Olijke
Franse knipogen op Boekenb
Einde
cd-tijdperk in
'Schilderen is je verliezen
in een fantasiewereld'
Normen, waarden en de geit van Albee
KUNST CULTUUR
In Leiden en de regio bestaat grote belangstelling voor
professionele- en amateuristische kunstbeoefening. Heilig Vuur
volgt stad- en regiogenoten die musiceren, zingen, dansen,
toneelspelen, fotograferen of op andere wijze actief zijn. Vandaag:
Renée de Vries.
Het zijn in elk geval schilderij
en die opvallen, de doeken van
Renée de Vries. Loop galerie
'De Engel van Hoogland aan
de Nieuwstraat binnen en je
ziet het meteen. De felle kleu
ren spatten er vanaf. Heel in
dringend, rood, geel, blauw,
groen. Wat ook opvalt: op bij
na al haar schilderijen is een
vrouw te zien. Of meerdere
vrouwen. Fraai aangekleed, of
halfnaakt.
Renée de Vries heeft die op
merkingen al veel vaker ge
hoord. „Men vraagt wel eens
of ik lesbisch ben, omdat ik
bijna alleen vrouwen schilder.
Nou, dat ben ik niet. Het is iets
uit mijn jeugd. Als kind was ik
een echt poppenmeisje, ik
speelde veel met poppen. Ik
maakte zelf kleertjes en mooie
draperieën, ik kleedde ze aan.
De vrouwen die ik schilder ver
kleed ik ook. Met bloemen, of
ëen hoedje. Of ik kleed ze juist
een beetje uit. Ik vind het ook
leuk om mezelf te verkleden."
„Vroeger keek ik vaak in een
fotoboek 'Vrouwen van Parijs'.
Ik ben ook een fan van de ver
halen van Guy de Maupassant.
Die sfeer vind je terug in som
mige van mijn schilderijen.
Maar zo werkt het niet altijd. Ik
■ben bijvoorbeeld ook een fan
Van Picasso, maar dat betekent
niet automatisch dat ik zijn
werk probeer te kopiëren. Je
moet komen met iets van je
zelf. Ik heb in de loop der jaren
een eigen stijl ontwikkeld."
„Onder meer door die vrou
wen, ja. Vrouwen zijn gewoon
mooi om te schilderen. Punt
uit! Ik laat me makkelijker gaan
als ik vrouwen schilder. Dat
doe ik uit mijn hoofd, ik ge
bruik geen modellen. Bij man
nen denk ik al gauw aan iets
krachtigs, als ik schilder. Ik
schilder ze af en toe wel, maar
dan ontstaan er andere schil
derijen. Glenn Gould bijvoor
beeld, de grote pianist, zet ik
meteen neer. Baf-baf-baf. Die
is hoekiger dan de vrouwen die
ik schilder."
En dan de felle kleuren. Daar
heeft ze ook een simpele ver
klaring voor. „De kleuren zijn
on-Hollands. Het zijn de kleu
ren van warme landen, warme
mensen. Ik zou het liefst weg
willen vluchten uit dit klimaat.
Mijn zus woont in Zuid-Afrika.
Ik ben er nu zeven keer ge
weest, heb er ook gereisd. Het
is er echt beeldschoon. De
kleuren zijn er zo anders. Ik
denk dat het ook door het licht
komt. Zo mooi! Maar dat bete
kent niet dat ik altijd kies voor
felle kleuren. Ik heb wel eens
vrij somber geschilderd, qua
kleur. Zoiets heeft ook met
stemming te maken, met wat
Renée de Vries: „Vrouwen zijn gewoon mooi om te schilderen. Punt uit! Ik laat me makkelijker gaan
als ik vrouwen schilder. Foto: Dick Hogewoning
je meemaakt. Ik had het toen
wat moeilijker."
