Zusterstad werkt
kan de toekomst
ZATERDAG
6 MAART
Juigalpa besteedt Leids
roepsonderwijs waar je nauwelijks een beroep
eren omdat de praktijklokalen leeg zijn. Basis-
len waar honderden kinderen schoolgaan met
ir één latrine. Een gemiddelde klasgrootte van
>t 60 leerlingen. In de Leidse zusterstad Juigal-
n het arme Nicaragua kijken ze er niet van op.
gekende Hollanders wel. En zo is het gekomen
vijftien jaar geleden een aantal Leidenaars be-
iot de Midden-Amerikaanse plattelandsstad te
1 helpen. De hulp blijkt goed besteed. Niet aan
te prestigieuze zaken, maar aan heel veel klei
ne en goedkope projecten.
door Marijn Kramp
C en ticket naar Juigalpa, alstu-
blieft."
„Juigalpa?"
„Ja, Juigalpa."
„Naar Juigalpa is het dertig cordoba's. Daar
wilt u toch naar toe, naar Juigalpa?"
„Ja, zeker weten."
De kaartjesverkoper in de lokale bus die de
Leidse zusterstad in het binnenland van Ni
caragua aan doet, pakt de ongeveer twee eu
ro die voor deze drie uur durende rit moet
worden betaald, verstrooid aan. In verwar
ring over deze wat ongebruikelijke bestem
ming voor buitenlanders vervolgt hij zijn af-
rekenrondje door de bus.
Een paar kilometer verderop, als de bus
voorbij de internationale luchthaven van
hoofdstad
moet er
uit", roept
een man
achterin.
„Nee", gilt
de kaart
jesverkoper terug. „Ze zegt dat ze naar Jui
galpa wil." „Juigalpa? Waarom?", klinkt het
vol onbegrip van achter uit de bus. „Joost
mag het weten", luidt het vrij vertaalde ant
woord van de kaartjesverkoper. De mannen
grinniken, terwijl ze nog even doorgaan op
het thema buitenlander in Juigalpa spreek
uit als Goewiekalpa„Nu ja, in ieder geval is
de weg er naar toe goed", besluit de passa
gier de conversatie.
En daar is geen woord aan gelogen. Althans
wat de eerste pak 'm beet 110 kilometer be
treft. De aftandse, gele Noord-Amerikaanse
schoolbus die in Nicaragua een nieuw leven
krijgt als particuliere lijndienst, racet over de
strak geasfalteerde weg door de weelderig
begroeide heuvels van dit deel van Nicara
gua.
Om in Juigalpa te komen moet je 'weg van
de pan-Amerikaanse snelweg'. De veelge
bruikte route tussen de populaire reisbe-
stemmingen Costa Rica en Guatemala en
Mexico. Maar aan Juigalpa en omgeving
gaan al deze toeristen dus voorbij.
Hobbelen
De zusterstad van Leiden en Den Haag ligt
op de weg naar Bluefields, een havenstadje
te midden van prachtige, witte Caribische
stranden. Dat klinkt aantrekkelijker dan het
is, want ook deze kustplaats, die zijn naam
ontleent aan de Hollandse piraat Abraham
Blaauwveld, wordt niet vaak bezocht, omdat
de weg ongeveer honderd kilometer voorbij
Juigalpa eindigt en verder moet worden ge
reisd over de rivier de Escondido. Een als
nogal oncomfortabel bekendstaande route.
Mede omdat de weg dertig kilometer vöor
Juigalpa in oude staat vervalt en het hobbe
len wordt. Maar daar wordt dus aan gewerkt.
Al heel veel jaren en soms met dusdanig lan
ge tussenpozen dat het voor sommigen een
'eerst zien dan geloven'-project is geworden.
Op het betreffende hobbelstuk, dat nog een
klein uur in beslag zal nemen, wordt de
kwestie 'gringa in dit deel van het land' weer
eens aangesneden in een ietwat veranderde
samenstelling achter in de bus. Dit keer
neemt het gesprek een andere wending.
