LEIDEN REGIO
Leidsch Dagblad
De Oude Rijn moet Rijnland eigen identiteit geven
Nog één dag Comestibles aan de De Sitterlaan
OUDSHOORN
Keukenhof onderzoekt
wensen van bezoekers
R3
Zirkzee
Exclusief wonen
Van Waay
S, M, L, XL, XXL
2oq
HDC 972
ZATERDAG 28 FEBRUARI 2004
Slaapkenner
fauteuil tfrSlT,- 1 095,
2-zits 23-4Ï,- 1 695,
2,5-zits ZfrtXf,- 1 895.
3-ZilS 2*e5~,- 2095,
In Wapiti leder zwart
modern
klassiek
slapen
5000 m! showroom
gratis parkeren
www.vanwaayinterieurs.com
Verbreepark 27, Benthuizen (A12 afrit 8), telefoon (079) 33 11 200
Haarlemmerstraat 165 2312 DP Leiden Tel 071 - 514 08 92
Bloementuin wil kwaliteit verhogen
lisse - Keukenhof, dat al jaren
met teruglopende bezoekers
aantallen heeft te maken, gaat
dit jaar haar bezoekers opnieuw
een enquête voorleggen. De re
sultaten worden gebruikt om
de kwaliteit van de faciliteiten
van het Lissese park te verbete
ren.
Zo heeft het onderzoek van vo
rig jaar er toe geleid dat het
aanbod aan horecafaciliteiten is
uitgebreid en krijgen bezoekers
vanaf dit jaar een plattegrond
mee waarop extra informatie
over de verschillende onderde
len van het park is te vinden.
De bloemententoonstelling is
dit jaar van 25 maart tot 20 mei
geopend.
KEGA Adviesland dat het on
derzoek in opdracht van Keu
kenhof uitvoert, vraagt niet al
leen de mening van binnen- en
buitenlandse bezoekers over de
bloemententoonstelling, maar
onderzoekt ook meteen of de
nieuwe voorzieningen in goede
aarde vallen.
Keukenhof heeft de laatste ja
ren te maken met een fors te
ruglopend bezoekerscijfer. Be
zochten vier jaar geleden nog
850.000 mensen het park, vorig
jaar was dit aantal al teruggelo
pen tot 670.000. Volgens
woordvoerster A. Gerards heeft
dit te maken met teruglopend
toerisme door zaken die de we
reld internationaal beroerden
zoals SARS, de oorlog in Irak en
de vogelpest. Landelijk gezien
waren het de legionellabesmet-
ting en de concurrentie van het
Floriadejaar die bezoekers er
van weerhielden Keukenhof te
bezoeken.
Er is ook meer concurrentie ge
komen, geeft Gerards aan.
„Maar de belangrijkste reden
voor de terugloop van het aan
tal bezoekers is toch dat men
sen hun vrije tijd anders invul
len. Mensen gaan tegenwoordig
ook funshoppen bij IKEA of op
de woonboulevards. Gek ge
noeg zie je dat het binnenlands
bezoek toeneemt en het buiten
lands bezoek daalt, maar dan
hebben we het vooral over het
individueel bezoek. Het groeps-
toerisme neemt nog steeds af.
Al verwachten we wel dat dit
cijfer zich zal stabiliseren."
