supersonic combustion ramjet)
is dat zij net als een raket water
stof verbrandt, maai' dat de zuur
stof wordt opgezogen in de at
mosfeer. En dus veel lichter is én
goedkoper. Om zo ver te komen,
moet het echter zes keer de snel
heid van het geluid vliegen. En
dus werd de X-43A zaterdag op de
neus van een raket gezet die het
vier meter lange en 1300 kilo zwa
re toestelletje een zet kon geven.
Uiteindelijk haalde de X-43A een
snelheid van zeven keer die van
het geluid, maar wetenschappers
van Nasa houden er rekening
meer dat bij de volgende test
Mach 10 (bijna 12.000 kilometer
per uur) wordt gehaald.
Nasa-projectleider Joel Sitz was
euforisch na het slagen van de
test, die 250 miljoen dollar kostte
en drie jaar geleden uitliep op een
fiasco toen de raket uit zijn koers
raakte en ontplofte. „Dit is de
Heilige Graal van de luchtvaart",
zei hij zonder met zijn ogen te
knipperen. Het is wel te begrijpen
waarom, want de hypersonische
Topsnelheden
Snelste vliegtuig: Nasa X-43A.
Vloog op zaterdag 27 maart 2004
8000 kilometer per uur.
Het SR-71 Blackbird spionage-
vliegtuig van de Amerikaanse
luchtmacht was recordhouder
met een snelheid van 3418
km/uur. In 1999 uit dienst geno
men.
Snelste raketvliegtuig: De X-15.
Een experimenteel bemand
vliegtuig dat in 1967 meer dan
7100 kilometer per uur hard en
100 kilometer hoog vloog.
Snelste passagiersvliegtuig: Con
corde, was in dienst bij Air France
en British Airways. Maximum
snelheid: 2173 kilometer per uur.
Uit dienst genomen in 2003.
De Boeing 747-400 vliegt op lan
ge afstanden 910 km/uur.
Snelste trein: Franse TGV. Maxi
mum snelheid: 515 km/uur.
Snelste 'auto': De Britse Thrust
SSC die in 1997 in de Amerikaan
se staat Nevada de geluidsbarriè
re doorbrak en 1225 km/uur.
scramjet maakt het in
theorie mogelijk om in
een paar uur tijd de we
reld rond te vliegen. De
Concorde vloog in drie uur
van Londen en Parijs naar
New York, maar een vliegtuig met
een scramjet doet er 30 minuten
over. Onze eerste trip van minder
dan twee uur naar opa en oma in
Australië zullen we alleen zeker
niet maken vóór 2025.
Voor Nasa betekent de geslaagde
test dat de geplaagde ruimtevaart
organisatie op kortere termijn
zicht krijgt op ruimtemissies die
sneller kunnen worden uitge
voerd en waarbij veel meer ladin
gen -communicatiesatellieten bij
voorbeeld- kunnen worden mee
gevoerd. Ruimtereizen worden
met nieuwe ruimteveren zelfs
goedkoper dan wat de Russen de
zer dagen vragen voor het gebruik
van hun Sojoez-raketten.
De Willie Wortels van het onder
zoeksbureau van het Pentagon
Darpa (Defense Advanced Re
search Projects Agency) waren
drie jaar geleden de eersten die
een vrije vlucht van een scramjet
testten. Dezelfde whizzkids zijn
nu druk in de weer om de gene
raals in het Pentagon te helpen
aan een hypersonische onbeman
de bommenwerper waarmee de
Amerikaanse luchtmacht in twee
uur tijd ieder doelwit op onze
aardbol kan plat bombarderen. In
2025 in dienst, maar liever eerder.
De hypersonische robotbommen
werper -waarschijnlijk meer een
soort hypersonische kruisraket-
moet vanaf een vliegveld in de VS
worden gelanceerd, via coördina
ten naar zijn doelwitten vliegen,
raketten lanceren, omkeren en
een paar uur later weer landen,
klaar voor een nieuwe missie.
Het Pentagon is na de oorlogen in
Joegoslavië, Afghanistan en Irak
voortaan het wrak bezichtigen en gadeslaan wat de flora en
fauna in zee met het 113 meter lange schip doen. Het idee voor
het kunstmatige 'koraalrif stamt van twee Britse hobbyduikers.
Foto: EPA
'yOOMGSMs,lk. WÊE-TPRECIES HÓEvIE MOE. 1Z
MAHfL IK KAtv/ MA Nl£T//
Martijn Delaere
Een Brits oorlogsschip is het eerste kunstmatige duikersparadijs
van Europa geworden. Het afgedankte fregat Scylla werd zater
dag voor de kust van Cornwall (Zuidwest-Engeland) opgeblazen
en tot zinken gebracht. Op 21 meter diepte kunnen duikers
Hypersonische X-43 scramjet haalt meer dan
zeven keer de snelheid van het
namelijk tot de slotsom gekoi
dat het nog steeds niet in staa -
om snel en accuraat met zijn -
vliegtuigen te opereren. In de
woorden van Darpa moet een
personische robotbommenw
per 'Amerika bevrijden van d(
hankelijkheid van buitenland
bases zodat snel en definitief I
worden gereageerd op daden 1
vijandelijke landen en terreur
ganisaties'.
Anders gezegd: je weet nooit
over een paar jaar je vr ienden g
vijanden zijn, en een luchtma i
basis kun je niet van de ene 0
andere dag verplaatsen. Bove I
dien moet je een gastland alti I
om toestemming vragen vooi I
bombardementsvluchten. Da f
kan niet als je hard en razend i
een precisieaanval op een om
grondse bunker of een terrori 1
tenleider in een bergachtig ge
wilt uitvoeren. ;-
De Amerikanen maken in Afg g
nistan en Irak ook al gebruik 1 -
onbemande toestellen, maar -
met raketten bewapende Pre<
robotvliegtuigen zijn alleSbeh
snel en heel kwetsbaar. Maar
kunnen wel daar komen waar
geen troepen kunnen komen
waar jachtvliegtuigen niet 16
lang kunnen overvliegen. Om
de nabije toekomst -nog voor
de crème de la crème van de j
gens van Darpa in gebruik gei
men kan worden- wereldwijd
missies met onbemande bom
menwerpers te kunnen uitvoi
oefent het Pentagon nu al me
X-45.
De eerste tests zijn uitgevoerc
over een paar jaar moet het t(
stel kunnen samenwerken m<
gewone, bemande vliegtuigei
Maar de onbemande robotvli
tuigen kunnen ook alleen san
werken om bijvoorbeeld de vi
delijke luchtverdediging plat t
leggen. Over vijf jaar inzetbaa
bestuurd met de muis vanuit
bunker in Amerika.
