Meiden die willen toveren
Heksen door de eeuwen heen
Hekserij is helemaal terug. Duizenden tienermeisjes
voelen zich aangetrokken tot de 'natuurreligie' en
worden 'wicca': moderne heks. Ze spiegelen zich
niet aan de spreekwoordelijke lelijke vrouw met
haakneus en wrat, die vervloekt en bezweert. De
meiden betoveren hun vriendjes en dansen in het
bos bij volle maan.
Sandy Hasselt (19) heeft
laatst met haar beste Vrien
din sabbat gevierd^ een van
de acht feesten van de wicca, de
moderne heks. Met haar athame
(een klein uitgevallen zwaard) riep
Sandy eerst een god aan. De mei
den trokken vervolgens met hun
staf een denkbeeldige cirkel in het
bos en zongen en dansten binnen
de'ruimte van energie Zë óffer
den zelfgebakken koekjes aan de
god Pan en dronken wijn.
Sommige heksen doen heel seri
eus bij dit soort dingen. Wij niet",
zegt Sandy. „We worden er altijd
heel lacherig van. Dat komt door
de alfa- toestand die zon ritueel
oproept, dat is een soort lichte
trance waar je in raakt."
Sandy Hasselt woont in Breda,
werkt in een verzorgingshuis en is
heks. Sinds vier jaar weet ze het ze
ker. Toen ze nog op de mavo zat,
las ze een boekje over wicca (een
afgeleide van witchcraft, het Engel
se woord voor hekserij) en 'alle
stukjes die aan de puzzel ontbra
ken, vielen op hun plek'. Ze ver
diepte zich in de leer van kruiden
en spreuken en ging rondsnuffelen
in New-Age-winkels. Ze gaf zich
zelf èen heksennaam - Phoebe
Amaris - en zette een eigen inter
netsite op.
Ze chat dagelijks met haai' mede-
heksen. Ze vertellen elkaar over
paranormale ervaringen die ze
hebben meegemaakt, verklaren ei-
door Yildiz Huinink
kaars dromen en wisselen tips uit
over spreuken en rituelen. Mailtjes
worden afgesloten met de heksen-
groet: 'merry meet'. Een tijdje gele
den wijdden Sandy en haar vrien
din elkaar tot heks volgens een
speciaal ritueel.
„Het heeft er altijd ingezeten", zegt
de donkerharige Sandy. Haar ogen
zijn zwaar opgemaakt. „Voor mij is
het geen bevlieging. Ik weet zeker
dat sommigen zich alleen heks
noemen om 'coöl' te zijn. Voor mij
is het echt een geloof.Sandy
draagt het liefst zwierige zwarte of
rode jurken van velours of satijn,
maar dat kan helaas niet op haar
werk.
Tienermeisjes
Sandy Hasselt is zéker niet de eni
ge öp wie moderne hekserij een
magische aantrekkingskracht
heeft. Alleen via haar eigen site
hebben zich al zo'n 450 leden op
gegeven, voornamelijk tienermeis
jes.
Wie verder surft op internet, ver
liest zich al snel in de talloze start
pagina's met ontelbaar veel links
naar rituele werktuigen, pen-
tagrarnmen (het vijfhoekige teken
dat een heks als talisman om haar
nek draagt)kaarsenmagie en zelf
wierook maken.
De pagina 'hoe begeleid ik mijn
kind dat heks wil worden?' be
schrijft hoe ouders moeten om-
Met haar athame roept Sandy Hasselt een god aan.
Foto's: GPD/Harmen dé Jong
gaan met een kind dat experimen
teert met hekserij. 'Hoe krijg ik
vrienden met hulp van magie?'
geeft de jonge heksjes tips hoe ze
zelf hun populariteit op school
kunnen beïnvloeden. En via 'alter
natieve' tijdschriften als Large zijn
online allerlei benodigdheden als
keteltjes en vergulde kaarsen te be
stellen. Een prijzige aangelegen
heid; een eenvoudig keteltje om
een toverdrankje in te laten prutte
len, kost al gauw honderden eu
ro's.
