KUNST CULTUUR
Nieuw werk
van Hans
van Manen
Wintercollectie
Klunzigheid maskeert perfectie 'Venus and Adonis': hartveroverend
Richard III
blijft bij
buitenkant
Een kijkshop vol licht,
maar zonder juffrouw
zaterdag 13 maart 2oo4
jortret van Bram van Velde.
liciteitsfoto
in Velde
or Lakenhal
- Stedelijk Museum De
enhal heeft een zelfportret
de Zoeterwoudse kunste-
rBram van Velde aange-
ht, Van Velde (1895-1981)
Iderde het doek in 1922 tij-
s een verblijf in Duitsland.
995 organiseerde De Laken-
een tentoonstelling van het
kvan Van Velde die vooral
endheid verwierf door zijn
ienbarend kleurgebruik en
ongepolijste techniek.
•gacontract
or Jan Smit
ndam - De Volendamse
;er Jan Smit heeft een meg-
itract getekend voor een
s optredens in Duitse con-
ïalen. De boekingen lopen
1006. De 18-jarige artiest is
n Duitsland aan het repete-
voor de nieuwe shows. Bij
'concerten staat de Volen
ti imer op het podium met
iü b Duitse namen van het
srepertoire. Om beurten
in zij hun liedjes. Smits
ager Jaap Buys zegt dat de
sers zo gek zijn op Jan Smit
ehem een geweldige gage
len.
amsterdam - Hans van Ma
nen krijgt een belangrijke rol
in het komende seizoen van
Het Nationale Ballet (HNB).
De wereldwijd druk bezette
choreograaf heeft tijd vrij ge
maakt om voor het eerst in
zeven jaar een nieuw ballet
voor het gezelschap te ma
ken. De wereldpremière is
gepland in maart 2005.
Van Manen opent in juli
2005 bovendien de nieuwe
Carte Blanche-serie. HNB-
directeur Ted Brandsen
maakte gisteren bij de pre
sentatie van het seizoen
2004-2005 bekend dat na
Van Manen eens in de twee
jaar bekende namen van
binnen en buiten de dans
kunst carte blanche' krijgen
bij de samenstelling van een
voorstelling.
Naast de klassieke sprookjes
voorstelling 'Assepoester' en
'oude' meesterwerken op het
repertoire van choreografen
als George Balanchine en
Frederick Ashton, heeft HNB
voor het komende seizoen
vier Nederlandse premières
en zeven wereldpremières
geprogrammeerd. Meest
ambitieuze wereldpremière
is de voorstelling 'Don Gio
vanni' op een choreografie
van Krysztof Pastor. Rob
Zuidam maakt daarvoor een
nieuwe compositie op basis
van Mozarts meesterwerk.
Het gezelschap doet in juni
2005 mee aan het Holland
Festival met de productie
'Ballet Now". Dirigent Er-
manno Florio zal met ingang
van het seizoen 2005-2006
de lacune van muzikaal lei
der van HNB opvullen.
parijs - Met de lente in aantocht presenteerde de beroemde Franse modehuizen afgelopen dagen hun nieuwe herfst en wintercollecties voor 2004-2005. De modeontwerpers
bleken zich vooral te hebben laten inspireren door de jaren vijftig. Op de foto de kleurrijke modellen van de Spaanse ontwerpster Agatha Ruiz de la Prada.
Foto: Reuters/Philipp Wojazer
theater i
Wijnand Zeilstra
Scott Muriel's BIC SHOW!
BtMuriël Brugman, Scott Nelson-
en Joe Dieffenbacher. Regie: Pieter
Ihmer. Gezien: 12/3 (landelijke
ïemière)schouwburg Leiden.
zijn klassieke ingrediënten
in verfrissende verpakking
Scott en Muriel brengen,
doorgezaagde meisje bij-
beeld, is zo'n klassieker die
een beduidend andere
ling krijgt. Aanvankelijk is
:en pop die nog vóór het
zagen al in stukken uiteen-
En terwijl we kijken naar
ebruikelijke opstelling van
de befaamde act, begint het
poppenhoofd ineens te bewe
gen en springt de echte Muriel
naar buiten.
De goochelaar en zijn assisten
te zijn een feit - hier zelfs met
de toevoeging van een wonder
lijke toneelknecht. Vaak misluk
ken de acts en zien we als het
ware de truc van de truc. Maar
natuurlijk worden we op het
verkeerde been gezet en gebeu
ren er alsnog wonderlijke za
ken. Klunzigheid maskeert in
deze show de technische per
fectie. Voor de pauze speelt
zich dat alles af in een stoffig
vaudeville-sfeertje, daarna is de
ambiance een gelikte show.