„Zo ben ik ooit toegelaten tot
de Rietveld Academie, maar ik
ben er uiteindelijk nooit naar
toegegaan. Ik was vaak ziek,
had een rolstoel nodig. Nou, ik
zag me zelf niet met een rol
stoel tussen de Rietveld-jon
gens. In plaats daarvan ben ik
een schildercursus gaan vol
gen bij een kunstschilder, Dirk
Annokee. Na de tweede les
haalde hij mij eruit. Hij vroeg
me iets wat hij normaal nooit
aan zijn cursisten vroeg: of ik
bij hem in het atelier wilde ko
men als leerling. Ik ben daar
vijf jaar geweest. Ik heb het dus
in de praktijk geleerd. Dat was
leerling en meester, net zoals
het vroeger ging. Ik heb veel
van hem geleerd. Techniek,
vrijheid, met materiaal om
gaan... en durven schilderen.
Hij is een buitengewoon opti
mistisch, vrolijk mens en
maakte toen grote, abstracte
kleurrijke werken. Dat zal ook
wel van invloed zijn geweest
op mijn latere werk."
„Over zijn invloed gesproken,
ik schilder alleen met het pa
letmes. Dat deed hij ook. Ik
zou het niet meer anders kun
nen. De verf komt anders op je
doek. Levendiger, minder plat.
Dat fascineert me. Schilderen
heeft me sowieso altijd gefasci
neerd. Ik was 22 toen ik bij An
nokee kwam, maar daarvoor
had ik al heel veel getekend en
gefröbeld. Mijn oom is ook
kunstschilder. Als klein meisje
had ik al het idee: dat wil ik
ook. Het mooie is dat je je er in
kunt verliezen, je zit in je eigen
fantasiewereld."
Werk van Renée de Vries is te
zien in galerie 'De Engel van
Hoogland', aan de Nieuw
straat 27 in Leiden. Voor
meer informatie: 071-
5232283.
Herman Joustra
Sopraan te
zwaar voor rol
londen - The Royal Opera
House heeft de Amerikaanse
sopraan Deborah Voigt wegens
haar omvang laten vallen voor
de rol van Ariadne in de opera
'Ariadne auf Naxos' van Ri
chard Strauss. Castingregisseur
Peter Katona heeft bedacht dat
Ariadne een elegante zwarte
avondjurk moet dragen, in
plaats van het gebruikelijke to
ga-achtige gewaad. In plaats
van Voigt zal nu de slankere,
maar minder bekende Anne
Schwanewilms de rol van Ari
adne zingen.
Deep Purple
op Bospop
weert - Deep Purple, Status
Quo, Cheap Trick, Anthrax,
Walter Trout, Wishbone Ash,
Di-rect en Blof zijn de eerste
grote namen van het jaarlijkse
Bospop festival, dat dit jaar op
9 en 10 juli in Weert wordt ge
houden. Bospop is een festival
met een festivalcamping, een
nachtcafé en een markt. Meer
informatie: www.bospop.nl.
Rubens-overzicht
geopend in Lille
lille - Het Palais des Beaux-Arts
in de Franse stad Lille toont dit
jaar maar liefst 160 werken van
Peter Paul Rubens. De doeken
van de Vlaamse barokschilder
zijn bijeengebracht uit ver
scheidene collecties, zoals die
van de National Gallery in Lon
den, het Museum of Art in Phi
ladelphia, de Galleria degli Uffi-
zi in Florence en het Louvre in
Parijs. De expositie duurt tot en
met 14 juni. Het evenement
moet een van de hoogtepunten
worden van de manifestatie Lil
le 2004, Culturele Hoofdstad
van Europa. Er zijn in de voor
verkoop al 60.000 kaarten ver
kocht.
Zullen Ilse en Krezip het redden op internet?
door Wijbrand Schaap
theater recensie
Dick van Teylingen
Voorstelling: The goat of Wie is Sylvia?
