'Dit grijpt me meer aan dan ik dacht'
REGIO
Hoe deed zij dat nu met haar kinderen
VRIJDAG 26 MAART 2004
NAVRAAG
hema 'Frankrijk' bleek voor de Boekenweek een geslaagde
Ten opzichte van vorig jaar verkocht de boekenbranche 5 pro
cent meer. De
boekenweek, je moet er omzet 5tecgzelfs
1 r 7 J 7 met 10 procent.
if ook wat van maken peter van
BLANKEN van
handel Van der Meer in Noordwijk verkeert nog steeds in hoge-
anse) sferen.
het bij jullie ook storm?
jker, dat mag je wel zeggen. We zaten met onze verkopen zelfs
boven het landelijke gemiddelde. Maar we hadden dan ook
tantal bijzondere activiteiten op touw gezet. Bij de Franse
d met Geert Mak zat het helemaal afgeladen en ook bij Tho-
Rosenboom (foto) en Yvonne Kroonenberg liep het prima.
:en bus vol klanten sluiten we het komende weekeinde pas-
af in Parijs. We gaan naar de mooie tentoonstelling van Hol
te Meesters in het Institut Neerlandais. Je ziet, we hebben er
reel aandacht aan besteed. Je moet er zelf ook wat van ma-
verkocht in Noordwijk het beste?
h ook 'In Europa' van Geert Mak. Wat dat aangaat ging het
op met de verkoop in den lande. Inderdaad, met een prijs
19,90 euro bepaald niet het goedkoopste boek."
Drie Rijnsburgse vrouwen nemen afscheid van Juliana. Eerst bloemen leggen en daarna in de rij voor een gang langs de baar. Buiten helpt een paraplu, binnen een zakdoek. Foto's: Dick Hogewoning
veel boekenweekgeschenken over?
t één. Terwijl we toch 20 procent meer geschenken hadden
ilagen dan het jaar daarvoor. Afgelopen zaterdag hadden we
ien
zen' van
nas Ro-
oom op
ank.
ïur later
nze
sn
iten we
ir he-
lee ver-
n."
:ral
elijk.
eg ijkpunten om daar iets aardigs omheen te organiseren,
lebben we dan ook ruimschoots gedaan. Toneel, muziek,
van alles wat. Ik heb zelf nog met mijn combo gespeeld. De
ide Noordwijkse saxofonist Bob Rigter sloot ook nog aan."
md jaar dan met het thema maar op zeker gaan - Enge-
dia. Nee hoor, maakt mij niet uit. Elk jaar proberen we in de
inweek het literaire aspect te combineren met wat aardige
daar omheen. We vergaderen, we brainstormen en we gaan
fir. De ene keer is het wat gemakkelijker dan de andere keer.
we komen er altijd wel uit."
Ad van Kaam foto: Dick Hogewoning
UIT DE ARCHIEVEN
1954, Vrijdag 26 Maart
N - Onder grote belangstelling verrichtte gisteren de deken van
i n, M. A. Jansen, de plechtige inwijding van de nieuwe vleugel
it St. Elisabeth-ziekenhuis aan de Hooigracht, waardoor de op-
:apaciteit van deze inrichting met 76 bedden is uitgebreid en
:ht op 398 bedden. Behalve voor deze uitbreiding heeft men de-
uwbouw ook benut om de interne dienst en de medische ruimte
:ajderniseren en uit te breiden,
de gehele nieuwbouw, welke zich aan de zijde van de Hooi-
uitstrekt, bevindt zich een groot souterain, waarin o.a. een les-
voor de zusters en verpleegsters, een zit-eetkamer met keuken
e werkmeisjes en een flinke ruimte voor de archieven van admi-
tie, operatiekamer, röntgen-afdeling etc. Op de vierde etage -
de schuine
treft men 17
11' kleine kale
rtjes - voor de
saan, waarvan
iere inrichting,
behoort tot de
jlerlijke ruimte,
P herp afsteekt
prachtige in-
ig van de zie-
ielingen.