„Die gaat natuurlijk naar Juigalpa", weet een
vrouw. „Ze hebben daar wat met Hollan
ders." Dat wordt in.de stad zelf nog eens be
nadrukt als er vanaf een drankstalletje wordt
geroepen: „Leiden, Leiden, La Haye?"
Mirta Cruz, Leidens contactpersoon in Jui
galpa schat dat Leiden bij meer dan vijftig
procent van de bevolking van Juigalpa be
kend is. Andersom, vermoedt ze, zal dat per
centage wat lager uitpakken. Toch zijn er in
de stad nauwelijks herinneringen aan Leiden
te vinden.
In de plattelandsgemeente zijn, net als in de
rest van Nicaragua, heel veel buitenlandse
organisaties actief in de ontwikkeling van de
stad. En er staan veel 'met hulp van die en
die tot stand gebracht'-borden in Juigalpa.
Maar verwijzingen naar Leiden of Den Haag
zijn, op de Leidse vuilniswagen en de twee
naar de steden vernoemde basisscholen na,
Werkloosheid
geld optimaal
nauwelijks te vinden. Mirta zou daar wel wat
verandering in willen brengen. De steden
band mag best wat meer aandacht krijgen,
vindt zij.
In Leiden gebeurde dat dit jaar met de vie
ring van het vijftienjarig jubileum van de ste
denband. Een gebeurtenis die aan Juigalpa
nagenoeg voorbijgaat. De giften zijn be
stemd voor projecten, niet voor feestjes.
Een rondleiding langs een deel van de scho
len in de ongeveer 70.000 zielen tellende
stad maakt duidelijk waaraan het geld pre
cies wordt besteed. Mirta weet het tot op de
euro nauwkeurig aan te geven. Een hele
prestatie, aangezien het om vrij veel kleine
zaken gaat. Een volle dag wijst ze gebouwtjes
aan: 'Het dak van dit lokaaltje is gerepareerd
voor zo en zoveel euro'. 'Dit lokaal wordt ge
restaureerd van de euro's die we van die en
die school uit Leiden hebben gehad'. 'Deze
bibliotheek is tot stand gebracht met geld
van...' En ga zo maar door.
Tal van reparaties, aanbouwsels, uitbreidin
gen en vervangingen passeren de revue. Al
lemaal kleine en voor Nederlandse begrip
pen zeer goedkope maar o zo noodzakelijke
projecten. Bij nagenoeg elk project is naast
een bijdrage uit Leiden ook bijgedragen door
de school zelf, de gemeente Juigalpa of door
de ouders en leerlingen in de vorm van vrij
willigerswerk. Zo blijven de kosten laag, stelt
Mirta tevreden vast. Het is een hoop getrek
en geregel voor haar, maar op die manier
kan ze wel klaslokalen optrekken voor 4.000
Amerikaanse dollars.
De bedragen die jaarlijks met de hulp ge
moeid zijn, variëren tussen de nul en twin
tigduizend dollar. Dat is afhankelijk van de
donateurs, aangezien de gemeentelijke on
dersteuning van de stedenband over het al
gemeen beperkt blijft tot ambtelijke uren in
Leiden en Mirta's maandelijkse loon van
honderd dollar.
meter verderop, of de aanleg van waterbas
sins in de regio. Een paar kilometer verderop
heeft dat al tot goed resultaat geleid. Daar
besloten buurtbewoners gezamenlijk een
bassin te graven. Een zeer lovenswaardig ini
tiatief, vindt Gomez. „We moeten niet gaan
zitten wachten op buitenlandse hulp, maar
zelf actie ondernemen."
Daarnaast is het volgens de loco-burge
meester'van groot belang dat de bevolkings
groei wordt afgeremd. Daar is goede voor
lichting voor nodig en onderwijs. En dat
brengt hem op de sleutelpositie van het on
derwijs. Een terrein waar de stedenband Lei-
den-Juigalpa zich nu al enkele jaren op toe
legt. Er wordt, als de nood erg hoog is, wel
eens een uitstapje gemaakt en een ander
soortig project uitgevoerd. Zoals de bouw
van huizen voor de door orkaan Mitch dak
loos geworden mensen. Maar over het alge
meen gaat het geld naar onderwijszaken.