Tekst Edward Albee. Vertaling: Coot van
Doesburgh. Spel: Linda van Dyck, Rik
Launspach, Sjoerd Pleijsier en Marcel
Osterop. Gezien: 6/3, IJmuiden. Nog te
zien: vanavond in de Leidse Schouwburg.
'Who's afraid of Viginia Woolf?'
zal veel top-vijf-lijstjes halen
met de beste toneelstukken van
de twintigste eeuw. Een nieuw
stuk van Edward Albee is daar
om een evenement. En hij mag
de zeventig ruim zijn gepas
seerd, het lukt hem weer zijn
publiek tegen de haren in te
strijken, voortijdig weg te laten
lopen, stevig te laten discussië
ren na afloop. In 2002 kreeg hij
voor 'The goat, or Who is Syl
via' in Amerika de Tony Award
voor het beste nieuwe stuk.
Het zit overzichtelijk in elkaar.
De wereldberoemde architect
Martin wordt geïnterviewd
door zijn oude vriend Ron.
Martin is erg afwezig. Uiteinde
lijk vertelt hij Ron de reden:
Martin heeft een affaire met
een geit, inclusief de lichamelij
ke consequenties. Ron is ge
schokt en informeert per brief
Stella, met wie Martin lang, ge
lukkig en monogaam getrouwd
is. Scène twee: Stella heeft de
brief gelezen en trekt alle regis
ters open. Uiteindelijk ver
dwijnt ze woedend. Scène drie:
Martin zit tussen en met de
brokken en zijn homoseksuele
zoon Paul helpt opruimen. In
zijn wanhoop zoent Paul zijn
vader hartstochtelijk. Ron komt
opnieuw zeggen hoe pervers hij
het allemaal vindt. Ook Stella
komt terug.
Albee schetst Martin als een in
teger personage: hij heeft de
zuiverheid ontmoet in de ogen
van een geit. Is dat gekker dan
communiceren met bomen en
dolfijnen, of knuffelen met var
kens? Op het platteland zoeken
ontluikende halfvolwassenen
hun gerief nogal eens bij die
ren. Hoe moet je oordelen over
een oprechte verliefdheid op
een geit? Ron, een botte media-
man, weet het wel: overspel is
menselijker dan trouw, lekker
rampetampen met een tijdelij
ke hulpverloofde, haha, hij ziet
het helemaal zitten, nou en of.
Maar dit is moreel verwerpelijk,
pervers zelfs. Stella heeft veel
meer recht op haar woede,
maar in haar verontwaardiging
luistert ze ook niet.
'The goat' past helemaal in de
lijn van Albee (en die van het
absurde theater): onder het sui-
kerglazuur van Amerikaanse
droom is een hoop stront te
vinden, en Albee mag daar
graag in roeren. Zijn intellectu
ele, overbewuste personages
doen ook in een knallende ru
zie nog aan zelfbeschouwing en
complimenteren elkaar met
sterke argumenten en metafo
ren. Toneel spelen is een ande
re manier om om te gaan met
het menselijk tekort. Waar ligt
de grens van het moreel en
emotioneel verwerpelijke? Al
bee laat de conclusie aan de kij
ker en verkoopt zijn ongemak
kelijke vraag met veel humor,
zij het soms van de lach-of-ik-
schiet-soort, en schuwt de sen
timentaliteit niet.
In de eerste Nederlandse versie
van 'The goat' speelt Rik Laun
spach een aardige, kwetsbare
architect en Marcel Osterop
een genuanceerde zoon. Sjoerd
Pleijsier is een platte tv-bons
waarvan je niet snapt dat hij
Martins beste vriend is. De
moeilijkste rol is voor Linda van
Dyck. Zij moet heel veel tege
lijk: wanhoop, tranen, humor,
schreeuwen, woede, agressie,
dierlijke grommen, hysterie, cy
nisme, en nog zo het een en an
der. Een beetje té veel.
