Juliana overleden
aan longontsteking
JULIANA
Na de zoen van Jos
Brink was alles goed
'We misten u al een tijdje'
Grootste wens: dat de
pers zou ophoepelen
Eerbetoon aan prinses
Politiek rouwt bij afscheid 'koningin van het volk' Buitenland roemt
eenvoud Juliana
^btinses Qutiana
mi
en gevolgen
or huwelijk
haag - Doordat de hofrouw
i tot en met 11 april, heeft
iverlijden van prinses Juli-
;een consequenties voor
luwelijk van prins Friso en
el Wisse Smit en ook niet
Koninginnedag. Het hu-
kis gepland op 24 april in
Koninginnedag is op de
ortedag van Juliana, 30
in Warffum en Gronin-
iana door joden
er gewaardeerd
riJK - Prinses Juliana werd
joodse gemeenschap op
len gedragen. Niet alleen
ze veel belangstelling voor
ot van de joden in de
ede Wereldoorlog, ook be
lt ze na haar aftreden in
samen met haar echtge-
in 1986 Israël. De belang
ing van de voormalige vor-
voor de Tweede Wereld-
og uitte zich onder meer in
vriendschap met Simon
enthal, die talrijke oorlogs-
adigers heeft opgespoord
>n onderscheiding kreeg.
3 ngonsteking
ak dodelijk
iburg - Veel ouderen in
»rland sterven aan longont-
ng. Longontsteking, ofwel
ïmonie, staat volgens het
raai Bureau voor de Statis-
n de topvijf van ziekten
de meeste sterfgevallen.
ies Juliana overleed zater-
Dok aan de gevolgen van de
e. Huisartsen registreerden
02 123.000 patiënten met
ongontsteking. Het aantal
gevallen was in dat jaar
16500, ongeveer 5 procent
et totale aantal zieken.
anaboom op
imfeestdag
ijk - De Nationale Boom-
die woensdag zou
en gehouden is in verband
iet overlijden van prinses
ia verplaatst naar woens-
april. Dat laat direceur
Derksen van de Stichting
nale Boomfeestdag weten,
ns de viering van Nationa-
omfeestdag in Borsele
t een speciale herden-
boom geplant vooj: de
eden prinses. Juliana heeft
jaren tachtig op Nationale
ïfeestdag in Baarn zelf ooit
loom geplant.
den tijdens
Ie Omgang
erdam - De deelnemers
Ie Stille Omgang in Am-
hebben in de nacht
iterdag op zondag stilge-
ij het overlijden van
Juliana. Tijdens de ruim
n eucharistievieringen
jaarlijkse processie
ie Amsterdamse binnen-
%erd voor haar en voor de
üdijke familie gebeden. De
lisatie schatte het aantal
emers op acht- tot tien-
nd.
stel opening
uwbouw OCW
aag - De voor dinsdag 30
geplande opening van
euwe gebouw van het mi-
ie van onderwijs, cultuur
itenschap (OCW) in Den
is afgelast in verband met
'erlijden van prinses Juli-
)e opening van de hofto-
worden verricht door
Maxima. De vrouw van
rins Willem-Alexander
it nieuwe onderkomen
it ministerie eigenlijk al in
nber officieel openen,
ze moest toen verstek la-
an in verband met haar
;erschap.
sten neemt
iirdig afscheid
idorp - De redactie Vor-
m il op een 'vorstelijke ma-
Wfscheid nemen van prin-
liana en komt daarom na
evi litvaart met een nieuw
enc ilaar van het maandblad.
en iplande aprilnummer ligt
e i le drukker te drogen,
'itejan worden ongeveer twin-
jina's toegevoegd. De re-
besliste het hele traject
erlijden tot bijzetting te
J in. „Dat betekent dat pas
5 ide week dinsdag de laat -
jina's kunnen worden ge-
zei hoofdredacteur C.
„jrde. Bovendien wil Vor-
;n fotoboek uitbrengen
voormalige koningin.
irlijden exact
mjaar na Emma
iag - Prinses Juliana is
eventig jaar na haar ge-
ootmoeder Emma
den. Die stierf op 20
1934 in het paleisje aan
ïge Voorhout in Den
nu een museum. Juliana
n zeer goede band met
ootmoeder. In hetzelfde
ji seg ze een nieuwe klap te
>2( ken: óp 3 juli overleed
'ft ider prins Hendrik, op
eveneens dol was.
maandag 22 MAART 2004
Koningin Beatrix was gisteren ook op paleis Soestdijk.