Met als resultaat dat het lokalentekort de af
gelopen jaren redelijk is weggewerkt.
De komende periode zal het beschikbare
geld vooral ten goede komen aan onder
houd, daar krijgen de scholen namelijk geen
geld voor in Nicaragua, en aan andere nood
zakelijke voorzieningen voor scholen zoals
een bibliotheekje, lesmaterialen, sportveld-
jes, toiletruimtes, waterreservoirs en ga zo
maar door. De Juigalpese openbare basis
scholen - de goedkoopste en armste van de
stad - hebben nog aan van alles tekort.
Dat geldt ook voor het beroepsonderwijs.
Een schooltype waarvan het belang te veel
wordt onderschat, meent Gomez. De recen
te bemoeienissen van het Da Vinei College
en het ROC Leiden met het beroepsonder
wijs juicht hij dan ook toe. Het beroepson
derwijs kan een belangrijke bijdrage leveren
aan de ontwikkeling van de regio. „Want wat
moeten we met al die afgestudeerden van de
universiteit? Als ze ergens in de twintig ein
delijk klaar zijn is er geen werk voor hen."
De universitaire opleidingen zijn volgens
hem veel te algemeen van aard en leiden op
tot banen die in de wijde omgeving van Jui
galpa niet zijn te vinden.
Museum
Ook toerisme moet in de toekomst uitkomst
bieden, meent Gomez en met hem de rege
ring, die eveneens toeristische mogelijkhe
den in deze omgeving ziet. De stad heeft
tenslotte het beste museum van Nicaragua,
stelt Gomez tevreden vast.
Nu heeft het museum inderdaad een voor
Nicaraguaanse begrippen interessante col
lectie eeuwenoude potten, gereedschappen
en metershoge beelden, maar de manier
waarop dit alles geconserveerd en tentoon
gesteld is, kan beter. Er is slechts een zaal
met een stel stoffige kasten waar zo heel af
en toe wat informatie bij te vinden is op een
verbleekt of vlekkerig kaartje. De Leidse uni
versiteit bood haar hulp aan. Maar dat heeft
tot nog toe tot niets geleid, omdat er ondui
delijkheid is over de eigendomssituatie.
Een vrij veel voorkomend dispuut in Nicara
gua dat al eerder tot de mislulddng van een
En dat dit geen weggegooid geld is, lijdt geen
twijfel. Het aantal leerlingen per klas varieert
in Juigalpa tussen de 40 en de 60. Dat is af
hankelijk van het aantal lokalen dat de
school heeft, ruimtes die over het algemeen
wat krapper zijn dan in Nederland. Lesmate
riaal is er nauwelijks. Op wat schriften, pen
nen, potloden, een paar boeken en twee
schoolborden na, is de rest veelal bij elkaar
geknutseld door de juffen en meesters, een
beroepsgroep die lang niet genoeg verdient
om van rond te komen. Niettemin zijn er ge
noeg gegadigden voor de onderbetaalde
baan van leerkracht te vinden, omdat de
werkloosheid in Nicaragua hoog is.
Ruim zestig procent van de arbeidsbevolking
heeft geen baan. Dat betekent overigens niet
dat deze mensen niet werken. Velen houden
zich in de tussentijd bezig als straatventer.
Het hoge werkloosheidscijfer is veelzeggend:
Nicaragua staat er niet goed voor. Het laat in
Latijns Amerika alleen Haïti voor zich op de
lijst der armste landen. De corruptie is groot,
de bevolking in het katholieke land groeit
snel en het platteland ontvolkt in rap tempo.
De productie van landbouwgewassen loopt
dermate terug dat er tegenwoordig zelfs pro
ducten moeten worden geïmporteerd uit
buurlanden.