(advertentie)
Heeft een slaapoplossing voor iedereen
Slupkenner WJ. ZirfczM: Umm«n»ch»niweg 138. 2321 JX Lelden. Telefoon 071 - 5323848
www.wj-zirkzee.nl
C£h£7
RNUND Oiittala
'i üttala invites you
ALLES VOOR DF. GEDEKTE TAFEL
<r Wilfred Simons
- Nieuwbouwplannen in
stroomgebied van de Oude
moeten overeenstemmen
l de natuur- en cultuurhisto-
he waarden die er in het ge-
J te vinden zijn. Dat althans is
,e^k(streven van de Leidse Regio
njet{le Duin- en Bollenstreek. Dat
en d^ nooi. maar de werkelijk-
j is dat bewoners van de Bol-
1 regjtreek en Rijnland al eeuwen
ilasij' verdienen door hun land-
sn c<?Pte vernietigen,
hogi
ïopa* oudsher is Nederland een
rustfameling van kleinschalige
ren dschappen met elk een ei-
mem identiteit. De weidsheid
n w* het rivierenlandschap, het
/eedilissenlandschap van Twen
uur, {iet Mergellandschap van
ïinuid-Limburg, de binnenduin-
Als |d van Kennemerland, de Ve-
)r hde - wie een weekje door Ne-
ostdand fietst valt van de ene
ig tdiazing in de andere. Maar
olinj lang nog? Nederland wordt
nelijk ook steeds eenvormi-
iemzoals iedereen in Vinexwij-
ichtf met eigen ogen kan aan-
e hoouwen. 'Bouwen in de pol-
orscf is synoniem voor bouwen
>ed $en landschap, alsof dat geen
lar dchiedenis of een eigen ge-
at heeft.
Leidse Regio en de regio
in- en Bollenstreek maken
a zorgen over deze ontwik-
e vldng. Zij vrezen dat een herin-
vin<>ting van de Oude Rijnzone
ig is sen Katwijk en Bodegraven
blijder regie kan leiden tot een
zijnedeloze herverkaveling,
weflrbij praktisch nut voorop
an. Bt. Zij willen dat projectont-
uw ikelaars rekening gaan hou-
l met landschappelijke
kaïfirden ter plaatse. Doorgaans
at d jt dat tot diep gezucht en er-
looilhis. Projectontwikkelaars
De ijl cultuurhistorie vooral als
n dd belemmering. Als een mo-
miijnentale boerderij niet ge-
:e 'nbpt mag worden, 'dan kan er
cte udie plaats niets gebeuren',
liscüjectleider Willemijne Moes
ievel de Leidse regio wil laten
aar jji dat behoud en vemieu-
de lig wel kunnen samengaan,
szoipnenmakers kunnen ge-
onviik maken van het feit dat
irkwr ooit de Romeinse noord-
!et rins lag, dat er kastelen, boer-
motjijen en baksteenovens heb-
)mé> gestaan. Ook zijn resten
erlei stuwwallen en van vroegere
mkeïdingen van de Rijn nog in
:ievé landschap terug te vinden.
stijl van nieuwe woningen
i aclj verwijzen naar die van een
'dt g)ijgelegen monument. Dat
idiufft het gebied een eigen,
athi|nlands' karakter,
j'n les vindt dat de rivier, die
it dfih karakteristiek voor Rijn-
;én id is, uit het gezicht is ver
dat (enen. Hij geldt als een obsta-
;neevoor het autoverkeer. Be-
rscHven hebben hun (mooie)
wij prgevel aan de straat en hun
tegejijke) achtergevel aan het wa-
som ,.Dat was handig voor laden
rschlossen en voor het lozen van
ndeiceswater. Maar wie met een
zijnDtje over de Rijn vaart, ziet
ornjt veel aantrekkelijks." De
nertdanders hebben zich kort-
i van de rivier afgekeerd,
it kan ook anders. Een rivier
Slaapkamerkasten verkrijgbaar in
en alles daartussen in...
De voormalige dakpannenfabriek Nieuw Werklust aan de Oude Rijn geeft een eigen 'Rijnlands' karakter aan de Oude Rijnzone. Archieffoto: Wim Dijkman
betekent immers levendigheid
en activiteit. Een rivier is niet
alleen een obstakel, maar ook
een verbinding. Wie van Leiden
naar Utrecht vaart, ziet weiden,
dorpen en steden aan zich
voorbijtrekken. Wandelaars en
fietsers kunnen langs de Lage
en Hoge Rijndijk diezelfde rou
te volgen. Nu is dat niet aan
trekkelijk door de lelijke beton-
centrales en onverschillige oe
verbebouwing, maar daaraan
kunnen de regio's volgens
Moes veel doen. Voor de mooi
ste delen kunnen al wandel- en
fietsroutes gemaakt worden,
oude herbergen en horecagele
genheden kunnen in ere wor
den hersteld. Projectontwikke
laars kunnen wandelpaden ma
ken die vanuit woonwijken di
rect naar de rivier lopen. Een
pontje kan bijvoorbeeld de
veenweidegebieden van Zoeter-
woude verbinden met die van
Leiderdorp en Koudekerk. Wat
de rivier deelt, wordt dan weer
één.