Niet alleen op internet is hekserij
big business. Populaire televisiese
ries als Charmed, Bewitched en
Buffy the Vampire Slayer hebben
tegen demonen strijdende vrou
wen met superkrachten in de
hoofdrol. Sinds Harry Potter de
wereld heeft veroverd, zijn de to
verstokjes niet meer aan te slepen.
Bij New Age-winkel Nawa-Naca in
Almere heeft de vraag om toverat-
tributen vorig jaar een hoogtepunt
bereikt. „Veel meisjes hè", zegt ei
genaar Jeroen de Vries. „Het 'book
of shadows' doet het vooral erg
goed, daarin schrijven ze hun per
soonlijke ervaringen met rituelen."
Ook in de muziek heeft de duistere
romantiek postgevat; hoge vrou
wenstemmen van 'gothic' bands
als Within Temptation en Evanes
cence zingen bombastische pop
nummers hoog de top veertig in.
De zangeressen hebben lang haar,
dragen gewaden en zware oogma-
ke-up.
„Occultisme is een hype gewor
den", zegt Leon van Gulik, student
cultuur en persoonlijkheidspsy-
chologie en heksenspecialist. „Er
heeft zich een jeugdcultuur om
heen gevormd. De jongeren die
hekserij aanhangen, kun je scha
ren onder de gothics. De gothic-
scene is primair een muziekstro
ming met bijbehorende kledij, die
halverwege de jaren tachtig sterk
opkwam. Een groep binnen die
scene trekt naar spiritualiteit en
moderne hekserij, wicca dus. Het
is een religie als een supermarkt;
jongeren pakken ervan wat ze aan
spreekt, de rest laten ze liggen."
Astrid Leferink (44) uit Meppel
moet er een beetje om lachen. As
trid zegt niet alleen een 'échte
heks' uit de traditionele stroming
(de 'traditionals') te zijn, ze is ook
hogepriesteres. Dat wil zeggen dat
ze doorgestudeerd heeft in de leer.
Ze volgde de Heksenschool in Via-
nen en leidt nu zelf heksen op.
In tegenstelling tot Sandy heeft As
trid, lerares aan het mbo, geen
spoortje make-up rond haar hel
derblauwe ogen. Ze kleedt zich
trendy en draagt haar bruine krul
len los. Alleen de bezem naast de
voordeur wijst op haar bezighe
den. Altijd met de takken omhoog,
anders gaan de kwade, weggeveeg
de geesten opnieuw de grond in.
„Het is ongelofelijk hoeveel jonge
ren tegenwoordig denken dat ze
heks zijn", knikt de Meppelse. Ze
denkt na en zegt: „Het draait om
macht. Het zijn vaak gevoelige
meiden, en ook jongens trouwens,
die weinig grip hebben op hun le
ven en die denken dat te kunnen
halen uit hekserij. Daar spelen im
mers krachten en machten waar je
grote invloed mee uit kunt oefe
nen. Dat geeft ze een gevoel van
controle."
Peter Pels heeft zich als hoogleraar
godsdienst en maatschappij ver
diept in het fenomeen. „De wereld
wordt steeds ondoorzichtiger. Het
is steeds moeilijker om de vinger te
leggen op wat ons
overkomt. Die on
grijpbaarheid leidt
tot een hang naar
het occulte. In de
onzekere Middel
eeuwen zag je het
ook. In de puberteit
heb je per definitie te
maken met onzeker
heid en anderen die jouw leven
bepalen. Een denkbeeldige macht
is dan een hele aantrekkelijke op
tie."