1979,
dag 26 maart
ih/s in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien
2,50 (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) over te i
uner 57055 t.n.v. Dagbladuitgeverij Damiate b.v. Postbus 507, 2003 PA
:lem, onder vermelding van Leidsch Dagblad, ANNO d.d.(datum van
itsing) of door contante betaling aan debalie van het Leidsch Dagblad,
ltstraat 82 te Leiden. U krijgt de foto binnen drie weken thuisgestuurd.
op
COLOFON
Leidsch Dagblad
M
mjantoor
i (tstraat 82, Leiden, tel. 071-5 356 356
1^5: Postbus 54,2300 AB Leiden.
fax 071-5 356415
(tie fax 071-5 356 325
firichten fax 023-515° 567
I ejNTIEVERKOOP
erl72-68i 3661
J°rid goed: 023-515° 543
ll: 075-681 3677
detailhandel: 071-5 356 300
bureaus kunnen contact opnemen
edf68i 3636
Irvice
reifn (gratis)
5ti372 - 5196800
lai\ENTEN
Rtbetaling (acceptgiro)
l po (alleen aut. ine.)
1,70 p/j €216,90
H die ons een machtiging verstrekken
dqitomatisch afschrijven van het
abonnementsgeld ontvangen €0,50 korting
per betaling.
verzending per post
Voor abonnementen die per post (binnenland)
worden verzonden geldt een toeslag van €0,50
aan portokosten per verschijndag.
geen krant ontvangen?
Voor nabezorging: 0800-1711 (gratis).
Mobiel: 072 - 5196800.
ma t/m vr: 18-19.30 uur, za: 10-13 uur
auteursrechten
Alle auteursrechten en databankrechten ten
aanzien van (de inhoud van) deze uitgave
worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze
rechten berusten bij HDC Uitgeverij Media BV
c.q. de betreffende auteur.
HDC Media BV, 2004
De publicatierechten van werken van
beeldende kunstenaars aangesloten bij een
CISAC-organisatie zijn geregeld met Stichting
Beeldrecht te Amstelveen
HDC Media BV is belast met de verwerking van
gegevens van abonnees van dit dagblad. Deze
gegevens kunnen tevens worden gebruikt om
gerichte informatie over voordeelaanbieding
en te geven, zowel door onszelf als door
derden. Heeft u hier bezwaar tegen, dan kunt
u dat laten weten aan HDC Media BV, Afdeling
Lezersservice, postbus 2,1800 AA Alkmaar.
TUSSEN PEN EN PAN
Mijn leven is niet saai. Vijf kinderen (Fré, Marc, Sam,
Fleur, Olivier) in de leeftijd van 12 tot 22 jaar en mijn
man (Theo) zorgen voor veel leven in de brouwerij. Vier
dagen in de week ga ik naar de redactie van deze krant.
Of trek ik op zoek naar nieuws en achtergrondverhalen
de regio in. Een ingewikkeld bestaan? In 'Tussen pen en
pan' bericht ik er wekelijks over.
De wasmachine: een ro
de draad door mijn le
ven. Elke dag stampt hij
ritmisch op de planken
ondergrond van de zol
der. Afgelopen week was
mijn dagelijks ritme
zoek. Ik leg mijn hand
even op het trillende
blad, misschien helpt
het.
De basis van de stoornis
ligt in het toch nog on
verwacht overlijden van
prinses Juliana. Slager
Nozemans in de Leidse
Professorenwijk maakt
het bericht zaterdag even
na tienen officieel in zijn
winkel bekend. Ik kan
nog net een Italiaanse
rollade bestellen. Daarna
door omstandigheden
nergens meer aan toege
komen.
Als je op een bepaalde
leeftijd komt, krijg je
steeds meer gevoel bij
het verleden. Je kunt ge
beurtenissen beter plaat
sen. De beelden van de
oude koningin bij allerlei
belangrijke zaken in bin
nen- en buitenland, -
voor- en naoorlogs, hou
den mij aan de buis ge
kluisterd. Niets wil ik
missen. Zelfs een slecht
achter elkaar geplakt fil
misch inkijkje van een
vermeend geheim leven
boeit mij. Ik smul van de
drie maanden durende
huwelijksreis. Wat een
vrouw!
Hoe menselijk wordt een
koningin na haar dood.