Amsterdam - De plotselinge
dakloosheid van Ilse DeLange en
Krezip is een symptoom van een
veel grotere revolutie. Met de
sluiting van het Benelux-filiaal
van hun platenmaatschappij
Warner Music is het einde van
de muziekindustrie zoals wij die
kennen voor het eerst duidelijk
voelbaar geworden in Neder
land. „Als je zelf verkoopt, heb je
aan honderdduizend verkopen
van een paar euro al een leuk
jaarinkomen."
Marco Borsato's nieuwe album
verschijnt op 18 maart aan
staande alleen op dvd, met
mooie clips. Dvd's zijn nu nog
te groot om snel te verspreiden
via intemet-uitwisselingspro-
gramma's als KaZaa. Zo denkt
platenmaatschappij Universal
illegalè kopieerders te slim af te
zijn. Intussen wordt de gewone
cd van hetzelfde album ver
spreid via een telefoonbedrijf.
Er bestaat dan ook een groot ri
sico dat deze cd weer wel ille
gaal verspreid zal gaan worden.
Volgens sommigen zal dat ech
ter geen probleem zijn: platen-
verkopers verwachten dat het
succes in het illegale circuit de
verkoop van de dure dvd alleen
maar zal stimuleren.
Deze cd-intemet-dvd-construc-
tie is aardig, maar platenmaat
schappijen moeten weten dat
dit niet meer dan een tijdelijke
oplossing is. Ieder jaar halveren
de bestandsgroottes van video
bestanden en verdubbelen de
transportsnelheden op internet,
waardoor op termijn ook een
dvd binnen no-time 'geript' en
via een 'p2p'-programma als
KaZaa verspreid is. Het einde
van het cd-tijdperk, dat met 20
jaar alweer de helft duurde van
het cassettetijdperk (40 jaar), is
slechts een kwestie van tijd, zo
als ook de dvd, super-audio cd,
of de nieuwste blue ray super
dvd het uiteindelijk zal afleggen
tegen het gemak van internet
en vaste geluidsdragers als de
harde schijf van Apple's iPod of
de usb-chip van Creative's Mu-
Vo, om maar eens een paar
voorbeelden van de nieuwe
techniek te noemen.
Het einde van de traditionele,
losse geluidsdrager als handels
product betekent een revolutie
voor de muziekindustrie. Mu
ziek - en op termijn ook film -
gaan een volledig digitale toe
komst tegemoet en steeds meer
bedrijven bedenken op dit mo
ment al methodes om van die
Schrijver Cees Nooteboom in gesprek met Hans van Mierlo en Connie
Palmen. Foto: ANP/Marcel Antonisse
door Francoise Ledeboer
Amsterdam - Dat Nederland massaal Franse
schrijvers leest, nou nee. De Franse cultuur had
zich gisteravond voor het begin van het Boe
kenbal dan ook geen mooiere publiciteitsstunt
kunnen wensen. Voor de Stadsschouwburg in
Amsterdam maakten Solexen en Lelijke Eend
jes puffend en tuffend gezellig rumoerig recla
me voor 'Gare de Nord - Ontmoetingen met
Frankrijk', tot en met 20 maart het thema van
de Boekenweek 2004. Maar eerst was er de
jaarlijkse ontmoeting van literair Nederland
zelf. Dit keer in een décor - hoe kon het ook an
ders - met veel olijke Franse knipogen.
Onder de zeshonderd officiële genodigden
van 'Le Bal Tricolore' was in meerdere op
zichten een prominente rol weggelegd voor
Thomas Rosenboom. De auteur van het Boe
kenweekgeschenk werd in het gezelschap van
andere schrijvers uit de stal van zijn uitgeverij
Querido bij de schouwburg afgeleverd in een
Deux Chevaux. Directeur Henk Kraima van
de Stichting Collectieve Propaganda van het
Nederlandse Boek (CPNB) heette Rosenboom
in de hal welkom tussen met Franse vlagge
tjes opgesierde rozenboompjes met op de
achtergrond een fraaie foto van de Eiffelto-
ren. En ook in 'La Faim Fameuse', de brasse
rie waar de gasten zich tegoed konden doen
aan slakken, oesters en andere Franse heer
lijkheden, kon Rosenboom zich gestreeld
voelen: de wijnen werden daar gepresenteerd
onder de noemer '1' Arbre des Roses'.