Een zorgwekkende ontwikkeling, meent lo
co-burgemeester Aristide Gomez. Hij is dan
ook erg in zijn nopjes met de 400.000 dollar
die Den Haag de komende jaren bijlegt op
een project voor plattelandsontwikkeling.
Goedkope kredieten, voorlichting en cursus
sen, en meer onderwijs en medische voor
zieningen moeten het platteland rondom
Juigalpa weer wat aantrekkelijker maken en
de trek naar de stad tot stilstand brengen.
project van de Leidse Unicef-afdeling heeft
geleid, vertelt Mirta. Doordat verschillende
partijen bleven ruziën over het eigendoms
recht op de gerealiseerde eetzaal voor buurt
kinderen heeft het project nooit goed gelo
pen. De stedenbandgroep probeert dit nu
weer vlot te trekken door de eetzaal toe te
voegen aan de naastgelegen school voor
speciaal onderwijs die de ruimte goed kan
gebruiken. Maar of zij ook wat voor het mu
seum kan betekenen is nog volstrekt ondui
delijk.
Andere toeristische' trekkers zijn de heuvels
en de prachtige bergen die de stad omgeven.
Zeker in en vlak na de regentijd als de omge
ving op zijn mooist is, nodigt de streek uit
tot wandelen, fietsen en paardrijden. Ten
minste zolang de tropische buien er niet een
al te grote modderpoel van maken en ie
mand paarden en fietsen gaat verhuren en
routes op papier zet.
Hetzelfde gaat op voor het pittoreske plaats
je Puerto Diaz enkele tientallen kilometers
verderop aan het meer van Nicaragua. Het
heeft potentie maar de vaargeul is dichtge
slibd en de weg over het land slecht. Gomez
laat zich er echter niet door uit het veld
slaan. Het zal net zo gaan als met de hoofd
weg naar Managua. Die schiet ondertussen
toch ook behoorlijk op. En als die eenmaal
af is, komt er veel meer verkeer de kant van
Juigalpa op.
Nu gaat nog veel vracht naar de Caribische
zeehavens van de buurlanden, maar dat zal
straks allemaal grotendeels via Bleufields
gaan. En als dan ook nog eens de weg naar
het zuiden wordt opgeknapt waardoor het
prachtige nationale park aan de grens met
Costa Rica goed bereikbaar wordt, en toeris
ten een indrukwekkend rondje Lago de Ni
caragua kunnen doen, dan is Juigalpa platte
landsstadje af en wordt de stad een belang
rijk infrastructureel knooppunt. Het is, be
sluit Gomez optimistisch, slechts een kwes
tie van tijd en heel veel geld.
HÓfUMAHUNTa
umn-Mmn
INAAMr.ALDlA.KtO
'COHiwwn
UIHMAMMWO
umN-
De basisschool 'Leiden' is een van de weinige verwijzingen in Juigalpa naar de stedenband met
Leiden.
Openbare basisscholen in Juigalpa ontbreekt het aan veel. Lesmateriaal is vaak in elkaar geknutseld door de leerkrachten en er is geen geld voor
het onderhoud van de schoolgebouwen. Foto's: Marijn Kramp
De enorme bevolkingstoename in de steden
leidt op veel plekken in Nicaragua tot pro
blemen. Juigalpa heeft nog drieduizend hui
zen tekort, rekent de loco-burgemeester
voor, maar misschien is de wissel die de be
volkingsgroei het op de waterhuishouding
trekt, een nog wel groter probleem. Elke zo
mer gaat het water in de stad op rantsoen
door iedere dag een aantal wijken af te slui
ten van water. En zo zit elke buurt een paar
dagen per week zonder water. Hoeveel da
gen precies hangt af van je connecties.
Om het watertekort op te lossen zijn drasti
sche maatregelen nodig, meent Gomez. Een
mogelijkheid is een pijpleiding naar het im
mense meer van Nicaragua ruim dertig kilo-