Ik krijg steeds meer be
grip voor haar uitspraken
en spontane uitlatingen.
Ze was niet ouderwets,
daar vocht ze nu juist
haar hele leven tegen. Na
alle openbaringen ga ik
me een beetje verwant
met haar voelen. Veel
meer dan tijdens haar le
ven. Sinds vanmorgen
ben ik zelfs zover dat ik
koningin wil worden, ter
wijl mijn week in niets
daarop lijkt.
Op zondag te vroeg wak
ker. Geen rust om de
krant te lezen en een
rommelig ontbijt, omdat
Theo vindt dat de kinde
ren hun kamers moeten
opruimen. Ben ik het
overigens helemaal mee
eens. Alleen heb ik geen
zin in toestanden. Ka
mers opruimen betekent:
veel vuile was en veel
vragen. „Mam, wat moet
ik hiermee? Waar liggen
de doekjes? Zijn er stof-
zuigerzakken? Heb jij iets
om de spiegel schoon te
maken? Moet er chloor of
antikal in de wasbak?"
Terwijl ik meehelp, staat
Theo al hun vrienden te
woord die per telefoon
vragen wat onze kinde
ren van plan zijn.
Op maandagmiddag - na
een spectaculaire och
tend met 'persalarm' na
de vondst van een poe-
derbrief bij de LOI - ge
ven opruimen en stofzui
gen in je eigen huis mij
een miezerig gevoel. En
als op dinsdag een mooi
onderwerp voor een ver
haal afketst, omdat de
rijksvoorlichtingsdienst
vindt dat een Leider-
dorpse begrafenisonder
nemer uit piëteit voor de
nabestaanden niet mag
vertellen wat zijn aandeel
is in de begrafenis van de
oude koningin, baal ik.
Krijgt de overledene,
overeenkomstig haar
wens, nu wit op, in en
rond de koets? Van welke
bloemen hield ze en wat
komt er allemaal kijken
voor een staatsbegrafe
nis? Mag de ondernemer
binnenkort het predikaat
koninklijk voor de naam
van zijn onderneming
zetten of bestaat dat niet
meer?
Dom, dat moet ik ook al
lemaal niet willen weten.
Het is veel beter om op
mijn vrije woensdag de
keuken te soppen en de
kinderen te motiveren.
Olivier moet auditie doen
voor de muziekklas van
Da Vinei College en is
dus zenuwachtig. Fleur is
bezig aan een werkstuk
over Hong Kong en wil
dat ik het lees voordat ze
aan haar afronding be
gint. Met Sam nog eysn
alle problemen van de
Nederlandse taal doorge
nomen. Hij heeft toets-
week en denkt dat zijn
moeder de stof iri zijn
hoofd kan stampen. Als
hij drie uur later terug is,
is het proefwerk natuur
lijk heel erg moeilijk ge
weest. De hele klas heeft
dezelfde mening. Sam
weet het zeker: zijn moe
der had die tekst ook niet
kunnen doorgronden.
Daarna Olivier met gitaar
afgezet in de aula van
zijn toekomstige school.
Ik krijg het sentimentele
gevoel in een aflevering
van Fame te zijn beland.
Toen ik nog jong was
mijn favoriete tv-pro-
gramma. Meer dan hon
derd kinderen in de aula
van het Da Vinei willen
gretig laten zien wat ze
kunnen op het gebied
van tekenen, muziek en
toneel. Donderdag, aan
het eind van de werkdag,
nog naar de boekhandel
voor een wiskundeboek.
Onze 22-jarige dochter is
bij verrassing even naar
huis gekomen om de for
mulieren van de sollicita
tie door te nemen. Moet
ze nu uit de studenten
verzekering en hoe regel
je het ziekenfonds? Heeft
een spaarregeling in haar
situatie zin? Theo en ik
buigen on6 er over. Aan
tafel neemt ze tot ver
maak van Fleur en Sam
haar lovers door. Van de
een heeft ze een totaal
verkeerde ansichtkaart
gekregen en de ander
houdt zich niet aan af
spraken. Afserveren dus.
Voorlop% geen bruiloft.
Gelukkig.