Hoe het oude en het nieuwe
aantrekkelijk kunnen samen
gaan, is onderwerp van veel
discussie. De regiobesturen
(met daarin zestien gemeenten)
en de provincie Zuid-Holland
zijn onlangs begonnen met het
project Oude Rijn doet nieuwe
zaken. Gids voor cultuurhistori
sche planontwikkeling Oude
Rijnzone. Het rijk heeft 210.000
euro subsidie gegeven voor een
plan dat de rivier weer een
functie moet geven in de cul
tuurhistorische ontwikkeling
van het gebied. Het project
meling meegewerkt. Waarom
zouden de Rijnlanders en de
Duin- en Bollenstrekers opeens
de schoonheid van hun land
boven de inhoud van hun por
temonnee stellen?
Ze moeten wel, zegt Moes. Een
landschap met identiteit draagt
dat op zijn bewoners over.
Mensen 'weten waar ze van
daan komen', ze wortelen in
hun streek. Mensen die weten
wie ze zijn, hebben zelfvertrou
wen en zijn zich van zichzelf
bewust. Als ze trots kunnen zijn
op hun streek, zijn ze het ook
op zichzelf. Moes geeft de Ach
terhoekers als voorbeeld. „Die
mensen zijn heel open naar
buiten, geïnteresseerd in de we
reld. Dat kan alleen doordat ze
zo goed weten wie ze zijn."
Vaak openbaart dat gevoel van
worteling en herkomst zich pas
als mensen een tijd in een an
dere stad, streek of land verblij
ven. „Dan voel je sterk wie je
bent."
Andersom is het geen toeval dat
het wonen in een stad of streek
zonder ziel of identiteit tot soci
ale ontworteling leidt, gelooft
Moes. „Kijk maar naar Rotter
dam", zegt ze. „Of neem steden
als Manchester en Liverpool,
met hun uitgestrekte anonieme
buitenwijken. Veel mensen die
daar wonen, voelen zich min
der verbonden met hun stad of
hun streek. Ze hebben er geen
wortels en dus ook geen hou
vast. Een Rijnland met meer
identiteit is een mooier land en
kan een bijdrage zijn voor een
groter levensgeluk."
loopt tot 2005. Sinds woensdag
heeft het Rijnlands Architectuur
Platform twee tentoonstellin
gen over de Oude Rijnzone.
Wie de keuze heeft tussen een
mooi landschap of een lelijk,
kiest natuurlijk voor het eerste.
Maar in de geschiedenis van
Rijnland hadden de bewoners
vaker de keuze tussen een lege
maag of een lelijk landschap.
Met de vernietiging ervan viel
meer geld te verdienen dan met
het behoud. 'Holland' komt van
'Holtland' Houtland), maar
het bos is hier al duizend jaar
geleden gekapt. Veengebieden
zijn ontwaterd en afgebrand
voor zoutwinning, of afgesto
ken voor de turven. Weer ander
land is 'afgekleid' voor de bak
steen- en de dakpanindustrie.
In de Duin- en Bollenstreek
bleek het afgraven van duin
zand voor het groeiende Am
sterdam lucratief. Meestal bleef
het landschap geschonden lig
gen -zie het eindeloze spruit -
jesland' in het Groene Hart.
Slechts bij toeval kwam er iets
moois voor terug - de Nieuw-
koopse plassen en de veenwei
degebieden. Het lijkt er niet op
dat de Rijnlanders sindsdien
anders over hun landschap zijn
gaan denken, getuige de 'ver
rommeling' van de Oude Rijn
in de laatste decennia. Met
glastuinbouw, plompverloren
in het landschap geplaatste be
drijfshallen en kantoren viel
immers meer te verdienen dan
met pittoreske oevers. De plaat
selijke overheden hebben wil
lens en wetens aan die verrom-
De Oude Rijn in het centrum van Alphen aan den Rijn. Rijnlanders hebben zich in de loop der jaren van de
rivier afgekeerd. Erg veel aantrekkelijks is er tijdens een boottochtje dan ook niet te zien.