Aan afwisseling, vaart, perfecte
timing en visuele humor geen
gebrek in dit avondvullend pro
gramma waarin bijna geen en
kel woord wordt gesproken.
Scott Muriel doen denken
aan Mini Maxi die onlangs
het einde van hun shows aan
kondigden. Ze zijn - weliswaar
met andere accenten - waardi
ge opvolgers en worden ook
niet toevallig door Karei de
Rooy (Mini) gecoacht.
Natuurlijk moet je een dergelijk
programma afsluiten met een
spectaculaire verdwijnact. En ja
hoor, Muriel is plotseling ver
dwenen om net op tijd weer in
volle glorie voor het eindap-
plaus te verschijnen. En dat in
de schouwburg van Leiden, de
stad waar Muriel Brugman van
1989 tot 1993 Nederlands stu
deerde en ook woonde. Haar
carrière is anders gelopen, ze is
nu de ster in een show met acts
van internationale allure.
muziek recensie
Lidy van der Spek
'Venus and Adonis' door solisten, koor en
barokorkest van het Koninklijk
Conservatorium o.l.v. Nigel North, luit.
12/3, Dorpskerk, Voorschoten.
De 'Sturm und Drang'-periode
ligt al ver achter ons, maar
Sturm und Drang zal eeuwig
tieren. 'Venus and Adonis', het
enige maskerspel dat John Blow
schreef tot vermaak van koning
Karei II 'getuigde daar al van in
de 17de eeuw. En in de 21ste
eeuw zijn zang, dans en sna
renspel in dit werk nog steeds
stormachtig en dringend aan
wezig. Niet heftiger te ervaren
dan met 34 jonge mensen; so
listen, koor, en barokorkest van
het Koninklijk Conservatorium
onder leiding van Nigel North.
Levenslust en bevlogenheid ge
combineerd met puur talent
maakt dit kleine half-scenische
operatje-in-de-dop hartverove
rend en onvergetelijk.
Met weinig middelen wordt
veel gesuggereerd. Adonis in
bloedrood (coltruitje), Venus in
glanzend blauwe taft, Cupido in
rose pakje met zwanendonzen
vleugeltjes plus pijl en boog,
drie pré-cupidotjes slechts met
een wit tulen propje op de rug,
herders en jagers (koor) in
zwarte blouse en jeans (of iets
daaromtrent), en een rose sofa
voor de geliefden. Voor het po
dium zit het orkest en speelt de
planeten van de hemel. Als er
nog lieden in de stampvolle
Dorpskerk zitten die oude mu
ziek maar saai vinden, dan kun
nen zij dat tijdens dit concert
onmogelijk volhouden. De mu
ziek van Blow nodigt onbe
schroomd uit tot liefde, dans,
het vrolijke landlèven, maar
ook tot dodelijke droefenis en
rouw.
'Venus en Adonis, ze hadden
elkander zo lief. Maar om die
liefde spannend te houden
spoort de godin haar vriendje
aan om met een aantal vrien
den mee op jacht te gaan om
een vraatzuchtig wild zwijn te
doden dat de buurt onveilig
maakt. Adonis wordt echter
door het zwijn dodelijk ver
wond. Kreunend wordt hij naar
huis gedragen waar Venus hem
opwacht. Hij smeekt haar om
aan haar zachte boezem te mo
gen sterven. Waarop Venus
(Michelle Mallinger) hartver
scheurend fraai haar afscheids
lied zingt en het koor hem de
laatste eer toedicht in monu
mentale samenzang vol drama
en compassie. De betrekkelijk
kleine rol van Adonis wordt
overtuigend vertolkt door Hugo
Peixoto de Oliveira met zijn so
nore, bloedwarme bariton. De
hoofd-cupido Sarah Marie Kra
mer zingt als een sardonisch
pest-engeltje, prachtig heilig,
grappig en doordringend. Ze is
nét zo'n lekkere Witch uit Pur-
celTs 'Dido and Aeneas', zes
jaar later geschreven. Purcell's
originele gepunteerde ritmes
heeft hij helemaal zelf bedacht,
maar deze leerling van John
Blow is door dit beeldschone
maskerspel wel degelijk geïn
spireerd. Alle emoties die or
kest, koor en solisten actief
overkomen zijn van een vitali
teit en gedrevenheid die ook
zónder Cupido's pijlen recht
streeks doel treffen; het hart
van de luisteraar.
theater recensie
Susanne Lammers
Voorstelling: Richard III van Shakespeare
door Annette Speelt. Regie: Erik Whien.
Gezien: 12/3, LAKtheater, Leiden. Nogte
zien: vanavond, aldaar.