Foto: ANP/Marcel Antonisse
soestdijk/gpd - Prinses Juliana,
die zaterdagmorgen is overleden
aan de gevolgen van longontste
king en algehele zwakte, wordt
woensdag 31 maart in Delft be
graven. De prinses stierf om tien
over zes op 94-jarige leeftijd.
Bij haar sterfbed op Paleis
Soestdijk waren aanwezig prins
Bernhard en haar dochters Bea
trix, Irene en Margriet. Christi
na arriveerde later per vliegtuig
vanuit haar woonplaats New
York. Kroonprins Willem-
Alexander, Maxima en hun
dochtertje Amalia kwamen gis
teren vervroegd van hun win
tersportvakantie in Lech terug.
Juliana, geboren op 30 april
1909, werd in 1948 ingehuldigd
als koningin en deed 32 jaar la
ter, in 1980, afstand van de
troon. Zij gaat de geschiedenis
in als de 'moeder van het volk',
die behalve koningin vooral
mens was. Premier Balkenende
herdacht haar zaterdagochtend
in een tv-toespraak. „Zij was
een moeder van ons allen", al
dus de premier.
De prinses leed sinds 1998 aan
een geleidelijk toenemende ver
wardheid en geheugenverlies.
Ze werd de laatste jaren bege
leid door een team van ver
pleegkundigen. Toen de ko
ninklijke familie de millenni
umwisseling in India door
bracht, bleef Juliana 'om ge
zondheidsredenen' in Neder
land achter. In 2001 zei prins
Bernhard in een interview ter
gelegenheid van zijn 90e ver
jaardag: „Het geheugen is nul
en soms herkent ze mensen en
familie niet."
Tot kort voor haar 90e verjaar
dag is Juliana door ingewijden
omschreven als een fysiek ijzer-
sterke vrouw. In tegenstelling
tot haar echtgenoot prins Bern-
hard, die vele malen in het zie
kenhuis werd opgenomen,
heeft Juliana weinig operaties
ondergaan. In 1996, twee jaar
voor zij haar heup brak, onder
ging ze een staaroperatie aan
het rechteroog.
Pas na haar 85e verjaardag, ze
was toen al vijftien jaar geen
koningin meer, deed Juliana
het echt rustig aan. Publieke
optredens hield ze voor gezien.
Een van haar laatste hoogte
punten was haar diamanten
bruiloft in 1997. Samen met
prins Bernhard nam zij toen al
haar kinderen en kleinkinderen
mee naar Kenia, waar het 60-ja-
rig huwelijksfeest in alle beslo
tenheid werd gevierd.
alkmaar/gpd - Die ene zoen.
Die verjaardagskus van Jos
Brink aan - toen nog - koningin
Juliana. Hij was er zo maar en
werd een monumentje, een te
levisiefragment dat bij Juliana
ging horen. En bij Jos Brink zelf.
„Eigenlijk is het folklore gewor
den", zegt hij nu.
Moesten ze Jos Brink wel vra
gen? De organisatoren van de
viering van de 70ste verjaardag
van de vorstin, in 1979, zaten er
een beetje mee. Er moest een
groot feestprogramma worden
opgenomen in het Haags Con
gresgebouw. Brink had al heel
wat gedaan op tv, maar was
toch vooral bekend als de on
voorspelbare flapuit die schijn
baar alles zei wat op dat mo
ment in zijn hoofd opkwam.
Toch waagden ze het erop.
„Maar ze probeerden nog aller
lei zekerheden in te bouwen. Ik
weet nog dat de Rijksvoorlich
tingsdienst vooraf naar me toe
kwam omdat ze mijn teksten
wilden lezen. Ik dacht: nou,
mooi niet. Toen kreeg ik allerlei
instructies. Ik moest het vooral
niet wagen om het woord
rechtstreeks tot de koningin te
richten. Dat hoorde niet zo. En
direct contact zoeken was al
helemaal uit den boze. Ik dacht
meteen: dan wordt het dus he
lemaal niks. Een hand en een
zoen zijn toch wel het minste
waarmee je het feestvarken te
gemoet kunt treden?"
Hij deed het dus gewoon. Een
hand, een zoen en een vrolijke
felicitatie. De spontaniteit, de
ontwapening, maar vooral de
blij verraste reactie van de jari
ge zelf maakten het tot een ge
denkwaardig tv-moment. Een
uitbrander van hogerhand bleef
Brink bespaard. „Alle verbods
borden die de paleiskopstukken
me voorafhadden ingeprent,
waren na afloop kennelijk door
iedereen vergeten. Want ieder
een had gezien dat de koningin
het kostelijk had gevonden. En
als de koningin het goed vindt,
vindt iedereen het opeens
goed."