De entrée van de gasten werd zoals gebruike
lijk op straat bekeken door een aantal
nieuwsgierigen dat zich amuseerde met na
men raden. Naar alle waarschijnlijkheid zel
den geraden: de Franse ambassadeur in Ne
derland A. Gazeau-Secret, de Nederlandse
ambassadeur in Frankrijk C. Kroner en de
Franse auteurs A. Maalouf, J.P. Toussaint en
Tahar Ben Jelloun die tijdens de Boekenweek
door ons land zal toeren. Wie weet al wél ge
raden: staatssecretaris Medy van der Laan
van cultuur. En door de Amsterdammers zé
ker: hun immer flamboyant ogende cultuur
wethouder Hannah Belliot.
Adriaan van Dis, auteur van het Boekenweek
essay, was er ook en als televisiepersoonlijk
heid natuurlijk een makkie om te herkennen.
De score van andere min of meer Bekende
Nederlanders die ook een boek of boeken op
hun naam hebben staan, liep met gasten als
Philip Freriks, Freek de Jonge, Youp van 't
Hek, Huub van der Lubbe, Henk Spaan, Her
man Koch, Daphne Deckers en Jan Mulder
gauw hoog op. Dat Harry Mulisch, Simon
Vinkenoog en A.F.Th. van der Heijden er ook
waren, verraste niemand, die zijn er nu een
maal altijd. En Heieen van Royen was er ook,
na haar ontboezemingen over Rob Oudkerk
weliswaar Parool-columnist af, maar - ere wie
toekomt - in de eerste plaats bestsellerauteur.
Wie zijn ogen goed de kost gaf kon echter ook
P.C. Hooftprijs-winnaar Cees Nooteboom,
diens kompanen Rudy Kousbroek, Maarten 't
Hart, Carl Friedman, Mensje van Keulen, Ni-
colaas Matsier, Marga Minco en Judith Herz-
berg en tal van andere minder mediagenieke
auteurs de schouwburg zien binnenkomen.
En als grote verassing: Hella Haasse, ver in de
tachtig en Grande Dame van de Nederlandse
literatuur.
De gasten - na de varieté-achtige opening on
der leiding van Erik van Muiswinkels alter ego
Henk van Zon kwamen er nog zo'n achthon
derd bij - belandden in de hal over een groe
ne loper eerst in een sfeer van Franse gran
deur. De rest van het décor, traditiegetrouw
ontworpen door Joep Mutsaers en Leontine
Franssen, was van een aardser allooi. In het
linkertrappenhuis hingen dikke naakte vrou
wen van piepschuim, vrij naar Nikki de Saint
Phalle, in het rechter waren banieren in de
kleuren van de Franse vlag opgesierd met
zwarte en rode behaatjes, veren en lange
zwarte handschoenen. Uitrusten kon in bou
doirs met mierzoete roze veren krukjes, te be
treden door een gang die met pikante kou
senbanden was versierd.
Tot de zeden en gewoonten van het Boeken
bal behoort elk jaar het slopen van het décor.
Letterlijk voor het grijpen stonden dit keer op
een richel naar de tweede
wijn met speciale etiketten als
en Texel' (ter ere van Jan Wolkers)
naire' (Chateau de Reve),
(voor Flella Haasse) en 'Chateau
(voor iedereen). De CPNB stelde
het etiket echter niet
de trillende handen, penisnijd,
writers block die het opdrinken
veroorzaken.