Het is een zielige figuur. Uitge
kotst door iedereen, lelijk, kreu
pel en geen succes bij" de vrou
wen. Richard III is een monster
dat wraak neemt op de wereld.
Hij verlustigt zich in een orgie
van geweld en bloed. Hij ver
moordt zijn broer, zijn neven
en iedereen die hem in de weg
staat op zijn weg naar de troon.
Ook bij Annette Speelt.
Alleen is hun Richard, gespeeld
door Thijs Römer, een jonge
god. Römer vertoont meer gelij
kenis met een Christusbeeld
dan met een nare gnoom; zijn
blauwe ogen boezemen ver
trouwen in, zijn taal vloeit als
honing. Dat maakt het lastig
om te geloven in het stuk. We
zien het onheil dat hij aanricht,
de vrouwen die hij te gronde
richt, maar begrijpen doen we
het niet. Heel in het begin
wordt even gesproken over Ri
chards seksuele frustraties,
maar zijn rancune blijft onver
klaard. Het blijft buitenkant,
een relaas.
Wel een mooi relaas, dat met
duidelijk genoegen, soms zelfs
wellust gebracht wordt door
Annette Speelt, en waarin de li
neair opgebouwde spanning en
de steeds heftiger wordende
speelstijl handig lucht krijgen
door satirische intermezzi en
bedoeld of onbedoeld komi
sche momenten.
Annette Speelt richt zich in de
eerste plaats op het tonen van
verglijdende loyaliteit, de on
trouw en het opportunisme
waaraan nauwelijks een perso
nage ontkomt. Het scherpst
komt dat tot uiting bij de da
mes, die de moordenaar van
hun dierbaren zo makkelijk om
zijn vinger kan winden, maar
ook de heren tonen weinig rug
gengraat, en spelen als dat zo
uitkomt schaak met echte men
sen. Maar net zo min als de
meedogenloosheid van de ti
ran, wordt hun naïviteit of
machtsverlangen gemotiveerd
door hun spel.
Dat maakt deze Richard III toch
een stuk dat aan je voorbij trekt,
hoe fraai het politieke beest dat
Michel Sluysmans maakt van
de griezelig glijerige Bucking
ham, of hoe overtuigend de Ko
ningin Elizabeth van Astrid van
Eek ook is. Opkomst en onder
gang van een nietsontziend
heerser met zijn entourage -
niet minder, maar ook niet
meer toont Annette Speelt.
Welke film zou iedereen ge
zien moeten hebben? Wat
is het mooiste boek ooit ge
schreven? Welke muziek
weet telkens weer te ont
roeren? Wat is het fraaiste
kunstwerk aller tijden?
Kortom: waarmee is Fik
Meijer, hoogleraar oude ge
schiedenis en auteur van
onder andere het boekje
Vercingetorix in de zevende
hemel?
Beste boek?
,,Dat wisselt, maar als ik moet
kiezen, dan toch voor de 'Ilias'
van Homerus. Een fantastisch
mooi geschrift in, let wel, een
eigenlijk schriftloze tijd - de
achtste eeuw voor Christus.
Het is een absoluut meester
werk. Een zoektocht, en daar
hou ik eigenlijk nog het meeste
van. Daarom vind ik die boek
jes van Paolo Coelho ook zo
aardig. Verhalen met een open
einde. Ook weergaloos ge
schreven vind ik 'Salammbo'
van Gustave Flaubert. Beter
nog dan 'Madame de Bovary',
zijn bekendste werk. Het gaat
over de liefde van een Cartha-
geense prinses voor een huur
lingenaanvoerder.
Beste film?
„Ik moet tot mijn schande be
kennen dat ik veel te weinig ga,
want het medium op zich vind
DE ZEVENDE
HEMEL
ik geweldig. 'II Postino' springt
er voor mij bovenuit. De film
gaat over de dichter Pablo Ne-
ruda die is ondergedoken op
een eiland en daar bevriend
raakt met een ongeletterde
postbode. Verder ben ik gek op
de sfeer van de Franse films uit
de jaren zeventig met Jeanne
Moreau, Simone Signoret en
Alain Delon. Omdat ik bezig
ben met een boek over wagen
rennen in de klassieke oud
heid, heb ik 'Gladiator' beke
ken. Leuke film hoor, goed ge
maakt ook, maar er ldopt na
tuurlijk geen zak van.
Beste muziek?