Na de feestelijkheden-met-de-
kus heeft Jos Brink Juliana nog
verschillende keren ontmoet.
„Ze kwam naar onze voorstel
lingen kijken en liep na afloop
altijd even de kleedkamer bin
nen om te zeggen hoe ze het
vond. En ik ben kort na de be
wuste verjaardag een keer uit
genodigd bij haar thuis, op
Soestdijk. Ik zie nog voor me
hoe ze daar de koffie inschonk.
En daar had ze dan een koekje
bij, gewoon zoals je dat van een
gezellige oma verwacht."
den haag/gpd - Na het bekend
maken van de dood van Juliana
hebben mensen massaal hun
medeleven getoond op meerde
re condoleanceregisters op in
ternet. Op de sites staan inmid
dels vele duizenden reacties.
„We misten u al een tijdje, nu
helemaal", schrijft Torbijn van
de Tweel.
„Dag lieverd en dank je wel
voor alles", zegt ene Martijn.
Marieke de Wit meldt: „Rust in
vrede en waak over ons. Vaar
wel Moeder des Vaderlands."
En Tilly van den Berg: „Gisteren
gevangen in de gouden kooi.
Vandaag de langgewenste vrij
heid." Behalve op internet heb
ben ook veel provincie- en ge
meentehuizen condoleancere
gisters opengesteld waar men
sen hun medeleven kunnen be
tuigen. De Rijksvoorlichtings
dienst (RVD) heeft een alge
meen informatienummer
opengesteld voor het publiek
(0800-3001813).
Prins Willem-Alexander, prinses Maxima en hun dochter Amalia
keerden gisteren vervroegd terug van hun wintersportvakantie in
Zwitserland. Foto: ANP/Robin Utrecht
Rijswijk/ANP - Natuurlijk be
zocht koningin Juliana in 1971
tijdens het staatsbezoek aan In
donesië op Java de Borubudur.
Eenieder die daar zijn arm door
de opengewerkte stupa's steekt
en de Boeddha aanraakt, mag
een wens doen. Juliana had een
hartgrondige: dat de pers zou
ophoepelen.
De Rijksvoorlichtingsdienst zat
er zoals altijd, als een buffer
tussen. Wijlen Willem van den
Berge, hoofd pers en publiciteit
tot 1981, kon ervan meepraten.
Hij moest redden wat er te red
den viel toen fotografen haar te
dicht naderden en ze geen toe
stemming meer gaf voor foto's:
„Nee, mijnheer Van den Berge,
ze hebben het niet verdiend."
Een andere keer nam ze, tijdens
een opening, gewoon letterlijk
de benen.
De weerzin zou nimmer afne
men. Op de 85ste verjaardag
van prins Bernhard, toen alles
wat veteraan en pers was zich
in de tuin van Soestdijk had
verzameld, werd de toen 87-ja-
rige er knettergek van. Al dat
geknip, al dat geflits. Ze be
schermde zich door de handen
voor de ogen te houden. Wat
later werd het haar echt te gor
tig en beende ze weg. Daarmee
maakte ze een veteraan op een
trapje (om beter te kunnen fo
tograferen) zo aan het schrik-
ken, dat hij met leertje en al
omkukelde. De man bleef on-
Juliana kon evenmin verkrop-
pen dat ze zich niet goed kon
verdedigen tegen al het ge
schrijf, waar of niet waar. Zei-
den was ze zo kwaad als toen
enkele jaren geleden haar ge
liefde vader prins Hendrik in
een krant 'flierefluiter' werd ge
noemd. Hoewel dit niet be
paald een onthulling was die in
den lande opzien baarde, was
Juliana buiten zichzelf. Ze wilde
zelfs een proces aanspannen.
Juliana liet tijdens een tv-inter-
view in 1987 nog eens ongezou
ten weten hoe ze over de pers
dacht. Op de vraag hoe ze her-
innerd wilde worden, zei ze:
„Dat moeten ze zelf weten, als k
ze maar niet al die onzin gelo-
ven die er over ons geschreven 1
Veel prullaria in de aanbieding
Amsterdam - Warenhuis De Bijenkorf in Amsterdam heeft gisteren een etalage aan het Damrak inge
richt als eerbetoon aan prinses Juliana die zaterdag in alle vroegte op paleis Soestdijk overleed.