Astrid werd pas na haar dertigste
'actief heks, wel heeft ze haar hele
leven geweten dat ze het was.Als
klein kind voelde ik me al sterk
aangetrokken tot hekserij. De eni
ge heksen die ik kende, waren die
enge vrouwen uit de sprookjesboe
ken. Ik kwam absoluut niet uit een
spiritueel gezin, maar ik wist en
zag altijd allerlei dingen, had voor
spellende gaven die me bang
maakten."
Crisis
Er was een diepe crisis in haar per
soonlijk leven voor nodig om toch
de spirituele weg in te slaan. Nu
lijkt haar leven niet veel meer op
dat van tien jaar geleden. Astrid is
heks met hart en ziel. „Ik sta sterk
in verbinding met de natuur, dat is
de kern van heks-zijn. Heksen la
ten zich leiden door de seizoenen
en de maan en hebben een diep
respect voor de aarde."
Verder past iedere heks technieken
voor divinatie toe: het voorspellen
en inzicht krijgen in moeilijke situ
aties. „Dat kan met behulp van ta
rotkaarten, maar ook door astrolo
gie of pendelen. Dan stel je vragen
en krijg je antwoord via een pendel
die je laat hangen en die vanzelf
gaat bewegen."
Toverstokjes
Ze grinnikt, denkend aan haar be
ginjaren als leerlingheks. „Ik vond
het zo geweldig dat ik de hele dag
magie probeerde. Nu doe ik het
nog weieens, hoor. Als ik een par
keerplaats in een drukke stad no
dig heb, dan ga ik de plek heel
sterk visualiseren. Ik voel en denk
dat er net een auto wegrijdt als ik
eraan kom. Werkt altijd."
Het idee dat duizenden jongeren
te pas en te onpas met toverstokjes
zwaaien en spreuken rondstrooi
en, baart Astrid grote zorgen.
„Enerzijds zijn het maar kinderen
en hun magische kracht is niet zo
groot. Er zijn ook een hoop onzin-
boekjes op de markt. In hun onwe-
Occultisme
is een hype
geworden"
tendheid en naïveteit kunnen ook
zij een hoop kwaad aanrichten. Ik
ken de verhalen over meiden die
met behulp van voodoo proberen
om hun vriendje terug te krijgen.
Het druist helemaal in tegen de
basisregel van de hekserij: doe
nooit iets om iemand te schaden."
Hekserij is volstrekt ongevaarlijk,
meent hoogleraar Pels. „Sterker:
het geeft veel tieners enorm veel
vreugde en helpt ze zich door de
puberteit te worste
len."
Robert Doornenbal,
docent filosofie aan
de Christelijke Ho
geschool van Ede en
mede-schrijver van
het boek 'Geestelij
ke strijd, demonie
en bevrijding in
christelijk perspectief, gruwelt van
zulke lichtzinnigheid. Hij omarm
de het thema toen hij als docent
steeds meer te maken kreeg met
verwarde en angstige studenten
die zich met het occulte hadden
ingelaten.
Astrid Leferink heeft doorgestu
deerd voor hogepriesteres.
„Experimenteren met hekserij is
eng en gevaarlijk", zegt Doornen
bal. „Je laat je in met een kwade
macht die sterker kan zijn dan jij.
De goden die aangeroepen wor
den, zijn demonen. Slechte entitei
ten manifesteren zich en dat heeft
grote gevolgen. Geloof me, ik heb
het gezien: depressie, angsten en
zelfmoordneigingen. Als je zoekt
naar antwoorden, zoek ze dan toch
bij God."