We proberen tegen beter
weten in rust in de tent te
krijgen. Dat lukt van geen
kanten. Over elven gaan
er nog steeds deuren
open en presteert Sam
het om een plaat op te
zetten. Nee, geen cd,
dvd, maar gewoon kras
send vinyl. Het nachtrit
me krijg ik daarna niet
meer te pakken. En als ik
weer opsta, blijft het le
ven van onze oude ko
ningin mij enorm intrige
ren. Hoe deed zij dat nu
met al haar kinderen?
Saskia Stoelinga
Reageren? s.stoelinga@? 'dc.nl
Rijnsburgsen nemen afscheid van prinses Juliana
Als ze tegen half elf
donderdagmorgen de
Toussaintkade langs
de paleistuinen oplo-
t' pen, valt de drukte
erg mee. Of liever ge
zegd tegen, bena
drukken de Rijns
burgsen in koor. J
Nel Lagerwerf: JjH
„Het zegt ken- jJSH
nelijk de jon-
geren niet
l veel
dert Van Eg-
mond snel
van mening:
„O, dan ga ik
ook."
Jan Preenen
Annelies van Delft, Carolien van Eg-
mond en Nel Lagerwerf schieten plot
seling vol. Op weg naar Den Haag
hebben de drie Rijnsburgsen steeds
benadrukt dat ze het overlijden van
prinses Juliana anders hebben beleefd
dan de dood van prins Claus. Wat af
standelijker. Minder geëmotioneerd.
„Dit is goed zo. Ze heeft haar rust ver
diend. Een leeftijd van 94 bereiken is
toch mooi. Met Claus lag het anders.
Die was veel jonger", zo verwoordde
Nel Lagerwerf de stemming van het
drietal.
Als ze donderdag in de tent aan de
achterzijde van Paleis Noordeinde
het condoleanceregister tekenen,
komen echter onverwachte gevoe
lens naar boven en kunnen ze hun
ogen nauwelijks droog houden. Van
Delft: „Even m'n neus snuiten. Dit
grijpt me toch meer aan dan ik had
gedacht. Het is de sfeer hè. De stil
te." Of om met Van Egmond te spre
ken, voor zover dat op dit moment
gaat: „Ik dacht, ik ben bij prins Claus
geweest, het zal nu toch wel anders
zijn. Maar het was precies hetzelfde.
Het overkwam me weer." En Lager
werf: „De dood is altijd iets afschu
welijks. Hoe oud iemand ook is."
Van Delft: „Je wordt altijd ge
mist."
Dat ze er op de eerste dag van
het condoleren bij zijn,
spreekt voor zich. Ze hebben
alledrie als het ware oranje
bloed in de aderen, zo ko
ningsgezind zijn ze. Anne
lies van Delft en Nel La
gerwerf zijn in Rijnsburg
geboren en getogen en
zijn door hun ouders
bij de geboorte al aan
gemeld bij de Oranje
vereniging. Carolien
van Egmond, die
haar leven in Zee
land is begonnen,
is achttien jaar ge
leden in Rijns
burg komen
wonen en door
haar vriend bij
de Oranjever
eniging ge
haald. „Die was
voorzitter en
zei, joh, doe ook
eens wat. Later
ben ik bestuurs
lid geworden.
Dat ging niet zo
gemakkelijk. Er
moest wel twee
keer over wor
den gestemd.
Als vrouw kom
je niet zomaar
in het be
stuur." Nu ze al elf jaar secretaris is,
heeft ze even overwogen om zich in
stijl te kleden en het officiële tenue
van het bestuur van de Oranjever
eniging aan te doen: grijze shawl,
witte blouse, zwart colbert en grijze
rok. „Waren we als bestuur gegaan,
dan had ik me wel zo gekleed. Nu
niet. Daarom heb ik maar voor ge
wone kleren gekozen. Juliana zou
trouwens ook zelf hebben gezegd:
doe maar gewoon.