Foto: ANP/Juan Vrijdag
den haag/gpd - Kleine onder
nemers hebben zich al laten in
spireren door de dood van
prinses Juliana. Via bekende
veilinghuizen als Marktplaats
en e-Bay op internet werden af
gelopen weekeinde onmiddel
lijk allerlei Juliana-hebbedingen
aangeboden.
Een koninklijk oranje blik met
een afbeelding van Juliana ter
gelegenheid van haar 25-jarige
jubileum als koningin. Een fles
met onbekende inhoud met de
hoofden van Juliana en Beatrix
erop. Een lepeltje met Juliana
en Beatrix ter ere van de
troonsbestijging van de laatste
op 30 april 1980. Het zijn maar
een paar voorbeelden van wat
de ware liefhebber van het ko-j
ningshuis deze dagen kan vin
den op internet.
Helemaal nieuw is het aanbie-i
den van Juliana-spulletjes niet,,
maar de hoeveelheid is gisteren'!
en zaterdag wel aanzienlijk toe
genomen. Waar normaal dage
lijks drie- tot vijf nieuwe enj
tweedehands Juliana-paraferv
nalia worden aangeboden, wa-'(
ren dat er dit weekend ineens
tientallen.
Rijk zullen de aanbieders waar-
schijnlijk niet worden. Er blijkt-;
nog nauwelijks animo bij ko- j
pers. De producten wordend
hooguit drie, vier keer bekeken
en als er al geld wordt geboden,
is dat slechts een paar euro.
nru U A A /- Zrnrt Drinc-ar umr Knirfmi] An Irnnin r.Annan T.nn r.n An nnAnn \Tnl„n~n U I11.:/->T 1-- 1 JTT.IA V"V j- A -A- k/ Vlll V-
den haag/gpd - Prinses Juliana was bovenal de konin
gin van het volk. Van links tot rechts roemen de politie
ke partijen in de Tweede Kamer de overleden prinses
als een vorstin met oog voor de burger.
De voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer,
Timmermari-Buck en Weisglas, schrijven in een geza
menlijke verklaring dat prinses Juliana in de harten van
velen zal voortleven. CDA-fractievoorzitter Verhagen
noemt Juliana een 'echte moeder der natie'. „Zij was
de koningin van de wederopbouw."
Ook WD-leider Van Aartsen refereerde aan de zware
periode van na de oorlog. Volgens hem is het overlij
den van Juliana een 'enorme slag voor de generatie die
de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw van Ne
derland heeft meegemaakt'.
De PvdA roemt Juliana als 'de koningin die het konink
lijk huis een plek midden in de Nederlandse samenle
ving heeft bezorgd'. PvdA-leider Bos: „Door haar ma
nier van optreden heeft ze het draagvlak voor de mo
narchie vergroot."
De SP zegt respect te hebben voor de manier waarop
Juliana probeerde 'de afstand tussen vorst en bevol
king te slechten'. GroenLinks-leider Halsema noemt
haar 'een zachte betrokken koningin, die op verschil
lende gelegenheden ook grote moed heeft getoond'.
D66-leider Dittrich spreekt van de warmte en onge
dwongenheid van de overleden prinses die bij hem
'een dierbare herinnering nalaat'. De ChristenUnie
herinnert Juliana als de koningin, die een gewone me
vrouw wilde zijn. De SGP rept van de 'warme en men
selijke wijze waarop Juliana inhoud gaf aan haar ko
ningschap'. LPF-leider Herben laat weten dat met de
dood van Juliana 'een bijzonder mens is heengegaan'.
Levensloop prinses Juliana van Oranje-Nassau
1909
Prinses Juliana op 30 april in
Den Haag geboren als enig
kind van
koningin
Wilhelmina
en prins
Hendri
7909'2004
Wapen
ZKH Prinses
Juliana
1927
Juliana meerderjarig:
op 2 mei wordt ze
geïnstalleerd als lid van
de Raad van State.
□Ill
■otm
1930 -J
Kroonprinses
sluit haar studie
letteren en
wijsbegeerte aan
de universiteit in
Leiden af.
1934
Koningin Emma, de
oma van prinses
Juliana, en haar
vader prins Hendrik
overlijden. Juliana
volgt haar vader op
als voorzitter van het
Nederlandse Rode
Kruis.
1938
Geboorte eerste dochter
Beatrix 31 januari in paleis
Soestdijk.
1939
Geboorte prinses Irene 5
augustus in paleis Soestdijk.
1943
Geboorte prinses
Margriet 19 januari in
Canada
1962
De moeder van Juliana, prinses
Wilhelmina, overlijdt 28
november op 82-jarige leeftijd
1967
27 april, geboorte eerste
kleinkind: Willem-Alexander,
zoon van prinses Beatrix en
prins Claus. Aan het einde van
haar koningschap heeft ze 14
kleinkinderen.