Voor een aantal aanwezigen op
bal moet de kater zaterdag hoe
verdreven: dan rijdt de Thalys
uur 's ochtends vanuit Amsterdam
foort, Deventer, Nijmegen en Den
rondje Nederland met aan boord
nen, die onder meer Nelleke
Philip Freriks, Ilja Leonard
Leeuw en Elly de Waard over hun
Frankrijk interviewt. Daarnaast
Freriks en Youp van 't Hek elkaar
tieme Gare du Nord-boek. Op de
gen varieté-acts voor een Frans
meer informatie:
Ilse DeLange: dakloos. Publiciteitsfoto: GPD
Thomas Rosenboom, schrijver van het Boekenweekgeschenk, arriveert met zijn De schrijvers Harry Mulisch, Cees Nooteboom en Hella Haasse tijdens het
partner bij de Stadsschouwburg. Foto: ANP/Marcel Antonisse Foto: ANP/Marcel Antonisse
digitale toekomst rijk te wor
den. In Amerika is computer
bouwer Apple begonnen met
iTunes, een betaalde muzieks-
ervice voor de razendpopulaire
muziekspeler iPod. In Engeland
heeft Virgin een eigen betaalde
downloadservice, en inmiddels
zijn zelfs giganten als Coca Cola
(via Microsoft) en Pepsi (via Ap
ple) op het toneel verschenen.
Nederland kent sinds oktober
vorig jaar de downlaod- en
webcast-site Yeahronimo, waar
liefhebbers voor 1,20 euro een
nummer van hun favoriete ar
tiest kunnen downloaden. Als
het nu nog een beetje wil vlot
ten met de ontwikkeling van
gebruikersvriendelijke anti-
kraak-routines is de legale en
commerciële verspreiding van
muziek via internet geregeld.
Maar hoe zit het met de arties
ten? Volgens Paul Brinks, direc
teur van The Entertainment
Group, zal het wegvallen van de
traditionele drager voor muziek
alleen maar nieuwe kansen bie
den voor artiesten. In een inter
view in het blad Muziek en
Beeld verklaarde hij dat voor
een artiest als Marco Borsato de
cd nu al onbelangrijk is: „Mar
co heeft een potentieel aantal
fans van twee a tweeëneenhalf
miljoen. De cd is echter aan het
eind van zijn levenscyclus.
Daardoor wordt er veel minder
verkocht dan het potentieel en
ontstaat er een vacuüm." Vol
gens deze marketinggoeroe
gaat het bij sterren van het for
maat Borsato meer om het
scheppen van naamsbekend
heid en het koppelen van de
ster aan een ander A-merk: „In
de toekomst moet het geld ver
diend worden uit het
artiest traffic
len in de
samenwerking
merken die belang
die traffic en dus
daarin te investeren,
zien dat de
merken- en
dustrie wegvalt." j
Volgens Aldo Perottië
kleine onafhankelijk^
Konkurrent is een dergi
nario ook realistisch fc
DeLange en Krezip, de
die nu even geen pla!
schappij meer hebbel
net biedt voor zulke kl>
ren alleen maar meer 1
heden", zegt hij. „Ik 1)
dat ze zelf wat meer d(
uit de mouwen moei*
steken. Zélf contact zoïi
grote bedrijven als Co&e
Pepsi, en dan zorgen L
zaak in eigen hand hou
zelf verkoopt heb je
derdduizend verkopei
paar euro al een leuk
men binnen, toch?"
Angst voor het verdwij
de cd of dvd als gelul'
heeft hij overigens nie\
sen hebben toch graag?
baars in handen. Je zifr
steeds meer groepen L
het cd-doosje ook s
moois maken. Dat zJl
maar sterker worden."'
drijf, dat naast cd's
steeds vinyl-langspi
verkoopt, ziet de toekC
ook zonnig tegemoet: f
tenmaatschappijen I
echter wel oppassen, vj
het massagoed, waar z?
delen, is internet wel
een bedreiging."