„Ik ben een enorme fan van
Monteverdi. Ik heb alles van
deze componist. Ik ga er niet
speciaal voor zitten, maar zet
het op als achtergrondmuziek
bij mijn werk. Dan draai ik ook
Mozart, Bach, Schubert en
Brahms. Ik ga ook graag naar
de opera. Van moderne mu
ziek weet ik niet zo veel af. Die
Jim Morrisson mag ik wel. Van
de Doors, ja. Maar doe mij
maar muziek uit de zestiende,
zeventiende eeuw."
Beste kunstwerk?
„Ik ben gek van Rome, daar
kom ik wel twee keer per jaar.
'De Stervende Galliër' is een
Romeinse kopie van een beeld
uit de derde eeuw voor Chris
tus. Hij ligt daar dodelijk ver
wond. Zó ontroerend! Alle
stemmingen die een mens
maar kan hebben zitten in die
sculptuur opgesloten. Verder
ben ik helemaal weg van Cara-
vaggio. In de kerk van St. Maria
del Populo stop je een muntje
in een gleuf en dan gaat het
licht aan. Een zacht schijnsel
straalt over 'De Bekering van
Paulus' en 'De Kruisiging van
Petrus'. Twee schitterende bij
belse scènes. Bij het maken
van dit soort keuzes laat ik me
maar leiden door mijn herin
neringen. Maar het blijft moei-
lijk, hoor. Hoe vergelijk je in
vredesnaam Rembrandt en
Van Gogh? Appelen met peren.
O ja, nu schiet me te binnen
dat ik ook erg gesteld ben op
een schilderij van mijn oude
klasgenoot Fer Hakkaart. Ik
ben alleen de titel kwijt."
Tekst: Ad van Kaam
Foto: Hielco Kuipers
door Herman Joustra
leiden - Vroeger, toen er nog
auto's werden tentoongesteld,
was het al een opvallend pand.
De garage van Huisman, een
groot, hoekig, glazen gevaarte
aan het Levendaal. Nu de au
to's zijn verdwenen en plaats
hebben gemaakt voor verschil
lende vormen van licht, springt
het zo mogelijk nog meer in het
oog. Vooral 's nachts. Dan lijkt
het gebouw op een reusachtige
lamp, met allemaal kleine
lampjes erin. De grote letters
'LICHT' die op de gevel staan,
dienen dan ook niet ter verdui
delijking. Ze zijn een verwijzing
naar de man die erachter zit,
die dit glasgebouw weer tot le
ven heeft gewekt.
Een deel van de begane grond
van het pand aan het Levendaal
wordt sinds kort gebruikt door
Frans van Nieuwenborg, indu
strieel ontwerper en lichtkun
stenaar. „Het is een gek pand
en eigenlijk helemaal niet zo
mooi", zegt hij. „Maar het is
een gewaagd pand, zo'n glazen
doos. Het staat daar heel ponti
ficaal aan het Levendaal, heel
beeldbepalend." Kortom, hele
maal niet zo'n gekke plek om
eigen creaties te tonen. Wie er
langs loopt werpt automatisch
een blik naar binnen.
Van Nieuwenborg hoefde dan
ook niet lang na te denken toen
eigenaar Herbert van Hoogda-
lem hem benaderde met de
vraag of hij belangstelling had
de benedenverdieping te hu
ren. „Het is geen showroom",
zegt Van Nieuwenborg. „In die
zin dat er niet allerlei produc
ten van mij te zien zijn. Wat ik
hier wil is steeds één product in
meervoudigheid laten zien. Dus
meerdere exemplaren. Op die
manier hoop ik dat mensen er
anders naar gaan kijken. Om de
drie maanden wil ik van pro
duct wisselen. Zie het als een
Een reusachtige lamp, met allemaal kleine lampjes.
Foto: Mark Lamers
soort kijkshop, maar dan eentje
zonder juffrouw. De prijs, mijn
telefoonnummer en adres staan
wel duidelijk aangegeven."
Van Nieuwenborg woont en
werkt op een steenworp af
stand, aan het Plantsoen. „Dit
is dus bijna aan huis, de men
sen hoeven maar even te lopen.
Als aan het Levendaal tien
mensen voor de ruiten staan te
kijken, vind ik dat prima. Maar
hier aan huis moet ik dat niet
hebben. Dat is te onrustig. Ik
merk al wel dat de nieuwe plek
me prikkelt om nieuwe ontwer
pen te maken.'
Aan het Levendaal hangt nu
nog een aantal, oudere lampen
van Van Nieuwenborg, exem
plaren van het model 'Delight'
dat hij ontwierp samen met
Martijn Wegman. Niet het eer
ste de beste ontwerp. 'Delight'
is ook te zien in het Museum of
Modern Art in New York, in het
Stedelijk Museum van Amster
dam en in De Lakenhal.