2001
Prins Bernhard
deelt mee dat
Juliana haar
geheugen
praktisch
volledig
kwijt is.
railil
UêpS
1940
10 mei: Duitsers
overvallen Nederland.
Koninklijke familie
vertrekt naar Engeland,
vanwaar Juliana met haar
dochters doorreist naar
-1937
Juliana en Bernhard
treden op 7 januari in Den
Haag in het huwelijk. Het
jonge paar vestigt zich in
paleis SoestdijK in Baam.
Eind november raakt
Bernhard bij een
autoongeluk in Diemen
zwaar gewond.
- 1948
6 september:
Juliana
koningin der
Nederlanden ir
Nieuwe Kerk in
Amsterdam
1947
18 februari:
geboorte
prinses Maria
Christina in
paleis
Soestdijk
Troonsafstand
koningin Juliana
ten behoeve van
haar dochter
1998
Prinses Juliana breekt
heup bij een val. Ze
verblijft ruim twee
weken in het Haagse
Bronovo-ziekénhuis.
In mei is haar laatste
openbare optreden bij
het huwelijk van
Maurits en Marilène
van den Broek.
-J 2004
Prinses Juliana
overlijdt op 20
maart op 94-jarige
leeftijd aan de
gevolgen van een
longontsteking op
Paleis SoestdijK, in
het bijzijn van haar
dochters Beatrix,
Irene en Margriet.
den haag/gpd - Vanuit het bui
tenland zijn het weekeinde vele
blijken van medeleven gekomen
met de dood van prinses Juliana.
De Belgische koning Albert II
stuurde zaterdag meteen een
rouwtelegram naar koningin
Beatrix om haar en haar familie
te condoleren. In de Belgische
media werd Juliana getypeerd
als 'een erg vooruitstrevende
koningin, die door haar een
voud en menselijkheid enorm
heeft bijgedragen tot de popu
lariteit van de monarchie'.
De gouverneur-generaal van
Canada, Adrienne Clarkson, liet
in een verklaring weten dat de
'bewondering van Canada voor
prinses Juliana en het Neder
landse volk' nooit is afgenomen
en dat 'alle Canadezen treuren
om haar overlij dep'. Prinses Ju
liana woonde in de Tweede
Wereldoorlog in Canada, waar
prinses Margriet werd geboren.
Ook de Britse koningin Eliza
beth stuurde een blijk van op
rechte deelneming aan Beatrix
en toonde zich volgens een
woordvoerder 'droevig' over
het nieuws. 'Holland neemt af
scheid van zijn fietsende ex-
monarch', schreef de Sunday
Telegraph gisteren. Menig Brit
se zondagskrant prees de 'doe
maar-gewoon' -houding van
Juliana. 'Ze klom op de fiets,
schonk thee voor paleisgasten,
winkelde bij de lokale super
markt en stuurde haar kinderen
naar een gewone school. De In-
dependent stelde vast dat de r
monarchie in Nederland zo
goed functioneert dankzij Juli
ana.
Ook de Duitse pers schildert Ju
liana af als een fietsende konip- I
gin, die dichtbij het volk stond
en die je zomaar op de markt
tegen het lijf kon lopen.
Ook president Johannes Rau
(SPD) prees Juliana. Zij werd
door veel Duitsers 'zeer vereerd
en bewonderd', aldus Rau in
een condoleance aan koningin
Beatrix. 'Haar hartelijke uitstra-
ling en goedheid zal door ons
allen bijzonder worden gemist.
Wij rouwen om een grote ko
ningin, die on&in veel opzich
ten tot voorbfMd was'.
De Surinaamse president Vene-
tiaan toonde in een via de Suri
naamse media gepubliceerde
brief zijn medeleven aan prins 1
Bernhard, koningin Beatrix, de
overige leden van het konings
huis en aan het Nederlandse
volk. „In haar jaren als konin-
gin der Nederlanden heeft zij
haar rol als koninklijke begelei-
der van de ontwikkeling van
Suriname met volle inzet en
warme belangstelling vervuld." J
De Antilliaanse regeringspartij 1
Frente Obrero Liberashon
(FOL)van premier Godett en 1
haar wegens corruptie veroor- J
deelde broer Anthony, schrijft'
in een verklaring 'geschokt' te J
zijn door het overlijden van 'dë
moeder van onze geliefde ko- I
ningin, prinses Juliana'.