Die instelling van de oud-vorstin be
heerst grotendeels de gesprekken als
het oranjetrio om negen uur met de
auto uit Rijnsburg vertrekt, bij het
Transferium in Leiden overstapt op
de gratis bus naar het Centraal Sta
tion in Den Haag en daar de even
eens kostenloze pendelbus pakt naar
Paleis Noordeinde. Nel Lagerwerf:
„Dat gewone van Juliana heeft me
altijd erg aangesproken. Giste
ren zag ik nog een reportage
van haar. Ging ze kijken
naar gerenoveerde hui
zen in Rotterdam. En
waar stapte ze naar
binnen? Bij iemand,
van wie het huis
nog niet was op
geknapt. Kij
ken hoe
het daar was. Zo was ze. Ze ging ge
woon haar eigen gang." De andere
twee vallen haar bij: „Ja, ze leefde
met iedereen mee en was altijd erg
sociaal."
En dus leven ze nu met Juliana mee.
En met de nabestaanden. Carolien
van Egmond: „Het ontroert als je
Beatrix op het bordes van Soestdijk
ziet staan met die trillende lippen.
Ze moet straks toch weer alleen te
rug in haar huis. Je mag dan veel
mensen om je heen hebben, op een
gegeven moment ben je toch weer
alleen."
Nel Lagerwerf is zo betrokken bij het
koninklijk huis dat ze zich vrijdag
nacht schuldig voelde toen bij haar
thuis nog de vlag uithing: „Ik was
vijftig geworden en we hadden er
gens anders feest gevierd. Toen we
om twee uur terugkwamen, schrok
ik. Snel binnenhalen, zei ik.
Een paar uur later hing die
vlag er weer. Ditmaal half-
dat Juliana is overleden. De rij zou
toch veel langer moeten zijn. Dit
verdient ze niet."
Halverwege de Toussaintkade lopen
ze in de armen van het NOS-Jour-
naal. Of ze een uurtje mogen wor
den gevolgd? Geen punt. Wie zijn ze?
„We komen uit Rijnsburg en zijn van
de grootste Oranjevereniging van
Nederland. Het afgelopen weekein
de werd op de televisie gezegd dat
Katwijk de grootste zou zijn, maar
dat klopt niet." Wat doet het hen?
„Heel veel. Juliana was altijd een
moederfiguur, die heel dicht bij het
volk stond."
Die mening zetten ze even later ook
in het condoleanceregister. Nel La
gerwerf: „Lieve prinses Juliana. Har
telijk bedankt voor wat u voor ons en
voor ons volk hebt gedaan. "Annelies
van Delft:Ontroerd hoorde ik van
uw overlijden. Rust nu maar uit. U
heeft het verdiend.En Carolien
van Egmond:
Dank
voor alles dat u voor ons land hebt
betekend. Rust nu maar in vrede.
Daarna vinden ze in de paleistuin
een 'mooi plaatsje' voor hun bloe
men: een bos witte gerbera's en een
mix van gele rozen en witte chrysan
ten. Annelies van Delft: „Het liefst
hadden we het helemaal bij wit ge
houden, de lievelingskleur van Juli
ana, maar dat is niet helemaal ge
lukt. Maar zo is het toch ook mooi?"
Ontroerd en veel emotioneler dan ze
hadden verwacht, bestijgen ze de
trappen van het paleis, vergapen ze
zich aan de vele kransen en staan ze
ten slotte bij de baar. Een paar se
conden, omdat ze al gauw een teken
krijgen dat er nog meer wachtenden
zijn. Maar het lijkt veel langer, zegt
Carolien van Egmond even later. „Je
denkt op zo'n moment nergens
meer aan. Alleen aan haar. Ik vond
het heel mooi. Met een heel apart
muziekje erbij. Bij Claus had je dat
niet. Daardoor vond ik het nu
completer."
Aangeslagen verlaten ze het
paleis, daarbij niet uitsluitend
dat ze hier op korte termijn
weer terugkeren. Ook al laat
Carolien van Egmond in eer
ste instantie weten dat zij nog
niet weet of ze aanwezig zal
1 als prins Bemhard
overlijdt. „Ik heb niet
zoveel met hem."
Als de andere
twee laten weten
dat zij wél
Annelies van Delft, Carolien van Egmond en Nel Lagerwerf (van links naar rechts) tekenen het condoleanceregister voor prinses Juliana in Paleis Noordeinde. Foto: Dick Hogewoning