Archieffoto: Annette Lameijer
Comestibles, staat er op het
winkelraam; fijne vleeswaren.
Daarmee begon J. van Schie
zijn winkel in levensmiddelen
en zuivel in 1938 aan de De
Sitterlaan op de hoek van de
Van der Waalsstraat. Dertig
jaar geleden werd de zaak
overgenomen door zijn
schoonzoon en dochter Theo
en Marian van der Voorn.
Schoonpapa bleef nog wel
tien jaar de melkwijk doen.
Vandaag is de winkel voor het
laatst geopend. Wegens ge
zondheidsproblemen gooit de
familie Van der Voorn met
pijn in het hart de voordeur
van haar goedlopende zaak
definitief in het slot
„In de beginperiode werd de
winkel door mijn schoonmoe
der gedraaid en de melkwijk
door mijn schoonvader", al
dus de 57-jarige Theo van der
Voorn. „Ruim 30 jaar geleden
moesten zij op doktersadvies
stoppen en toen zijn mijn
vrouw en ik in de zaak geko
men. Dat was 1 december
1973. Ik werkte daarvoor in de
bollen, maar was net ontsla
gen dus de winkel kwam als
geroepen."
De Van der Voorns namen
een goedlopende zaak over,
maar maakten ook de op
komst van de supermarkten
mee. „De tijd werd moeilij
ker", herinnert Van der Voorn
zich. „Maar door ons meer te
richten op bedrijven en scho
len konden we de concurren
tie de baas blijven. We ver
zorgden broodjes, lunches en
koude buffetten en bezorgden
ook door heel Leiden. We zijn
dan ook geen slachtoffer van
de prijzenoorlog tussen de
grote supermarkten. Natuur
lijk zijn wij duurder, maar
daar staat een heel service
pakket tegenover. Versartike
len. kwaliteit, gezelligheid, de
sociale functie. Bij ons kon je
opschrijven en een keer per
maand betalen."
Van der Voom is drie jaar be
zig geweest met een nieuwe
toekomst voor zijn winkel „Er
is geen opvolging, dus heb ik
contact gehad met grossiers,
supermarkten, de brancheor
ganisatie en de Kamer van
Koophandel om te kijken of er
geïnteresseerden waren. Over
al kreeg ik hetzelfde antwoord;
de winkel is te klein. Ik be
strijd dat. Er is hier op deze
plek nog steeds een goede bo
terham te verdienen."
Van der Voom zal zijn klanten
missen. De ouderen die lang
zaam de wijk verlaten en voor
Theo en Marian van der Voorn in hun bijna lege winkel. „Er is hier op deze plek nog steeds een goede
boterham te verdienen." Foto: Dick Hogewoning
wie jonge gezinnen met kin
deren in de plaats komen.
„Als er ouders met kinderen
voorbij de winkel lopen, wil
len de kinderen niet verder.
Want ook al doen ze geen
boodschappen, ze krijgen
toch een stukje worst of kaas.
Dat weten ze en ook dat hoort
bij de service."
De winkel is vandaag nog tot
twaalf uur geopend. Daarna
neemt het ondememersecht-
paar tot drie uur onder het ge
not van een hapje en drankje
afscheid van de vele klanten.
„En dan gaan we eerst met va
kantie", aldus Van der Voom.
„Het ware mooie jaren maar
wel met werkweken van 70
uur. Eerst uitrusten en daarna
kijken we wel verder."
Eric-Jan Berendsen
luie
he
Onder redactie van
Tlmotcus Waarsenburg en Eric-Jan Berendsen
TELEFOON 0 71 53 56 424
Oe Blauwe Steen, die al 700 jaar in de
Breestraat ligt, is het symbolische
middelpunt van de stad.