Sandy Hasselt ging juist door een
diep dal vóórdat ze op haar veer
tiende de hekserij omarmde. Ze
was depressief, hoorde er niet echt
bij op school. Met haar nieuwe ge
loof voelt ze zich beter. „Het is zo
veel echter en mooier dan het
christendom", zegt Sandy. „In de
bijbel lees je over naastenliefde,
maar hoeveel christenen houden
zich er echt aan? Een heks houdt
van de natuur, van dieren en doet
een ander geen kwaad. En bidden
kunnen we overal."
droom vari
Jozef Stalin
Amsterdam:
subtop
in Europa
Hekserij is even oud als de mens. Het
woord is afgeleid van een oud Engels
woord (wiccian) dat het uitoefenen van
magische krachten betekent. Allerlei
kunsten en gaven vallen onder de noe
mer hekserij: contact met geesten, ande
re werelden, de natuur, kruidengenees-
kunde, droomuitleg, astrologie, het op
sporen van water, goud en verdwenen
personen. Ook waarzeggen, toekomst
voorspellen (op welke manier dan ook)
en magie met alle bijbehorende rituelen
vallen onder heksèrij.
Heksen zijn in de geschiedenis vaak ver
eerd, verguisd, vervolgd, gemarteld en
vermoord. Dat laatste gebeurde vooral
tijdens de heksenjachten in de Middel
eeuwen. Het was een tijd waarin bijna ie
dereen geloofde in het bovennatuurlijke,
vermengd met bijgeloof en achterdocht.
Van heksen, (zowel mannen als wou
wen) beweerde men dat ze volgelingen
en samenzweerders waren van de duivel.
Heksen zouden kunnen toveren, zichzelf
onzichtbaar maken en 's nachts rond
vliegen op bezems. Er gingen fabels rond
over heksen die ongedoopte baby's aten
en ziekte, dood en ellénde over hun
dorpsgenoten kónden uitroeper».
De heksenjacht duurde tot begin
achttiende eeuw, maar in Eu-
f ropa en Latijns-Amerika
werden executies
daarna nog sporadisch uitgevoerd tot
eind negentiende eeuw. Pas in 1952 werd
de 'Witchcraft Act', de wet die hekserij in
Engeland verbood, afgeschaft.
Er zijn nooit betrouwbare documenten
gevonden waarin is af te lezen hoeveel
mensen er in totaal ter dood zijn ge
bracht. In Duitsland alleen al, waar de
heksenvervolging het hevigst was, wordt
het aantal executies op 30.000 tot 100.000
geschat. De Heksenwaag in Oudewater is
beroemd geworden als plek waar ver
meende heksen werden gewogen. Hek
sen zouden lichter dan normale mensen
zijn.
Men verschafte zich ook duidelijk
heid door de waterproef. Een heks
blijft drijven. Verdronken ze,
dan waren ze geen heks. De
ultieme methode was de
vuurproef: Een heks
brandt niet. Gebeurde
dat wel... dan was het
geen heks.
De beschuldigden
werden veroor
deeld tot dood
door ophan
ging, de
brandstapel, JA
verdrin- j||
king, of ze $jm
werden
levend begraven. Naast een kleine min
derheid die zich als heks inderdaad met
rituele magie bezighield, waren verreweg
de meesten die op de brandstapels te
rechtkwamen alleenstaande vrouwen,
psychiatrische patiënten of mensen die
om politieke (Jeanne d'Arc) of
economische redenen uit
de weg werden ge
ruimd.
Moderne hekserij (wicca) heeft weinig
gelijkenis met de praktijken in de Mid
deleeuwen. Wicca valt onder het paga
nisme (moderne heidendom), en lijkt op
het hindoeïstische wereldbeeld. Alles in
het universum is één, alles
is in beweging en alles is uit
vibraties voortgekomen.
Wicca kwam tot bloei rond
1950, door grondlegger Ge
rald Gardner. De vier be
langrijkste stromingen
zijnGardnerian,
Alexandrian, Heredi
tary (erfheksen) en
Traditioneel.
Er zijn solitaire wic-
ca's die alleen opere
ren, maar ook wicca's
die in covens zitten. Een
coven is een groep van dertien
heksen die samenkomen om sa
men rituelen uit te voeren. Belangrijke
regels van wicca zijn: 'doe wat je
wilt, zolang het niemand schaadt'
en de 'law of return'. Alles wat
je doet, goed of slecht,
komt volgens de 'law of
return' drievoudig
bij je terug.
